Poreklo stanovništva grada Valjeva. Stanje iz 1907. Prema studiji Ljubomira Pavlovića: Prvi doseljenici Valjeva u 19. veku. Iz knjige „Kolubara i Podgorina“, prvo izdanje 1907. godine, najnovije izdanje 2011. godine – edicija „Koreni“ – JP Službeni glasnik i SANU. Priredio saradnik portala Poreklo Milodan.
Sada ćemo po redu izlagati u Valjevo doseljene porodice. Počećemo s najuglednijom porodicom Nenadovića.
U Valjevo su došle dve porodice Nenadovića; došli su Prote Mateja i Jevrem Nenadović.
Prota Mateja je došao neposredno iz Brankovine, gde je svoje imanje delimično prodao Pavićima (tada sevštenicima), delimično svojim daljnim srodnicima, sadašnjim Lazarevićima. Prota je sišao u valjevo 1826. godine i naselio se u kući Nenadovića preko puta gimnazije i kupio na ušću Graca sva dobra Abdurahman-age i njegovog brata Selim-efendije Krdžića, spahije i činovnika tog doba. Prota nije zidao svoj konak, ali ga je doterao prema duhu ondašnjeg vremena, a danas je u bednom stanju. On je bio svojina istih Krdžića. Prota je s konakom, vodenicom na Gracu i sa nekoliko koliba na imanju platio 540 dukata i dobio urednu tapiju.
Kad je Prota bio slobodan od državnih poslova, kad je prvih godina vladavine kneza Miloša bio vezan za Valjevo, živeo je stalno u njemu. Poslednje godine, kao penzioner, proveo je u Valjevu, gde je i umro, a prenet je i sahranjen u svojoj ličnoj grobnici kod brankovačke crkve. Žena mu je umrla u Valjevu i sahranjena u veljevskom groblju na Bajiru pored još nekih članova protine porodice.
Protini sinovi bili su u mlađim godinama činovnici i služili su izvan Baljeva. U starijim danima došao je u Baljevo protin mlađi sin Ljuba P. Nenadović, koji je poduže proživeo u očevoj kući, u njoj umro i sahranjen pored oca u Brankovini. Stariji protin sin umro je izvan Valjeva, ali su zato njegova deca došla u Valjevo i tu ostala na dedovom imanju. Oni su nasledili celo protino imanje, podelili ga na tri dela, neki prodali svoje delove, a neki ga očuvali. Od popovih unuka danas je u životu Matija S. Nenadović, znameniti industrijalac iz Valjeva u svoje doba, danas u dubokim godinama starosti. Od dva protina unuka ima dosta potomaka i oni su svi izvan Valjeva osim Jevrema, koji je sudija u Valjevu. Kroz kratko vreme ove će porodice izgubiti veze sa Valjevom, kad budu otuđile sva svoja imanja.
Druga kuća Nenadovića je gospodar Jevrema Nenadovića, sina Jakova Nenadovića, vojvode. Jakov je po dolasku iz Rusije brzo umro i sahranjen je kod brankovačke crkve pored braće, kneza Alekse i Sime. Jevrem je prvih godina vladavine kneza Miloša bio okružni starešina; svoje imanje u Brankovini prodao je srodnicima i susedima, kupio u Valjevu staro načelstvo, sadašnju Kulu, svu čistinu oko Kule i znatan deo Krušika oko kasarne. Sve je ovo izveo 1832. godine i kupio od Ahmed-bega Jajića, najbogatijeg valjevca tog doba i najuticajnijeg Turčina u Sokolu svo do 1867. godine odakle se odselio u Bosnu u Kozluk i tamo umro.
Preko beg-Jajića naši su po Bosni i s turskim vlastima vrlo lako dolazili do svojih prava. Jevrem je po gospodstvu, po načinu života i po raskošnoim životu bio na glasu u Valjevu. Svoju kćer Persidu udao je za Aleksandra Karađorđevića, oca kralja Petra, pa je odmah zatim otišao u Beograd.
Kulu je trampio s placem oko nje sa knez-Milošem za jedno imanje u Beogradu, koje je i danas u Kralja Milana ulici i svojina njegove dece. Knez Miloš je Kulu poklonio državi, te je još onda pretvorena u barutni magacin, što je i danas. Krušike i staro načelstvo prodao je opštini valjevskoj za 320 dukata. Opština je načelstvo prodala okrugu, a Krušik ustupila državi za kasarnu.
* * *
Druga istorijska porodica iz okoline Valjeva su Dabići. Dabići su po rođenju iz Družetića Gole Glave – zaseok Jautina. Oni su imali mnogo dobrih vojnika i činovnika. Čuveni je vojnik Živko Dabić, poginuo 1807. godine na Lešnici i sahranjen kod manastira Kaone, u okrugu podrinjskom. Za prve vlade kneza Miloša izašli su na glas Marko i Gaja Dabići, koji su došli do položaja državnih savetnika. Oba su još 1836. godine kupili u Valjevu velika imanja od Jajića i Ćajića; oba su svoje porodice doveli u Valjevo i sobom poveli i trećeg brata, koji se bavio trgovinom. Na taj način našle su se u Valjevu tih godina tri kuće Dabića.
Marko i njegov brat bili su sa kućama preko puta gmnazije a treći je bio do starog načelstva. Sva trojica su imali po dnu Valjeva velika imanja, dugo zvana Dabića polje s vodenicom na Kolubari. Imali su još imanja na desnoj strani Ljubostinje, gde je sada oblasna bolnica i iznad nje. Sva ova imanja su bila u turskim rukama.
Stari Dabići su pomrli u Valjevu a sahranjeni u Dokmiru kod svoje parohijske crkve, kojoj su za života bili veliki ktitori. Članovi njihovih porodica, ukoliko su pomrli u Valjevu, sahranjeni su na varoškom groblju na Bajiru.
Marko savetnik, koji je u svoje doba prvi imao svoj faston, vozio se na četiri konja, nosio nemačko odelo a žena mu je bila najveća pomodarka, ostavio je iza sebe dosta dece.
Sva deca su mu odrasla u Valjevu, nisu mnogo školovana, rasturila su se po službama i odselila iz Valjeva, a imanje rasprodala.
Drugi brat trgovac ostavio je iza sebe samo jednu kćer, koja je bila udata u Loznici i umrla bez potomstva. Ona je svoje imanje prodala i prenela u Loznicu.
Treći je ostavio sina i kćer. Sin je ostao bez škole, živeo je do smrti u Valjevu, oženio se od Nenadovića, bio je ponajviše u opštinskoj službi. Umro je u Valjevu u dubokoj starosti a deca su mu se iselila iz Valjeva i imanje je rasprodato. Kći mu je udata u Valjevu i ima potomstva.
* * *
Treća istorijska porodica je Grbovića iz Mratišića. Istorijski Grbovići propali su u ratovima, isprozebli, izranjavani i iznemogli došli bi kući, pali u postelju, umirali i sahranjivani kod crkve u Krčmaru ili svom seoskom groblju. Sin poslednjeg Grbovića, Luka po svršetku nekih škola u Novom Sadu i Temišvaru došao je u Srbiju 1840. godine, primio se policijske i sudske službe. Služio je jedino u Valjevu. Kuća mu je bila u sokačetu pored „Ruskog Cara“, što je docnije prešla u svojinu Koste Popovića. I on je imao od kuće Živka i Alimpija, braće Nastića – Cincara sve do Graca pa je prodao opštini valjevskoj.
Poslednjih godina svoga bavljenja u Valjevu bio je u činu okružnog kazančeja i eksponirao se kao nepomirljivi protivnika Obrenovića, zbog čega je dao ostavku na službu, bez penzije i bez ikakvih prinadležnosti otišao u selo i posvetio se zemljoradnji i stočarstvu. Svoga sina Milana, koji je 1859. godine bio na čevrtoj godini Bogoslovije u Sremskim Karlovcima, povukao je iz škole, nije mu dao primiti se službe, oženio ga i napravio ga seljakom.
Luka je dosta dugo živeo, pa je pred smrt zakleo sina i prirasle unuke da se ne primaju državne službe i da su prokleti ako bi hteli služiti Obrenoviće. Kralj Milan je dosta muke video oko unuka Milovana da bi ga zadržao u vojsci, ali se ovaj nije dao, poštujući dedovu zakletvu.
Sve imanje u valjevu Luka je rasprodao i nije dao mlađima da kupuju. Uz Grboviće ima veza jedna druga valjevska porodica, koju su u čaršiji zvali Grbovići, mada nije imala nikakve veze sa pravim Grbovićima. Knez Milovan Grbović u početku 19. veka, u naponu snage i pameti, zakoniti naslednik ostarelog i iznemoglog oca kneza Nikole, imao je oko sebe biranu, dobro obučenu i snabdevenu telesnu gardu, sastavljenu od najlepših i najrazvijenijih mladića tod doba. Starešina ove Milovanove garde do smrti njegove bio je neki Petar Peković – Peko, rodom iz Semegnjeva na Zlatiboru, srodnik tadašnjeg hajduka Jovana Deniza, koji je sišao u Dražinoviće, do Požege. Kad je umro i knez Milovan, Peko je neoženjen sa dosta novca sišao u Valjevo i u njemu se stalno naselio kao trgovac. Tu se oženio u umro. Iza njega ostao je jedan sin, koji je učio nešto škole, oturio se od kuće i trgovine, pokaluđerivši se. To je jeromonah Sava, koji se stalno zvao Grbović, pa se tako i na književnim izdanjima potpisivao.
