Poreklo prezimena, selo Gradište (Vlasotince)

Poreklo stanovništva sela Gradište, opština Vlasotince. Istraživanje „Sela u vlasotinačkom kraju“ saradnika portala Poreklo Miroslava B. Mladenovića Mirca, lokalnog etnologa i istoričara

 

Nastanak sela:

Selo Gradište je naselje u Srbiji u opštini Vlasotince u Jablaničkom okrugu.

Prema popisu iz 2002. bilo je 225 stanovnika (prema popisu iz 1991. bilo je 318 stanovnika).

Demografska slika stanovništva posle Drugog svetskog rata (1945.g.) izgledala je ovako: 1948.g.(618 stanovnika), 1953.(640), 1961.(617), 1971.(577), 1981.(476), 1991.(318) i 2002.g.( 225 stanovnika).

Seosko naselje razbijenog tipa, na dolinskim stranama Rupske reke, na nadmorskoj visini 300-800 metara, južno od Vlasotinca. Odnosno na nadmorskoj visini od 592 metara.

Leži u dolini Grdeličke reke na njenim padinama. Položaj je pogodan iz ekonomskih razloga: na bližim delovima padina su njive, a na strmijim delovima su šume.

Selo Gradište je osnovano u blizini ostatka starog utvrđenja-GRADAC, po kome, najverovatnije, dobija aktuelni naziv.

Kada je osnovano današnje selo ne zna se. Po pričanju Gradište je najpre bilo malo naselje: nalazilo se u današnjoj mahali Staro Selo levo od Grdeličke Reke.

Tamo je ono imalo 7-8 kuća današnjih rodova: Jovčini, Kocići, Anđelkovci, Bogulinci i Živkovci. U prvoj polovini XIX veka to selo se “rastikalo“: pojedini seljaci osnovali su nove mahale desno od reke.

Selo se deli na sedam mahala:Staro selo, Gorunje, Jovčine, Zdravkice, Petkovce, Jovčine i Donju reku (Prema Stamenkoviću).

U Gradištu su mahale:Staro Selo, Golema Ramnja, Gorunje, Tri Bare i Reka. Prva mahala je levo od Grdeličke Reke, a ostale su desno. Mahale su oštro izdvojene, naselje je razbijenog tipa-u selo 1961.godine ima 105 domova (Prema Trifunovskom-podvukao M.M. 2013.g).

Selo se pominje 1516. godine (26 domaćinstva i 6 udovičkih kuća). Posle oslobođenja od Turaka ima 42 kuće i 285 žitelja (1884).

Prvobitno naselje nastalo je na mestu današnje “male” Staro selo. Stanovništvo je srpsko (seoska slava Spasovdan), starinačko (slavi Sv. Aranđela) i doseljeno ( slavi Sv. Jovana, Sveti Nikolu i dr.).

Voda za piće se dobija iz većeg broja kladenaca. Danas u selo postoje i raznovrsna snabdevanja pijaćom vodom (seoski vodovod, izvori).

Selo je elektrificirano 1980.godine. Postojala je sve do 1982.godine četvororazredna osnovna škola, koja je zbog nedostatka učenika ukinuta.

Selo je u prošlosti bilo poznato po izradi drvodeljskih predmeta i proizvodnji voća.

Mirijana Micić, selo Gradište, zaseok Donja Reka. Rođena je 1935. godine je poznata pesmopojka u selo Gradište. Tako su ostale u zapisu ove pesme:

– ”Dobar junak vodu gazi”, ”Iznikla mi konopljica”, ”Ovoj momče tužno, jadno”, ”Ovoj momče papudžiče”, ”Ovoj momče đavolito”, ”Maramice gospođo”, ”Ljubi momče devojče”, ”Sede momče da večera”.

* * *

Starine i prošlost:

S leve strane Grdeličke Reke diže se brdo Obešnik. U njegovoj blizini je izdvojeno uzvišenje Gradac. Na njemu se nalaze ostaci od nekadašnje tvrđave:- vide se kamenovi lepljeni malterom.

Seljak Dragoljub Micić 1959.godine tamo je kopao nadajući se da će naći “zakopane pare”. Stanovnici kažu, da su u Gradacu “neki put bili Rimljani”. U unutrašljosti uzvišenje “imalo i neki tunel”.

