Poreklo prezimena, selo Kamenica (Valjevo)

Poreklo stanovništva sela Kamenica*, grad Valjevo. Prema knjizi Ljubomira Ljube Pavlovića „Kolubara i Podgorina“, prvo izdanje 1907. godine, najnovije izdanje 2011. godine – edicija „Koreni“ – JP Službeni glasnik i SANU. Priredio saradnik portala Poreklo Milodan. 

*Ovo je selo opisao g. Milorad Iv. Protić, sveštenik kamenički i ovim smo se opisom znatno koristili (LJ. Pavlović).

Položaj sela.

Kamenica leži u sredini Valjevske Podgorine, na onoj kosi, koji deli vode Jadru i Obnici. Kuće su ili po toj kosi ili onim izbrešcima i brdima, koja su na istok od ove kose. Selo se pruža u dužinu i južnom pravcu na koju je stranu i nagnuto. Zemljište je brdovito, pojedina su brda osrednje visine (nisu viša od 300 metara), ali su vrlo strmih strana i padina. Geološki su sastavljena iz sekundarnih krečnjaka. Znatnija uzvišenja su su: Vlašić do Oglađenovca, Ravno Brdo, Petkovača, Trapića Strana, Vrtlog i Veliko Brdo do Pričevića.

Izvora ima mnogo. Svaki kraj sela, gotovo svaka kuća ima svoj izvorac, čiju vodu upotrebljava za svakovrsnu potrebu. U selu ima i bunara, koji nisu tako plitki već isuviše duboki (preko 22 metra, popov bunar). Od tekućih reka je najvažnija i gotovo jedina tekućica Kamenica. Kamenica postaje od dva potoka, jednog koji dolazi sa Vlašića iznad Miličinice i drugog, koji dolazi iz Jojića a koji se sastaju ispod Ravnog Brda i grade reku. Reka teče više istočnim krajem sela i ima pravac južni do Trapića Strana, a odatle okrene na jugo-istok i pada u Obniicu. U ovu reku sa desne strane silaze ovi potoci: Žarkovića Potok, koji izvire iznad stare crkve i ispod nje pada; Gojsevica, koja silazi iznad Drajića i ispod njih pada u reku; Vrelo*, najjači izvor u selu, koji izbija ispod Vrtloga i odmah okreće dva vitla i posle toka u dužini jednog kilometra pada u reku.

*Vrelo je nastavak Vragočkog Vrela, koji na zapadu od izvora ponire u vrtačama brda Vrtloga.

Zemlje i šume.

Pleća ovih bregova su prepuna vrtača, koje se u ovom selu zovu i vrtlozi. Vrtlozi imaju osobito toplu, meku i rastresitu krečušu ili po dnu crvenicu sa moćnim humusom. Ovo je najrodnija, najbogatija i za useve najpodesnija zemlja u selu. Padine bregova od Osladića i severni deo sela imaju posnu, peskovitu, hladnu i šuplju glinušu, koja se i teško obarađuje a i rđav plod donosi. Luke oko reka su nanosne, vodoplavne ili močvarne zemlje, te su osobito dobre za livade i pašnjake, a ređe za obdelavanje.

Šume u selu ima mnogo. Naročito je šumom bogat severni deo sela – Vlašić. Sve strmenite padine pojedinih bregova, sve nepristupačne uvale, kao i mnogi delovi obrasli su odličnom šumom od lisnatog drveta koje ima dosta za građu i gorivo ne samo za selo, nego i za prodaju. Na suviše posnim i nerodnim zemljama osobito uspeva breza, koje u ovom selu ima previše. Nikakvih zajednica u selu nema.

Tip sela.

Reka i potoci dali su zemljištu neravan izgled. Suviše strmenite strane nisu dale mogućnosti seljaku da po njima podižu svoje kuće, već su ove po plećima brda a samim tim selo je razbijenog tipa. Kuće su grupisane po plećima brda i takvih grupa u selu ima, koliko i brda: Jojići na brdu do Gornje Bukovice, Zimonje na ograncima Vlašića, Ravno Brdo, Trifkovići (Sređani), Močionik i Orašje na kosi do Osladića, Drajići na Petlovači, Drlače na Trapića Brdu, Veliko Brdo i Vrtlog. Jojići i Veliko Brdo su na levoj strani reke a svi ostali su džemati na desnoj. Rastojanje među džematima je 500 do 1000 metara, a među kućama 20 do 200 metara.

