ROĐEN: U Viševcu 14. novembra 1762. – ubijen 24. jula 1817. u Radovanjskom lugu
RODITELJI: otac Petar, majka Marica (dev. Živković)
PORODICA: žena Jelena Petrović, sinovi Aleksa i Aleksandar, ćerke Sima, Sava, Sara, Poleksija i Stamenka
KRSNA SLAVA: Sv. Andrej Prvozvani (13. decembar)
SPORNI DATUM ROĐENJA: Dan Karađorđevog rođenja nije zabeležen niti je kasnije, od njegovih savremenika, zapisan. Čudno je da se ni godina ne zna, odnosno u određivanju njegovog godišta se luta čitavih osamnaest godina, od 1752. do 1770. godine. Takođe je čudno da se ne pominje nijedan verski datum, što je bilo uobičajeno, vezan uz rođenje. Pogotovo što je on bio u pesmama opevani junak i vođa naroda, u njegovoj blizini su bili skoro svi pismeni Srbi tog vremena a ni svetske enciklopedije se ne slažu oko pretpostavljenog datuma. Tako se 1766. godina, odnosno 3. septembar 1752. godine pojavljuju u zapadnoevropskim enciklopedijama, u sovjetskoj 1752. godina, u američkoj 1752/1762., a u domaćim izvorima kao najverovatnija se pominje 1768. godina. Prema Janićiju Đuriću, Karađorđevom ličnom sekretaru, Karađorđe je rođen 1752. godine.
Jedini pisani trag za vremena Karađorđevog života u kome se pominje dan rođenja je pismo ruskog poslanika u Beogradu Rodofinikina kada obaveštava svog pretpostavljenog da ga je “… Crni Đorđe pozvao u selo udaljeno sto vrsta na Đurđic da proslavimo dan njegovog rođenja i imendan”. Naime, često je detetu davano ime po prazniku na koje je rođeno. Đurđic je po gregorijanskom kalendaru 3. novembra, odnosno tada po julijanskom 14. novembar.
POREKLO: Karađorđevi preci potiču iz Vasojevića, a doselili su se u Šumadiju sa hercegovačko-crnogorskih brda u jednoj od poznatijih seoba srpskog naroda, pod patrijarhom Šakabentom 1737-39. Ova seoba, kao što je i dotad bivalo, usledila je kao posledica austrijsko-turskog rata 1737-1739, u kojem su učestvovali Srbi. Prezime Petrović mu je po ocu Petru.
Karađorđe potiče iz siromašne porodice. Majka mu je bila Marica Živković iz Masloševa u Šumadiji. Njegov otac je zbog siromaštva (bio je toliko siromašan da nije mogao da plaća porez pa bi ostali stanovnici sela u kojem je živeo morali da preuzmu ovu obavezu umesto njega) često menjao spahije i mesto boravka, budući da Turci raju nisu preterano vezivali za baštinu. Kako je Đorđe stasavao i služio kod imućnijih Srba i Turaka, tako se i njihova materijalna situacija popravljala.
ŽENIDBA: Đorđe Petrović se 1785/86. godine ženi Jelenom Jovanović. Prema nekim izvorima, Jelenini roditelji su bili imućniji i nisu dali svoju kćer, ali ju je Đorđe oteo i učinio svojom ženom. Posle ženidbe nije dugo ostao u Srbiji, jer je navodno ubio Turčina. Izbegao je u Srem sa svojom porodicom.
OCEUBISTVO: U tom zbegu se desio događaj koji je mnogo osporavan i izazvao velike polemike među istoričarima – oceubistvo. Najverovatnija priča je da je njegov otac, koji je godinama služio kod Turaka, u jednom trenutku odlučio da nagovori sve da se vrate i nastave da žive kao do sada, služeći Turke. Svi u zbegu su to razumeli kao pretnju da će se vratiti u ropstvo ili u smrt. Kada je uvideo da majčino preklinjanje oca da odustane od povratka ne pomaže i da ima podršku svih, digao je ruku na oca, a potom je njegovog oca Petra dotukao momak iz pratnje. Ubistvo je, po Vuku Karadžiću, učinjeno u ljutnji i iz ljubavi, i njime su spašeni svi iz zbega, a njegov otac sramote i ropstva. 1796. godine, po povratku u Srbiju, Karađorđe se ispovedio i zamolio za oproštaj, koji je od sveštenstva dobio.
