Poreklo prezimena Jakšić

42 komentara

1. 20. februar 2019. u 15:50

   Mihajlo

   Da ne zaboravim možda bitan podatak o krsnoj slavi, moji Jakšići
   slave Svetog Vasilija Velikog 14.januara.

   Odgovori

   • 5. avgust 2021. u 10:44

     Nataša

     Devojačko prezime mi je Jakšić. Moj pradeda Đurađ je rođen u Lici, u Gračacu. Pradeda je imao sina Nikolu, rođenog oko 1921. godine. U drugom sv. ratu, dok je služio vojsku u Sloveniji, Nemci su ga zarobili nakon čega je proveo 4 godine u zarobljeništvu. Posle rata se vratio u Liku i počela je kolonizacija u Vojvodinu, tačnije u Bački Gračac, gde se rodio i moj otac. Krsna slava nam je Sveti Vasilije veliki, slavimo je 14. januara.

     Odgovori

   • 21. februar 2024. u 21:08

     Željko Jakšić

     Mihajlo, ja sam poreklom sa Banije, blizu Hr.Kostajnice. Selo Svinica. Moj deda Milutin se preselio za Beograd 1957 godina. Otac Miloš ke odradtao 6 Zemunu. Slavim takodje Sv.Vasilija Velikog 14.1.

     Odgovori

2. 28. mart 2019. u 04:47

   Vojislav Ananić

   JAKŠIĆI

   https://www.kcns.org.rs/agora/poreklo-porodice-jaksic/

   Odgovori

3. 25. april 2019. u 13:17

   Vojislav Ananić

   . Jakšići sa Grahova

   „…Ja tražim zaboravljene veze krvi i sežem u prošlost, dozivam u pomoć snage mrtvih naraštaja i gle, kao i uvek u časovima najvećeg iskušenja…žive nesvesne i blagoslovene baštine djedova, koji su tijela svoja položili u stara rasturena grobišta a jednostavne i jake vrline u temelje naših duša…“
   Ivo Andrić

   Ova sjajna misao našeg genijalnog nobelovca, najbolji je dokaz koliko je ljudski uzvišeno a i obavezujuće saznati o svojim korijenima, svom porijeklu i razvojnom hodu svoga bratstva kroz magline prohujalih vremena. Zato je, smatramo i potpuno ispravno što se poslednjih decenija na prostorima Crne Gore, Srbije a i šire, javlja bratstvenički rodoslov kao poseban književni žanr od velike vrijednosti. To pretraživanje po prošlosti, a u cilju uspostavljanja pokidanih veza između prošlosti i sadašnjosti blagotvorno je djelo na svakog ko u tom poduhvatu istraje, jer će tako samo ono što je zapisano ostati sačuvano budućim generacijama na korist, a koji su već i danas opterećene mnogim problemima savremenih zbivanja.
   …Autori ovog rodoslova ljudski su se prihvatili velikog napora i uložili dosta truda da vrlo uspešno rasvijetle razvojnu liniju bratstva Jakšić i tako o svom bratstvu kažu ono što prije njih nije niko rekao.
   …O porijeklu Jakšića i njihovoj prvoj naseobini autori nijesu mogli naći validne podatke, ni istorisjke niti u usmenom kazivanju. Veoma blijede tragove našli su u nekoliko toponima mjesta koja se nalaze u okolini Grahova. Kad su Jakšići živjeli u Grahovu i zbog čega su se odselili u Korita kraj Bileće autori nijesu mogli doći do saznanja.
   …Naselivši se u novoj postojbini–Koritima, u tom pograničnom dijelu Istočne Hercegovine, bratstvo Jakšića je, kao u ostalom i sav srpski narod sa tih prostora, bilo izloženo stravičnom i stalnom teroru turskog ropstva, zbog čega je moralo ponovo ići u seobe i spasavati goli život, a i potpuno istrebljenje. Onaj dio bratstva koji je u Koritima ostao i posle turskog ropstva, zadesila je još teža sudbina u vrijeme Austrougarske monarhije a potom u dva svijetska rata.
   Takvi nemiri i stalna životna stradanja učinili su da se ovo neveliko ali hrabro bratstvo moralo često seliti na mnogim obično pustim i napuštenim mjestima, gdje je nastavljalo novi život, istoriju, kulturu i običaje, a sve u duhu srpske pravoslavne tradicije.
   …Autori su koristeći se pisanim istorisjkim podacima, ali i kazivanjima mudrih pamtiša iz svoga a i drugih bratstava, opisali uslove života u Koritima onog vremena, kao i značajne događaje. Posebno je obrađen deo rodoslova u kome se iznose stradanja srpskog naroda sa posebnim osvrtom na stravični genocid u dva svijetska rata.
   U prilog ovoj činjenici može se uzeti primjer Koritske jame kao jedan od rijetkih monstruoznih događaja u istoriji čovječanstva. U tom stjenovitom bezdanu, a na domahu svojih kuća i imanja u smrt je poslat veliki broj nedužnih srpskih života među kojima je bilo i devet iz bratstva Jakšić.
   …I pored svih stradanja u ropstvu i ratovima, bratstvo je hrabro odoljelo mnogim iskušenjima, razvojalo se, umno uzdizalo i među drugim bratstvima zauzimalo dostojno mjesto. Tako je i danas.
   Na prostorima Crne Gore i Srbije, ali i drugim prostorima Balkana i svijeta, mladi ljudi ovog bratstva su vrsni intelektualci visokog obrazovanja, stvaraoci i stručnjaci u nauci i privredi. Sve je to značajan doprinos na dobrobit bratstva Jakšić i srpskog naroda u cijelini.
   Imajući sve to u vidu smatram da ovaj trud autora treba nagraditi objavljivanjem ovog rukopisa.

   mr Drago Nikolin Vujičić

   Izvor: Petar B. Jakšić, Jovo N. Jakšić Ljubiša P. Jakšić – BRATSTVO JAKŠIć, Beograd, 2013.

