Bežanija – Pod svojim današnjim imenom Bežanija je poznata od 1512. godine kada je područje bilo naseljeno sa 35 srpskih porodica koje su prešle preko reke Save u Srem (tadašnju Ugarsku) posle pada srednjevekovne srpske države. Otuda i naziv Bežanija.
Višnjica – Postoje dve pretpostavke o poreklu imena Višnjica.
Prema nekima, Višnjica datira još iz vremena Turaka, kada je Višnjica bila turski sandžak tj. baza. Jedna devojka se ubila (zbog neostvarene ljubavi), jer joj Turci nisu dozvoljavali da se uda za čoveka kojeg je volela. Ta devojka se zvala Višnja. Ovo je možda mit, ali neki meštani ovo smatraju za istinu.
Većina meštana takođe smarta da ime potiče zbog mnogobrojnih polja voćnjaka višnje, koja jako dobro uspeva na ovom zemljištu.
Takođe postoji i pretpostavka da je ovo mesto dobilo ime po Višnji Obrenović, majci Miloša Obrenovića. Mnogi ne znaju da je Miloš Obrenović naselio Višnjicu Bugarima sa granice Bugarske i Grčke. Ali potomaka tih stanovnika ima oko 3.000, od ukupno 8.000 stanovnika. To znači da preostalih 5.000 stanovnika koji su doseljeni iz raznih delova Srbije, Krajine, Bosne i Hercegovine, Crne Gore, Vojvodine, Kosova i Metohije nemaju veze sa Bugarskom. Mlađi meštani Višnjicu nazivaju i „CherryLand“. U sastavu Višnjice se nalazi i Višnjička Banja, koja je dobila naziv ‘banja’ jer se u njoj nalazi lekoviti izvor vode bogate sumporom.
Voždovac – Sa mesta na području današnje gradske opštine Voždovac, vožd Karađorđe je poveo svoje ustanike i 1806. prvi put oslobodio Beograd od Turaka. U spomen na taj događaj, ovaj kraj je nazvan Voždovo predgrađe, da bi kasnije dobio ime Voždovac.
Zvezdara – Na vrhu brda ranije poznatog kao Veliki Vračar podignuta je 1932. astronomska opservatorija, odnosno zvezdarnica, po kojoj su ovaj kraj, a kasnije i opština dobili naziv.
Karaburma – Karaburma na turskom znači „crni prsten“, a naziv je dobila po obližnjem rtu koji se spuštao na Dunav.
Medaković – Po novinaru Miloradu Medakoviću.
Mirijevo – Za nastanak imena Mirijevo nema naučne dokumentacije, ali ima više pretpostavki. Prema predanju, u okolini Kičeva (Makedonija) postojalo je selo Mirovo, koje se pominje u jednom turskom istorijskom zapisu iz 15. veka. Pod naletom turskog zuluma selo je raseljeno i njegovi stanovnici su u 18. veku u okolinu Beograda i osnovali naselje današnje Mirijevo. Prema drugom izvoru, na teritoriji Mirijeva zaključen je mir između Turaka i Austrijanaca pružanjem ruke jedni drugima i rečima “evo mir.” Ime može da potiče i od turske reči “mirija”, što znači dažbine i naturi koje su u to vreme plaćali seljaci okolnih sela u magazi.
Palilula – Naziv je nastao po tome što je, u vreme vladavine Turaka, u varoši bilo zabranjeno pušenje i bilo kakva upotreba duvana na ulicama, zbog opasnosti od požara. Oni koji nisu mogli bez lule, da bi je zapalili, morali su da idu van gradskih zidina. Jedno od tih mesta gde su odlazili bila je i današnja Palilula.
Resnik – Ime je dobio po istoimenoj biljci resnik (lat: eupatorium cannabinum, u narodu poznata kao konopljuša, konopljika, rashodnik i sl.) koju naš narod koristi zbog njenih lekovitih svojstava.
Tašmajdan – na turskom taš – kamen, majdan – mesto gde se vadi kamen.
Topčider – turska reč, preuzeta iz persijskog jezika, i znači tobdžijska dolina.
Čukarica – Ime je dobila po Čukarevoj mehani i Čukar česmi koje su se nalazile negde preko puta današnje Ade Ciganlije.
IZVOR: Vikipedija
30. avgust 2017. u 05:54
vojislav ananić
Banjica – čuvar istorije i izvor dobre energije
29.08.2016 cityexpert ŠTA PRUŽA BEOGRAD?
