Alibunar i okolna sela

13 komentara

1. 22. avgust 2017. u 06:33

   vojislav ananić

   SELEUŠ

   Seleuš (rumunski: Seleuş) je naselje u opštini Alibunar. Prema popisu iz 2002. bilo je 1.340 stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosi 41,4. U naselju ima 412 domaćinstava, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 3,25. Stanovništvo u ovom naselju veoma je nehomogeno, uz relativnu rumunsku većinu.
   Izvor: Internet

   Odgovori

   • 11. jun 2023. u 10:51

     Seleusanin

     Seleus je do kraja Drugog Svetskog rata bilo rumunsko mesto nakon kojeg su krajem 40-ih, 50-ih i 90-ih kolonizovali zivljem iz Srbije, Hercegovine i Like i na kraju zivljem iz Krajine.

     Odgovori

2. 1. oktobar 2019. u 12:30

   Vojislav Ananić

   VLADIMIROVAC

   U blizini rumunskog naselja Vladimirovac (od 1922. godine, do tada Petrovo Selo) koje je 1931. godine brojalo 5.387 stanovnika nastala je kolonija Vladimirovac, naseljena kolonistima iz Like i Bosne, i u manjoj mjeri Crne Gore i Hercegovine, koja je 1938. godine imala 130 kuća, a 1939. godine 754 stanovnika. Kolonija je nastala na zemljištu vladimirovačke opštine kojoj je od 2.908 k. j. oduzeto 1.415 k. j. zemljišta za potrebe agrarne reforme. Rumunsko stanovništvo Banata, kao neslovensko, uprkos dobrim odnosima dvije države, bilo je izuzeto iz procesa jugoslovenske agrarne reforme; samo u 8 naselja alibunarskog sreza naseljenih rumunskim stanovništvom bilo je 889 porodica bez zemlje i 779 domaćinstava imalo je manje od 5 k. j. zemljišta. Zato se dio rumunskog stanovništva selio u Rumuniju, uglavnom u rumunski dio Banata, ali i u daleku Dobrudžu, gdje je postajao korisnik rumunske agrarne reforme. Među Rumunima koji su otišli iz Vladimirovca, u Rumuniji 20-tih godina 20. vijeka bila je i sva seoska inteligencija, svi učitelji, sveštenik, ljekar, knjigovođa.

   NAJVEĆA KOLONIJA U JUŽNOM BANATU

   Najveći dio srpskih ratnih veterana – dobrovoljaca naseljen je u koloniju Vladimirovac 1922–1923. godine. U koloniji je brzo po doseljavanju nastala Agrarna zajednica. 13. septembra 1924. godine Agrarna zajednica dobila je vagon građe što znači da je u koloniji tada intenzivno trajala gradnja kuća. Na 2,5 km. od starog naselja, uz željezničku stanicu osnovana je kolonija. „Ovdje je najveća kolonija u Južnom Banatu” napisao je 1925. godine novinar Toša Iskruljev o koloniji Vladimirovac. 17. maja 1925. godine izvršeno je svečano osvećenje dobrovoljačkih domova u Vladimirovcu. Prema Banatskom glasniku od 24. maja 1925. godine obred osvećenja su izvršili starješina Manastira Vojlovica, Kratovac i ilandžanski paroh Milorad Ignjatović. Na svečanosti je svirala vojna muzika pančevačkog garnizona, na mjestu hrama, na brežuljku preko puta željezničke stanice nalazio se šator od letava prekriven ličkim ćilimima i čaršavom državnih zastava i grbova zemalja iz kojih su dobrovoljci došli u srpsku vojsku. Zvaničnici su posjetili novosagrađenu kuću u kojoj su sobe bile okrečene u bijelo, sa tavanicama od balvana i dasaka gdje su kreveti i stolovi bili zastrti srpskim bijelim platnom. Svečanosti je prisustvovao i poslanik Lazar Šuvaković, kao i zastupnici Županijskog agrarnog ureda u Vršcu. Do jeseni 1931. godine izgrađeno je u koloniji 110 kuća od 150 kolonista koji su nadjeljeni zemljom u ovoj koloniji. Novi doseljenici u koloniju gradili su kuće tokom 30-tih godina 20. vijeka, a prvi doseljenici popravljali su kuće koje su bile sklone padu. Tako je kolonista Stevo Pražić doseljen 1923. godine 14. novembra 1937. godine tražio kredit za dovršenje kuće i gradnju pomoćnih zgrada, a isti kolonista koji je živio sa sedmočlanom porodicom 1938. godine tražio je zajam za popravku kuće od naboja, izgrađenu 1923. godine koja je „popustila”. Godine 1938. u koloniji Vladimirovac bilo je sagrađeno 130 kuća i 100 pomoćnih zgrada što znači da u četvrtoj deceniji 20. vijeka gradnja kuća u novom naselju je bila sporadična, ali da su kolonisti koji su izgradili kuće tokom prve decenije naseljavanja sporije gradili neophodne ekonomske zgrade.