Sava je nasledio ceo kvadrat između kuća Ranka Gođevca i njegove mehane. Peko je prodao plac do Ranka Gođevca Adamu Lazareviću, a Savo je prodao svojoj braći od stričeva mehanu od Adama i neke placeve po brdu, dok je ceo red dućana sa mehanom prodao Joviši Đuriću bivšem trgovcu. Za ovo imanje Savo je uzeo više od 4000 dukata, zbog čega se celog veka smatrao imućnim. Peko je sišao u Valjevo 1827. godine a sin mu Savo je prodao imanje 1857. godine. Od Savine braće, Aćima i još jednog nepoznatog, ostalo je potomstva. Sve mi se čini da je i ono izumrlo.
* * *
Četvrta istorijska porodica je Kneza Jovice Milutinovića iz Sankovića. Knez Jovica je došao u Valjevo kao činovnik i u njemu na raznim položajima ostao do 1842. godine kada se kao privrženik Obrenovića morao iseliti iz Valjeva, upravo morao pobeći, otišavši se u Rumu, gde je 1843. godine i umro i sahranjen na tamošnjem starom groblju.
Knez Jovica je kupio Mehića imanje, njegove vodenice, šume i voćnjake. Nekada tri, sada dve, Tadića vodenice bile su svojina Mehića, zatim celo polje duž jaza, ceo Lipak i brdo oko Mehića voda prešlo je u ruke kneza Jovice. Kuća mu je bila ona ista, danas prepravljena Vlajka Tadića, koja je i danas u svojini njegovih sinova. Knez Jovica imao je u Saračevcu vinograde, u Topalovcu zabrane, u Bujačiću livade, imanje kupljeno od Turaka i seljaka. Nije imao muške dece, važio je kao bogat čovek i posle Jevrema Nenadovića bio je najbogatiji u Valjevu.
Imao je četiri kćeri, jedna udata za Jevrema Tadića, trgovca u Valjevu, druga je udata za popa Stevana Jovanovića u Dračiću, treća za Taska Uzuna, trgovca i mehandžiju u Obrenovcu a četvrta za Đorđa Hristića, bakalina u Valjevu.
Sve mu je imanje prešlo u svojinu Jevremu Tadiću, nešto je konfiskovano i prodato opštini valjevskoj za vašarište.
* * *
Peta istorijska porodica iz okoline Valjeva su Birčani. Birčani, nekada viđeni i ugledni građani grada Valjeva, nisu neposredni potomci poznatog kneza Ilije Birčanina. Na dan njegove pogibije Ilija je ostavio iza sebe samo kćer Đenadiju, udatu u sedlarske Birčane. Ona je vrlo dobro iskoristila položaj svoga oca, pa je svojima uzela na Pećini celo polje na desnoj strani Kolubare i na stavama Jablanice i Obnice. Ta su imanja bila svojina nekih Turaka i od njih je Đeka to pokupovala. Na Jablanici su bile dve vodenice i naslednici su ih zadužili kod Jose Kurtovića i Marka Radovanovića; docnije je polje otišlo u svojinu za dug Antoniju Šijakoviću iz Valjeva, poznatom gazdi iz pete decenije i Vasi Lazareviću – Crnom Vasi. Kafana i magaza dockan su prodate sa nešto zemlje oko njih jednom seljaku iz Bujačića.
Porodica Birčana je od 1857. godine u Valjevu. Tvorac ove porodice je Novak Birčanin, kačer po zanatu, rodom iz Suvodanja, podalji srodnik kneza Ilije. Novak je bio posiromašnog stanja, odselio se od braće i otisnuo u svet radi zanata. Zanat je radio po mnogim selima, ali se najviše i najradije bavio po brankovačkim selima. Tu se i oženio iz porodice Obradovića u Zabrdici, sestrom Evgenija Obradovića, tada mehandžije i trgovca u Valjevu, čija je radnja i imanje bilo ono što je sada u rukama Sekulića, Birčana i Andonovića. Svoga zeta Evgenije je doveo u Valjevo, dao mu plac za kuću i radnju i stalno ga namestio. Novak je malo živeo, ali je za kratko vreme stekao lep glas i dosta dobro imanje. Da Birčani izađu do boljeg glasa i vrednosti zasluga je Novakovog najstarijeg sina Marijana.
Na račun kneza Ilije Birčanina u Valjevo se spustila još jedna porodica, a to je Marka Šargića iz Gornje Bukovice. Marko je bio rođeni sestrić jedine sestre kneza Ilije. Marko je još 1830. godine kupio u Valjevu kod turskog groblja i džamije celu ravan ispod sitara i kroz dugi niz godina ostao u selu, pa se tek posle preselio u Valjevo, podigao mehanu, dućane, kuće, onda kad je prosečena varijanta puta Valjevo – Loznica. Polovina kupljenog imanja prešla je u svojinu valjevskih u bukovičkih bogataša Marka i Teje Lazarevića i na glasu trgovca Nikole Dragojlovića iz Rađevog Sela. Šargići su rano izumrli u Valjevu, a ni u Gornjoj Bukovici nema mnogo kuća.
* * *
Sad su na redu činovničke porodice tog doba, koje su opet iz valjevskih sela ili drugih mesta. Među prvim porodicama tog doba za Valjevo, njegovo uređenje, napredak i razvoj imaju i Gavrilovići.
Gavrilovići, u selu Šušovci odakle su, zovu se Mijići, gde ih i danas ima pod tim prezimenom. Od Mijića najviše se istakao Jevrem Gavrilović, čovek od najveće vrednosti za Valjevo. On je u Valjevu izrasecao ulice, dizao ga u dva maha, spasavajući od poplava, kaldrmisao glavne ulice, prosekao put Valjevo – Obrenovac, niz Kolubaru, odbio preko Karaule, podigao prve kantare i pomogao u zidanju mnogih zgrada. Bio je zet Jevrema Gavrilovića, sedeo je u staroj sudnici opštinskoj, imao celo polje na Kolubari više Dabića polja sa velikom vodenicom, u Beogradu imao oba Majdana i kuću gde je sada Žuta kuća preko puta dvora.
U Valjevu je bio u mnogim zvanjima a završio kao nečelnik okružni, odakle je otišao u državni savet i umro u Beogradu u dubokoj starosti kao siromah čovek, živeći od male panzije.
* * *
Druga činovnička porodica su Srećkovići, takođe iz Šušovke. Oni su bili nekad male spahije u Valjevu i podigao ih je Aksentije Srećković. On je u Valjevu sastavio niz godina, prošao kroz sva mesta i više zvanja, bio i načelnik okružni, posle i državni savetnik, umro u Valjevu kao penzioner i bogat čovek.
Imao je onu zgradu za kuću i konak, gde je sada srez valjevski a ne gde su stanovi, zatim, imao je i placeve gde su bile kuće: Laze Lazarevića, Jovana Đurića, Mil. Tadića, pošta i kafana „Kraljević Marko“. Uza ovo imao je i cele Sitore, koji su posle smrti Aksentijeve prešli u svojinu Marijana Birčanina i nekih seljaka – a sada su braće Petkovića, Zdravka i Stanka.
Iz Šušovke su pedesetih godina došli u Valjevo: Jakov Mihailović, poznat pod imenom Jakov Boltadžija, nekada vrlo bogat, viđen i cenjen trgovac, zatim, Mirko Mihailović od Mijića i on nekada poznat kao Mirko Boltadžija sa radnjom gde je sada kancelarija Ćubana advokata. Još su došli istih godina i braća Nikolajevići, koji su se odali službama i odeslili se iz Valjeva.
Sinovi Aksentija Srećkovića ostali su dugo u Valjevu, Ljuba je umro u Valjevu u dubokoj starosti kao penzioner a sin mu se ranije iselio iz Valjeva. Pera je umro u Valjevu u sadašnjoj kući Živorada Andrića a deca mu su se iselila iz Valjeva. Kosta je rano otišao iz Valjeva, bio je vojni i civilni službenik i umro je izvan Valjeva. Oni su sva imanja rasprodali ništa ne zadržavši u Valjevu. Isto tako su prošli i ostali Šušovčani.
* * *
Treća činovnička porodica su Antonovići. Još u 1829. godini došao je za praktikanta načelstva okruga valjevskog Aleksa Antonović iz Požarevca. Kao praktikant, pisar i kapetan sreski proveo je ovaj mirni i tihi čovek niz godina u Valjevskoj Kamenici, sačekao penziju, sišao u Valjevo i u njemu umro. Aleksa je kao kapetan u Kamenici kupio od Evgenija Obradovića svo imanje, sve što je još u državini Antonovića, zatim sve što je u državini Sekulića i preko puta Sušine mehane, sve do dućana Vukosava Đorđevića, sada Andre Peruničića. Aleksa je ostavio iza sebe dva sina, Jevrema i Kostu. Oni su se rano podelili. Sve što je pri deobi pripalo Jevremu i danas je u svojini njegovih naslednika dok je Kosta sav svoj deo izedio i porasprodavao raznim licima.
Jevem se oženio iz činovničke porodice Stojkovića Krste, čuvenog licejca i pravnika svog doba, dugogodišnjeg policijskog činovnika u Valjevu rodom iz Kragujevca, koji je imao svoju kuću na onim placevima, gde su kuće Save Nikolića i Marjana Birčanina pozadi imanja Antonovića sa zapane strane. Od Stojkovića i Antonovića nema nikoga u Valjevu.
* * *
Četvrta činovnička porodica je Jovana Bobovca. Jovan Bobovac, poznat u narodu kao knez Bobovac i knez Jovan, rodom je iz Bobove, gde ima i danas iste porodice. On je bio pismen, rečit, revolucionaran, lepo se odevao i ponašao prema mlađima, zauzimao razne položaje, veće i manje. Bio je bogat u selu, prodao je sve što je imao i za te i druge ušteđene novce kupio je u Valjevu dosta imanja. Kupio je preko puta stare pošte od Turaka neka voća i kuću, zatim od istih kupio staru pivaru, celo brdo iznad nje do Obnice.