   Odgovori

4. 25. april 2019. u 13:19

   Vojislav Ananić

   KORITA U HERCEGOVINI I ZNAČAJNI DOGAĐAJI KROZ ISTORIJU

   Selo Korita y Hercegovini rodno je mesto Todora Jakšića, rodonačelnika bratstva Jakšića iz Grahova. Da bi bliže našim bratsvenicima i drugim čitaocima prikazali rodno mesto naših predaka, potrebno je u kratkim napomenama dati opis mesta, života i najvažnijih događaja u tom delu Hercegovine.
   Korita su smeštena na komunikaciji između Bileća i Gacka. Centar mesta je od Gacka udaljen 20 km, a od Bileće 24 km. Smeštena su na prostoru od oko 30 kvadratnih kilometara. Centar Korita je na nadmorskoj visini od 830m.
   Do Drugog svetskog rata Korita su pripadala Gacku. Geografski, ekonomski, kao i po blizini i okruženju naseljima, Korita su više orijentisana Bileći, tako da od Drugog svetskog rata i administrativno pripadaju Bileći. U širem prostoru Korita pripadaju bilećkim Rudinama. U srednjem veku, u dobu nemanjićke države, Rudine su bile jedna celina od Nikšića do Nevesinja. Danas su podeljene na Nikšićke, Oputne i Bilećke Rudine. Posle Berlinskog kongresa, kada je Crna Gora postala nezavisna država, Korita su postala granica prema Crnoj Gori.
   Današnja Hercegovina, a tako i prostor Korita, bila su naseljena i u prastara vremena. I danas na tim prostorima postoje brojni lokaliteti na kojima ima puno ostataka posebno iz vremena rimske kulture i istorije. Preko ovih prostora prolazila je značajna rimska komunikacija, koja je povezivala gradove jadranske regije sa istokom do Carigrada i druge rimske provincije. A i kasnije, nakon nestanka rimske imperije, posebno u srednjem veku, komunikacija na tim prostorima igrala je važnu ulogu. Naročito je to izraženo u vreme kada se razvila jaka srpska država u doba dinastije Nemanjića. Preko nje se odvijala trgovina Dubrovnika i drugih primorskih gradova sa rudnicima i drugim trgovačkim centrima u središtu srpske države. Na ovim prostorima Nemanjići su imali svoje letnjikovce u Nikšiću, Gacku i drugim mestima. Značajni istorijski događaji vezani su za ove prostore, počev od najezde raznih varvarskih plemena, pa do vekovnih ratova protiv Ugara (Mađara), čija je težnja bila da zavladaju obalom Jadrana, jer su pojedine delove ovih prostora često držali u sastavu svoje države. Među značajnim događajima su i otpori i ratovi, sa Turcima, i na kraju sa Austrougarskom i Nemačkom. Od svih događaja pomenućemo samo najznačajnije.
   Kralj Uroš 1. Nemanjić, unuk Stefana Nemanje, na ovim prostorima kod Gacka bio je skinut sa prestola od strane svoga starijeg sina Dragutina (1276–1282). Dragutin je sa svojim pristalicama, i pomognut od svog tasta kralja Ugarske, u bici kod Gacka u jesen 1276. godine vojnički potukao oca. Kralj Uroš 1. posle poraza sklonio se u jedan od manastira na ovom prostoru do kraja života. Nakon smrti cara Dušana, carstvo se raspalo na male feudalne države, a ove oblasti pripale su bosanskom kralju Tvrtku Prvom.
   Godinu dana pre Kosovske bitke poznati Tvrtkov vojskovođa vojvoda Vlatko Vuković, avgusta 1388. godine u mestu Prijevor kod Bileće, potukao je jaku tursku vojsku od 18.000 vojnika pod komandom Lale Šahin-paše, jednog od najistaknutijih turskih vojskovođa tog vremena. Srbi sa ovih prostora pod komandom vojvode Vlatka Vukovića učestvovali su u boju na Kosovu 1389. godine. Posle Kosovske bitke Srbija postaje vazalna turska zemlja. Padom Smedereva 1459. godine Srbija potpada pod tursku vlast i nestaje kao država, a Turci nastavljaju pohod ka Bosni i kao ostalim slobodnim srpskim oblastima. Na ovim prostorima u tom vremenu živela je vlastelinska porodica Kosača. Temelj i moć ove porodice ostavio je poznati vojvoda i vojskovođa Vlatko Vuković kome je kralj Tvrtko Prvi dao ove oblasti na upravu. Njegov sinovac i naslednik Sandalj Hranić Kosača 1392-1435 godine proširio je svoju oblast koja je obuhvatala prostor od Prijepolja, Pljevalja, Ostroga, Konavala do reke Cetine. On je posedovao veliku i jaku oblast kojom je upravljao samostalno iako se oslanjao na Turke. Njega je nasledio Stevan Vukčić Kosača (1435-1466). On potpuno izdvaja ovu oblast iz bosanske države 1448. godine i proglašava za „Hercega od Sv. Save“ i ponaša se kao vladar samostalne države, a Hercegovina od tada po njemu nosi današnje ime. Posle smrti Hercega Stefana, redom su padale oblasti i gradovi pod tursku vlast: Riđani i Banjani (1466), Trebinje (1467), Ključ(1468), Onogošt (1470). Mlađi Stefanov sin predao je 1481. godine Turcima bez borbe uzani deo primorja sa Herceg Novim.
   I pored velike moći jake turske države, narod ovih prostora stalno je davao otpor, dizao ustanke, sam ili uz pomoć drugih država. Kao odgovor na razna nasilja izbio je Ustanak hercegovačkih plemena pod vođstvom nikšićkog vođe Grdana 1597. godine, kao i učešće u kandijskom ratu 1645—1669. i morejskom ratu 1684-1699. godine. Mnogi drugi značajni ali ne zapisani događaji, otpori i borbe za goli život i slobodu, dešavali su se na ovim prostorima. Zato su Turci bili primorani da podižu mnoga utvrđenja, gradove za odbranu od Crne Gore i drugih nemirnih srpskih plemena. Takva utvrđenja su Klobuk, Trebinje, Cernica kod Gacka, Ključ, Nikšić i grad u Kritima.
   Grad u Kritima podignut je 1756. godine. Gradio ga je Sulejman–paša Ruselbegović po vezirovoj zapovesti, a porušen je u Hercegovačkom ustanku 1875-1878). Svaki vremenski period, ili bolje rečeno svaki vek ostavio je pečat događaja.
   Vrlo značajni događaji za ovaj narod desili su se u 19. I 20. veku. Ustanci u Hercegovini 1861/2. godine, Hercegovački ustanak (1875-1878), zatim okupacija Bosne i Hercegovine od strane Austro–Ugarske. Tako se za srpski narod neslavno završio 19. vek. Austrougarska je 1908. godine izvršila aneksiju Bosne i Hercegovine. Prvi balkanski rat, srpski narod u Hercegovini gledao je sa velikim oduševljenjem i nadom. U Prvom svetskom ratu, srpski narod u Hercegovini doživeo je masovna stradanja, hapšenja i vešanja od austrougarskih vlasti, a sve zbog težnje tog naroda za ujedinjenje i očuvanje nacionalne i verske slobode. A tek kakva su stradanja nastala posle raspada Jugoslaije 1941. godine i bacanje nevinih ljudi u jame, o čemu će u jednom od narednih poglavlja biti više govora.