   TJESKOBNE KUĆE

   „Veliki dio kuća zidan je odmah iza željezničke stanice” opisao je kuće u koloniji Vladimirovac Toša Iskruljev u Jugoslovenskom dnevniku 24. decembra 1930. godine. „Kuće su većinom neokrečene, neolijepljene, niske i tjeskobne. Na mnogim su prozori razbijeni, tamo je daščica ili papir. Mnoge su neograđene, a mnoge su zagrađene, ali tako da je kuća ostala za dva-tri koraka unutra, a dvorište se zavuklo na ulicu dva-tri koraka i da se pritom zagradila staza. To se svidjelo drugom, pa je to uradio, pa trećem i redom… ” Uslovi života u kolonističkim porodicama uslijed siromaštva i nehumane kolonizacije bili su veoma teški. „Obišao sam vrlo mnogo kolonističkih kuća u Vladimirovcu” opisao je način života i siromaštvo kolonista u ovoj južnobanatskoj koloniji Toša Iskruljev u Jugoslovenskom dnevniku 24. decembra 1930. godine. „Gledao sam kako jedna majka sa svojom dječicom živi u kujni gdje nema vrata prema tavanu, a na tavan se ide iz kujne. U sobi ne živi, jer nema peći. Gledali smo kako porodice 6-8 članova spavaju svega u dva kreveta u kojima se nalazi po jedna slamnjača, sa po jednim jastukom. U krevetima ima još po jedno lako ćebe. Vidjeli smo kuću gdje ima samo jedna čaša, dva noža, tri viljuške, osam kašika, a njih osam u kući. Vrlo mnogo kuća ima gdje uopšte ne znaju šta je šifonjer. A šta će im kad nemaju ni haljina, ni košulja. Šta imaju to je na njima. I to staro, iznošeno, pohabano… U kućama su sobe sve nepatosane. Tu su dvije-tri stare stolice, jedna ili dvije klupe, jedan sto koji se njiha, dva kreveta, jedna ili dvije šerpanje, sanduk za brašno u kojem nema ništa, kanta, čaša, metla…”

   OD DRŽAVE DOBILI SAMO ZEMLJU

   Teške uslove kolonizacije opisao je dobrovoljac iz Crne Gore Mirko Vukanović listu Banatski glasnik 17. maja 1925. godine: „Podigli smo iz ništa naše domove, a što dajemo na pola gospodine poslaniče, primorani smo, pošto od države ništa takoreći nismo dobili sem ove zemlje. A kada se potkrijepimo i kupimo malo alata i kojeg konjička, mi ćemo je sami obrađivati”. Za brojne porodice nadjeljeno zemljište nije bilo dovoljno da bi se obezbijedila egzistencija i osjećala se među naseljenicima velika potreba za zemljišnim dodatkom na osnovnu kolonističke kompetencije. Tako se u izvještaju Komisije za likvidaciju agrarne reforme od 4. decembra 1933. godine kaže da „dobrovoljačke parcele nenaseljenih i nepriznatih dobrovoljaca samovlasno obrađuju i zasijavaju kolonisti sa kolonije Vladimirovac koji će biti optuženi za samovlašće.” Kolonija Vladimirovac podnijela je molbu Ministarstvu poljoprivrede da se 29 nenaseljenih dobrovoljaca premjesti na druge površine, a da se njihovo zemljište razdijeli kao povišica dobrovoljcima 3 k. j, a kolonistima i autokolonistima po 1 k. j, uz prethodnu zamjenu lošijih parcela naseljenih dobrovoljaca za bolje parcele. Po odluci Komisije za likvidaciju agrarne reforme iz Vršca od 1. oktobra 1934. godine sa raspoloživih parcela premješteno je 15 nenaseljenih dobrovoljaca i 9 kolonista, a zemljište je nadjeljeno za 85 dobrovoljaca i 37 kolonista. 85 dobrovoljaca iz Vladimirovca nadjeljeno je sa 253 k. j. i 1 180 kv. hv. zemljišta ili u prosjeku svaka porodica je dobila 3 k. j. zemljišta, dok su kolonisti i autokolonisti nadjeljeni sa po 1 k. j. zemljišta.