Karađorđe je ubio ne samo svog oca već i još jednog člana svoje porodice, svog brata Marinka, tako što ga je obesio iznad kućnog praga, zbog optužbi stanovnika Topole za nasilničko ponašanje.
POVRATAK U SRBIJU: Pred kraj austrijsko-turskog rata, 1787. godine, kod nas poznatijeg kao Kočina krajina, Karađorđe počinje da ratuje na strani Austrije protiv Turaka. Kao podoficir ratovao je ne oklevajući da se ogleda sa neprijateljem i ubija ugledne turske junake. Sredinom 1791. zaključuje se mir, Karađorđe dobija unapređenje i medalju za hrabrost i odmeće se u hajduke, gde predvodi veliku hajdučku družinu. Do opadanja hajdučije dolazi 1793/94. godine i Đorđe se povlači i živi mirno sa porodicom uTopoli.
PRVI SRPSKI USTANAK: Kraj 18-og i početak 19-tog veka donosi povećanje zuluma koji su Turci činili nad srpskim narodom. Ogromni nameti, samovolja i terorisanje naroda od strane Turaka i janjičara, gušenje svakog otpora dovode do udruživanja srpskih velikaša i dogovorima oko pobune.
Povod za Prvi srpski ustanak bio je krvavi događaj, poznat kao seča knezova. O tome je pevao Filip Višnjić u čuvenoj pesmi Početak bune protiv dahija. Posecanjem viđenijih srpskih glava, Turci su hteli da zaplaše srpski narod i onemoguće ustanak za koji su znali da se sprema.
Na narodnom zboru u Orašcu Karađorđe je izabran za vođu ustanka i tako je stao na čelo izmučenog srpskog naroda u borbi protiv Turaka. Ne može se tačno reći kada je održan zbor u Orašcu, ali se uzima najčešće pominjani datum, a to je Sretenje Gospodnje, 15. februar1804. godine (2. februar po starom kalendaru). Karađorđe je lično obilazio narod i dogovarao sa ostalim vođama tok borbe i pripreme za ustanak. Kao strog i dosledan, uživao je autoritet u narodu i među drugim vođama. Ostalo je zapisano da su ga se plašili zbog preke naravi i zbog spremnosti da bez kompromisa dođe do cilja. Iza njega su ostale mnoge pobede često nad brojnijom i opremljenijom turskom vojskom: Ivankovac, Mišar, Novi Pazar,Varvarin…
BEG U AUSTRIJU: Nakon mira u Bukureštu dolazi do nesloge među ljudstvom što se odrazilo i na delovanje i akcije naroda. Karađorđe uviđa da je dalja borba uzaludna i odlučuje da 1813. godine pobegne u Austriju, ali se 1810. pridružio grčkom pokretu u želji da nastavi borbu za proterivanje Turaka. Sledeće godine je došao tajno u Srbiju kako bi se sa Milošem Obrenovićem dogovorio o zajedničkoj akciji, ali je po Miloševoj naredbi ubijen u noći između 13. i 14. jula 1817. godine u selu Radovanju kod Velike Plane.
NAPOLEON O KARAĐORĐU: Na pitanje ko je najveći vojskovođa francuski imperator Napoleon je odgovorio: „Lako je meni biti veliki s našom iskusnom vojskom i ogromnim sredstvima, ali daleko na jugu, na Balkanu, postoji jedan vojskovođa, iznikao iz prostog seljačkog naroda, koji je okupivši oko sebe svoje čobane, uspeo bez oružja i samo trešnjevim topovima, da potrese temelje svemoćnog osmanlijskog carstva i da tako oslobodi svoj porobljeni narod. To je CRNI ĐORĐE i njemu pripada slava najvećeg vojskovođe!”.
RODOSLOVNO STABLO KARAĐORĐEVIĆA
IZVOR: Vikipedija
1. jun 2018. u 05:12
Vojislav Ananić
KARAĐORĐE PETROVIĆ (3/9. 1752, Viševac, Šumadija — 13/7. 1817, Radovanje, jasenički srez). Porodica K. je podrijetlom iz Vasojevića, a prešla je u Šumadiju vjerojatno poslije ratova od 1737. do 1739. Prezime mu je po ocu Petru. Majka mu je Marica Živković iz Masloševa u Šumadiji. Ime K. je dobio kasnije, kad je postao više popularan, po tamnoj boji svog lica (turski »kara« znači crn).