Knez Jovan ostavio je iza sebe neškolovana sina Atanasija i kćer, udatu u Beograd. Imanje je podelio zaveštanjem na sina i kćer. Sin mu je živeo dosta dugo u Valjevu a imanje je ili on prodao ili su prodali njegovi naslednici od kćeri, jer sinova nije imao.
Isto tako i kći mu je rasprodala svoj deo, te se izgubio svaki trag ovoj velikoj imovini.
U selo Gradac prvih godina vlade knez-Miloševe sišao je iz Gornjih Košalja u podrinjskom okrugu Gliša Mladenović, koji je ranije dugo hajdukovao po Bosni i Podrinju. Naselio se u Gracu na imanju koje je kupio od Krdžića, iseljenih Turaka iz Valjeva. Gliša je bio oženjen i imao je dva sina, kad je došao u Gradac, prvi mu se zvao Lazar a drugi Đorđe. Oba je dao u trgovinu i na zanate u Valjevo i oba su izašla na glas kao dobri trgovci i zanatlije. Lazar se rano odao trgovini i stekao veliko imanje i dobar glas, važio je tridesetih i četrdesetih godina prošlog veka kao najbogatiji i najugledniji Valjevac. Radio je sa kacama, vunom i lojem; radnja mu je bila na pijaci ispod Tadića, njegovo je imanje bilo „Ruski Car“, velik ispusti u Saračevcu, na Anatemi u Topalovcu u Gracu, koje je on ili Đorđe prodao.
Lazar je dugo živeo i kroz ceo život, pa i onda kada nije radio, odevao se zavidno, zauzimao prva mesta u Valjevu i smatrao se kao retko pametan čovek. I sin njegov Miloš L. Glišić živeo je istim životom i dokle je bio u Valjevu cenjen je kao prvak.
Brat Đorđe kao terzija rano je ostao bez radnje i bez imanja a i umro je mlad. Njegov je sin Milovan Đ. Glišić, naš poznati književnik.
Od obe kuće Glišića danas nema nikoga u Valjevu, mada su imali ženskih potomaka.
Uz hajduka Glišu sišle su u to doba mnoge porodice iz njegovog sela. Tako su se istodobno našle tri kuće Tadića, da im kasnije dođu još neke.
Prve kuće Tadića su Jevrema i njegovog brata Milovana i poznije njegovog sinovca, i još kasnije i unuka Marinka Tadića. Jevrem Tadić je bio trgovac, brat mu zanatlija, dokle je Jevrem celog veka bio gazda i bogataš, brat mu je siromah rano umro i porodica se odselila u Šabac. Jevrem je dugo živeo, ostavio dva sina i od oba potomstvo u Valjevu i opet oba na glasu. Milovan je jedno vreme bio najbogatiji trgovac, kod njega je bio u službi u svoje doba najugledniji Valjevac Živko Tadić, koji je iz pažnje prema gazdi uzeo drugo ime i njegovo prezime. I on je dugo živeo i njegovo imanje je bio opštinski plac, gde je sada opština, gimnazija i osnovne škole.
Milovan je u četrdesetim godinama 19. veka predstavljao gazdu. Jedan mu je sin bio umešan u ubistvo kneza Mihaila, pa je osuđen na smrt, drugi su mu prodali imanje i odselili se iz Valjeva. Sinovac mu je bio trgovac, bio je dosta dobrog stanja, imao je kuću do opštine a radnju na desnoj obali Kolubare. Imao je više kćeri i sve ih je dobro poudavao a imao je i sinova, koji su prodali imanje i odselili se iz Valjeva.
Poslednji Tadić, koji je iz straha promenio prezime i prozvao se Marinko Josifović, bio je mehandžija i trgovac, ostavio je iza sebe sina i kćer. Oboje su mu dece pomrli u Valjevu i ostavili potomstvo, koji su se iselili iz Valjeva.
Godine 1835. vojvoda Vučić je raseljavao muslimanska sela po Azbukovici. Braća Boško i Josif Tadić iz Sankovića kupe Drlače od tamošnjih Turaka i spuste se na to imanje. Boško je u to doba bio pomoćnik načelstva u Valjevu, pa odmah zatim i načelnik okružni. U zajednici sa bratom Josifom kupi u Valjevu veliko polje, koje se dugi niz godina zvalo Boškovo polje, nekada u svojini braće Vilotijevića, trgovca iz Valjeva. Pri deobi Josifa i Boška, Boško dobije imanje u Valjevu a Josif u Drlačama. Boško je iz Valjeva otišao za Beograd za državnog savetnika i tamo umro u dubokoj starosti. Imao je ženu Staku, rodom iz Tabanovića u Mačvi iz porodice Maksića i po njoj je njegova kuća u Beogradu izašla na veliki glas. Njihove kćeri su se odlično poudavale a sin im je postao oficir i on je prodao sva imanja u Valjevu i Beogradu i umro bez potomstva a bio je oženjen iz Tešanove porodice u Bastavu, okrugu podrinjskom.
U Obrenovcu je dosta dugo kapetanovao, tamo i umro i sahranjen kod crkve u Grabovcu Marko Karamarković, rodom iz Bosne. On je umro vrlo rano, služio je u Valjevu i kupio poveće imanje gde je sada Klaudija Prikelmajera apoteka i sav onaj red kuća iz beogradske ulice do kuće Savića, advokata, do kuće starog prote Sajića. Nešto od ovog imanja otuđio je sam kapetan, a najviše njegova udova u svoje doba jako cenjena Lena Karamarković, koja je umrla u dubokoj starosti i do smrti živela i svojoj kuće preko puta divizije. Ovo je imanje još 1828. godine kupio kapetan Marko i prešlo je u ruke njegovih zetova i njihovih srodnika (zetovih).
Jedan od tih zetova bio je Vasa Gođevac, trgovac iz Valjeva i ceo deo njegove žene otišao je njegovim zetovima. Gospođa Lena nija imala muške dece, otuda je ovo imanje otišlo u druge ruke, pa je svoju vodenicu na Kolubari, ispod Aranovića vodenice, ustupila zetovima.
Ovako isto u Azbukovici kod svoje kuće u selu Drlačama kapetanovao je u Valjevu poznati Mališa Tadić, čija je sreska kancelarija tridesetih godina bila u njegovoj kući. Mališa se dva puta ženio, druga mu je žena bila iz kuće Antonića u Vukoni, pa se i ona posle muževljeve smrti preselila u Valjevo, gde je živela na imanju, koje joj je ostavio muž Mališa. Ona je imala kuću između Miloša Koraća i Vasilija Avramovića. U Valjevu je kćeri poudavala, sinove u službu poslala i u Valjevu umrla. Od dece ima dosta potomaka, rasturenih po Srbiji a najmanje u Valjevu.
Uz Tadiće u godinama od 1829. do 1936. sišlo je dosta Košljana iz drugih porodica i istih godina bilo ih je dosta po Brđanima u Valjevu pod nazivom Košljani, baveći se u prvi mah zemljordnjom po Boričevcu, Obnici i Belom Polju.
Druge i treće generacije ovih porodica prošle nekoliko kroz škole, živeći u neposrednom dodiru sa varošanima, neprimetno su se odavali zanatima i trgovini i tako se gubili iz varoši, ostavljajući ili neostavljajući koga kod kuća da produži isto zanimanje. I danas ima dosta košljanskih porodica, koje su zaboravile svoje tradicije i veze sa Košljanima.
IZVOR: Ljubomir Pavlović, “Prvi doseljenici Valjeva u 19. veku”. Iz knjige „Kolubara i Podgorina“, prvo izdanje 1907. godine, najnovije izdanje 2011. godine – edicija „Koreni“ – JP Službeni glasnik i SANU. Priredio saradnik portala Poreklo Milodan.
10. avgust 2013. u 21:40
Milodan
Ljubomir Ljuba Pavlović: Iz istorije Grada Valjeva.
Knjuga „Kolubara i Podgorina“, prvo izdanje 1907. godine, najnovije izdanje 2011. godine – edicija „Koreni“ – JP Službeni glasnik i SANU.
Odmah posle takovskog ustanka 11. aprila 1815. godine Valjevci Vasilj Pavlović iz Bajevca i iguman Avakum, starešina manastira Bogovađa, rodom iz valjevskog Drena, bili su dobri poznanici i prijatelji kneza Miloša, te su ga umeli odmah dovesti u Palež (sada Obrenovac), koji je bio na starom ušću Tamnave, kilometar i po na severoistoku od starog obrenovačkog groblja.
Borba na Paležu, sastanak kneza Miloša i Prote Mateje u Progarima, pregovori o prelasku zaostalih izbeglica po selima duž Save povećali su dosta proređenu vojsku, koja se, dobro opremljena, snabdevena džebanom i oružjem, uputila preko Uba, zausevši ga, došla u Valjevo, pa i njega oslobodila. Sve se to dogodilo do kraja aprila 1815. godine i tako je Valjevo prvi grad koji su zauzeli-oslobodili ustanici. Iz Valjeva je knez Miloš otišao ka Čačku, dočekao Ćaja-pašu u tukao ga na Ljubiću.
Kad je Valjevo došlo u naše ruke, nemirni turski elementi, sa porodicama, bez ikakvih smetnji, iselili su se u Soko ili Užice, pa može biti i dalje. Relije (trgovačko-zanatlijski elemenat) u Valjevu i na Ubu ostale su; niko ih nije dirao, ali su se ugledom na iseljene lagano i sami iseljavali. Za potpuno razumevanje ekonomskih i privrednih odnosa u Valjevu kao i selima koja su danas u njegovom sastavu (Gradac, Popare, Belo Polje, Kličervac) treba znati da su imanja svih ovih sela i njihovo stanovništvo bili has (aas, asovina), lična carska domena, sultanovo dobro. U doba turske vladavine sultan je davao ovo dobro svojim zaslužnim ljudima civilnog ili vojničkog reda – da imaju prava uživanja celog života.