S desne strane grdeličke reke, na granici sa Donjom lopušnjom, leži uzvišenje Morič (877m). Po svom položaju i narodnoj tradiciji, navodi se da su u nekom ratu posada iz ovih tvrđava se odupirala neprijatelju tri godine.

Ona se predala tek kada su bili prekinuti podzemni kanali, koji su vodili do reke.

U blizini uzvišenja Gradac jedan lokalitet nosi ime Mišina Čuka. Tamo su seljci iskopavali ostatke od nekih starih grobova. Stari grobovi su nalaženi i u mahali Staro Selo.

I u ovom selu čuje se predanje o starijem stanovništvu zvanom DŽIDOVI. Govori se, da su to bili „visoki ljudi“. Ako bi pali „sve bi se izlomili“. Zbog toga oni su slavili Sv. Sapletenije“.

Kako se i dalje navodi u tradiciji, „današnje pleme zapatilo se „ kasnije, tek kada su nestali pomenuti Džidovi.

Potes Samokov leži kraj Grdeličke reke u blizini današnje seoske škole. Poznaje se vada iz reke do samokova.

Neki stanovnici iz sela Dejana kraj Vlasotinca „radili su put“ od samokova do mahale Staro Selo. Taj put danas se zove Dejanski put. Tim putem prenosila se ruda u samokov.

Samokovom su „rukovodili“ Turci iz Leskovca. Neki od njih zvali su se: Jumer, Pajazit i Ajdar.

Govori se da su ti Turci ujedno ubirali i desetak od seljaka. U samokovu su radili Srbi kao kovači i ćumurdžije.

Glavni kovač bio je neki čovek od roda Đurića iz susednog sela Novog Sela. Jedan kovač iz Gradišta se zvao Stanko.

Neki Turci, koji su boravili u samokovu, jednom su napali na ženu Stanka Mutavdžiskog iz ovog sela, koju su zaklali. Zbog toga u Leskovcu bili su osuđeni na smrt.

U selu Gradište ne postoji crkva. Seoska slava je na Spasovdan.

Veruje se da su se na potesu Viromet „neki put su igrale samovile“.

Godine 1932. na ataru Gradišta i njemu okolnih sela desila se „opaka provala oblaka“.

Tada je Grdelička Reka naglo nadošla i odnela „sve bašte po dolinskom dnu“.

U selo Gradište je rođen Strelja Petra Petrović jedan od Karađorđevih ustanika u Prvom srpskm ustanku.

„Ta familija STRELCI („strelska familija“) je najstarija u selo Crveni Breg.

Njihov predak Nikola (praded starcu Miladinu od 100.g. –zapis 1905.g.,R. Nikolić-podvukao M.M 2013.g.) „sevte“ došao u ovo selo (Crveni Breg) i to iz Pčinje („iz Činiju“) uputio ga Husejin Paša(1805.g.), da se ovamo naseli.

Najpre je došao u Dikavu, a otuda je prešao ovde– Iz ove porodice je Vojvoda S t r e lj a, poznat iz Prvog srpskog ustanka-bio je stric M i l a d i n u“.

(str. 13, Crna Trava i Crnotravci-Rade Kostadinović, 1968, )

* * *

ISTORIJA

Poginuli i umrli ratnici u blakanskim i Prvom svetskom ratu (1912-1918):

– Kosta Milenković, umro 8.2. 1916.godine u Donjem Ipsoosu, gde je i sahranjen(Izvor: Vojni arhiv u Beogradu)

– Kosta Stojić i Stanko K. Stojić.

(Izvor: Istoriski arhiv u Beogradu)

*

Poginuli borci i žrtve faišstičkog terora u Drugom svetskom ratu (1941-19145):

– Dobrivoje K. Stojanović, poginuo 10.4.1941.godine od Nemaca u Cari Brod-bivša kraljeva ugoslovenska vojska;

– Zlatko Micić, poginuo 20.4.1942.godine u Dadince-Babički NOP;

– Blagoje V. Kostić, poginuo 25-8.1944.godine od Bugara u Predejane-10/22 divizija NOR;

– Zagorka V. Kostić, poginula 30.9.1944.godine od Četnika u Konopnici-12/22 divizije NOR;

– Trajko M. Micić, poginuo 9.5.1943. godine od Bugara u s. Gradište;

– Ćirko S. Stoiljković, poginuo 20.8.1943.godine od Bugara u Streškovac (Lopušnja);

– Svetozar Đ. Stojiljković, poginuo od Bugara u Predejane;

