Poreklo prezimena Vukelić

Piše: Saradnik portala Poreklo Ilija Šikman

Poreklo roda Vukelić je iz okoline Prilepa u Makedoniji. Iz Makedonije u seobu kreću oko 1522. godine. U 16. veku evidentirani su u Herceg Novom u današnjoj Crnoj Gori od roda Bjelopavlovića. Iz Herceg Novoga su se iselili. Dalje se raseljavaju po Hercegovini, Bosni, kreću se prema Dalmaciji i preko Like dolaze sve do Gorskog Kotara. Uglavnom iz Like prelaze u Bosansku Krajinu. U Hercegovini i Lici prihvataju katoličku veru.

Petar Rađenović u ljetopisu trubarsko-osredačke parohije piše o Rodićima, najmnogobrojnijem plemenu u Trubaru. Poreklom su iz Hercegovine i odatle se nasele najpre u Bjelaj (između Petrovca i Kulen Vakufa). Tu nešto skrive pa su ispred turske vlasti morali pobeći u Plavno u Dalmaciju. Posle nekog zadržavanja u Plavnu, ponovo pođu u Bosnu i zadrže se bliže granici u selu Trubaru, na dva mesta: u Dugopolju i pod Vučjakom. Dolovi u to vreme nisu bili naseljeni. Priča Rodiće dovodi u vezu sa još šest plemena. Priča kaže da je iz Hercegovine između 1722. i 1772. godine doselila jedna porodica u ove krajeve bilo u Bjelaj ili Plavno. Radi se o ocu sa devet sinova od kojih je sedam poženio i po njihovim imenima nastali su novi rodovi. Svi su živeli na ovom prostoru i svi služe jedno krsno ime Svetog Aranđela.

Prota Simo Stojanović u “Bijografiji žiteljstva parohije marinske” 1894. godine beleži o poreklu ove velike grupe rodova da su se zvali Krivokuće kada su stanovali na Bjelaju niže Petrovca. Druga priča se vezuje za istu braću a po osmom bratu Vukuostanu Vukelići. Svi slave jedno krsno ime Svetog Aranđela Mihaila. Damjan Rodić iz Trubara pod Uilicom planinom dodaje da su od “Macedonije” krenuli u Hercegovinu oko 1522. godine (pre 400 godina), pa su odatle prešli u Dalmaciju na Plavno oko 1622. godine (pre 300 godina). Iz Plavna isele se na Popinu pod brdo Poštake oko 1772. godine. Tada je Popina bila pusta. Sveštenik Stojsavljević iz Dalmacije na Dalmatinskom Kosovu reče da su njegovi stari od nekakve “Crne Vode” kod Prilepa doseli u Vrljiku.

Prema Šematizmu Dabrobosanske mitropolije nema popisanih Vukelića, ali su popisani Vukepići (očito da se radi o pogrešno upisanom prezimenu i da se ovde radi o Vukelićima) sa sedam krsnih slava, čime se ubrajaju u takozvanu treći grugu prezimena što ukazuje na različito poreklo.

Stanovnici naselja na morskoj strani Velebita su u drugoj polovini 17. veka pripadali pravoslavnoj veri. Delovanjem senjskog ahiđakona i kanonila, kasnije župnika brinjskog Mesića, mesta sa srpskom većinom oko Karlobaga: Jablanac, Cesarica i Lukovo Šugarije su prevedena na katolicizam. Pokatoličenje je sprovedeno i na drugoj strani Velebita: u Oštarijama, Brušanima, Pazarištu i Trnovcu. Jedino Tribanj dočekuje moderno doba kao pravoslavna oaza u većinskoj rimokatoličkoj sredini. Tribanj je zapravo “ostatak ostatka” nekada znatne pravoslavne i srpske zastupljenosti na navedenim prostorima. Etnograf Vaso Banović u knjizi “Gacka dolina s okolnim poljima” utvrdio je da su pravoslavnog i srpskog porekla i Tribanjska porodica Vukelić. Ovde je karakteristično da su meštani Tribnja govorili ikavskim izgovorom srpskog jezika.

