Piše: Saša Nedeljković
Utvrđivanje etničkog porekla nacije (formiranje odnosa prema mogućoj etničkoj bazi) je jedan složen projekat koji ima svoje uporedne procese i na planu užih grupa, tačnije, na planu etničkih grupa koje sačinjavaju tu naciju. U slučaju Crne Gore moguće je za primer uzeti bilo koje pleme i utvrditi da su svi problemi koje nalazimo na makro planu prisutni i na mikro planu.
Ovde ću se osvrnuti na identitetsku situaciju plemena Bjelopavlići, koja se nimalo ne razlikuje od situacije mnogih drugih plemena. Pleme Bjelopavlići spada u jedno od najvećih, najznačajnijih i najstarijih plemena u Crnoj Gori, o kojima prve podatke dobijamo iz dokumenata sa početka 15. veka. Pretpostavlja se da je ovo pleme dobilo naziv po čoveku a ne po teritoriji koju je naseljavalo. Budući da istraživači nisu saglasni oko toga ko je bio rodonačelnik pomenutog plemena, postoje različite teorije. Te teorije se mogu podeliti na one koje smatraju da je Bijeli Pavle bio Srbin, one koje smatraju da on bio Arbanas i one koje govore da je to bio čovek nepoznatog ili mešovitog porekla.
Po podacima koje nalazimo u Dukljanskoj hronici Bela Pavlimir je bio predak zetske vladarske kuće. On je bio unuk srpskog kralja Radoslava. Rođen je oko sredine 9. veka, a majka mu je bila Rimljanka. Beli Pavlimir je nadimak „Beli” dobio zbog svoje lepote i junaštva.
Po drugoj verziji Bijeli Pavle je ličnost iz kasnije istorije (13. vek). On je bio potomak Nemanjića: neki kažu da je bio Milutinovunuk, a neki da je bio sestrić cara Dušana. Po nekim pričama Bijeli Pavle je ime dobio po tome što je bio beo (boja kose).
Među Albancima u Metohiji postoji priča da je pravo ime Bijelog Pavla u stvari Palji Bardi. On je bio sin Leke Dukađina i dukađinski vojvoda, a živeo je u okolini Đakovice.
Izvestan broj ovih legendi govori o tome da je Bijeli Pavle morao, zbog unutrašnjih razmirica ili zbog otpora okupatoru (Turcima) da beži iz svog kraja, tako da se nastanio na teritoriji današnjih Bjelopavlića. Po tim legendama, on je bio sluga na dvoru kneza Lužaninai bio je izvrgavan ruglu. Kako je pomogao kraljici Jeleniona ga je blagosiljala te je postao rodonačelnik velikog plemena.
Iz ovih šturih prikaza raznih legendi vide se ideološke pretpostavke koje omogućavaju različite konstrukcije. Bijeli Pavle, sasvim nepoznata istorijska ličnost čije je pravo poreklo teško utvrditi, može biti i potomak starih srpskih kneževa, i potomak Nemanjića, i potomak Leke Dukađina, i potomak Rimljanke, i plemić, i sluga, i predak zetske vladarske loze i rodonačelnik jednog plemena. Takva situacija, kada se identitet rodonačelnika usložnjava i otvara mogućnosti za razne konstrukcije, stavlja pripadnike plemena Bjelopavlića u veoma (ne)povoljnu situaciju da situacijski upotrebljavaju svoj identitet, da stvaraju kontinuitete na razne načine i da nalaze srodne grupe na prostoru celog Balkana, odnosno da povezuju različite tradicije i narode (Nemanjiće i Dukađince). Osim etničkih konstrukcija, moguće su i socijalne konstrukcije: socijalno poreklo rodonačelnika kreće od plemića do sluge, dakle od čoveka plemenite krvi do čoveka iz naroda, od domaćeg čoveka čiste narodne krvi do čoveka iz mešanog braka internacionalnog identitetskog potencijala. Budući da je nejasno kako je Bijeli Pavle dobio nadimak, moguće je konstruisati i taj aspekt: to je možda bilo zbog lepote, možda zbog kompleksije, možda zbog porekla (Albanac–Albi– Beli, ili Beli Srbi odnosno Beli Hrvati koje pominje Porčak Bijela Hrvatska koju pominje pop Dukljanin).