   Izvor: Petar B. Jakšić, Jovo N. Jakšić Ljubiša P. Jakšić – BRATSTVO JAKŠIć, Beograd, 2013.

   Odgovori

5. 25. april 2019. u 18:53

   Vojislav Ananić

   Jakšići u Grahovu

   U prethodnim naslovima rečeno je da su se Jakšići u Grahovu doselili iz Hercegovine iz sela Korita. Prema predanju dolazak je mogao biti u vremenu 1820-1830. godine. Seoba nije bila prirodno traženje boljeg mesta i boljih uslova za život na slobodnim prostorima. Ona je uzrok terora, nasilja i krvi. Morao se tražiti spas za opstanak porodice. Todor Jakšić je sa užom, ali brojnom, porodicom pobegao iz Korita. Prvo se naselio y Krivošije iznad Boke Kotorske, jer je smatrao da mu je tu najsigurnije mesto za opstanak.
   Krivošije su pripadale austrijskoj carevini, koja je bila dobro uređena pravna država i pratila je svaku promenu dolaska i odlaska stanovnika na svojoj teritoriji. Zato je postojala opasnost da ih Austrija vrati turskim vlastima.
   Grahovo se graničilo sa Austrijom i Krivošijama, a pripadalo je Turskoj, nikšićkom kadiluku. Grahovo se graničilo sa Crnom Gorom, pa je život stanovništva bio mnogo povoljniji i slobodniji u odnosu na ostalu Hercegovinu.
   Todor je video da mu opstanak u Krivošijama nije obećavao siguran i slobodan život za stalno naseljenje i zato se tu vremenski nije dugo zadržao. Obratio se grahovskom vojvodi Jakovu da dođe kod njega i da se stalno naseli u Grahovo. Jakov ga primi sa svom porodicom. Sagradili su kuću ispod brda Derviš, blizu pećine Dakovića. Privremeno su promenili prezime i prozvali se Vujačići, kako im Turci ne bi ušli u trag. Prezime Vujačić smo nosili do slavne crnogorske pobede nad Turcima 1858. godine na Grahovcu. Tada su vratili svoje prezime Jakšić, tako da ono što piše Marko Vujačić u knjizi „Istaknuti Crnogorski i hercegovački junaci“, o našem prezimenu nije tačno.
   Prema predanju u bratstvu, Jakšići su u Grahovo primljeni više kao rođaci, a ne kao nepoznati doseljenici. Verovatno je grahovskim prvacima i vojvodi Jakovu bilo poznato da su Jakšići nekad ranije iz Grahova odselili i nastanili se y Korita. Oni su došli kao uža ali jaka porodica, što u to doba stalnih otpora turskom nasilju nije bilo beznačajno.
   Bratstvo se uključilo u aktivan život grahovskog plemena i sa njim delilo sudbinu svih zbivanja u teškim vremenima, neprekidnim otporima, borbama i čestim ratovima protiv Turaka i drugih okupatora koji su nasrtali na srpski narod.
   Najstariji Todorov sin Gligor postao je knez u selu Bara u Grahovu. Druga dva sina Pejo i Grujica poginuli su kod pećine Dakovića u januaru 1853. godine, kada je Omer–paša Latas učinio prvi pohod na Crnu Goru, a na Grahovo je udario Derviš-paša sa 4.000 vojnika.
   Pre toga u borbi sa korjenićkim Turcima poginuo je Boško, najmlađi sin Todorov. Gligor sa bratom Golubom i za borbu prispelim sinovima i sinovcima učesnik je bitke na Grahovcu (1858). U hercegovačkom ustanku (1875-1878) osam Todorovih unuka učesnici su u crnogorskoj vojsci. Isto tako u Prvom i Drugom balkanskom i Prvom svetskom ratu iz pet kuća Jakšića pošlo je trinaest boraca, a Đoko Ramov, posle ranjavanja u borbi protiv Austro–ugarske vojske na Ilinom brdu, preminuo je u nikšićkoj bolnici. Kada je 1941. godine dignut opšti ustanak protiv fašističkog okupatora svi koji su bili sposobni za borbu bili su učesnici ustanka. Pejo, Stevan i Vidak, sinovi Blagojevi, u prvim danima ustanka zarobljeni su od strane Italijana. Pejo i Stevan su osuđeni na više godina robije i povedeni su u Italiju na održavanje kazne gde su ostali sve do kapitulacije Italije 1943. godine. Tada su se sa ostalim zarobljenicim vratili u Jugoslaviju i uključili u partizanske brigade. Pejo je teško ranjen na sremskom frontu i od tih posledica je patio do kraja života. Od Jakšića u selu Vrelo, nedaleko od Prištine na Kosmetu, osam odraslih uključilo se u narodnooslobodilačku borbu, od koji je šest sa puškom u ruci. Dvojica su ranjeni i bili su ratni invalidi.