U zvaničnim mletačkim dokumentima i podacima rimokatoličke crkve Velebit je planina sa mnogim toponimima, sa jasnim oznakama na kartama, upućuju na pravoslavne Srbe. Radi se području Velebitskog kanala. Senjsko-modruški biskup Brajović 1700. godine piše papi Klimentu u Rim da je povoljan trenutak da se “grko-nesjedinjeni stanovnici” i “jer nemaju svoga duhovnika” prevedu u rimsku crkvu.

Iz roda Vukelića mnogi članovi porodica u Vojnoj krajini su služili kao graničari i određen broj odlikovan različitim ordenjem.

Veoma je brojan bunjevački rod Vukelića. Nalaze u Drežnici, Vukelića Dragi, Kuterovu zatim u Klancu, Melnicama i Žutoj Lokvi.

Bunjevačko prezime Vukelić, u Subotici je od 1686. godine, a u Somboru od 1715. godine. U Podgorju i u Lici Vukelići su katolici i pravoslavci. Verovatno pravoslavni su prešli u katoličanstvo oko 1700. godine. Radi se o potomcima neretvanskog vlastelina Grgura Vladimirovića-Rukavine.

Da su i pravoslavni i katolici u Lici jednog porekla saopštio je Isajlo Rajčević, sveštenik u ličkoj Srednjoj Gori, a rodom iz Smiljana u Lici. Tri su srpska pravoslavna roda u gornjo-karlovačkoj eparhiji. Pravoslavni su u zapadnoj Bosni i u bosanskoj Posavini. U Bosni je šest sela s imenom Vukelići, četiri u zapadnoj Bosni, sva pravoslavna, a dva u srednjoj Bosni, od njih je jedno pravoslavno, a jedno muslimansko.

U Hrvatskoj su Vukelići danas često Hrvati, dobrim delom iz Senja, a u manjem broju su i Srbi (okolina Slunja). Srazmerno najviše Vukelića u proteklih stotinu godina rođeno je u Alanu kod Senja, gde se svaki treći stanovnik prezivao Vukelić. U Hrvatskoj danas živi oko tri hiljade Vukelića u više od hiljadudvesta domaćinstava i po brojnosti prezimena je na 89. mestu. Sredinom prošlog veka bilo je približno četiri hiljade, pa se njihov broj do danas čak smanjio za jednu četvrtinu. Posledica ovakvog odnosa jeste iseljavalje Vukelića Srba posle građanskog rata u Hrvatskoj i hrvatske “Oluje” 1995. godine i njihovo naseljavanje u Srbiju pre svega u Vojvodinu

Prema popisu stanovništva iz 2001. godine u Hrvatskoj živi 3.224 nosioca prezimena Vukelić u 308 mesta.

Poreklo prezimena

Vukelić je prezime u Srbiji koje pripada kategoriji prezimena sa završetkom -ić. Po popularnosti u Srbiji, prezime se pozicionira na 585 mesto. Vukelići su dobili prezime po Vuku, srpskom imenu, što znači da je prezime patronimičkog porekla. Kod Hrvata nema imena Vuka, ali imaju prezime Vukelić, što upućuje da su njihovi preci imali srpska imena i bili su Srbi.