Banjica je naselje sa velikim istorijskim nasleđem, originalnom arhitekturom i jedinstvenim stanovnicima, koji i sami predstavljaju možda najveći kvalitet ovog mesta. Prošetajte sa nama ulicama i parkovima ovog zanimljivog naselja i saznajte zašto je baš ono pravi izbor za vaš budući život.
Iako je pre Drugog svetskog rata Banjica bila selo u široj okolini, danas je ona deo mape urbanog beogradskog života. Naseljavanje ovog prostora počelo je u ranom XIX veku za vreme vladavine kneza Miloša Obrenovića. Knez je planski naseljavao ovo naselje doseljenicima sa juga, naročito iz Jablaničkog okruga i predela oko Puste Reke, jer su mu bili potrebni stanovnici koji su vični u obrađivanju zemljišta. Tako je ova zemlja pripala familijama Ristić, Marković, Ilić i Živković, koje su Beograđani slikovito nazivali Bugarašima, a čiji naslednici i dalje žive na starim porodičnim imanjima.
Kako je naselje dobilo ime baš i nije tajna, a nije ni neočekivano. Banjička teritorija bila je prepuna podzemnim termo-mineralnim vodama, imala je izvore hladne pijaće vode, neki od njih i dalje postoje, a ni njen geografski položaj nije odmogao u davanju imena. Nalazi se na brdu, pa je vazduh ovde i nekoliko stepeni niži, što neodoljivo podseća na banju.
Banjica je stambeno naselje, građeno po ideji da bude samodovoljno, tako da poseduje sve, ogromne zgrade i solitere, škole, parkove, prodavnice, tržni centar, stadion, kafiće. A koliko su Banjičani duhoviti i posvećeni svom naselju može se zaključiti i po nazivima ovih stambenih blokova, koji se nečesto sa promenom generacije i sami menjaju. Tako danas imamo „Solitere“, koji su zadržali svoj stari naziv, „Prvaka“ – nekadašnji „Centroprom“, „Drugak“ – nekada „PKB“, „Trećak“ – stara „Jabuka“, „Belje“, „Generalice“ i „Gorica“ – zadržali su svoje stare nazive, nekadašnji „Diskont“ danas je poznat kao „Okretnica“, dok je „Dragstor“, danas slikovito nazvan „Prijemno odeljenje“ i „Duševna bolnica“. „Prijemno odeljenje“ je bliže glavnoj ulici kojom saobraćaju prevozi pa svaki došljak prvo pristigne ovde.
Ovaj kraj imao je i veliku ulogu u Prvom svetskom ratu. Na Banjici je podignuto prvo letilište u Beogradu 1910. godine, gde su letenje pokazivali pioniri letenja Simon Maslenikov, Vidmar i Čermak. Letilište se koristilo i nakon rata za potrebe pošte. Ratna istorija ovog naselja ne završava se ovde, u XIX veku na Banjici je postavljena linija odbrane Beograda, a bila je bitna i za Drugi svetski rat. Muzej Banjičkog Logora, koji se nalazi u sklopu Vojne Akademije, služi kao svojevrsni spomenik nastradalima. Ceo ovaj kraj je zapravo satkan iz počasti. Iz ulice Neznanog junaka ka Muzeju formiran je uzan put od kaldrme koji se završava tačno na ulazu u Muzej. Ovim putem koračali su mnogi koji su bili streljani za vreme rata, a jedan od njih bio je i legendarni fudbaler Milutinac.
Na Banjici je podignuto pet nebodera, koji gledani iz ptičije perspektive formiraju petokraku, koja je bila simbol stare Jugoslavije, ali i simbolizuju njenih pet oslobodilačkih brigada. Takođe, na heliodromu između VMA i Solitera borovima je ispisano „TITO“.
Ovaj kraj ima i svoj fudbalski klub – Rad i stadion Kralja Petra I, čija tribina je zaštićena kao istorijsko dobro. Za one koji vole sport, tu je i Sportski Cenatar Banjica, a za džoging ili laganu šetnju, Banjička šuma je uvek dobar izbor. Da biste dobili sliku o tome koliko je ovaj kraj samostalan, dovoljno je reći da se na ovoj teritoriji nalazi i tržni centar, osnovna škola „Bora Stanković“, čiji je učenik nekad bio i Novak Đoković, a i Vojna Akademija, koju je po nekim pričama i sam Gadafi završio.
Izvor: Internet
10. septembar 2017. u 12:52
vojislav ananić
ZEMUN
Na raskrsnici važnih puteva
Ubraja se među najstarije gradove u našoj zemlji. Veoma pogodan geografski položaj i prirodni uslovi privukli su i zadržali ljude da u ovom delu međurečja osnuju naselje čiji se kontinuitet može pratiti od paleolita do danas. Nalazeći se na raskrsnici važnih puteva Zemun je, kao i susedni Beograd, doživljavao mnoge promene.