   U Riječanima su svi mladići stariji od 14 godina, zajedno sa starijim i iskusnim borcima iz prošlih ratova, aktivni učesnici u ustanku. Formiran je dobar, borben i organizovan riječanski vod od 40 boraca, starosti 14-50 godina. Njegovi borci su učesnici u najtežim borbama koje su vodile partizanske jedinice od Hercegovine do Vasojevića, među njima je 7 boraca iz našeg bratstva. Ustanak je 1942. godine prešao u građanski rat, pa je skoro celi riječanksi vod prešao na stranu četnika. U borbama na raznim terenima u četnicima poginulo je 5 boraca iz našeg bratstva, kao pripadnici „Vučedolske“ brigade. Poginuli su: Milovan Božov, Gojko, Spasoje i Milutin Gligorevi i Radovan Mićunov. Bili su to mladići od 19–26 godina i niko od njih nije bio oženjen. To je bio veliki gubitak za malobrojno bratstvo, koje je u grahovskoj opštini imalo samo 6 kuća.

   Izvor: Petar B. Jakšić, Jovo N. Jakšić Ljubiša P. Jakšić – BRATSTVO JAKŠIć, Beograd, 2013.

   Odgovori

6. 25. april 2019. u 18:54

   Vojislav Ananić

   Jakšići u Koritima

   Prema pisanju Jevta Dedijera u knjizi „Hercegovina – Antropogeografske studije“, kao i prema predanjima, Jakšići u Koritima su sa Grahova. Jedan ogranak bratstva Jakšića iz Korita, ondašnji aga je 1873. godine preselio na Stepen, selo 1O km udaljeno od Gacka.
   Jakšići su iz Korita u prvoj polovini 19. veka otišli u Grahovo. Prema svim poznatim podacima, Jakšići u Koritima, Stepenu, Grahovu i drugi koji nose poreklo iz Korita svi su bliski srodnici. Slave istu slavu Svetog Nikolu 19. decembra, a prislužuju Svetoga Petra 12. jula. Za druge rodbinske veze u brojnom imenu Jakšića do sada nemamo pouzdanih podataka. Zato je važno sagledati i što je moguće bolje, istražiti vreme kada su došli u Korita, kretanje Jakšića iz Korita i koji su uzroci njihovog preseljenja iz Grahova.
   Nepoznato je kada su otišli iz Grahova, da li su se preselili pravo u Korita ili u neko drugo mesto pa prešli u Korita, kako se u to vreme često radilo. O ovom pokretu bratstva Jakšića nemamo nikakvih podataka, pa ni u predanju. Pretpostavlja se da su neke porodice Jakšića ostale da žive u tom kraju, a da su se neke sa Grahova preselile u Korita.
   Poznato je da se naš rodonačelnik Todor sa pet sinova doselio iz Korita u Grahovo pod prezimenom Jakšić. Prema tome naše prezime nije nastalo od neke druge porodice u Grahovu, niti je uzeto po nekom poznatom pretku.
   Čedomir S. Bulajić u knjizi „Rodoslov bratstva Bulajića“ izdata 1983. godine, navodi podatak da su Jakšići u Grahovu ogranak Vujačića. Za ovu tvrdnju nema pouzdanih podataka. Po njegovom kazivanju to mu je neko usmeno preneo. Radi se o zameni podataka.
   Tačno je, da je Todor Jakšić rodonačelnik Jakšića u Grahovu, kada je zbog ubistva Turčina pobegao iz Korita i došao kod grahovskog vojvode Jakova Dakovića, koji se tada prezivao Vujačić, privremeno uzeo njegovo prezime, da bi prikrio svoj dolazak u Grahovo. Da je to bilo privremeno dokazuje podatak da su dva Jakšića pod svojim prezimenom zajedno sa drugim Grahovljanima poginuli u pećini Dakovića 1853. godine (Memoari Ante Dakovića). Ova pretpostavka nema uporišta ni u tradicionalno–narodnom predanju. Na ovim prostorima se puno drži do predanja o poreklu svoga bratstva. Svakako bi naši preci znali od kog bratstva potiču.