– Dobrivoje G. Petrović, poginuo 8.11. 1943.godine od Bugara u Predejane;

– Ljubica G. Stojanović, poginula 8.9. 1944.godine od Nemaca u s. Gradište;

– Slavica S. Stojanović (dete), poginula 8.9. 1944.godine od Nemaca u s. Gradište;

– Branka Stojanović (dete), poginula 8.9. 1944.godine od Nemaca u s. Gradište;

– Ljubomir M. Stanković, poginuo 10.11. 1944.godine od Četnika u s. Gradište;

– Janko S. Stojanović, poginuo 10.11. 1944.godine od Četnika u s. Gradište;

– Mladen D. Tasić, poginuo 20.8.1944.godine od Bugara u s. Gradište.

* * *

VOJVODA STRELJA

Ustanički vojvoda Ilija Strelja-Petrović, rodom je iz sela Gradište, opština Vlasotince; koji sa družinom je radio u Samokovu-sela Crveni Breg-iznad Vlasotinca.

Koji je početkom 1809. godine u vremenu srpskog ustanka postavljen za vreme borbe u pravcu južnog Pomoravlja, od strane Vrhovne ustaničke komande za Komandanta na desnom krilu borbe; dok je na levom timočko-krajinskom pravcu bio hajduk- Veljko Petrović.

Pre toga Strelja je bio glavni organizator svih ustaničkih i gerilskih akcija 1807. godine u Južnomj pomoravlju, zbog čega je dobio titulu „leskovački vojvoda“.

Krajem 1809. godine Strelja sa 450 ustanika i savom Dedobarcom dolazi u vlasotinački kraj, gde prvo podiže ustanak u Zaplanju; a zatim odmetne Vlasotince i sela: Šišavu, Boljare, Kruševicu, Jastrebac, Gradište, Dadince, Orašje, Ladovicu, Grdelicu i Dedinu Baru.

Turci su zbog ove bune i borbe koje su ustanici vodili s njima na Kosovici (između Grdelice i sela Orašje) zapalili Vlasotince, Orašje, Šišavu i još neka mesta.

Iz tih dana u vlasotinačkom kraju su ostala mnoga mesta koja nose karakteristična imena: Hajdučki kladanac, Komitski grob, Belkićev Grob, Granica, Kosovica, Crna Čuka, Straža, Obešenik, Begovo Branište i dr.

O Vojvodi Strelji najviše zapisa zabeležio je Dr Sergej Dimitrijević, čak postoji i posebna brošura o Strelji.

Mnogo je istoričara opisao te bitke za nacionalno oslobođenje, a ovde ćemo zabeležiti i neka beleženja 1872. godine avgusta meseca u Grdelici-Milojka Veselinovića, zaboravljenog istraživača Juga Srbije.

U jednom njegovom radu istraživač Milojko Veselinović u uspomenama iz 1904.godine-pod naslovom :“Brsjačka (Bresjačka) Buna godine 1880. godine

u Bitoljskom vilajetu i Micko Vojvoda (rodom iz selo Crešnjevo Poreče-podvukao M.M) doneo je tri narodne pesme (Ilija Delija, Anđele baš- kumeta i Micko kumita) koje opevaju borbe vojvode Micka.

Posle toga donosi makedonsku varijantu pesme Ilija Delija a zatim i notni zapis prva dva stiha, koji se ponavljaju sa pripevom: le-le.

Na ovoj pesmi se Milojko Veselinović posebno zadržao, navodeći njenu istoriju.

Kako dalje beleži Milojko Veselinović, pesmu koju je on čuo u Grdelici 1872. godine, narod oko Leskovca i Vlasotinca pevao je svome junaku Iliji Strelji iz sela Gradište.

Tu pesmu su od 1809. godine „ s prijatnim narodnim glasom“ raznalei pečalbari po Kosovu i Makedoniji.