Oslobođenje Valjeva zateklo je u životu visoke ličnosti muslimaskog roda: Abdurahman-agu, gospodara donjeg dela Graca, koji je imao svoju kulu kao što je današnji mlin, gde je danas centrala, ako nije bila veća i bolja. Ova je kula bila u blizini kuće pokojnog Dobrivoja Nenadovića, a srušili su je Nenadovići a njen materijal su upotrebili za zidanje zgrada i vodenica.
Ali-bega Jajića, gospodara gornjreg dela Graca, koji je imao svoju kulu pod Žumberkom (ispod Jeremića kuća doseljenih iz Belića), svoj čuveni izvor koji i danas nosi ime Jajićevac, velike vinograde u Saračevcu, lovišta pod anatemom i mlinove u Gracu (sadašnji Novakovića i braće Rundića). Kulu su porušili Valjevci a materijal su utrošili za zidanje podruma po vinogradima i kuća u selu.
Mustaj-bega (Mustafa-bega) Poparu, gospodara današnjih Popara, mlinova na Kolubari (sada u svojini Nastića i Arapovića), lovišta po Pećini, kule na imanju starog Jove Poparca, njegovog srodnika – kulu su srušili seljaci i utrošili na zidanje zgrada, Munjići su zidali i svoju kafanu u Valjevu od materijala ove kule.
Peko (Pekino brdo) zidao je neke lagume za vino (Ćajić-beg Ahneda) Ameta – gospodara celog Kličevca, Krušika, Đenovca, Zukava i cele ravnice ispod Valjeva niz Ljubostinju i Kolubaru sa dva mlina na Kolubari (sada u svojini Krunića iz Jasenice i Nikolića i Matića iz Valjeva). Ćajića kula je današnja kula i on je imao lovišta i vinograde po Kličevcu. Ćajići su poreklom iz Užica, imali su srodnike u varošici Bačevcima a rođeni brat je živeo u Sokolu i bavio se trgovinom i izradom baruta. I on je imao udela u ovom veliko posedu u Valjevu.
Selim-bega Kolubare, rodom iz Valjeva, čiji su bili Brđani, Košljansko imanje, sadašnji opštinski parkovi, Ilidža i Kotešica do Obnice, zatim, Divčibare i mlinovi na Jablanici (u svojini Radovanovića i Kurtovića iz Šapca). Selim-beg Kolubare živeo je u varoši, konak mu je bio današnja kafana „Ljubovija“, koja je prešla u svojinu Save Ćumura, bivšeg kafedžije Kuman-age, valjevskog kajmakama (1920-1832. godine), gospodara Belog Polja, Boričevca, Kajmakovog brda, Sitara i Ljubostinje od sadašnjeg kamenog mosta, sve na desnoj strani.
Nastaviće se…
10. avgust 2013. u 22:29
Milodan
Ljubomir Ljuba Pavlović: Iz istorije Grada Valjeva.
Knjiga „Kolubara i Podgorina“, prvo izdanje 1907. godine, najnovije izdanje 2011. godine – edicija „Koreni“ – JP Službeni glasnik i SANU.
Ovi ugledni Turci nisu imali prava na imanja a imali su prihode s njih i oni nisu imali više prihoda od običnih spahija. Sve što su seljaci obrađivali i što su držali kao svoje priznato im je Uredbom i oni su potali toga vlasnici. Mlinove, teferiče, vinograde, voćnjake i zgrade ovi su Turci porasprodavali onima koji su im najviše davali. Velike komplekse, koji su bili pašnjaci, livade ili spahijski ispusti, zauzele su naše političke ličnosti i potpuno ih prisvojili. Ispusti, šume i plandišta ostala su u selu, upravo opštini ili državi. Zbog toga je opština valjevska mogla izaći u susret pri svima jakim pokretima izvan zemlje u davanju zemlje za naseljavanje pridošlica i izbeglica.
U vreme od 1820. godine Valjevo je izgubilo sav gospodarski turski elemenat, ostale su priznate vlasti na čelu sa Kajmakamom, ostale su još erlije, pa da se i Kajmakam i oni izgube u vremenu treće decenije 19. veka. Kajmakam Numan-aga uživao je veliko poverenje kneza Miloša i svih uglednih Valjevaca, pomagao je trgovinu, zanate i privredu kao retko koji od njegove vrste. Naročito je pazio da trgovina ide preko Sokola za Bosnu, Sarajevo i primorske gradove, da se putevi održavaju u dobrom stanju i da ima javne bezbednosti. Ima primera da je davao svoj novac za pomaganje trgovine. Od 1831. godine iselio se u Soko, gde je umro a potomci mu prešli u Tursku.
Selim-beg Kolubara prodao je što je mogao prodati, bio je pravi Turčin, poreklom iz Male Azije, odselio se u Travnik i tamo umro. Njegovi sinovi imali su oko 1889. godine veliku kožarsku radnju u Travniku. Radnjom su u to vreme upravljali njegovi unuci i jedan od njih, Ali-beg Kolubara, o Ilinskom vašaru u Valjevu 1891. godine, prodavao je noževe i ovo ispričao.
Mujstaj-beg Popara je, kao i ostali, prodavao sve što je mogao prodati, odselio se u Srebrenicu i tamo naskoro umro bez potomstva.
Ali-beg Jajić odselio se u Užice, a odatle odmah otišao u Brčko i tamo ostavio potomstvo koje se odalo trgovini.
Abdurahman-aga iz Graca otišao je svojima u Sarajevo, odao se trgovini i po svoj prilici današnja trgovačka kuća Abdurahmanovića je kuća njegovih potomaka.
Ahman-beg Ćajić otišao je u Soko, tamo je dugo živeo, pa se odatle pomerio u Bosnu i zadržao se ili u Zvorniku ili u Bijeljini, gde je umro.
Iza seobe ovih Turaka, kao po nekoj komandi, sišli su u Valjevo svi viđeniji i istaknutiji ljudi iz bliže okoline, kao i oni koji su se u ratovima vezivali za Valjevo.
Tako je Jevrem J. Nenadović još prvih godina postao upravni i sudski činovnik. On je mahom bio načelnik sreski i okružni i dugo se zadržavao u Valjevu. Već 1820. godine bio je načelnik sreza a 1830. godine načelnnik okruga. Bio je spreman, ispravan i energičan upravni činovnik. Kao sin Jakova Nenadovića, vrlo zaslužnog saradnika Karađorđevog, kao zet, opet, vrlo zaslužnog Karađorđevog saradnika Mladena Milovanovića, on je bio poznat i cenjen. Pošto je Jevrem više vremena bio u Besarabiji, uz oca i druge vojvode, tamo je naučio ruski jezik i postao dosta obrazovan, zbog čega je u našoj administrativnoj službi bio izuzetno cenjen. Pri doseljenju u Valjevo, kao Valjevac i vojvodin sin, on kupi kulu bega Ćajića, kupi sve što je ovaj mogao prodati i zauzme sve oko kule, Krušike, Đenovac i Zukve. On je sve ovo držao do 1831. godine kada je otišao u Državni savet. Tada je knez Miloš otpočeo borbu sa novim valjevskim spahijama, pa i sa Jevremom. Jevrem je od svih bio najpametniji; pogodi sa sa knez Milošem da mu ovaj da neko imanje u Beogradu, i ovaj mu da u Kralja Milana ulici do Petronijevićevog placa, preko puta “Londona” veliki plac i kuću za imanje u Valjevu. Knez Miloš zatim kulu i druga imanja pokloni državi i opštini za vojne potrebe. Iza Jevrema nije ostalo ništa u Valjevu.
Napomena: Pojedini opisi događaja se ponavljaju u odnosu na “glavni tekst” o Valjevskim porodicama, jer je Ljuba pisao o tim vremenima u Valjevu u dodatku u knjige “Kolubara i Podgorina” – “Prvi doseljenici Valjeva u 19. veku” a i u tekstovima “Iz istorije grada Valjeva”, koji su, kako rekoh, prilozi knjige “Kolubara i Podgorina”.
Nastaviće se….
12. avgust 2013. u 00:02
Milodan
Ljubomir Ljuba Pavlović: Iz istorije Grada Valjeva.
Knjiga „Kolubara i Podgorina“, prvo izdanje 1907. godine, najnovije izdanje 2011. godine – edicija „Koreni“ – JP Službeni glasnik i SANU.
Prota Mateja Nenadović kupio je preko puta Gimnazije konak Abdurahman-age i njegove baštovanluke i čaire, potom, mlinove u Gracu, kao i kulu ovoga age, koju su još naši ustanici 1804. godine načeli i znatno porušili. Sva druga polja i ade duž Kolubare zauzeo je Prota, pošto to nije bila svojina seljaka. Prota nije hteo da pusti ovo imanje mada ga je knez Miloš molio i navraćao, potom i pretio.
Grbovići iz Mratišića bile su hude sreće. Vojvode: Nikola, protojerej Stevan, Milovan, Luka i Radovan, kao u nekom kaleiodoskopu, ređali su se na ratnoj pozornici jedan za drugim, ranjavani, isprezebli i iznureni, vraćali su se kući i u njoj umirali a sahranjivali se kod crkve u Krčmaru, osim poslednjeg.