U mladosti se K. bavio stočarstvom. Braneći jedan čopor svinja od ćudi nekog bijesnog Turčina učinio je ubijstvo, i poslije toga se odmetnuo kao hajduk. 1786, pred rat Katarine II i Josipa II protiv Turske, prešao je K. sa svom porodicom u Srijem. Tu je naskoro stupio u jedan odred dobrovoljaca (Preikorps), ali je, zbog oštre discipline, pobjegao iz vojske i prešao u Srbiju, da tamo četuje. Za vrijeme rata 1788—1789. istakao se K. hrabrošću u četi kapetana Radiča Petrovića. 1791—1803. živio je kao miran građanin, baveći se stočarskom trgovinom, ali je sudjelovao u borbama protiv Pazvan-Oglu-a i janjičara u Vidinu kao buljubaša u narodnoj vojsci, koju je vodio vezir Mustafa-paša beogradski. Kad su se janjičari vratili u Beograd, 1801. ubili Mustafu-pašu i počeli silan pritisak na narod, počela je u Srbiji jaka reakcija protiv njih. Veliki dio ljudi otišao je u hajduke, mnogi su stali da se tuže pismeno i usmeno, a neki su počeli da se dogovaraju o ustanku širih razmjera. Među ovima bio je i K.
Pivski arhimandrit Arsenije Gagović, u dogovoru s karlovačkim mitropolitom Stevanom Stratimirovićem, pregovarao je da u ustanku sudjeluju Srbija, Crna Gora, Bosna i Hercegovina i išao je u Rusiju 1803. da traži pomoći. Obaviješteni o pokretu raje, uhvativši jedno sumnjivo pismo, vođe janjičara, dahije, odlučili su da pokret uguše, prije nego se rasplamti i to tako, da poubijaju glavne ljude u zemlji, da narod ostane obezglavljen i lišen vođa. U drugoj polovini januara 1804. počela je sječa knezova u Srbiji. K. je srećno izmakao. Sječa je izazvala silno ogorčenje u narodu, koji se digao na oružje, da se brani i osvećuje. Na narodnom zboru u Orašcu 2/2. 1804, bilo je odlučeno, da se počne borba s Turcima, i K. je izabran za vođu ustanika. Takav stav potištene raje iznenadio je dahije, a još više snažan vojnički otpor, na koji su oni naišli odmah, prvih dana, u borbi s ustanicima.
U prvo vrijeme ustanak je imao karakter borbe protiv janjičarskih siledžija. Tako su uvjeravali ustanici Portu i mnoge ljude iz susjedstva. Portin izaslanik, Bećir-paša, koji je dolazio iz Bosne u Beograd, da izvidi stvari, bio je dočekan od ustanika s pažnjom. Kad su, po njegovoj zapovijedi, pobijeni na bijegu, u Adakale, noću 24—25/7. 1804, četiri glavne dahije (Aganlija, Kučik-Alija, Mula-Jusuf i Fočić Mehmed-aga), njemu se činilo, da je tim učinjeno dosta, i da je raja dobila zadovoljštinu. Iznenadio se, s toga, kad ]e čuo, da raja ipak neće da položi oružje, sve dok Turska ne pristane da sporazum između nje i raje garantira jedna strana sila. Tada je i paši i Porti postalo jasno, da ustanak dobiva opasne razmjere. Srbi su za to vrijeme tražili veza sa Austrijom i Rusijom, i počeli su da svoju borbu protiv dahija razvijaju u borbu za oslobođenje od turske vlasti uopće. Turski pokušaj, da pomoću Hafiz-paše poduzmu energične mjere, naišao je na oružan otpor raje. Raja je u borbama kod Ivankovca, 6—8/8. 1805, odnijela pobjedu.
K. se u borbama, koje su nastale iza toga, istakao velikom ličnom hrabrošću. Sjajan je njegov uspjeh u borbi kod Mišara, 1/8. 1806, kad je silno potukao bosansku tursku vojsku. To je najveća srpska pobjeda Prvog Ustanka. 27/12. 1806. osvojen je i Beograd, kao glavni grad cijele zemlje. Radi tih uspjeha K. autoritet porastao je i u ostalim srpskini zemljama, a o Srbiji su se, od tog časa pravile ozbiljne kombinacije i kod ruske vlade. 1807. Srbija je ušla u savez s Rusijom. Taj savez nije donio Srbiji one pomoći, kojoj se ona nadala, što više, pojačao je unutrašnje intrige.