Tako je narod u Bitoljskom vilajetu oko 1881. godine gotovu pesmu sa melodijom pripisao svome junaku Iliji Deliji, koja se mnogo pre 1850. godine (kako su mu govorili) pevala oko Bitolja i Lerina „ i to najradije na svadbama kad strojnici ulaze u selo prvo pevaju: “ Što jet vreva vo gornana mahala…“

Ovu narodnu pesmu, koju je Veselinović zapisao u Hanu kod Grdelice, kako on sam svedoči, objavio je Milan Đ. Milićević prema ovom zapisu u Topličkom okrugu, i ona u celini glasi:

„ILIJA DELIJA”

Što je vreva u tu gornju mahalu?
Da li su ti silni Srbi na konak?
Ili ti je stara majka umrla?
Niti su mi silni Srbi na konak?
Niti mi je stara majka umrela;
Većmi doš’o mlad Ilija delija.
Te mi pije rujno vino okama:
Nazdravlja mu Hadži-Tasa Hadžika:
-Zdrav da nesi mlad delijo Ilijo?
Ako ljubiš drugu momu, sem mene-
Pušku nosiš-da Bogda te ubila!
Sablju pašeš-da Bogda te posekla!
Konja jašeš-konj pod tobom crkaja!
Vodu gaziš-da Bogda te odnela!
Ako ljubiš drugu momu kraj mene!“

Od pet varijanti ove pesme Veselinović je objavio samo zapis iz Bitoljskog vilajeta:

„ILIJA DELIJA”

Što jet vreva vo gornava mahala, lele,
Što jet vreva vo gornana, lele , mahala?

Da li mi jet Dalvine majka jumrela, lele,
Da li mi jet Dalvine majka, lelejumrela?

To ne bilo Delvine majka jumrela, lele,
To ne bilo Dalvine majka, lele, jumrela;

Tuku bile silni Srbi na konak, lele,
Tuku bile silni Srbi, lele, na konak.

So nim mi jet mlad Ilija delija, lele,
So nim mi jet mlad Ilija, Delija.

Sluga mu služit kadan bela Todora, lele,
Sluga mu služit kadan bela, lele, Todora!

-Zdra’m, zdra’ mi se kadan bela Todoro, lele!
Zdra’m, zdra’mi se kadan bela, lele, Todora.

-Zdraf ne napil se mlad Ilija Delija, lele!
Zdraf ne napil se mlad ilija, lelem Delija!

Ako lubiš druga luba ot mene, lele.
Ako lubiš druga luba, lele, ot mene;

Da ti puknit crknata konja po, tebe, lele,
Da ti puknit crnata konja, lele, po tebe!“

(Notni zapis pesme iz Bitolkskog vilajeta: strana 54 (JEDNA NARODNA I JEDNA UMETNIČKA PESMA O VOJVODI STRELJI-Staniša Vojinović, Vlasotinački Zbornik 2, 2006. godine Vlasotince)

Ista pesma, ali sa izmenjenom melodijom peva se i u selu Bufu, kod Lerina.

Na početku Drugog ustanka ratovao je Strelja u smederevskom i požarevačkom kraju. Poznate su borbe na Ranovcu, gde je posle borbe reka Vitovnica krvava potekla i Prugovu, gde je osnovao i stalni logor.

*

O borbama u selu Prugovu napisao je pesmu prema narodnoj tradiciji zaboravljeni pesnik Mihajlo J. Krstić(rođen u Dubravnici) kod Požarevca: BOJ NA PRUGOVU 1813.

“ BOJ NA PRUGOVU 1813.”

Anasoli Josin-aga,
Po nalogu svog vezira,
S pet stotina svojih drugara
Potrč’o je iz Misira
Požarevcu, svojoj braći
Da se nađe u nedaći.

Krvožedni i oholi
Ka Prugovu Turci lete,
U desnici jatagane;
Isukane držeć, klete,
A u desnoj krdžaliku,
Pa nadali vrašku viku!

I gle čuda šta učini
Halakanje turske sile!
Sva goveda iz Prugova
Sabila se u gomile,
Pa od straha i od čuda
Ne miču se baš nikuda!

Obradovan tom pojavom
Josin-aga viknu glasno:
„Gon’te stoku, bre đetići,
S rajom ćemo posle lako!“
A đetići svi iz glasa:
„Hasa, hasa, hasa, hasa!“

Tada Strelja i Rajica
I družina sva ostala
U šančev’ma svojim skrita
Na noge je poskakala.
Pa jurišem sred turaka
Opališe iz pušaka!

Halačući beže Turci,
Dimlije se njime puše,
Preko grma, preko trna
Požarevcu nagrnuše!
A rukom, se za tur drže
Hopa, hopa, pa sve brže!“

Veze Strelje sa požarevačkim krajem nije samo u njegovom ratovanju.