   Izvor: Petar B. Jakšić, Jovo N. Jakšić Ljubiša P. Jakšić – BRATSTVO JAKŠIć, Beograd, 2013.

   Odgovori

7. 25. april 2019. u 18:55

   Vojislav Ananić

   TODOR JAKŠIĆ

   Todor Jakšić, rodonačelnik grahovskih Jakšića, naselio se na Grahovo za vremena Svetog Petra Cetinjskog negde između 1820. i 1830. godine sa Korita, mesta između Gacka i Bileće.
   Po predanju, ali nema istorisjkih pouzdanih izvora, postojbina koritskih Jakšića je Novo Brdo i potomci su Vilaša Jakšića, koji je grb Jakšića postavio iznad ulazne kapije njegovih dvora. U srpskoj istoriji poznatiji je njegov sin, vitez Dragaš Jakšić, koji je bio jedan od 12 vitezova, koji su predvođeni Milošem Obilićem, u slavnom Kosovskom boju ubili turskog cara Murata. Od 12 vitezova jedino je Dragaš Jakšić uspeo, iako teško ranjen, da ostane živ.
   Iz istorije je poznato da su, posle Kosovskog boja i turskog terora, Srbi proterani iz Južne Srbije i da su se pomerali prema severu i zapadu. Moguće je da su i neki Jakšići sa ostalim Srbima, došli na zapad na prostore između Hercegovine i Crne Gore. Otuda i najveća skupina Jakšića u tim predelima.
   Naš Todor Jakšić nije slučajno nosio to ime, već je porodica poštovala tradiciju i predanje i ime čuvenog Todora Jakšića, plemića i junaka koji je opevan u pesmi „Ženidba Todora Jakšića“ koja se nalazi u drugoj knjizi Vuka Stefanovića Karadžića „Srpske narodne pesme“, na strani 419, a koju smo objavili u delu „Jakšići u narodnim pesmama“.
   U toj pesmi Todor Jakšić, uz junačke podvige, uzima za ženu Ikoniju, ćerku budimskog kralja i vodi je svome Beogradu, što potvrđuje da je uz junaštvo bio i plemić. Nije slučajno što danas najmlađi Jakšić, sin Mirka Jakšića i unuk Ljubiše Jakšića nosi ime Todor, kao ni to da sin Gala Jakšića nosi ime Dragaš.
   Todor Jakšić je u Koritima bio ugledan i imućan domaćin, uz to junak i vešt trgovac. Korita su u 18. pa i 19. veku bila važna raskrsnica puteva prema Trebinju, Dubrovniku, Nikšiću, Grahovu i Boki Kotorskoj, pa je takvo mesto bilo pogodno za trgovinu i šverc. Todor se tu veoma dobro snalazio i zato su ga gatačke age i begovi često obilazili i uzimali mu i više no što je trebalo. Kad su mu dosadili rešio je da ih se oslobodi. Porodicu i blago (stoku) sklonio je prema Crnoj Gori, a sa 5 sinova dočekao je „Ognjem iz pušaka“ gatačkog bega i njegovu pratnju.
   Napustio je Korita i naselio se na Ploču, na samoj granici Austro-ugarske i tada turskog Grahova.
   Grahovski vojvoda Jakov Vujačić–Daković koji se naselio između dve carevine, Austro-ugarske i Turske, i Crne Gore kojoj su se Grahovljani sve više približavali, budno je pratio sva dešavanja koja se dešavaju, ne samo u grahovskom plemenu, već i u bližoj okolini. Sa simpatijama je gledao na Todora i njegove sinove, te je privolio Todora da pređe u Grahovo. Prodao mu je imanje odmah pored svog, ispod Derviša, a pored čuvene Demirove pećine, danas Dakovića pećina. Odatle su Jakšići kupovali zemlju i imanja, te su do kraja Drugog svetskog rata imali zemlju u jednom komadu od Pavlova Dola do Derviša, ispod Derviša do ispod Umca, a odatle do Krne Jele, Jabukovca i Bijele Gore. Posebno su kupili veliko imanje u Riječanima.

   Izvor: Petar B. Jakšić, Jovo N. Jakšić Ljubiša P. Jakšić – BRATSTVO JAKŠIć, Beograd, 2013.