Svi su izašli iz jedne kuće, čuvali je i do danas održali. Danas ih je više kuća. Kako nijedan nije mogao zauzeti neki činovnički položaj, od Radovanovih sinova prvi Luka pismen i školovan u Novom Sadu, ušao je u državnu službu. Ovaj Luka nije bio ni nalik na stare Grboviće, bio je mirne i tihe naravi, zatvoren, spreman i dobar činovnik. On je preko puta osnovne škole sedeo u svom konaku i bio dugo u službi. Zbog progonstva kneza Aleksandra Karađorđevića toliko se naljutio, da je dao ostavku na državnu službu, odrekao se činovništva, kuću i kafanu (sada Miladina Petrovića, ranije Jovišinu – Joviše Đurića, još ranije starog Valjevca Nikole Čerića) proda kuću Kosti Popoviću, trgovcu. Po odlasku u sele zareče se da mu se niko ne sme primiti službe ni u državi ni u opštini, i čak povuče decu iz škole, zakune ih da ne idu od kuće. Njegov sin Milan, nedovršeni bogoslov, ostao je veran zakletvi i za svog dugog života nije hteo nikako dopustiti da mu se ma ko udalji iz sela i da se primi ma kakve službe. Što ni prijatelji nisu mogli učiniti – nisu se dali umilostiviti i prelomiti.
Zna se da je vojvoda Milovan Grbović bio najcenjeniji i najistaknutiji Grbović. One je u vremenu od 1804.-1812. godine bio na čelu svojih Kolubaraca, uvek na konju opkoljen delijama na čelu kojih je bio Petar, Peko Peković, rodom iz Semegnjeva. Peko je bio hajdučka priroda, lep, okretan i vrlo umešan i hrabar vojnik. Nadživeo je sve vojvode Grbovića, i kad se ovi nisu mogli koristiti poratnim stanjem, Peko ga je iskoristio. On je bio u godinama kad je sišao u Valjevo, kupio celo imanje od Ilića mehane do mehane Ace Nedeljkovića (stara Tadije Stojkovića), zatim zauzeo Brdo, nazvano kao Pekino Brdo, pa sve na jug što je nekada držao Mustaj-beg Popara. Imao je dva sina, od jednog su ostala dva unuka, a od drugog jeromonah Sava Grbović, koji se za svoj račun prozvao Grbović, što mu je deda služio Grboviće. Pekin konak bila je kuća starog bećara Ješe Pekovića iz ulice koja silazi od Madžarskog groblja.
13. avgust 2013. u 00:15
Milodan
Ljubomir Ljuba Pavlović: Iz istorije Grada Valjeva.
Knjiga „Kolubara i Podgorina“, prvo izdanje 1907. godine, najnovije izdanje 2011. godine – edicija „Koreni“ – JP Službeni glasnik i SANU.
Knez Jovan Bobovac iz Bobove bio je vrlo rečit, dosta pismen i okretan. Umeo je dobro besediti, pa čak govorom zaseniti. Vojnik nije bio, ali je u bio u ratu i izdržao sve borbe kao i svaki drugi prost vojnik. Po oslobođenju ušao je u državnu službu i viđamo ga po sudskim službama. Gde je služio, isticao se dobrim poznavanjem naroda i pravnih običaja. Družio se sa mnogima učenijim od sebe, te ga je i to isticalo. On je u Valjevu posle oslobođenja, preko puta Gospodara Jevrema, kupio konak, voćnjak od Mustaj-bega Popare, zauzeo Ilidžu i sav prostor gde su kasarna, pivara, brdo iza njega i svi opštinski parkovi, Košticu i Brdo sve do pod Boričevac do Obnice. On je zauzeo najviše imanja, živeo je na velikoj nozi, dogonio Podgorce da kose livade i šalje na mobu bez para i dinara, jedino ako bi ih poslužio kojim čašom rakije. Pri tome Bobovac je živeo neurednim životom; zakonitu ženu je oterao, a sa drugim ženama živeo i nije ih birao. Vanbračnu decu usinjavao je i davao im prava na imanja. Knez Miloš imao je tužbi protiv njega; nisu ga voleli, a još kad je hteo da uvede i “konštituciju”, ubili su ga njegovi seljaci na putu za crkvu u Kamenici, kojoj je bio najveći ktitor.
Knez Ilija Birčanin poginuo je u seči knezova sa knezom Aleksom Nenadovićem 23. januara 1804. godine na mostu na Kolubari. Ilija je ostavio iza sebe rođenu kćer Đenadiju, udatu u Birčane (Đurđiće) u Sedlarima i sestru udatu za Stevana Šargića u Gornjoj Bukovici. Obe su ga podjednako nasledile. Pokojna Đeka bila je u životu do 1879. godine. Umrla je na Pećini u kući, koja je bila svojina Živojina Miloševića, mehandžije rodom iz Bujačića, a sahranjena u livadi pokraj puta Valjevo-Poćuta sa leve strane, kad se ide Jovanji. Ona je ostavila posle sebe nekog Jovana, krojača svešteničkog odela, koji je živeo u Beogradu i koji je sav nameštaj, gotovinu, knez Ilijino oružje, opremu i druga starine odneo u Beograd i prodao nekim strancima. Ona je dobila kao dar Divčibare, velike luke i livade duž Jablanice i mlinove. Mnogo je koječega poisprodavala za života da bi pomogla svog usinjenika. Ona je otuđila zemljište na kojem je pivara i ono brdo gde su bile kuće Marinkovića. Nije se u grobu ni ohladila, usinjenik je sve isprodavao.
Sestra kneževa sišla je sa mužem i punoletnim oženjenim sinom u Valjevo i pokupovala sva polja iza Turskog groblja. Poljce ispred Šargića mehane, gde je sad njihovo imanje, bilo je Tursko groblje. Oni su dosta zemlje kupili, ali su dosta i zauzeli, te su važili za bogate Valjevce.
Naslednik kneza Ilije bio je Milić Kedić iz Suvodanja, glavni delija iz kneževe garde, doseljenik iz azbukovačke Donje Bukovice. Kedić je hrabro pao u borbama na Drini 1808. godine pod komandom Petra Molera. Njegovi sinovi nisu hteli sići u Valjevo, ometao ih je knez Bobovac, nego dobiju slobodne zemlje u Piromanu, tamo odu i nasele se, gde ih ima i danas, kao i u Donjoj Bukovici.
Naslednik pomrlih kneževa Grbovića bio je knez Jovica Milutinović iz Sankovića. Jovica je posle ratova ušao u upravnu službu i služio u Valjevu uz Jevrema Nenadovića. Bio je i ostao do groba najverniji pristalica kneza Miloša. On je svoju privrženost iskazivao na svakom koraku. U Valjenjvu se bio stalno nastanio. Kupio je od bega Jajića konak, koji i danas prepravljen postoji kao kuća Vlajka Tadića, potom je dobio sav prostor na levoj strani Graca oko vodenice Tadića, zatim čestak i luke uz Gradac do Popovića Česme kao i brdo Topalovac na desnoj strani reke. Knez Jovica je kupio od Bujčana u Kolubari pored puta Valjevo-Beloševac-Bela Stena jedan veliki kompleks zemlje, blizu 30 hektara, danas svojina potomaka Vlajka Tadića. Knez je imao dosta kuća po Valjevu, Obrenovcu, Mionici, koje je osnovao sa Rakićima. Nije imao muškog potomstva, nasledile su ga kćeri udate i to; jedna za Jevrema Tadića, trgovca u Valjevu, druga za popa Stevana Jovanovića u Dračiću, treća za Milana Ostojića, trgovca iz Gornje Bukovice, čija je kći rodila đenerala Vasilija Mostića i Šapcu, četvrta udata za Taska Uzuna, mehandžiju iz Obrenovca i peta udata za Svetozara Hristića, bakalina iz Valjeva, čija je kći udata za Svetozara Hristića, bakalina iz Valjeva a čija je kći udata za Svetozara Stamenkovića, kožarskog trgovca iz Beograda.
Najveći deo kneževskog imanja prešao je u ruke Jevrema Tadića, pošto je on pokupovao sve delove sestara svoje žene. Ranko Gođevac, veliki prijatelj kneza Jovice, pričao je da je knez Jovica u valjevskoj čaršiji bio najnovčaniji čovek, da je njega i zeta Jevrema, kao i sve poznate trgovce, kreditirao sumama i do 200 dukata uz malu “vajdu” po 6 odsto. U Vučićevoj revoluciji, kao veliki privrženik Obrenovića, nije smeo sačekati Vučića, a pritom u velikim godinama i teško oboleo od astme, preko zeta Taska prebacio se preko Save, doša u Rumu i u njoj se zadržao, jer ga je smrt 1843. tu stigla. Sahranjen je u starom rumskom groblju, gde mu je najmlađa kći Stanislava podigla spomenik.
Nastaviće se…
13. avgust 2013. u 21:20
Milodan
Ljubomir Ljuba Pavlović: Iz istorije Grada Valjeva.
Knjiga „Kolubara i Podgorina“, prvo izdanje 1907. godine, najnovije izdanje 2011. godine – edicija „Koreni“ – JP Službeni glasnik i SANU.
Iz Gole Glave, iz njenog zaseoka Jautine, bili su kneževi Dabići. Među prvim ustanicima i pokretačima ustanka bio je Živko Dabić, koji je slavno pao u borbama kod Lešnice 1806. godine, prenet u manastir Kaonu i tamo sahranjen. Braća su mu podigla lep spomenik. Živka su nasledila pismena i okretna braća Marko i Gavrilo Dabić, koji su služili u raznim policijskim službama. Bili su u sudskoj i finansijskoj službi, gde se naročito isticao Gaja. Oba su dostigla i položaje državnih savetnika i bili veliki privrženici doma Karađorđevića. Rano su došli u Valjevo i zauzeli celo polje ispod Krušika, do blizu ušća Ljubostinje i Zukava. Imali su svoju vodenicu na jazu, koja je kasnije prešla u ruke Jaseničanina Krunića i drugih.