Pesnik i istoričar rođen u Požarevcu Jovan Dragašević (1836.1915) u svojoj autobiografiji Istinske priče, zabeležio je jedan zanimljiv podatak.

Njegov deda Petar imao je braću Jovana, Vidojka,a sinove Dimitrija-Dinu, pesnikovog oca, Stamenka i Milojka.

Porodica je bila velika i u njoj je bilo sestara.

Kada je počeo Prvi srpski ustanaka(1804.g.) Petar, kao viđen čovek,…krenuo je (iz Dragaša kod sela Grkinja, blizu Niša) bio do 300 druga, pa pozvao uza se i svog šuraka Strelju iz Leskovca, te su bili deo opsedne vojske oko Niša.

Propast na Kamenici završila je je njihov ustanak..(Beograd 18888.g.strana 38-40.g-Jovan Dragašević )“.

Dakle, navodi pesnik da je Strelja bio šurak njegovom dedi, a da su čak mu govorili da postoje i vinogradi dede u ataru sela Suvodol kod Niša.

Što je nešto novo u Streljinoj biografiji.

Čak i u istoriografiji postoji zapis iz 1807. godine , da je jedan deo ustaničke vojske kojoj se pridružili i dobrovoljci iz južnih krajeva pod komandom Ilije (Petra) Strelje, Petra Džide(deda pesnika J.Dragaševića-pdvukao M.M) prodro je do Sićeva, i načinivši šanac, zatvorio put Pirot-Bela Palanka-Niš.

Posle pogibije velikog broja srpskih boraca 1809. godine u vlasotinačkom kraju, Strelja -Ilija Petrović se iz Vlasotinca povukao u Deligrad.

Za njim u svim ostalim ratovima za nacionalno oslobođenje ovoga kraja, ostale su do današnjega dana kao vođe u Prvom Srpskom ustanku vizionarske reči:

„Vlasotinčani!

Ja Prosečenice ne zaptih

Družinu izgubih, vaše kuće sagoreh i vas

Porobih. Sad idem da platim glavom za to.

Ali,Vlasotinčani, naš trag će ostati.

Njega nikakvi!

Kerovi ne mogu olizati.

Po tragu našem doći će

Drugi… Koji će to biti?

Kada će doći?

Ja ne znam. Ali da će doći, tako znam kao što vas

Gledam.

Blago onima koji to dožive!“

Oslobođenje od Turaka su doživele nove generacije. Streljino verovanje vizionarsko se ostvarilo. Vlasotinački kraj je konačno od Turaka oslobođen u završnim borbama 1878. godine.

*

Narodna predanja o ustanku (Po Dr Sergeju Dimitrijeviću)

Narodna predanja koja je prikupio Dr Sergeije Dimitrijević(upoznao sam ga u redakciji lista „Naša reč“ 60.godina 20.veka u Leskovcu-kao saradnik srednjoškolac-podvukao M.M) o pripremi ustanka u valsotinačkom kraju Predanje o razgovoru Karađorđa sa Streljom:

-„Kada je Strelja postao starešina leskovačkih bećara, posle nekog vremena Strelja se zamoli Dobrnjcu, kao starešini na Deligradu, da ga pusti da ide s nekoliko stotina bećara da odmetne leskovačku nahiju.

Dobrnjac, bojeći se da ovaj momak ne zapadne gde među veliku tursku silu, i ne pogubi tolike ljude, nedopusti mu što je iskao.

Strelja, jednom desi dobre volje Karađorđa, pa se i njemu tako isto zamoli. „Kojekude, upitave Karađorđe.

Znaš li ti, momče, kolke vode teku pored Leskovca.- Znam Gospodaru, odgovori Strelja, i počne brojatiMorava, Vlasina, Veternica, Jablanica, a i Toplica je blizu-E vidiš li….“.

O Streljinoj pismenosti postoje poslovice –kada je u kratkom pismu od Karađorđa tražio džebanu (oružje) .

To Pismo je ušlo u poslovice. Tako je čak i Ilija Garašanin 15. februara 1849. godine napisao pismo Stefanu Knićaninu, pa se na kraju izvinuo ovom poslovicom:“ Oprostite, ovo je napisano os skoka na skok, kao Strelja Karađorđu kad je za džebanu pisao…“.

Ovde nije u pitanju slaba nepismenost Vojvode Strelje, nego hitnost kojom je tražio pomoć.