U selu ima dosta zadruga, ali većih zadruga nema. Zadruge se raspadaju, ali se još dosta uporno održava zadružni život.

Podaci o selu.

Kamenica je po spisku sela valjevske eparhije iz 1735. godine imala 23 doma. Po haračkim tefterima u 1818. godini u selu je bilo 44 kuće sa 56 poreskih i 149 haračkih lica.

Prema popisu:

-1866. godine – 95 domova i 793 stanovnika.

-1874. godine – 119 domova i 862 stanovnika.

-1884. godine – 137 domova i 1081 stanovnika.

-1890. godine – 134 doma i 1177 stanovnika.

-1895. godine – 144 doma i 1186 stanovnika.

-1900. godine – 165 domova i 1272 stanovnika.

Godišnji priraštaj stanovništva je 13,10 a procentni 1,34%.

Ime selu.

I reka i selo se zovu Kamenica. Jedno od drugoga je dobilo ime a pre selo od reke nego reka od sela. Istina su i strane brda kamenite i litičaste, a i selo je prepuno kamenja, te mu je valjda i ime otuda došlo.

Imena džematima su ili porodična ili po imenu mesta ili brda. „Jojići“, „Zimonjići“ i „Drajići“ su porodični nazivi. „Veliko Brdo“, Ravno Brdo“ i „Vrtlog“ su imena brda, pa i imena džemata. „Močionik“ je ime došlo otuda, što po njemu ima dosta močila, močvara u kojima se topi lan i konoplja. „Orašje“ zbog mnogih oraha, koji su rasli u ovom kraju, a danas ih nema. „Drlače“ je ime mesta, odakle su se stanovnici doselili.

Poreklo stanovništva i osnivanje sela.

Kamenica je selo koje se i danas neprekidno naseljava, a to naročito što je ona izabrana kao sresko središte, koje privlači znatni sveti sa drugih strana. Selo je vrlo staro, mi ga već nalazimo u spisku valjevskih sela koja je sastavila austrijska Administracija 1737. godine. Ne tamo taj spisak pokazuje veliku starost selu, već starost selu dokazuju i njegove porodice, za koje se ne zna da su i odakle doseljene.

Najstarije porodice u selu jesu:

-Drajići, kojih je danas samo 6 kuća, nekada ih je bilo više, ima ih raseljenih i preko Save i po ovoj oblasti, slave Jovanjdan.

-Čvorkovići*, njih je uvek bila samo jedna kuća, pa i danas, slave Đurđic.
*U selu postoji predanje o ovoj porodici da je ona prokleta, da se ne može množiti i da nikada u kući ne može biti više od jednog muškarca. Danas je spala na jedinu mušku glavu od 7 godina, piše Milorad I. Protić, sveštenik.

-Vrčkovići su od starih Trifkovića, kojih je nekad bilo više u sredini sela, pa su se raselili u donja sela oko Save, danas je samo jedna kuća, slave Nikoljdan.

U najstarije doseljenike ovoga sela mogu se uvrstiti:

Žarkovići i Jojići. Pred kraj 17. veka doselili su se s Povija na Čevu tri brata: Žarko, Jovan (Joja) i Divljan zbog krvnine. Žarko se naseli u Trifkovićima, Joja do Gornje Bukovice a Divljan odmah iza njega u Gornjoj Bukovici na brdu, koje se prozove Divljan. Od Žarka su današnji Žarkovići, ima ih 4 kuće, od Joje su svi Jojići, kojih ima pod raznim prezimenima 18 kuća a od Divljana u Gornjoj Bukovici su svi Divljanovići, slave Aranđelovdan.

-Zimonjići*: Sa Žarkom i braćom njegovom prebegao je zbog krvne osvete i stari Zimonja oz Kobiljeg Dola na Čevu i naselio se pod Vlašićem uz reku Kamenicu. Od njega su današnji Zimonjići, kojih ima pod raznim prezimenima 29 kuća i slave Lazarevdan.
*Zimonjići smatraju sebe da su od iste porodice, od kojih su današnji Zimonjići u Gacku i Mostaru.