Dabići su bili izvanredni ekonomi. Tamo gde je sada Poljoprivredna škola bio je izvanredan voćnjak od najlepših sorti: krušaka, jabuka, trešanja, višanja i drugog blagorodnog voća. Kad je 1844. godine bio kalemarski kurs u Topčideru, u septembru i oktobru, pričaše Marinko Radovanović iz Batalaga, da su kalem grančice iz rasadnika braće Dabića nosili u Topčider. Dabići su donosili kalem grančice iz Novog Sada i Temišvara. Oni su, pored rasadnika, imali svoj veliki ribnjak sa savskim ribama i on je propao tek posle njihove smrti. Na njihovim imanjima postojali su najlepši vrtovi sa povrćem i raznim zelenišem. I oko svojih kuća i po dvorištima imali su lepe cvećarnike, voćke i razno ukrasno zelenilo. Kuća Markova bila je preko puta Divizije, imao je dosta dece ali su se rasturili po raznim služabama i po raznim mestima a u Valjevu nije niko ostao. Marko je imao samo mušku decu, a odgajio je i udao za nekadašnjeg bogataša Cvetka Jezidća, trgovca, svoju unuku od Živkovog sina, koji je rano umro i iza sebe ostavio znatno imanje.
Gaja Dabić je imao svoj konak do starog Načelstva, i on je ostavio iza sebe potomstvo, kojeg verovatno i danas ima. Kći mu je bila udata za Radovana Lazića, cenjenog valjevskog trgovca.
Selo Šušovka (Šušeoka) dalo je Valjevu dva velika, sloboddno se može reći, dva najizrazitija Valjevca, koji su Valjevu dali moderan izgled, regulisali ga i napravili ga viđenim mestom i omogućili mu razvitak u raznim pravcima u kojima se razvijao.
Ta dva Šušovljanina su: Jevrem Gavrilović i Aksentije Srećković.
Jevrem Gavrilović, prvi zet Jevrema Nenadovića, dugogodišnji upravnik i sudski činovnik u Valjevu i drugim mestima, a u poslednje vreme i državni savetnik.
Aksentije Srećković, dugogodišnji upravni i sudski činovnik u Valjevu, naročito okružni načelnik, u kome je zvanju i penzionisan. Jevrem se nije mogao zamisliti bez Aksentija a Aksentije bez Jevrema, oni su se dopunjavali, što bi jedan predlagao, drugi bi izvodio, a što bi Jevrem kao pismeniji i okretniji otpočinjao, Aksentije je bez pogovora završavao. Prosecanje Valjeva, izgradnja pravih i širokih ulica počeo je 1838. godine Jevrem, a dovršio i glavnije popločao Aksentije 1845. godine. Jevrem je, uz pomoć gospodara Jevrema Obrenovića, rešio crkveno pitanje. Valjevo do 1826. godine nije imalo crkvu. Jevrem je nagnao Valjevce da podignu sadašnju crkvu, kojoj je najveći deo placa dao bez pare i dinara lično Aksentije i koji je uz pripomoć naroda sreza podgorskog i dogradio crkvu 1844. godine. Valjevo je još 1827. godine izgubilo svoju školu, koja je bila deo stare crkve. Jevrem je već 1830. godine počeo zidati a Aksentije 1831. godine dovršio na placu gde su danas dućani Nikole Jankovića, krojača. Jevrem je plac poklonio i najviše priloga dao za ovu školu.
Živko Tadić, trgovac iz Valjeva, pričaše da je škola koštala Gavrilovića 560 dukata, da je on dao 300 a ostalo su dali-donirali Valjevci. Ova škola, kao stara napuštena zgrada prodata od strane opštine Joviši Đuriću za 1000 dukata.
Jevrem je doveo vojsku u Valjevo; on je premestio Magistrat sa Uba u Valjevo, sobom lično dovodio poznate i čuvene zanatlije sa strane. On je našao i doveo u Valjevo: Matića Marinka Šmita, Franju Regnera, pintera, Novaka Birčanina, pintera (oca Marijana Birčanina), svojeg srodnika Mirka Milosavljevića, boltadžiju, svoga seljaka Jakova Mihailovića, opet biltadžiju, starog ciglara Dimitrija Grzdanovića Pindu, Klaudija Prikelmajera, apotekara, Miloša Arapovića i mnoge druge. Regneru pinteru je dao od svog placa mesto za dućan i kuću, sve besplatno. Isto tako je dao i srodniku Mirku Milosavljeviću.
Nastaviće se…
15. avgust 2013. u 00:24
Milodan
Ljubomir Ljuba Pavlović: Iz istorije Grada Valjeva.
Knjiga „Kolubara i Podgorina“, prvo izdanje 1907. godine, najnovije izdanje 2011. godine – edicija „Koreni“ – JP Službeni glasnik i SANU.
Jevrem Gavrilović je imao u Valjevu najlepšu kuću i na najlepšem mestu. To je stara opštinska sudnica u kojoj je danas ženska radnička škola. Jevremova je kuća kao dvor nameštena, sa puno sporednih zgrada, koje su nekada mogle posluživati Komandu vojnog okruga. On je imao u Valjevu duž beogradskog druma celo polje ispod Šapovića mehane sa mlinom na Kolubari, koji je i danas svojina Matića i Nikolića. Još je imao i u Beogradu kuću, gde je sada Ministarstvo inostranih poslova i prostor kafane “Stari majdan” sa nekim dućanima. Iako se još dva puta ženio, poroda nije imao; imanja su prešla u tuđe ruke.
Aksentije Srećković je imao u svojim rukama ceo kvadrat gde su pošta i kancelarije sreza valjevskog, sa sreskim stanovima, pola kvadrata sa onom stranom gde je crkva, pola kvadrata na kojem je županijska i sudska palata sa apsanom. Uz to njegovi su bili Sitari što je pokupovao od Kajmakana Numan-age. On je imao tri sina i tri bolje kuće. Sedeo je u konaku Numan-age u kome je kao penzioner živeo i umro sin Ljubomir, penzionisani policijski činovnik; druga stara, danas prepravljena kancelarija Sreza valjevskog; treća pored Okružnog suda, nekada svojina Luke Andrića, trgovca.
Ugao prema imanju Miloja Lazarevića, sa poviše placeva, dao je Srećković u miraz svom zetu Milisavu Radivojeviću, članu Apelacionog suda. Imanja su sinovi razdelili i otuđili.
Od porodice Srećkovića i Gavrilovića vremenom je bilo činovnika i trgovaca u Valjevu i po drugim mestima, ali se niko nije mogao istaći, kao što su to bili njihovi rodonačelmnici, Jevrem i Aksentije. Prema tome, nisu učinili ništa u Valjevu što bi trebalo pomenuti.
Stari vojvoda Karamarko, iz Osata bio je dobar vojnik i vrlo valjann borac za slobodu i stvaranje Srbije. Umro je u vremenu 1814-1815. godine, ovde u Valjevu a ostao mu je sin Nikola, odrastao čovek sa preko 30 godina, kada je knez Miloš digao ustanak. On se pridružio ustanku, bio u svim borbama, ranjen na Dublju, došao je u Valjevo, izlečio se i 1820. godine primio se policijske službe. On je poduže službovao u policiji. Umro je 1850. godine kao načelnik Sreza posavskog u Obrenovcu i sahranjen kod manastira u Grabovcu. On je još za života kupio i imao u rukama ceo prostor zemljišta oko kuće nekadašnjeg Radovana Markovića, opančara, pa sve do imanja Mirka Radovanovića, bivšeg advokata. Mirkovo i Karamarkovo imanje bila su jednog gospodara, za sada nepoznatog. Istočni deo uzeo je pop Žuća iz Dupaljaja, otac Mirka i Damnjana Radovanovića a zapadni Karamarko. Ljubica, udova pokojnog Marka Maljevčanina, trgovca, tašta Vlajka Tadića, sestra braće Radovanovića, pričaše da su njeni stari kupili ovo imanje i mlinove u Kosiriću, na ušću Rabasa, od nekog Turčina, koji se zvao Kosirić, a živeo je u Valjevu. Ovo može da bude istina, pošto su svi mlinovi, pošav od Pločnika na Kolubari, na jazu koji se odvaja u Pločniku u Bujačiću i završava pod Belom Stenom u Šušovci, bili svojina pojedinih imućnih Turaka. Vodenicu pod Beloševcom, svojinu nekog bogatog Turčina, bio je oko 1830. godine sa celim imanjem zauzeo Lazar Todorović, ćata iz Svileuve. I vlasnik ovog imanja i selo Popučke, koje je tada predstavljao Stojan Crnčević, uspe kod sudstva i kneza Miloša da ćata proda vodenicu selu Popučkama za 1500 dukata, da polovinu primi ćata a drugu vlasnik, neki beg sa Bajira u Valjevu. Danas se vodenica, jaz i brana zovu ćatinim imenom.
Kad je Karamarković umro u Obrenovcu, udova mu se preseli u Valjevo. Nije imala muške dece; živela je dosta bogato i kćeri udavala sa dobrim mirazom, koje je sticala prodajom placeva i nepokretnog imanja u Poparama. Dosta imanja ostalo je iza nje, pa su ga nasledili zetovi i poisprodavali ili dali drugome. Od jedne kćeri u Valjevu poznat po uređenom gospodskom životu gospođe Leke Karamarković, u životu je danas njen unuk dr. Milorad Gođevac, sin nekada visoko cenjenog valjevskog trgovca Vase Gođevca, čiji je otac, kao i otac Ranka Gođevca, bio zidar. Oba su zajedno 1809. godine došli u Zarube i tu se stalno naselili i bavili se zidarstvom većeg stila. Otac Vasin je zidao novu crkvu u Bogovađi, a uz nju i konake, baš kad mu je rođak Đura zidao crkvu u Brankovini.