Tako je i sam naš planinski govor na dijalektu , rodnoga kraja Strelje u crnotravsko-vlasotinačkom kraju, „kratak“-često zbog žurbe u poslovima.

Reči su „škrte“ i sa „nedostacima“ nekih slova, ili čak i „skraćene“ na što moguću meru. Primera radi evo reč „Č’s“-znači „trenutak“

Narodno pamćenje i zapise o Strelji najuspešnije je uobličio Ivan Ivanović (poreklom crnotravac-podvukao M.M) u romanu “Vojvoda od Leskovca”.

Danas često ni učitelji, a po koji nastavnici i profesiri istorije i srpskog jezika dovoljno ne znaju istorisko-narodne pesme naše narodne književnosti-u kojima se kroz pesmu iskazuju žrtve i herojstvo naših junaka poput Strelje u borbi za nacionalnoi oslobođenje srpskoga naroda od petovekovnog ropstva od Turaka.

Bilo bih red da se postave Spomen obeležja svim Bunama i Vođama ustanika u ovoim kraju, a i u istoriskim čitankama na lokalnom nivou deci u školama saopštava istoriska istina o velikim ljudskim žrtvama, kao trag u pamćenju za naredne generacije.

Ko ne pamti prošlost, nema ni sadašnjost ni budućnost.

Bilo bih jednom moguće da se čak i snimi neki film o junaštvu naših ustanika za nacionalno oslobođenje Juga Srbije od Turaka, a i u svakoj školi obeležava datum oslobođenja od Turaka.

Pre više godina sam predložio zvanično republičkim i lokalnoj vlasti u okviru ministarstva prosvete da se njegovo rodno selo proglasi kao mesto okupljanja za mnoge istoriske manifestacije i u njegovo rodno mesto i u Vlasotincu podigne Spomen Bista Strelji i ostalim vođama iz ustanaka i Buna protivu Turaka, ali od toga se nije dogodilo do današnjega dana.

Čak nisu me ni obavestili da barem škola u njegovovo rodno mesto sela Lopušnja nodi njegovo ime i prezime, nego „25 maj Dan Mladosti“.

Nadajmo se promeni istoriske svesti svih onih koji treba da vaspitavaju decu da se tragovi istorije nikada ne trebaju zaboravljati, jer su za slobodu često puta bili proliveni krvlju naših predaka.

REFERENCE

1. VLASOTINCE I OKOLINA Petar Stanković-Ljuba, strana 15-16, Vlasotince 1979. godine)

2. VLASOTINAČKI ZBORNIK 2 ( Vlasotince 2006.godine: JEDNA NARODNA I JEDNA UMETNIČKA PESMA O VOJVODI STELJI-Staniša Vojinović. Strana 51-57,

3. Iz LETOPISA OŠ „Karađorđe Petrović“ selo Kruševica, Vlasotince, 1976. godine(zabeležio: Miroslav Mladenović lokalni etnolog i istoričar)

29. mart 2010. godine, Vlasotince, Srbija

Zabeležio: Miroslav Mladenović, lokalni etnolog i istoričar

Postavljeno: 9. jun 2011.g. Vlasotince

Miroslav B. Mladenović Mirac, lokalni etnolog i istoričar i lokalni pisac pesama

* * *

Poreklo rodova:

U selo Gradište postoje dva sloja srpskog stanovništva: stariji i mlađi.

Stariji sloj čine oni stanovnici koji slave sv Arhanđela. Svi oni ranije živeli su u mahali Starom Selu. Izgleda da su ti stari stanovnici nepoznatog porekla. Stanovnici, koji slave druge slave, potiču od mlađih doseljenika.

Mahala Staro Selo:

– Rod Mladenovići (4k), krsna slava Sv. Nikola;

– Rod Kostići (2k) , krsna slava Sv. Arhanđel;

– Rod Stankovići (5k), Sv. Đorđe.

Mahala Tri Bare:

– Rod Kocići (11k), slave Sv. Arhanđel. Ranije su živeli u mahali Staro Selo.

Mahala Gorunje:

– Rod Anđelkovići (25k), slave Sv. Arhanđel. Ranije seu živeli u Staro Selo.

Mahala Golema Ramnja:

– Rod Živkovići (14k), slave Sveti Arhanđel;

– Rod Jovčini (10k), slave Sveti Arhanđel;

– Rod Dininci (8k), slave Sv. Nikolu;

– Rod Srndaci (4k),Slave Sv. Stevan;

– Rod Petkovci (4k), slave Sv. Vrače.