   NEDOSTATAK VODE NAJVEĆI PROBLEM

   Ključni problemi naseljenih kolonista u koloniji Vladimirovac bila su pitanja pijaće vode, škole, crkve i groblja. „Vode! Vode nam treba gospodo!”, žalili su se naseljeni kolonisti 17. maja 1925. godine prilikom svečanog osvećenja domova u koloniji Vladimirovac svojim gostima. „Bez vode nema kolonije”. Kolonisti iz kolonije Vladimirovac donosili su vodu sa udaljenosti od 2,5 km i koristili cisterne koje im je dopremio šef željezničke stanice u Vršcu, a u njihovoj koloniji arteški bunar se bušio od 1929. godine. Kolonija Vladimirovac ni 1930. godine nije imala dobru vodu za piće. Ovoj koloniji odobrena je 10. septembra 1935. godine suma od 50.000 dinara za osposobljavanje arteškog bunara, a opštini Vladimirovac vraćena su 62 k. j. zemljišta da bi izgradila bunar u koloniji što je i učinjeno. Međutim, bunar je često bio u kvaru, pa je 13. septembra 1939. godine u Savez agrarnih zajednica za Banat stigao izvještaj iz Agrarne zajednice Vladimirovac da se „bunar u Vladimirovcima stalno popravlja, pa se voda željeznicom i cisternama dovozi iz Vršca”, što znači da pred kraj kolonizacije snabdijevanje vodom kolonije Vladimirovac nije bilo riješeno. Godine 1940. Dunavska banovina odobrila je kredit „od blizu 100.000 dinara da se u koloniji sa najmodernijim i potpuno novim mašinama sondira sasvim nov izvor potrebne vode”.

   NA MOLITVE U RUMUNSKU CRKVU

   U koloniju Vladimirovac sveštenik srpske pravoslavne crkve nije dolazio u periodu kada se formiralo naselje. „Kad hoće da se pomole Bogu, onda odlaze u rumunsku crkvu, sahrane i krštenja vrše rumunski sveštenici na rumunskom jeziku”, 23. decembra 1930. godine napisao je Toša Iskruljev u Jugoslovenskom dnevniku o koloniji Vladimirovac. „Za svečarstvo, vodoosvećenje, ovdje se ne zna. Tako isto i za pravoslavne praznike… Srpska pravoslavna konzistorija u Vršcu za sve ovo zna, ali ćuti… Kolonisti su 1927. od Ministarstva unutrašnjih djela dobili dozvolu da kupe prilog za zidanje crkve.” Kolonisti su išli u rumunsku crkvu, sahrane i krštenja obavljali su se na rumunskom jeziku, sahranjivani su na rumunskom groblju, a kolonija je groblje dobila tek 1939. godine. Inspektori Ministarstva poljoprivrede 5. novembra 1934. godine konstatovali su da „djeca kolonista odlaze u nacionalne škole, kao što je to slučaj u rumunskim selima Seleušu i Vladimirovcima i u njima nauče rumunski jezik i tako se postepeno pretapaju u Rumune”. Kolonisti u Vladimirovcu u 30-tim godinama 20. vijeka formirali su u koloniji Sokolsko društvo, kao i druge organizacije. Kada je ugledni član Saveza ratnih dobrovoljaca Kraljevine Jugoslavije iz Vladimirovca Stevan Stojaković nastradao nesretnim slučajem u Banatskom Karlovcu, na njegovoj sahrani januara 1938. godine vijence su položili Mjesna organizacija Saveza ratnih dobrovoljaca, Agrarna zajednica, Srpska pravoslavna crkvena opština, Pododbor Narodne odbrane i Mjesna organizacija Saveza ratnih dobrovoljaca iz Banatskog Novog Sela. Na svečanom osvećenju novih domova u koloniji Vladimirovac 17. maja 1925. godine kolonisti su NJ. V. Kralju Aleksandru Karađorđeviću uputili sljedeći telegram: „Na sjevernim granicama Otadžbine u selu Vladimirovac u Južnom Banatu poboli smo naše pobjedonosne zastave i osveštali smo naše nove domove. Tom prilikom blagoizvolite primiti izražaj našeg vjernog podanstva i uvjerenja da ćemo se tako isto boriti za ovu grudu, kao što smo se borili na Veterniku i Kajmakčalanu.”

   KOLONISTIČKA NASELJA (1920-1941), Piše: dr Milan Micić

   Izvor: SRPSKO KOLO, br. 43/2019.

   Odgovori