-Drlačani, Jovanovići, Popovići, Milovanovići, Ilići, Mijailovići i dr: Pred Kočinu Krajinu, upravo u doba austrijskih ratova, iz Drlača u Azbukovici, doselili su se današnji Drlačani, koje se prezivaju raznim prezimenima i naselili su se u donjem delu Kamenice po Vrtlogu, Velikom Brdu i Trapića brdu. Svi Drljačani od 6 braće nose već pomenuta prezimena, ima ih i raseljenih, a iz njihove porodice je bilo sveštenika i trgovaca; u selu ih je 42 kuće i slave Đurđic.

-Lukarci (Lukarići) su iz Lukarića u Vujinovači, sela ove oblasti, iz tamošnje porodice Vujinovaca (Vujića). Doselili su se u Prvom ustanku, a naselili su se u Orašju i Močioniku; ima ih 32 kuće i slave Nikoljdan.

-Savići su se doselili posle Drugog ustanka iz Kremana u Starom Vlahu i naselili se u Trifkovićima, njih je dve kuće i slave Aranđelovdan.

-Potočići, predak im se prizetio u Saviće, došao iz Pakalja, sela ove oblasti, ima ih dve kuće i slave Jovanjdan.

-Vasilići su oko 1820. godine sišli iz Pilice-okrug užički, slave Đurđic.

-Protići, predak im se doselio pre 35 godina kao sveštenik iz Bele Crkve u Rađevini, slave Alimpijevdan.

-Vidakovići su starinom iz Čučuga, dovela ga mati u ovo selo, slave Petrovdan.

-Marjanovići, predak se doselio kao zanatlija, prizetio se u neku staru zanatlijsku kuću a došao je iz Sevojna-okrug užički, slave Aranđelovdan.

U selu je danas pravih seoskih kuća 144 od 15 porodica.

Ovde nije uračunato džemat Ravno Brdo. Ravno Brdo je drumsko naselje na putu Valjevo-Loznica i na obema obalama reke Kamenice. Ovo drumsko naselje sastoji se od 3 mehane, 7 dućana, dve magaze, 3 privatna stana, sreske kancelarije i zgrade za poštu i telegraf. Dućandžije su sve gotovo izvan ovog mesta a tako isto i mehandžije i činovništvo. Ovde ima 3 mehandžije, od kojih se jedan bavi i trgovinom, 3 samostalna trgovca, 4 zanatlije (kovači, opančari, potkivači) i 8 činovničkih porodica. Seljaka na Ravnom Brdu nema, niti se pak ko od trgovaca, mehandžija i zanatlija bavi zemljoradnjom.

Zanimanje stanovništva.

Glavna zanimanja seljaka ovog kraja jesu ista, koja i drugih seljana ove oblasti. Najglavije zanimanje je zemljoradnja i voćarstvo. Radom na zemlji ne trude se da proizvedu toliko da i njima bude i za prodaju. Voća imaju mnogo i najglavniji novac dolazi otuda. Stočarstvo opada i ne podiže se nikako. Pojedini seljaci znaju opraviti i napraviti bunar, kola, pojedine alatke, ali radi toga ne idu nigde izvan svoga sela.
Siromašniji nigde ne idu u pečalbu izvan svoga sela.

Pojedinosti o selu.

-Kamenica je sastavni deo Kameničke opštine u Srezu podgorskom. Sudnica, crkva i škola su u Žarkovića Potoku, blizu njegovog ušća u Kamenicu. Selo ima staru crkvu, koju je iznova podigao i obnovio na temelju neke starije knez Jovan Bobovac 1818. godine i koji je 1832. godine donet i pred njom sahranjen. Nova crkva podignuta je 1902. godine na brdu iznad stare. Groblje je razdeljeno po krajevima, a tako isto selo nema ni svoje zajedničke preslave.

IZVOR: Ljubomir Pavlović, “Kolubara i Podgorina”. Priredio saradnik portala Poreklo Milodan.