O nastanku prezimena pisao je 1894. godie prota Simo Stojanović parohije Marunska. Od 9 braće, Vuk je bio 8. Slave Arhanđela Mihaila. Dovoljno je obratiti pažnju da su dobili prezime po Vuku, srpskom imenu. Jasno je otkud danas neki Hrvati i Bunjevci nemaju ljudi sa imenom Vuk, ali se prezivaju Vukelić i slično. Istina je uvek sasecanje korena, ali su njihovi preci imali srpska imena i bili su Srbi. Prezime Vukelić zabeleženo je u selu: Liču (Lika) 1627. godine, zatim u popisu Srba u Ogulinu 1644. godine, Širokoj Kuli (Lika) 1690. godine, u Šidu (Srem) 1799. godine, u Bačkoj: Laliću 1783. godine, Somboru 1720. godine, Futogu 1728. godine, u Dalmatinskoj Podgori u 17. veku, u selu Kneževcu kod Beograda, zatim u sledećim selima oblasti Pounja: u Pištalinama, Bugaru, Tršcu i Crnaji. U osnovi je lično ime Vukela, u Modruši kod Srba graničara zapisano je 1644. godine. Teško je reći koji od ovih primera sadtži i tursku reč viikela u značenju ministar, ali takva mogućnost svakako postoji.

Migracija

Migracija Vukelića najverovatnije ide iz okoline Prilepa (Makedonije), preko Crne Gore u Hecegovinu. Jedan ogranak ide na Bjelaj u Bosnu. Preko Hercegovine i Bosne migriraju u Dalmaciju. Odatle se kreću u Liku i većim delom uz Velebit se kreću dublje u Liku sve do Gorskog Kotara. Lika je matica Vukelića u Bosanskoj Krajini.

Glavni migracijski pravci Vukelića, u Hrvatskoj, u prošlom veku zabeleženi su iz Senja u Rijeku te iz Senja i Gospića u Zagreb.

Rasprostranjenost

Prvi put Vukelići se spominju u istorijskim dokumentima 1627. godine u Liču (Gorski Kotar), gde su se doselile dve porodice. Vukelića u Lici je nastanjeno sa 226 kuća: Biljevina (Sveti Juraj) 25, Brušani 1, Gospić. 4, Kaniža 1, Klanac (Pazarište) 4, Donji Kosinj 69, Krasno (Sveti Juraj) 41, Krušcica (Pazarište) 15, Kuterovo (Otočac) 3, Lipe (Gospić) 8, Melinac (Brlog) 3, Lički Novi 2, Novo Selo (Bilaj) 1, Otočac 1, Rakovica (Jablanac) 5, Senj 7, Stolac (Sveti Juraj) 3, Široka Kula 2, Šumačica (Otočac1), Volarice (Sveti Juraj) 26, Žuta Lokva 2 i Vukelić planina (Senj) 1.

Vuk Mileusnić, knez bratstva Mileusnića iz Like dobija dozvolu od poverenika za naseljavanje Like i Krbave avgusta 1690. godine da naseli sa 40 porodica područje Široke Kule i zauzme zemlju na ugovor. Tada se na to područje među ostalim porodicana naseljavaju i Vukelići. Iz Široke Kule naseljene porodice raseliše se širom Like i Krbave posebno na područje Srba i Donjeg Lapca. Laudonov je mnogim Mileusnićima davao svoja prezimena, pa su matice pravoslavne crve eparhije širokulske iz 1788. godine pune “Laudonovih prezimena” pa su tako i Vukelići prezime od Mileusnića. Dakle ovi Vukelići vode poreklo od Mileusnića i slave jednu krsnu slavu, Svetog Nikolu.

Prema popisu stanovništva iz 1930. godine u Lici su Vukelići živeli u: Kosinju 60 porodica, Podgorju 60 porodica, Krasnu 40 porodica, Pazarištu 25, Krmpotama 13, Gospiću 12, Kuterevu 7 i u Liču (Gorski Kotar) 3 porodice.

Postoje dve veće rodovske zajednice prezimena Vukelić: Vukelići Bunjevci naseljeni u senjskom zaleđu (Alan, Jablanac i Krasno i Vukelići Srbi naseljeni u Plaščanskom polju (Zebić, Latin, Plaški) u Drežničko polju (Trbovići, Gornja Drežnica i na Kordunu (Tobolić).