U 6. veku pre n. e. nosioci raznih agrarnih kultura zadržali su se u jugoistočnom Sremu i na uzdignutim lesnim terasama i kraj reka osnovali naselja zemunica, lagumica (staništa u bregu) i poluzemunica odnosno staništa čiji su nadzemni delovi bili od kolja, pruća i slame. Tragovi te najstarije neolitske kulture (starčevačke) otkriveni su na Gardošu.
Punu afirmaciju neolitska civilizacija stekla je pojavom i razvojem vinčanske kulture. To potvrđuju mnoga nalazišta gde je otkopan i veći broj nadzemnih staništa – kuća od pruća oblepljenih blatom. Pronađeni upotrebni, ukrasni, votivni (zavetni) i drugi predmeti svedoče da su se stanovnici bavili zemljoradnjom, kao i ribolovom.
Dolazak Kelta (ili Gala) i njihovo konačno nastanjivanje – u 3. veku pre naše ere – otvara novo poglavlje u prošlosti mnogih naselja, a jedno od njihovih značajnih utvrđenih mesta bio je i Taurunum (današnji Zemun), u kome je bilo i glavno pristanište rečne flotile. Kelti su doneli savršenije poljoprivredne alatke i ratnu opremu, široko korišćenje gvozdene rude u zanatstvu, primenu vitla u grnčariji i kovanje novca koji su koristili u trgovini s drugim narodima.
Na prelazu iz stare u novu eru Rimljani su pokorili i keltske Skordiske u Sremu, a oko 10. godine n. e. osnovana je rimska provincija Panonija i Dunav postaje severna granica (limes) Rimskog carstva koju je, u ovom delu Srema, obezbeđivao i castrum Taurunum. Uređivanje odbrambenog sistema duž granice Imperije odigralo je presudnu ulogu u romanizaciji i urbanizaciji grada. Zemun je verovatno imao karakter vojnog utvrđenja i trgovačkog centra. Arheološki nalazi svedoče o relativno visokoj kulturi tadašnjeg stanovništva.
Prodor Huna 441. godine slomio je odbranu na rimskoj granici, pa je Zemun potpao pod njhovu vlast. Bio je to i kraj rimske dominacije i civilzacije u ovim krajevima.
U doba seobe naroda, koja traje sve do naseljavanja Slovena u ove krajeve i konačne propasti avarske države (799), Taurunum je delio sudbinu cele Panonije. Posle propasti avarske države Zemunom su vladali Franci, Bugari, Vizantinci, a zatim Mađari. U vezi s konačnim nastanjivanjem Slovena koji se na ovom području pominju u 6. veku javlja se i slovenski toponim Beograd (878. godine), a mnogo kasnije, tek u 12. veku i Zemun (zemljan). Ovaj slovenski naziv prvi put se javlja kod vizantijskih pisaca.
Prvi srpski ustanak
U Zemunu je boravio znatan broj ustaničkih prvaka i njihovih poverljivih ljudi. Zemunski trgovci krijumčarili su oružje, municiju, hranu i druge stvari potrebne ustanicima.
U parlatorijumu kontumaca vođeni su 10. maja 1804, neuspešni razgovori o miru između najviših ustaničkih starešina i predstavnika dahija. Tada su ustanici zaključili prvi ratni zajam sa zemunskim trgovcima. U vreme približavanja turske vojske Beogradu, početkom oktobra 1813. godine, u Zemun je, sa grupom vojvoda prešao Karađorđe i oni su, izrdržavši karantin, smešteni u manastir Fenek. I kasnije je Zemun bio najbliže sklonište srpskim izbeglicama, kao i političkoj emigraciji Srbije.
Zemun se razvio na padinama lesnog obronka i današnjeg Donjeg grada. Kroz Zemun su prošli i učesnici Prvog (1096), Drugog (1147) i Trećeg krstaškog pohoda (1189).
Ratovima između Vizantije i Ugarske bio je ispunjen 12. vek i u tim sukobima Zemun je rušen i ponovo građen. Krajem istog veka vladavina Vizantije definitivno je zamenjena vlašću Ugarske, pa će do kraja 14. veka potrajati mirniji period procvata utvrđenih feudalnih gradova i njihovih podgrađa, među kojima je bio i Zemun. Ostaci citadele “gotičkog stila”, kvadratne osnove, sa četiri kule na uglovima, podignute na brdu Gardošu (14-15. vek), ukazuju na tipično srednjovekovno naselje koje se koncentrično razvilo oko nje po padini lesnog obronka sa saobraćajnicama i odbrambenim bedemima koji prate konfiguraciju terena.