Konstrukcije su dvosmerne, pa se uz pomoć pomenutih podataka može vršiti prisvajanje Bjelopavlića od strane zainteresovanih naroda. Nove ili neupotrebljavane pretpostavke ovde igraju ulogu relativizujućeg faktora znanja o etničkom poreklu, tj. ulogu dinamičke sile koja funkcioniše kao dezintegrišuća snaga i razara „tradicionalne” identitetske formule koje su vremenom postale previše krute i disfunkcionalne u aktuelnim procesima identiteta.
IZVOR: Čast, krv i suze, Saša Nedeljković, Beograd, aprila 2007. Priredio saradnik portala Poreklo Vojislav Ananić
27. oktobar 2015. u 21:32
vh
Da li ima negde rodoslov ili neki materijal o seobama Bjelopavlica u XVIII i XIX veku? Konkretno nam treba seoba u Istocnu Bosnu/Hercegovinu negde u periodu oko 1700-1800. Prema predanju ime coveka je bilo VUJO (njegovi sinovi Jovan, Miljan i NIkola) koji je dobio zemlju kod Zvornika. HVALA od jos Bjelopavlica.
10. oktobar 2016. u 21:49
zivanovic
I mene zanima isto posto znam da moja familija potice od tih ljudi koji su dosli na podrucje sela Lijesanj i prosirili se na Kostijerevo.
10. oktobar 2016. u 21:53
zivanovic
Inace covjek mi je pokazao gdje se nalazi groblje od predaka u Lijesnju koji su se prvi doselili i imam zapisan rodoslov direktno nase loze Bjelopavlica.
16. decembar 2016. u 13:03
spasojevic
I moja familija je porekolom od tih ljudi. Da li mogu nekako dobiti fotografiju tog rodoslova.
20. septembar 2017. u 19:25
Lijesanj
I ja bih voleo da dobijem fotografiju tog rodoslova.
20. septembar 2017. u 19:24
Lijesanj
Pozdrav rodjaci,napisite nesto vise o nasem poreklu,i mene interesuje.
11. februar 2016. u 01:10
Duka
Leka Dukadjin je bio srbin i po ocu i po majci.
12. oktobar 2023. u 01:15
Đurović, Bjelopavlići
Sa obzirom da se borio protiv osmanlija jasno je da je bio hrišćanin, a sudeći po imenu LEKA (skraćeno od ALEKSANDAR) živeo je pod uticajem grčke tradicije. U turskom defteru se 1455 godine pominje mesto Gnjilane (Đilane) kao srpsko mesto gde baš svi (!) slave sv Petku. Reč Dukka, Ducce znači vodja, poglavar. Moguće je, dakle, da je ličnost u narodnim pričama poznat kao “Leka Dukađinski” ustvari: ALEKSANDAR – vladar GNJILANA. On je i doneo sv. Petku u Crnu Goru, odnosno u Bjelopavliće. Kako je on poznat i po sastavljanju “Kanon-a” (zbornik civilnih zakona), to liči na logičan nastavak tradicije Dusanovog Zakonika koji je bio sastavljen jedno 50-100 godina ranije…
25. mart 2016. u 18:52
milan
Da li bi neko mogao da mi kaze gde bih mogao na nadjem knjigu Vucurovici i Vucurevici iz Bjelopavlica. unapred hvala. [email protected]
7. maj 2020. u 13:27
Dragica Vukalovic
I bought this book via the internet from a Belgrade bookstore. It is written in Cyrillic. consequently my elderly father is slowly translating some of the text for me. Vucurovic and Vucurevic provide a comprehensive history of the Bejelopavlic tribes. They include many family charts going back to Vuk Brdjanin (1635) and his father Radule (1600). My heritage is associated to these ancestors as my father’s mother was a Vucurevic from Bogojevic Selo, and my father’s father a Vukalovic also from Bogojevic Selo, Zubce in Herzegovina.
Unfortunately, all the information is based on the paternal ancestors and no reference to the maternal branches.
21. maj 2016. u 00:13
Urošević Marko
Pozdrav,
Živim u Parcanima (Sopot), postoji knjiga o mom selu gde postoji stablo moje familije.