   Odgovori

8. 25. april 2019. u 18:56

   Vojislav Ananić

   Razvoj bratstva

   Bratstvo se po muškom nasledstvu umnožavalo i dalje se umnožava. Prema pasovima priraštaj je išao: na prvom pasu 5, na drugom pasu 8, na trećem pasu 21, na četvrtom pasu 27, na petom pasu 23. Na šestom i sedmom pasu očekujemo još mladog naraštaja.
   Krajem 19. i početkom 20. veka u Crnoj Gori se počela razvijati privreda i školstvo, pojavljuju se prvi zanati, menja se struktura zanimanja osim zemljoradnje i stočarstva prelazi se na nove delatnosti. Kod Jakšića u Grahovu na drugom pasu pojedinci su se uspešno bavili trgovinom. Prva školovanja počela su u trećem pasu, tada već imamo jednog profesora, dva učitelja, jednog službenika, dva trgovca i jednog zanatliju. U četvrtom pasu imamo dva inženjera, dva profesora, tri tehničara, jednog oficira, pet službenika, jednog trgovca, dva sa zanatom, i dve devojke sa visokom spremom. Peti pas, ili generacija posle 1950. godine, znatno je obrazovanija. Sada ima preko 40 sa završenim fakultetom, među njima polovina su devojke. Skoro svi odrasli završili su srednju školu ili zanate, a samo je jedan zemljoradnik.
   Na značajnim položajima u naučnom, društveno–poličkom, umetničkom i sportskom životu bili su ili se i danas nalaze: Mirko Blagojev-predsednik opštine u Grahovu 1926-1932. godine; Gale Blagojev, ataše u jugoslovenskoj ambasadi u Sofiji-Bugarska 1946—1948 godine; Vidak Blagojev, profesor na vojnoj akademiji u Beogradu; Petar Blažov, profesor, bio je izvršni sekretar PKSK Kosova, član CKSK Jugoslavije, direktor lista
   „Jedinstvo“ u Prištini i diretktor RTV Priština; dr Predrag Nikolin, je sada profesor na prirodno-matematičkom fakultetu univerziteta u Nišu; Dragaš Galov–„Legenda“, bio je savezni i internacionalni sudija u košarci; Gojko Pavlov, bio je direktor zadruge u Maguri i direktor komunalnog preduzeća u Lipljanu na Kosovu. Napisao je zbirku pesama u epskom stilu o poginulim borcima Vrela i okoline, a jedan je od autora „Vrelo Goleško na Kosmetu”; Velimir Božov, slikar, učesnik više grupnih izložbi; Ljubiša Pejov, tehnički direktor kombinata za izradu građevinskog materijala „Trudbenik“ u Beogradu, autor je više zbirki epskih pesama, bio je predsednik guslara Jugoslavije, spada u sami vrh enigmatičara Jugoslavije; Jovo Nikolin, bio je više godina radnik u sindikatu i član Predsedništva saveza sindikata Jugoslavije 1986—1990. godine; Veljko Danilov, bio je zamenik generalnog direktora „Montaže“, Beograd.
   Među mlađim generacijama perspektivan je Zoran Miloradov iz šestog pasa, praunuk Blaža Lazareva, koji sada sprema disertaciju iz elektronike na Univerzitetu u Barseloni; Vladimir Predragov–praunuk Pavlov, lekar, patolog, magistar, asistent je na Medicinskom fakultetu u Kosovskoj Mitrovici. Priprema doktorat. 0d devojaka koje su završile fakultete značajna mesta u firmama gde su radile, zauzimale su ili zauzimaju Radmila i Nada Gojkova, Milka Nikolina-unuke Pavlove; Mira i Vera Danilove; Slavica Radova; Nataša i Branka Petrove, Zorica Darina–unuke Blažove; Anđela Brankova–unuka Velimirova; Biljana Vidakova; Marija Ljubišina–Pejova unuka. Ovde nisu obrađeni mladi ljudi koji se sada školuju i prednjače u svojim generacijama. Tek dolazi njihovo vreme, koje će sami obeležiti.
   Propusti koji su nastali u ovom naslovu, a posebno propusti kod pojedinaca, nastali su zbog nedostatka ili nepoznavanja podataka.

   Izvor: Petar B. Jakšić, Jovo N. Jakšić Ljubiša P. Jakšić – BRATSTVO JAKŠIć, Beograd, 2013.