Iz Dalmacije, u 17. veku, Vukelići Bunjevci naseli su se u Lič i Mrkopalj. Posle su se raseli u Primorje (Alan i Krmpote) i Podgorje (Biljevina i Volarice kod Svetog Jurja). Iz Biljevina i Volarica naseljavaju se u Krasno, Donji Kosinj i Kuterevo. Od Kosinjskih Vukelića poreklo vode Vukelići u Klancu, Lipama, Gospiću, Melincima i Žutoj Lokvi. U Ogulinsko-modruškoj dolini Vukelići se spominju 1630. godine, a u Oštarijama kao vojnici popisani su 1699. godine. U Oštarijama, u zaseoku Ravnice, Vukelići su razvili svoje matično naselje. Danas Vukelići u Hrvatskoj žive u Podgorju, Oštarijama, Senju, Alanu, Krasnu, Kosinju, Kuterevu, Pazarištu i Gospiću, a dosta ih ima u raznim mestima Slavonije.

Vukelići Bunjevci prvi put se spominju 1627, godine u selu Lič kod Fužina u Gorskom Kotaru. Doseli su se iz starog bunjevačkog naselja severno od Zadra, današnja sela Medviđa, Kruševo, i Jasenica. Kada je Lika oslobođena od Turaka 1689. godine, Vukelići prelaze u mnoga lička naselja, uključujući i Kosinj Donji. Tu se spominju 1702. godine. Vukelići su stekli i plemstvo.

Već u 19. veku dobar broj porodica Vukelić se iselio u Ameriku i druge preokenske zemlje, a prvo iselenje zabeleženo je 1896. godine.

Milan Karanović u “Pounje u Bosanskoj Krajini” beleži Vukeliće u:

Bugar (Bihać)-Vukelić 5 kuća, slava Đurđevdan. Došli iz Jasenice (Lika) pre okupacije 1878. godine.

Pištaline (Krupa)-Vukelić 1 kuća, slava Đurđevdan. Došli ženi u kuću iz Like pre okupacije 1878. godine.

Crnaja (Cazin)-Vukelić, l kuća (1 kuća na Kreševu). slava Nikoljdan. Doselili sa Kordunskog Ljeskovca (Kordun) odmah iza okupacije 1878. godine.

Tržac (Cazin)-Vukelić 1 kuća (1 kuća u Tržačkim Raštelima), slava Đurđevdan. Došli iz Kordunskog Ljeskovca (Kordun) 1918. godine.

Bukovica (Cazin)-Vukelić 1 kuća, slava Đurđevdan. Posle Drugog svetskog rata na kućište Milinkovića naselila se Anđa, udovica Milana Vukelić iz Smrdana (Ćoralići). Porodica se 1970. godine preselila u Bešku (Vojvodina).

Vrelo (Lipljan-Kosovo) Selo je osnovano ili obnovljeno najpre 1864. kolonizovanjem Čerkeza. Približavanjem Srbije Kosovu u ratu 1877-78. godine, svi su se oni (oko 50 kuća) iselili u dublju unutrašnjost Turske, a na njihovo se mesto doselili muhadžiri iz oslobođene Toplice, samo u manjem broju (15-20 kuća), manje no što je bilo Čerkeza. Pa i ti muhadžiri su se uskoro počeli raseljavati, tako da ih je pri oslobođenju od Turaka bilo samo 4-5 kuća. A po pomenutom oslobođenju i one su se raselile, tako da je po Prvom svetskom ratu stvorena sadašnja kolonija na pustom naselju. Pored ostalih, 1923. godine iz Like su se nalika i jedna kuća Vukelića.

Kneževac (Rakovica, Beograd) Za jedan deo stanovništva ovog naselje ne zna se otkuda su došli. Za drugi deo se misli da su iz severozapadne Stare Srbije. Bogić je zabeležio da je naselje Kneževac “postalo u poznije vreme, a ljudi su u njega došli iz Arnautluka, Bosne i Dragačeva”. Ostale porodice su doselile kasnije i u novije doseljenike spadaju i Vukelići poreklom iz Bosne, slava Simeudan.