Prodor Turaka otvario je novo poglavlje u prošlosti ovih krajeva. U vreme Sulejmanovog pohoda na Beograd, 1521. godine, najpre je, 12 jula, osvojen Zemun.
Turska vladavina u ovim krajevima potrajaće sve do 1717.
Naselje Zemun – pripada Osječkom ili Sremskom sandžaku – naziva se najpre selo-varoš, pa varoš i, najzad, kasaba, što znači da je tada njegovo stranovništvo bilo pretežno muslimansko. Zemun je sedište istoimene nahije, a u 17. veku i kadiluka (područje na koje se protezala nadležnost jednog kadije, odnosno sudije). Turski Zemun treba da se nalazio na području današnjeg Donjeg grada, s tim, što ga nije čitavog pokrivao. Naselje je imalo džamiju (“lepa džamija s lepim kubetom pokrivenim olovom”, kako ističe francuski putnik Kikle) – podignutu, najverovatnije, na temeljima ranije hrišćanske crkve, jedan ili čak više hanova, verovatno hamam, osnov- nu školu (mekteb) i tekiju. Hrišćanska crkva se verovatno nalazila na mestu današnje Nikolajevske. “Srbi imaju tu crkvicu”, 1578, nemački propovednik Štefan Gerlah, „kojoj je krov djelimice provaljen, a prednji je dio slamom pokrit, te naliči staji; samo nad oltarom daskama je pokriven, a polovina je otvorena. Turci ne dopuštaju da se prepokrije”. Što se tiče kuća, one su, shodno kasnijem svedočenju Austrijanca Otendorfa, bile ovde, kao i u ostalim gradskim naseljima na panonskom prostoru, obično od slabog materijala, drveta i blata. Evlija Čelebija ih opisuje kao sirotinjske, pokrivene šindrom. Na Prandšteterovom crtežu Zemuna (iz 1608) vidi se da je naselje, osim jednog malog dela, bilo opasano palisadima, i verovatno je tako ostalo za sve vreme trajanja turske vladavine.
Sa Beogradom Zemun su povezivali mostovi koji su podizani za potrebe vojnih pohoda, što znači da obično nisu bili dugog veka, pa će se putnici prevoziti u Beograd skelom i čamcima. Inače, ovde je za vreme vojnih pohoda redovno konačila turska vojska.
I hrišćansko i muslimansko stanovništvo bavilo se poljoprivredom, a vremenom se javlja i sve više zanatlija. Na glasu su bili, kazuje Evlija Čelebija, zemunski kajmak i jogurt.
U državnu službu bili su uključeni najpre hrišćani, potom i muslimani, a ona se sastojala u gajenju poštanskih (menzilskih) konja (uz druge poslove).
Nakon turskog poraza kod Petrovaradina i Beograda (1716) jugoistočni Srem je, 1718. godine, pripojen Austrijskoj monarhiji. Grad se od tada svestrano preobražavao, a menjala se i struktura njegovog stanivništva; među Srbe, kao najbrojnije žitelje, useljavaju se i Nemci, a nešto ranije Grci, Cincari i Jevreji. Tako da je ubrzo postalo najznačajnije pogranično središte za trgovinu Austrije sa Turskom, jer je preko Zemuna prenošena gotovo sva roba srednje Evrope za Balkan, i obratno. Istovremeno je počela i planska izgradnja naselja širokih i pravih ulica. Godine 1730, osnovan je, radi odbrane od zaraznih bolesti, kontumac (ili karantin), koji je veoma doprineo razvoju trgovine.
Kada je Beogradskim mirom (1739), austro-turska granica ustaljena na Savi i Dunavu naglo je porasla važnost pograničnog Zemuna, pa budući da se vlastelinska uprava u ovakvim uslovima više nije mogla održati, vojne vlasti su 1746, otkupile posede plemića i sva naselja u južnom i istočnom Sremu, koja su tako ušla u okvir ranije obrazovane Vojne granice. A njen osnovni zadatak bio je da obezbedi državnu granicu prema Turskoj.
Otkupljeno zemljište razdeljeno je seljacima i doseljenim vojnicima, koji su postali vojnici-graničari tada osnovane Petrovaradinske regimente (pukovnije). A, da bi se gradski stanovnici mogli posvetiti privrednom radu Zemun je već 1749, dobio prava slobodnog vojnog komuniteta s uređenim Magistratom. Varoš je bila opasana palisadima i rovovima, a krajem 18. veka podignute su bule zidine čije su kapije čuvali vojnici. To je i vreme kad počinje da se razvija i predgrađe – Gornja varoš (ili Josefstadt), a nešto kasnije i Franztal (Franzenstal).