   Odgovori

9. 25. april 2019. u 18:57

   Vojislav Ananić

   Vrelo na Kosmetu

   Hroniku o selu Vrelu napisali su Petar Blažov Jakšić i Gojko Pavlov Jakšić „Vrelo Goleško na Kosmetu”, štampana u Beogradu 2012. godine. Za potrebe ove monografije napisaćemo samo neke izvode u skraćenom vidu.
   Selo je osnovano ili obnovljeno 1864. godine kolonizacijom čerkeza. Posle rata Srbije sa Turcima 1877–1878. godine Čerkezi su se iselili dublje u unutrašnjost Turske. Iz oslobođene Toplice u predelu današnjeg Vrela naselilo se oko 20-30 porodica Mudžehedina–muslimana. U ovom naselju kratko vreme su se zadržali, jer zbog teških prirodnih uslova nisu se mogli prilagoditi i tu opstati.
   Posle Prvog svetskog rata na pustom prostoru niklo je naselje Vrelo. Ne zna se ko je i kad dao naselju naziv „Vrelo“, ali je najverovatnije da je ovaj naziv dobilo po jakom izvoru (vrelu) koji se nalazi u samom naselju. Voda iz ovog izvora pre kolonizacije nije bila kaptirana i njen tok nije bio regulisan, pa se voda razlivala u predelu od izvora do reke Sitnice. To je uticalo na stvaranje močvare koja je bila leglo komaraca. Dr Atanasije Urošević ovu močvaru nazivao je „Radevsko blato“.
   Naselje Vrelo podignuto je na istočnim padinama planine Goleš. Prvo naseljavanje Vrelana Počelo je 1921. godine i trajalo je desetak godina. Jedan od kriterijuma koji je imao uticaja na kolonizaciju, bolje rečeno seobu domaćinstava, bio je učešće u Balkanskim oslobodilačkim ratovima i u Prvom svetskom ratu. Skoro svako domaćinstvo koje je određivano za kolonizaciju imalo je učesnike u ovim ratovima.
   Drugi razlog je težak život i siromaštvo i nemogućnost da održe goli život u pasivnim krajevima odakle su kolonizirani.
   U knjizi akademika Atanasija Uroševića „Naselja i poreklo stanovništva na Kosovu“ stoji da su se u Vrelu naselile sledeće porodice: „Od Grahova: Vujačići (7k), Vujičići (1k), Vukovići (2k), Jakšići (2k), Kosovići (2k), Lalići (2k), Bulajići (2k), Krivokapići (2k), Milovići (2k), Simovići (2k), Šabanovići (1k), 1921. godine.
   Od Nikšića: Jovanovići (2k), Nikići (1k), Šućuri (1k), 1921. godine.
   Od Župe Nikšićke: Mitrovići (1k), Vilas (1k), 1928. godine.
   Od Banjana: Aleksići (1k), Kilibarde (2k), Kneževići (2k), 1922. godine.
   Od Pipera: Plačkovići (1k), 1921. godine.
   Od Morače: Damjanović (1k), 1921. godine;
   Od Boke: Kovačević (1k), 1921. godine;
   Od Krivošija: Odalović (Zk), Samardžić (2k), Bojanić (2k), Vučurović (1k), Kokotović (1k), Pavlović (1k), 1922. godine;
   Od Šibenika: Vujanić(1k), Petojević (1k), Rupić (1k), Damjanić (1), Amanović (1k), 1921. godine;
   Iz Like: Vračar (Zk), Lukić (1k), Zoraja (1k), Vukelić (1k), Milanović (2k), Čanković (1k);
   Od Bihaća: Puvalić (1k) 1928. godine. Bundžić (1k) 1929. godine, Mandić (1k) 1930. godine;
   Od Bosanskog Petrovca: Sovilj (1k), Kerkez (2 k) 1921. godine;
   Od Prnjavora: Pokuševski (1k), 1921. godine;
   Iz Lakšmira: Dobrić (1k) 1929. godine; Iz Martinaca: Bogić (1k) 1929. godine;
   Iz Zlaćarke; Brkić(1k)1929. godine;
   Iz Srema: Servestrović (1k) 1929.
   Urošević nije zabeležio porodice koje su se naselile pre Drugog svetskog rata i to:
   Iz Knina: Kuprešanić (1k),
   Iz Like: Brkljač (1k), Vještica (1k), Đuro Štikovac (1k) 1937. godine.
   Pre Drugog svetskog rata u Vrelo se naselila iz Požaranja porodica Budimir (1k), a posle Drugog svetskog rata porodice; Delibašić (1k) iz Jablanice, Roganović (1k) iz Jablanice, Filip Bulajić iz Slatine (1k), Nikola Bulajić (1k) iz Podšume i Bogoljub Lazić iz Gušterice (1k).

   Izvor: Petar B. Jakšić, Jovo N. Jakšić Ljubiša P. Jakšić – BRATSTVO JAKŠIć, Beograd, 2013.