Vukelići su prisutni u svim županijama Hrvatske, u ukupno 181 opštini i 323 naselja, pretežno u urbanim sredinama (66%). Danas ih najviše živi u Zagrebu (550), Rijeci (350), Senju (160), Karlovcu (70) i u Gospiću (70).

U Bosni i Hercegovini Vukelići su nastanjeni u 23 naselja sa 131 domaćinstavom. U Federaciji BiH živi 11 domaćinstava u 6 naselja, a u Republici Srpskoj 120 domaćinstava u 17 naselja. Preko 100 domaćinstava Vukelića živi samo u Banja Luci.

Danas u Srbiji živi preko šestinapedeset Vukelića u preko 70 naselja. Najviše ih živi u Beogradu (200), Novom Sadu (70), Somboru (63), Subotici (39), Sremskoj Mitrovici (19), Rumi (19), Bajmoku (15) i Inđiji (15). Osim manjeg broja koji žive u centralnoj Srbiji, najviše su nastanjeni na području Vojvodine, na koju su teritoriji naselili iz Hrvatske i Bosne i Hercegovine.

Poznati:

– Miroslav Vukelić Mesalov, 1851. godine, zagonetaš

– Zvonimir Vukelić, 1876, novinar, knjižnjvnik, humorista

– Petar Vukelić, visoki oficir ličke graničarske pukovnije

– Lavoslav Vukelić, pesnik 1839

– Milivoj Vukelić, pisac 1872

– Zvonimir Vukelić, novinar 1875

– Petar Vukelić, društveni radnik 1901

– Milka Vukelić, keramičarka 1909

– Eduard Vukelić, veterinar-hirurg

– Savo Vukelić, general-potpukovnik JNA 1916

– Mihovil Vukelić, spec.medicine rada, univer. profesor 1931

– Vladimir Vukelić, ekonomist i privrednik 1936 Stari Grabovac

– Zvonimr Vukelić, inženjer i naučnik 1942 Banja Luka

– Ivan Vukelić, dužnosnik 1954 Patkovac

– Joso Vukelić inženjer, univer. profesor i pom.ministra 1955 Senj

– Vesna Vukelić, inženjer 1957 Ogulin

– Branko Vukelić, političar, gradonačelmik, ministar 1958 Cerovac (Karlovac)

– Zoran Vukelić, inženjer 1961Zagreb

– Ana Vukelić, univer.profesor matematike 1973 Skoplje

– Filip Vukelić, kulturni radnik 1980

IZVORI:

Rista T. Nikolić „Okolina Beograda“ Naselja Srpskih Zemalja (knjiga 2)-Srpski Etnografski Zbornik (knjiga V), Beograd 1903.

Atanasije Urošević, „Kosovo“, NUB „Ivo Andrić“, Priština, 2006. godina

Aleksandar Marinković, “Bunjevci”

Milan Divjak Lički,” Lički Biljezi” (sadašnja i stara prezimena), Novi Sad, knjiga u rukopisu

Milan Divjak Lički „Ličkom kalendaru za svaku godinu“

Vaso Banović “Gacka dolina s okolnim poljima” izdanje Glavnog saveza srpskih zemljoradnički zadruga, Zagreb 1932.godina

Enver Ljubović “Grbovi plemstva Like, Gacke i Krbave, 2003. godina

Milan Karanović “Pounje u Bosanskoj Krajini” 1925. godine

Petar Rađenović “Ljetopis trubarsko-osredačke parohije”

Simo Stojanović “Bojografija žiteljstva parohije marinske” 1894. godine

Dr Velimir Mihajlović “Srpski prezimenik”

imehrvatsko.net