Tamo piše da sam poreklom iz sela Bukovik kod Aranđelovca, od Pavla Gerasimovića.
Pavle je ima brata Jovana od koje su nastali Jovanovići u mom selu.
Za njih postoji podatak da su došli iz Crne Gore iz plemena Bjelopavlića.
Oni su u Parcane došli početkom 19. veka.U popisu iz 1827. Pavle je upisan kao starešina domaćinstva.
Problem je utvrditi njihovu vezu sa Bjelopavlićima.
Ako neko ima detaljnije informacije neka mi pošalje na mail.
[email protected]
21. maj 2016. u 07:14
Joksim
Marko, vezu sa Bjelopalićima jedino možeš utvrditi ako uradiš dnk test. Iskoristi povoljnosti majske akcije testiranja u organizaciji Društva srpskih rodoslovaca “Poreklo”. Bliže pojedinosti vidi na ovom sajtu. Požuri. Javi se odmah.
20. jun 2016. u 23:12
Filip Jovovic
Igrom slučaja drugareva majka je od Boškovića is sela Orja Luka u bliyini Danilovgrada tj. dolini Zete , deda mu je davno pricao o poreklu preyimena , da je Boškovic prezime 2-3 koleno Bjelog Pavla ….. a da su Jovovići 3-4 koleno sinovi sinova …. prva preyimena od sinova su Vujovići , Petrovići , Vukovići to su oni najbliži …
Izvor Deda …. nisu nagadjanja …Ali i varijanta da potičem od Vojvode Leke Dukadjina sekača Turskih glava me podjednako raduje .
Jer u albaskoj pesmi o leki da se prekrstio( pomolio ) pre nego što je ubio turčina , pa su ga kukavički sa kule ubili .
Komentari su sjajni
21. jun 2016. u 00:46
Đurović
Čitam i ne mogu da verujem da nekom pada napamet da iz reči albanci izvlači nadimak Bijelog Pavla!? Pa Albanci sebe nazivaju Šćiptare, a Italijani ih nazivaju albancima tako da je ovakvo izvođenje zaključaka o nadimku Bjelog Pavla smešno!
A prema Turskim popisima iz XIV veka Albanaca je na Kosmetu bilo u zanemarljivom broju.
A i Dukađini (tako Albanci nazivaju Metohiju) je oblast pod upravom Duke (titula), kao što je vojvodstvo pod upravom vojvode. Mi tu oblast nazivamo Metohijom, jer je metoh manastira Hilandar!
5. mart 2018. u 12:11
Dragutin Brajovic
Postovani Clanovi. Zasto je vazno naglasavat srbin za sve sto je Crnogorsko. Bitka na martinicima je mnogo ranije bila od pobune protiv dahija . Pa se 1796 ne racuna pocetkom prvog srpskog ustanka.da ne govorim o drugim bitkama u cg koje su vodnene na ovim prostorim u cilju ustanka protiv ropstva uz podrsku velike rusije.
Pozdrav za sve bjelopavlice .
5. mart 2018. u 16:16
Nebojša Babić
Brajoviću,
čitam tvoj post, pa se pitam jesi li nepismen ili provociraš?
I u srbskom i u “crnogorskom” jeziku, prisvojni pridevi, pa i oni izvedeni od etnonima, pišu se malim slovom. Dok se sami etnonimi (nazivi naroda) uvek i obavezno pišu velikim.
Kod tebe je obrnuto.
“Srbin” pišeš malim, a “crnogorsko” – velikim.
Ako si to uradio namerno, a ne zbog oskudnog obrazovanja, onda je bolje da se držiš dukljansko-montenegrinskih sajtova, a nas ovde ostaviš da živimo u svojim ubeđenjima.
16. oktobar 2018. u 02:29
Pavle
Tačno Dukađin potiče od latinske riječi dux,što znači vojvoda,tako da Dukađin znači vojvodstvo. Postojao je Lex Ducagini ili Vojvodski zakon, a albanski ekstremi su to kasnije pretvorili u Leka Dukađin.