K. je bio plahovit čovjek, prek, i ponekad stoga nepravedan. Osim toga, mnogo uglednih vojvoda nalazilo je, da se on previše lično osilio i da suzbija njihov ugled i utjecaj. Vođe. opozicije, vojvoda Milenko Stojković i Petar Dobrnjac, našli su glavni oslonac kod predstavnika ruske vlasti u Srbiji. To je vrijeđalo K., koji se s vremena na vrijeme približavao Austriji, s kojom je imao starijih veza. Ta unutrašnja borba u zemlji dovela je do jačih sukoba i osjetno paralizirala narodnu snagu, naročito 1809—1818. Nezadovoljstvo protiv K. se jačalo, on sam postao je zlovoljniji, a državne poslove vodili su ljudi bez moralnih skrupula i slabe vrijednosti.
Kada je poslije Napoleonova pohoda u Rusiju 1812, počeo jači pritisak Turske, koja je željela da jednom riješi srpsko pitanje, a 1813. bila krenuta velika turska ofenziva s juga i zapada, K. se razbolio, izgubio je prisebnost, i 21/9. 1813. prešao je u Zemun, na austrijsko tlo. Tamo je jedno vrijeme bio interniran u manastiru Feneku, Golubincima, Petrovaradinu i Grazu. Iz Austrije je, koncem septembra 1814, na zauzimanje ruske vlade, pušten u Rusiju, u Besarabiju.
Radi katastrofe 1813. K. je bio s više strana napadan i izgubio je mnogo od svog autoriteta. Kad je izbio novi ustanak 1815, K. je želio da prijeđe u Srbiju i da obnovi borbu. Ali nije mogao za taj korak da dobije pristanak ruske vlade, kod koje je knez Miloš sve poduzimao, da ga spriječi u toj namjeri. K. je ipak imao pristalica u Srbiji i buna kneza Sime Markovića, početkom 1817, krenuta je dobrim dijelom radi njega. U Besarabiji je K. stupio u veze sa grčkom heterijom, koja je, dobro i ako tajno organizirana, željela oslobođenje svih kršćana od Turaka. Heteriste su mnogo polagali na K., kao na bivšeg šefa jedne revolucije, i živo su radili, da mu omoguće povratak u Srbiju. Njihovom pomoću on dobije lažan pasoš i 28/6. 1817. iskrcava se u Srbiji. Došao je u Veliku Planu svom kumu, Vujici Vulićeviću, koji ga je pozivao da se vrati u otadžbinu. O svom dolasku izvijestio je K. odmah kneza Miloša. Ovaj, ne želeći imati suparnika i bojeći se, da K. ne povede akciju protiv Turaka i poremeti njegove račune, izdao je naredbu, da bivši vrhovni Vožd bude ubijen. To je izvršeno pred zoru 13/7. 1817. K. glava poslata je 18/7. u Carigrad kao znak Miloševe vjernosti i kao dokaz, da je nestalo zauvijek glavnog buntovnika protiv Porte.
L i t e r a t u r a: M. Vukićević, Karađorđe, X (1907), II (1912; do 1807); St. Novaković, Vaskrs države srpske (1914); Karađorđe (izdanje Narodnog Dela, 1923) sa člancima V. Ćorovića, St. Stanojevića i F. Šišića.
V. Ćorović
IZVOR: prof. St. Stanojević, NARODNA ENCIKLOPEDIJA SRPSKO-HRVATSKO-SLOVENAČKA, II KNJIGA , I—M, IZDAVAČ: BIBLIOGRAFSKI ZAVOD D. D. ZAGREB, GUNDULIĆEVA 29 ZASTUPA DR- ERIK MOSCHE, MIHANOVIĆEVA ULICA 1, 1928.
28. maj 2022. u 12:53
Ljubomir Jevremović
Poštovani,
Pročitajte biografiju Karađorđevu od Konstantina Nenadovića. Osnovne stvari nisu tačne:
1. Karađorđev otac Petar (nepoznato prezime) je rođen u Vasojevićima, ispod Podgorice u kučansko-drekalovičkom.okrugu, i imao je četiri brata…
2. Karađorđeva majka Marica je iz Vasojevića, ne zna se iz kog bratstva tačno
3. Karađorđev otac Petar je umro mlad, a majka Marica se preudala za Petronija, iz sela Žabare, sa kojim nije imala dece. Njega je Karađorđev pobratim Đorđe Ostojić Skeladžija ubio na Dubokom više Ostružnice 1786. godine.