Nastaviće se…
15. avgust 2013. u 22:31
Milodan
Ljubomir Ljuba Pavlović: Iz istorije Grada Valjeva.
Knjiga „Kolubara i Podgorina“, prvo izdanje 1907. godine, najnovije izdanje 2011. godine – edicija „Koreni“ – JP Službeni glasnik i SANU.
Još dve činovničke porodice sa strane smatrale su za potrebno da sebe ili svoje potomke plasiraju u Valjevu. U Rogačici u vremenu stvaranja novog Sreza račanskog od 1826-1836 godine do izgnanstva poslednjih Turaka iz muslimanskih sela toga sreza i Rogačice, bio je na čelu istog sreza Gaja Vilotijević Partić, rodom iz Sijerča, u istom srezu. On je oko 1835. godine kupio neke dućane i kuću u Valjevu u nameri da se i sam povuče i poslednje dane provede u Valjevu. Kada su vojvoda Vučić i Jovan Mićić raselili muslimane iz ovog sreza, i kad su njihova imanja izložili prodaji, kapetan Partić kupi za svoj račun veliko dobro u Višesavi i tamo se za stalno premesti, tu ostane i uskoro umre. Još za života namenio je da mu jedan od sinova nasledi imanje u Valjevu i da se on ili njegova deca presele i tamo ostanu. Na ovaj način postala je u Valjevu, dugo trajala i visoko se cenila firma braće Vilotijević, koju su Valjevci zvali Partićima.
Još za vlade kneza Miloša bio je u valjevskoj Podgorini prvi niži policijski činovnik a u poznije vreme i starešina sreza Aleksa Andonović. U toku dužeg službovanja od 1838-1857. godine Aleksa je od nekih Turaka kupio u Valjevu više od pola trapeza, na kome su danas hotel “Sekulić”, Oficirski dom, Vojni okrug i još neke građevine. Isto tako kupio je i drugi rogalj između Božića i starog konaka Miloša Stošića. Njegova je bila i strana pored Kolubare od kafane “Grozd” pa napred do mehane Save, gvožđara. Stari Andonović malo je živeo kao penzioner, umro je i sahranjen u Valjevu. Posle sebe ostavio je dva sina: Konstatina, mašinskog bravara i Jevrema, ministra. Na školovanje dece morao je mnogo trošiti, pošto ih je oba školovao na strani. Još za života prodao je mesto kod hotela “Sekulić” 1845. godine, cenjenom mladom mehandžiji Evgeniju Obradoviću, rodom iz Zabrdice, čiji su se potomci preko sela Miličinice peselili u Šabac. Plac do Komande, pored hotela, prodao je Novaku Birčaninu, pinteru, Evgenijevom zetu (sestra Evgenija bila je udata za Novaka), gde je podigao radionicu i kuću za stanovanje. Novak je docnije kupio kafanu “Grozd”, takozvanu “Sušinu mehanu”.
Nekoliko reči o ovom Birčaninu. Nije bio neposredan potomak kneza Ilije. Rano je izašao iz sela, naučio pinterski zanat, radio ga po selima oko Valjeva. Tek kad se oženio sestrom Evgenija Obradovića stalno se nastanio u Valjevu. Ostavio je posle sebe tri sina, koji su u zajednici zasnovali u valjevskoj čaršiji veliku firmu braće Birčanina, koju je najstariji član Marjan podigao do zavidne visine.
Još jedna stara činovnička porodica iz naše neposredne okoline ostavila je traga u valjevskoj čaršiji ranijeg datuma. U Babinoj Luci u doba ustanka izašle su na glas dve tamošnje porodice, Simeunovića i Hadžića. Simeunović je bio onaj delegat knez-Miloševe vojske na Dublju 1815. godine koji je otišao pred Marašli-pašu i stradao. Njegovi potomci su izašli na glas kao dobri ratnici i upravni činovnici. Mnogi stariji Simeunovići su ušli u državnu službu i umirali kod kuće ili na strani. Jedan od ovih Simeunovića, koji je bio sreski starešina, kupio je u Valjevu 1838. godine poveće imanje, gde su danas Štedionica i kafanica Luke Andrića. Svoga sina Vasu spremio je na zanat i 1845. godine preveo u Valjevo. Vasa je u Valjevu zasnovao dobru radnju, stekao i uživao dobar glas i ostavio potomstva iza sebe. Pored druge dece, imao je sina Vojislava, profesora, koji je rano umro u Šapcu, a njegov je unuk po kćeri Milan P. Dragović, advokat.
16. avgust 2013. u 20:50
Milodan
Ljubomir Ljuba Pavlović: Iz istorije Grada Valjeva.
Knjiga „Kolubara i Podgorina“, prvo izdanje 1907. godine, najnovije izdanje 2011. godine – edicija „Koreni“ – JP Službeni glasnik i SANU.
Činovničke porodice Antonija Jovanovića iz Lelića i Hadžića iz Babine Luke nisu se u Valjevu htele plasirati. Hadžići su dali iz svoje sredine znamenite ličnosti; Hadži Ruvima i Petra Molera, dve važne istorijske ličnosti. Potomci Hadži Ruvima (Hadži Ruvim je u svetovnom pozivu pop Rafailo) i Molerovi bili su ovde-onde državni službenici, nekad u Valjevu, najviše i Podrinju i na Ubu. Nigde ništa nisu ostavili iza sebe, jer su retko imali muškog potomstva. Od onih iz sela nije hteo niko nakada silaziti u Valjevo da živi.
Poslednje godine Antonija Jovanovića bile su u Loznici. Tamo u Loznici i Koviljači došao je do nekog imanja, koje ostavi svojim naslednicima, koji su ga vremenom izgubili, ali je i njih nestalo.
Iz Lelića, još iz turskog vremena, u Valjevo je sišla jedna poveća porodica i u njemu se naselila kao zanatlijska. Neki članovi ovo porodice u vremenu pre Kočine Krajine, oko 1774. godine, bavili su se trgovinom. Nemajući mogućnosti da u Valjevu razviju svoje moći, pošto su bili vrlo špekulativnog duha, dva brata, Petar i Mihailo, odvoje se od brata Arona i odu u Zemun, gde se posvete trgovini. Posle dve do tri godine zajedničkog rada Mihailo se odvoji od Petra i spusti se Dunavom u Brail i tamo ostane kao trgovac. Oba brata bila su u životu sve do 1832. godine. Aron je u Valjevu bio seoski terzija, a potom i trgovac, u radnji ga je nasledio njegov sin Živko Tadić, duže vremena najveći valjevski trgovac i najpriznatiji kulturni radnik svoga doba. Živko Tadić sam sebi je uzeo ime i prezime, upravo na čist naš jezik preveo ime Vasilije Aronović. U Zemunu, Pešti, Požunu i Beču od 1842-1847. godine učio se trgovati, srbovati i moderno živeti. Porodica Živka Tadića je iz današnje porodice Krstića u Leliću. Iz ove porodice bilo je dosta odličnih boraca i ratnika. Kako su ovo bili lepi, odrasli, imućni i kicoški odeveni ljudi, vazda su u ratovima imali položaje; čauša, kabadahije i buljubaše. Ni oni ni njihovi potomci nisu se hteli seliti iz sela, a rado su silazili u tamnavska i posavska sela i tamo se nastanjivali (u Čučuge, Ušće, Skela i druga).
Još za turska vremena Gornja i Donja Bukovica imale su nekoliko trgovačkih porodica velikog stila. Ostojići, Divljani, Bogutovići, Petakovići i Šargići imli su velikog smisla za trgovinu. Svi su radili na veliko, izvozom sirovine, koje su izvozili preko Šapca. Još za turske vladavine po Šapcu su imali svoje obore, magacine i biroe. Naročito su se isticali Petakovići i Ostojići. Imali su bezbrojne “kalauze”, plaćali dobre kalauštine, dolazili do velikog prometa, bili su zakupci i pojedinih skela. Kad se Srbija formirala kao država, trgovina se sve jače razvijala. Posao za poslom se otvara, te se Bukovčani, jedan po jedan, sele u Šabac i u vremenima od 1820-1850. godine zauzimaju prva mesta i vode glavnu reč u čaršiji.
Bukovčani nisu nikada hteli imati veze sa Valjevom. Oni su veći deo Podgorine vezali sa Šapcem, te je i danas tako ostalo. Samo je jedan od Šargića, srodnika Ilije Birčanina, sišao u Valjevo, ali se nije hteo baviti trgovinom, verovatno zbog toga što nije mogao da se prilagodi. Donja Bukovica dala je nekoliko porodica Valjevu, ali su to bile trgovačke kuće iz ranijeg i poznijeg vremena. Nisu se mnogo isticale, nisu zauzimale neki poseban položaj, mada je iz jedne od tih porodica izašao i ministar. Te porodice su Krunići i Lazarevići. Krunića je jedno vreme bilo dosta u Valjevu a sada ihe je, može biti, i nestalo, dok potomaka Lazarevića još uvek ima u Valjevu.