30. jun 2016. u 21:40
Nenad Teofilovic
Zdravo svima, kod nas Teofilovica koji su se doselili u Beograd iz sela Badljevica kod Smedereva, se prica da smo poreklo iz Crne Gore iz sela Glava Zeta, i da smo od Bjelopavlica. Da li neko ima bilo kakvu informaciju i pomogne mi da da znam nesto vise. Unapred zahvalan Nenad -Teofilović. P.S Inace u Badljevicu smo dosli iz Bukovika Jasenackog.
19. oktobar 2017. u 22:12
Milena
Pozdrav familijo, evo ja htedoh da pomenem Glavu Zete, ja sam iz Badljevice, pa da te pitam kao stare bake ‘ciji si ti’? ☺ Znam da se dosta nasih Teofilovica odselilo sto za Beograd, Smederevo i u Umcare, tako da nas sada ima svuda.
15. oktobar 2016. u 20:17
Bata Jovanovic
A da niste bas svii Bjelopavlici..
Otkud vam onda Milo, koliko vas ima…
‘Ajde da vas vidim sjutra, ciji li ste
Sve Srbin do Srbina
Jel’ ima nekog od pop Stanoja Jovanovica?
5. novembar 2016. u 02:09
Radmila Vukosava Srdanović, udata Savić
Moj pradjed Srdan Vuletić,rođen je u Kujavi -Danilovgrad imao sinove Luku, Petra i Gavrila, ćerke Vidosavu i Jelu. Od Luke Vuletić ostala deca: Vukosav, Svetozar i Vukoje, ćerke Ilinka, Mileva i Milica. Doseljeni su u Srbiju, ne znam koje godine, Naseljeni su bili u selu Sponce, opšina Medveđa. Luka sa braćom, Petrom i Gavrilom poginuli 1914 god, u Bosni protiv austrougarske, sa Srdanom ne znam gde je poginuo. Slava je Sveta Petka, koju i danas slave potomci. Iz plemena Bjelopavlića. Interesujeme Kada su se doselili u Srbiju, , Da li ima potomaka u Danilovgradu od Vuletića. Kasno u Srbiji su se prezvali po Srdanu Srdanović . Volela bih da znam predke, Srdanove i pre njega koji su bili i kako su umrli ili poginuli. Da li je Srdan imao braću i sestre. neko je pisao da iz ove vuletića porodice je bio knez- Mislim Vuleta Vuletić. Hvala unapred.
17. oktobar 2018. u 14:39
Muzej istorije
Svakako da ima u Danilovgradu i Podgorici potomaka Vuletića sa Kujave. Tačno je da su Vuletići imali kneza,što je niži čin u odnosu na vojvodu. Vojvode su oko 200 godina bile nasledne iz kuće Đurovića,iz sela Viša(nalazi se prekoputa Kujave na drugoj obali rijeke Zete).
2. maj 2019. u 00:18
Radmila
Vuletići od kojih potičem su sa Kujave…Danilovgrad. Prađed Srdan, đed Luka, i njegova dva brata Petar i Gavrilo, rođeni su tamo. Kada su dišli u Srbiju, došli su kao dobrovoljci između 1876.god. do 1890 i možda kasnije. Bila bi Vam zahvalna da mi pronađete rodoslov Vuletića sa Kujave, i ime kneza iz porodice Vuletić i njegov rodoslov. Pričali su da je od Vulete, postalo prezime Vuletić. Ako je tačno, onda posle Vulete dalje koji su potomci. Slavili Svetu Petku, koju i danas slave potomci u R.Srbiji. Srdanovi sinovi su znači Luka, Petar i Gavrilo, ćerke Vidosava i Jela(Jelisvka i sl.) Rođeni su svi u Crnoj Gori…Kujavi..Danilovgrda, a doseljeni u R. Srbiju u Gornju Jablanicu, opšina Medveđa, okrug Leskovac i po Srdanu dobili prezime Srdanović.Vuletići su iz plemena Bjelopavlići..Dnk je rađen u C. Gori za Bjelopavliće i on je E1 b.. Zahvaljujem na saradnji i pozdravljam.
10. jun 2022. u 01:17
Pavle Vuletic
Nije bio Vuleta Vuletic , već Vuleta Jovanovic i od njega nastadoše Vuletići