Mirne godine 18. veka povoljno su uticale na privredni i društveni razvitak grada, što se ogledalo u izgradnji i širenju naselja, kao i u povećanju broja njegovih stanovnika.
U 19. vek Zemun je ušao kao najlepša slobodna varoš u tom delu Vojne granice. U toku ovog stoleća bio je vezan za mnoge događaje iz političkog, privrednog i kulturnog života obnovljene Srbije.
Posle preuređenja Austrije kao dvojne monarhije (1867), Zemun je 1871. postao slobodni grad sa izbornim gradonačelnikom, a nešto kasnije ukinuta je bila i Vojna granica. Druga polovina 19. veka je i vreme kad se grade prve fabrike, pa se razvija drvna, kožna, pivarska, mlinarska, metalska, ciglarska i hemijska industrija. Tada se osnivaju prvi novčani zavodi i otvaraju savremeni hoteli. Grad je 1883, povezan železničkom prugom sa Budimpeštom, a sledeće godine, mostom na Savi – preko Beograda – sa Istokom. Srpska vojska oslobodila je Zemun 5. novembra 1918. godine i on je ušao u sastav novoformirane jugoslovenske države.
I u međuratnom periodu podignuto je ovde više fabrika, a 1934, Zemun je pripojen glavnom gradu. Nešto ranije (1927), otvoren je Aerodrom i uskoro uspostavljena linija Beograd – Zagreb. Godine 1932, iz Beograda je preseljen Poljoprivredno-šumarski fakultet.
Nemačke trupe ušle su u Zemun 12. aprila 1941. godine, da bi se, potom, ovaj deo Srema našao u granicama NDH. U vreme rata Zemun je bio centar otpora i borbe protiv okupatora u južnom i istočnom Sremu. Broj poginulih se kreće oko 3000. Grad je oslobođen 22. oktobra 1944.
Savremeni Zemun je industrijski grad; u njegovom regionu lociran je znatan deo industrije beogradskog industrijskog bazena. Središte je opštine. Ima Poljoprivredni fakultet, Institut za kukuruz, Institut za stočarstvo, Rudarski institut, kao i više srednjih i osnovnih škola. Takođe i Operu i teatar, Madlenianum, Lutkarsko pozorište “Pinokio”, Zemunski kamerni orkestar, Zavičajni muzej, Bibliotreku “Sveti Sava”, Kulturno-sportski centar “Pinki”, Klub vazduhoplovstva, uz druge kulturne i sportske ustanove.
Od 1945. godine Zemun je gradska opština (s predsednikom) u sastavu grada Beograda i širi se prema jugu i jugozapadu, gde se već spojio s Novim Beogradom sa kojim je, kao i sa samim Beogradom, saobraćajno dobro povezan.
Izvor: OLGA ZIROJEVIĆ, Panonska urbana kultura, Beograd, 2015.
12. april 2019. u 05:56
Vojislav Ananić
Bežanija
Zabeležena je u kruševskom pomeniku.“ 1713. zabeležena je kao naseljena. 1734. imala je 32 doma. 1736. imala je 34 porodične starešine, sa 5 neoženjene braće ili sinova, i 9 udovica sa posedom. 1756. imala je samo 20 domova, ali 1766. već 62 doma. 1774. imala je 66 domova. 1791. spao je broj stanovnika za 21 porodicu te je imala samo 45 domova sa 341 dušom. Od ovih su neke porodice izumrle, a neke se preselile u Srbiju. Narednih dvadeset godina broj domova se jako umnožio. 1810. imala je 115 domova, a 1808. 749 duša. 1810—11. doselila se u Bežaniju jedna porodica iz Golubinaca.
Potesi: Kamendin, Vrbas, Ševino polje, Laudonov šanac, Sava, Ledine, Vinogradi. Plandište, Lanište, Dudovi, Pušina bara, Šar, Gajić, Jasenova, Belanovića bašta, Pustare.
Izvor: Srbi u Sremu 1736/7 – Dušan J. Popović, Beograd
24. januar 2023. u 18:02
Kazak
Kara nije turska reč već hazarska. Inače, Turska je cela hazarska i od ovdašnjih hazara sa Hemsa su pravili nekakvo carstvo. Isti ti se danas prodaju da su Srb, a zovu sebe Srbi, množina od Srb je Srblje, Srbi su hazari, ako misliš da si Srbin to treba i da znaš.
19. novembar 2023. u 15:17
Jelena
Odakle naziv Makiš?