Mahala reka:

– Rod Drenjaši (5k) slave sv Jovan;

– Rod Caninci (13k) slave Sv. Stevan;

– Rod Vogolinci (4k) slave sv. Arhanđel.

Bogolnici (Vogolnici) ranije su živeli u mahali Staro Selo. Drenjaši su doseljeni iz Drenova kod Hana. Caninci su došli iz mahale Porečani u susednom Novom Selu. Dalje poreklo im je sa Vlasine.

NAPOMENA: u selo Gradište je rođen Strelja Petra Petrović jedan od Karađorđevih ustanika u Prvom srpskom ustanku.

„Ta familija STRELCI („strelska familija“) je najstarija u selo Crveni Breg.

Njihov predak Nikola(praded starcu Miladinu od 100.g. –zapis 1905.g.,R. Nikolić-podvukao M.M 2013.g.) „sevte“ došao u ovo selo (Crveni Breg) i to iz Pčinje („iz Činiju“) uputio ga Husejin Paša(1805.g.), da se ovamo naseli.

Najpre je došao u Dikavu, a otuda je prešao ovde—- Iz ove porodice je v o j v o d a S t r e lj a, poznat iz Prvog srpskog ustanka-bio je stric M i l a d i n u“.

(str. 13, Crna Trava i Crnotravci-Rade Kostadinović, 1968, )

Od nje su u to selo nastala tri roda: Miladinovci (20k),Stojkovići(13k) i Cvetkovići (4 k).

Iseljenici:

– Rod Tošići (4k) iselili su se u Suševlje;

– Rod Kostić (1k) iselili se u Grdelicu.

Posle Drugog svetskog rata oko oko 10 porodica iz sela Gradište iselilo se u Smederevo i okolinu.

Tamo su njihovi „stari“ radili kao obalski radnici i vinogradari. U 1961.godini 80% muškaraca i žena su radili u Smederevu i okolini-išlo se u pečalbu od marta do novembra meseca u godini.

* * *

Poreklo prezimena rodova (po imenu rodonačelnika, mestu i svecu):

Petar-Petrović,

Mladen-Mladenović,

Kosta-Kostić,

Koca-Kocić,

Stanko-Stanković,

Nikola-Nikolić,

Toša-Tošić,

Stojan-Stojanović,

Mica (Micko)-Micić,

Stoiljko-Stoiljković,

Stojiljko-Stojiljković,

Stojko-Stojković,

Miladin-Miladinović,

Cvetko-Cvetković,

Petko-Petković,

Živko-Živković,

………………..

* * *

Toponimi (nazivi mesta):

– Samokov, Tursko, Gumno, Mišina Čuka, Šijakovac, Rašin Rid, Morič, Jovčin Rid, Menka, Karakaško Gumno, Simonovac, Simonovačka, Dolina, Viromet, Plandište, Dolina, Obešnik, Staro Selo, Golema Ramnja, Gorunje.

* * *

NAPOMENA:

Ovde je izostavnjen RODOSLOV porekla prezimena, kao i dopuna višeetapnog raseljavanja stanovništa; dok se ne istraži poreklo rodova sa prezimenima iz vlasotinačko-crnotravsko-vlasinskoga kraja.

* * *

IZVORI:

[1] Stamenković Srboljub: “Geografska Enciklopedija naselja Srbije”, knj.1 (a-đ), Beograd

[2] Jovan F. Trifunovski: Grdelička klisura, antropogeografska rasprava, Narodni muzej, Leskovac, 1964.

[3] Wikipedija:- http://sr.wikipedia.org/wiki/Gradište_(Vlasotince)

[4] Miroslav B. Mladenović Mirac: ZAPISI Iz rukopisa: “Sela u vlasotinačkom kraju“, 1970-2014.g., Vlasotince

[6] Velimir Stamenković-Lima:- “VLASOTINAČKI KRAJ U BALKANSKIM I PRVOM SVETSKOM RATU”, Vlasotince, 2010.g.

[7] http://danubius.bestoforum.net/t9254p40-miroslav-b-mladenovia-istorija

* * *

Autor: Miroslav B. Mladenović Mirac, lokalni etnolog i istoričar i pisac pesama i priča na dijalektu juga Srbije

30. januar 2014.godine, Vlasotince, Republika Srbija