U Valjevu su, za turskih vremena, oko 1778. godine, iz podrinjskih Gornjih Košalja sišle dve porodice Tadića i dobro se smestile. Još oko 1788. godine zna se da je na valjevskoj pijaci bio najbogatiji i najugledniji trgovac Boško Tadić. Malo iza njega po ugledu bio je Marinko Tadić, njegov sinovac i prvi trgovac stokom, kasapin i izvoznik stoke. Boško je bio trgovac sirovina i svoju robu je izvozio u Sarajevo i Dubrovnik a otuda dovlačio so, gvožđe, alate i drugi robu i u dućanu je prodavao na veliko. Marinkova radnja bila je u zgradi sadašnje opštinske sudnice, koju je kao takvu zidao njegov sin Milovan oko 1850. godine. Boškova radnja bila je do njegovog hana, sada Grand hotela, gde je kuća Živorada Lazića, a tu je i stanovao. Boškov sin Milovan je radnju i kapital izgubio. Od Boška je njegov unuk Jovan tadić, nekada vrlo ugledan trgovac u Beogradu, u firmi tadić i Konstatinović. Posle smrti Milovana tadića sinovi su mu imanje izdelili, prodali i iz valjeba se raselili. Oba Tadića imali su od stare sudnice pored apsane ceo polukvadrat, na kome su danas gimnazija, osnovna škola i još neka privatna imanja. Boško Tadić odelom, govorom, držanjem i ophođenjem služio je kao primer. Ko je poznavap stare valjevske trgovce s valjevske čaršije: Ranka Gođevca, Petra Nikolića, Jovicu Đurića, Petra Radojevića imao je vrnu kopiju života, rada i ophođenja Boška Tadića. Ime Boška Tadića povuklo je u Valjevo masu drugih Tadića; Jevrema Tadića, Đorđa Tadića, Marinka Jospivoća (Tadića) i Milorada B. Tadića, sina savetnika Boška Tadića, a sa njima i veliki broj Sokoljčana iz svih gornjih azbukovačkih sela, kao i onih sela oko Rogačice i Bajine Bašte.
Nastaviće se…
21. avgust 2013. u 23:44
Milodan
Ljubomir Ljuba Pavlović: Iz istorije Grada Valjeva.
Knjiga „Kolubara i Podgorina“, prvo izdanje 1907. godine, najnovije izdanje 2011. godine – edicija „Koreni“ – JP Službeni glasnik i SANU.
Oko 1817. godine prestao je po gornjem delu Podrinja i Osatu hajdukovati stari hajduk Gliša Mladenović iz Gornjih Košalja. Tada je već u godine zašao i rešio je da siđe u Valjevo i da nađe zgodno mesto za naseljavanje. Poznavajući se odranije, preko Boška Tadića, sa starešinom kolubarskog sreza Nikolom Rakićem, rodom iz Mionice, dođe u Mionicu u nameri da se stalno naseli. Nešti mu se nije svidelo da tu ostane. Kapetan Rakić kupi mu jedno malo tursko groblje, gde je sada mehana u Lukavcu i tu ga smesti. U to doba nije bilo današnjeg puta, zapao je u nekakve dugove i u bespuće, opet se odatle digao, imanje prodao budzašto nekim valjevskim trgovcima, pa se, po sporazumu sa Boškom Tadićem, naseli u današnju Krdžilovicu, dobrunskog Ali-bega Krdžića, trgovca iz Valjeva, koje je ovaj prodao sa voćem i zgradama za 60 dukata. Tu ga je smrt zatekla i sahranjen je u Gračaničkom groblju. Iza njega su ostala dva sina: Lazar i Đorđe, nazvan Krdža, zbog čega se njegovo imanje u selu onda i danas zvalo Krdžilovac i Krdžinac. Gliša je rano dao Lazara na zanat u Užice i ovaj je po izučenom zanatu i posle ženidbe sišao u Valjevo, gde je otvorio veliku kožarsku trgovinu i imao svoju tabanu za preradu koža. Lazar je vremenom došao do zavidnog imovnog stanja a odlikovao se i velikom pismenošću, okretnošću, sposobnošću za rad a osim toga još i velikim ugledom u mestu i na strani. Njegov je sin Milovan Glišić, jedno vreme najugledniji i najistaknutiji Valjevac. Lazar je bio vlasnik velikog imanja u Valjevu, koje je njegov sin otuđio.
Brat Lazarev Đorđe bio je zemljodelac, znatno mlađi od njega, došao je u Valjevo i bavio se prodajom životnih namirnica. Njegov je sin Milovan Đ. Glišić, književnik, rođen u Gracu, u Krdžilovcu
Velika činovnička porodica Rakića iz Mionice začudo je otpala od Valjeva. Rakići potiču od Rake Tešića, znatnog i hrabrog vojnika pod knezom Milošem, zatim prvog našeg ministra vera. Rakini sinovi primili su se službe, jedni su po njemu ostali Rakići, a drugi Tešići. U Rakićima su, pored mnogih, najistaknutiji Mita Rakić, koji je bio ministar i Milan Rakić, pesnik, sin Mite Rakića. Među Tešićima, od drugog Rakinog sina, najviše su se istakli Petronije Tešić, pukovnik i Aksentije Tešić, sudija i dobrotvor. Tešići su bili i na selu bogati, imali su velika i bogata imanja, nisu se selili u Valjevo, nego u druga nmesta i tamo ostajali. I drugi Mioničani nisu išli u Valjevo, nego su se selili na druge strane poput Kandića, Gajića, Kremanaca i drugih.
Nastaviće se…
23. avgust 2013. u 00:33
Milodan
Ljubomir Ljuba Pavlović: Iz istorije Grada Valjeva.
Knjiga „Kolubara i Podgorina“, prvo izdanje 1907. godine, najnovije izdanje 2011. godine – edicija „Koreni“ – JP Službeni glasnik i SANU.
U vremenu od 1828. godine pojavljuje se prvo kao privrednik, zatim kao odličan činovnik Mihailo Lalović iz Sankovića. Kad je knez Miloš na Divčibarama podigao svoj čuveni stočarski zavod, još 1922. godine, uzeo je Mihaila, dotle najbogatijeg, najpismenijeg i najspremnijeg Kolubarca i postavio ga za upravitelja Zavoda. Mihailo je Zavod, koji je bio osnovan 1819. godine iz osnova preuredio, izmenio način odgoja i ishrane stoke. On je nastojao kod kneza Miloša da svi imućni i zadružni domovi iz okolnih užičkih i valjevskih sela moraju slati svoje mladiće u službu zavodu prema potrebi i pogodbi, a preko leta svoje devojke i mlade na mesečne kurseve o trošku Zavoda.
Svaka kuća koja je slala mladiće morala se izjasniti šta želi dobiti iz Zavoda. Zavod je taksirao koliko ko ima da služi za jednog vola, dva vola, jednu kravu sa ili bez teleta, jedno june muško od dve godine, jedno muško od jedne godine i tako redom. Jovica Bošnjak iz Golupca valjevskog, služio je punu godinu dana za jednog vola. Matija Ignjatović iz Klinaca služio je šest meseci za junicu jednogotku. Otac Save Vaslage iz Duškovca služio je godinu i dva meseca za kravu sa ženskim teletom. Sava Raičević iz Držetića služio je dve godine za dva vola. Devojke su preko leta izučavale kurseve muženja krava, gajenje i ishrana teladi, sirenje i izrade masla. Svaka devojka i mlada dobijale su po neku alatku.
Zavod je postojao od 1819. do 1829. godine i sam Lalović ga je likvidirao na jedan retko vispren način. Izradio je kod kneza Miloša da se sva stoka po najnižoj tarifi podesnoj za seljake proda. Smo što nije poklonjeno. Isto tako likvidarao je zgrade i alatke, a zemljište na kojem je damas sanatorijum, razdelio je na užička i valjevska meljenska sela, ne uzimajući od njih ni dinara.
Sam Lalović se povuče u svoje selo i tamo, pošto je i sam mogao nabaviti stoke koliko je hteo, razvije stočarstvo u tolikoj meri, da je postao primer za ugled celom kolubarskom kraju. U vremenu od 1829. do 1842. godine Lalović je postao najbogatiji seljak, najčuveniji stočar i najveći odgajivač.
Njegovi pašnjaci i livade, sve zagrađeno u proštac, bili su ugledna dobra, koja su drugi stočari sa strane posećivali i učili se odgajanju stoke. Po tim pašnjacima, sve odvojeno jedno od drugoga, pasle su i plandovale krave, junad i telad. Svuda po vašarima tražila se Lalovićeva stoka i po 30 odsto više je plaćana.
Ima jedna anegdota o prodaji stoke, dobro zapamćena kod kolubarskih seljaka. Neki seljak iz Leskovice kupio je na vašaru od Lalovića i dobro platio jednu kravu bez teleta, ali steonu. Krava mu se otelila, gledao ju je kao i ostalu stoku, hranio je i čuvao kao što je naučio. Krava je otelila jedno lepo muško tele. Ali kako je krava počela opadati, i opala, tele mu je uginulo a uskoro i krava za njim. Seljak je sišao u Sanković, otišao kući Mihailovoj i požalio mu se – šta mu se deslio. Lalović mu nije ništa hteo odgovoriti, već je naredio da se seljak sprovede kroz njegove štale, obore, livade i pašnjake i neka mu se pokaže sve što je u vezi sa odgojem stoke. Mlađi su to radili i seljaka svuda proveli i sa celim ga radom upoznali. Kad je seljak po drugi put izašao pred Lalovića, ovaj ga je zapitao:
-Jesi li dobro sve video što su ti moji mlađi pokazali?
Seljak mu je potvrdio da jeste. Na ovo mu je Lalović dodao:
-To što si video, nisam ti prodao. Prodao sam ti kravu. Kravi je trebalo to što što si video. Kad to nisi imao, krava je morala uginuti i tebe oštetiti.
Seljak ga je dobro razumeo i sa njime se prijateljski rastao.
Nastaviće se….