   Odgovori

10. 25. april 2019. u 18:58

    Vojislav Ananić

    JAKŠIĆI VLASTELINI BEOGRADA

    Prezime Jakšića prisutno je na čitavom prostoru bivše SFRJ. Među njima ima veoma znamenitih ličnosti zabeleženih u istoriji srpskog naroda, u književnosti i u svim sferama života i rada.
    0 rasprostaranjenosti prezimena Jakšića i poznatim i znamenitim ličnostima zabeležio je Jovan Jakšić u knjizi „Jakšići kroz vekove“, štampana 1999. godine u Beogradu. Njegovo kazivanje oslonjeno je na izvornu istorijsku građu koja je u knjizi navedena na strani 67. Pored toga, kako on ističe, mnoga saznanja stekao je iz narodnih pesama o braći Jakšić, kao vlasteli Beograda i vlasnicima velikih poseda u Panoniji.
    Njegov izvor za ovu knjigu bio je i bogata saradnja sa pojedincima, umnim ljudima i onima koji dobro pamte predanja predaka do danas.
    Prema onome što se iz ove knjige i drugih izvora može saznati, prezime Jakšić se prvi put pominje u devetom veku u Zeti (Crna Gora) i Humu (Hercegovina). Kasnije se Jakšići sele, kao i drugi Srbi, u Rašku – državu Nemanjića, i nastavljaju da dele sudbinu srpskog naroda do danas. Normalno je pretpostaviti da su se u velikim etničkim pokretima Srba na sever i zapad, pred turskim zulumom, kretali i Jakšići od Crne Gore, Srbije, Bosne i Hercegovine do Panonije, Slavonije, Like, Banije, Korduna, Gorskog Kotara itd.
    U Srbiji u vreme vladavine Nemanjića i kneza Lazara Hrebeljanovića pominju se u Novom Brdu slavni Mrkša Jakšić i njegov sin vitez Vilaš Jakšić, koji su se istakli u bitkama protiv Bugara i prilikom prodora turskih izvidnica. Posebno hrabra ličnost bio je Vilašev sin, vitez Dragaš Jakšić, koga je Miloš Obilić izabrao za jednog od svojih dvanaest vitezova, pratilaca, kada je krenuo da ispuni zakletvu datu knezu Lazaru, da će ubiti turskog cara Murata 1389. godine. Miloš je izvršio zakletvu. Njegovi pratioci, članovi viteškog roda, su pogubljeni, osim Dragaša Jakšića koji je teško ranjen. Preživeo je i bio je u službi Despota Stefana Lazarevića – Visoki Stefan. Posle toga Dragaš Jakšić se zamonašio u manastiru Hilandar, gde je i umro. U knjizi „Poslednji Brankovići“ autora Stojana Novakovića, štampanoj 1880. godine, Jakšići se pominju kao kapetani i gospodari Beograda. Jakšići se u svim turskim opsadama Beograda i njegovoj odbrani pominju kao kapetani i gospodari Beograda.
    Među poznatim narodnim pesmama o Jakšićima prvo mesto zauzima pesma, koju je zabeležio Vuk Stefanović Karadžić, o Jakši kapetanu i njegovoj ženidbi, rođenju sinova i gradnji crkve Ružice u Beogradu, na Kalemegdanu. Jakša prosi devojku, Turkinju, sestru Ćuprilić vezira u Travniku. Proseći je, on u isti mah preti da će je silom oteti ako mu je lepo ne daju. Kad je devojka Hajkuna videla da je Turci ne daju ona im je govorila: „Neka Jakša sakupi svatove,
    Ja ću Jakšu uzet kapetana,
    Kunem vam se moja braćo Turci,
    Kako dođem Beogradu stojnu,
    Ja ću Jakšu ubit kapetana,
    Baš da će me u Dunav turiti,
    Jel’ razmaknut konj’ma na repove“.
    Prve noći pokušala je da ubije Jakšu nanevši mu teške povrede opasne po život. Ipak se oporavio. No Hajkuna nije pristajala da se pokrsti. Prinudila je Jakšu da joj za pokrštenje izgradi naročito crkvu. Na osvešćenju, crkva je dobila ime „Ruža“, a Hajkuna na krštenju ime Ružica. Crkva i danas postoji na Kalemegdanu u Beogradu. Doktor Dušan J. Popović autor knjige „Beograd kroz vekove“, u podnaslovu „Vlastela Jakšića u Beogradu“ pored ostalog piše: „U 15. i 16. veku isticala se vlastelinska porodica Jakšić, nekada vlasnik Jagodine i okoline. Rodonačelnik ove porodice bio je vojvoda ili kapetan Jakša. Od njegovih sinova, po narodnoj tradiciji, naročito su se isticali Dmitar, Stefan (Šćepan), Bogdan (Todor) i Marko. Prilikom pada Smedereva 1459. godine, pretpostavlja se da je kapetan Jakša došao u Beograd, a da su se iz Beograda njegovi sinovi, Dmitar i Stefan, preselili u Panoniju, gde im je mađarski kralj Matija Korman darovao velike posede. Stojan Novaković u navedenoj knjizi kaže: „ Svi ovi Jakšići pominju se u istoriji kao vojvode i junaci“.
    Jakšići su kao i svi vladari i vlasetilini ženidbom i udajom sklapali prijateljstvo sa porodicama iz tog položaja. Tako je ćerka Stefana Jakšića udata za Vasilija Lavović Glinskog. Njena ćerka Jelena koja je udata za Vasilija Trećeg – velikog kneza Moskovskog, je majka cara i velikog kneza Moskovskog Ivana Groznog. Iza istorijskih Jakšića u mestima gde su živeli, ostajale su značajna obeležja u vidu crkava, manastira, kula i dr. U Ugarskoj, Jakšići i drugi Srbi su imali svoje crkve i manastire. Doktor Dušan Popović u svom delu „Srbi u Vojvodini“ pominje manastir Mesić kod Vršca, Zlaticu kod Bele Crkve, Vojlovicu kod Pančeva, Drenavac kod Zrenjanina. Manastir Hodoš kod Arada u Rumuniji vezuje se za ime Stefana Jakšića. Na zvoniku ovog manastira stoji plemićki grb Jakšića. Sada ovaj manastir pripada Rumunskoj Aradskoj episkopiji. Grb Jakšića prikazan je u veoma obimnom istoriogeografskom delu Alekse Ivića u trećem izdanju knjige „Rodoslovne tablice i grbovi srpskih dinastija i vlastele“ 1928. godine. U ovoj knjizi je prikazano četrnaest srpskih, vladarskih i vlastelinskih porodica. Ova Ivićeva knjiga dopunjena je iz više razloga, od većeg broja autora i štampana je nova knjiga 1987. godine u Beogradu sa istim naslovom, u kojoj je na strani 157 prikazan grb Jakšića.
    U istoj ovoj novoj knjizi, jedan od autora, akademik Aleksandar Palavestra, ukratko je opisao da su grbovi nastali prvo u Zapadnoj Evropi u drugoj polovini 12. veka. U Srbiji su nastali pravi porodični grbovi u drugoj polovini 14. veka. Oni su simbolično predstavljali feudalce, zemljoposednike, a takav jedan je bio u Novom Brdu na Kosovu — Vilaš Jakšić, koji je imao 150 sluga.
    Grb porodice Jakšić čuva se u Muzeju primenjene umetnosti u Beogradu. U knjizi „Rodoslovne tablice srpskih dinastija i vlastele“ doktora Alekse Ivića, čiji je izdavač „Štampa zemaljske tiskare“, Zagreb 1919. godine ovim redom su pobrojane srpske dinastije i vlastele koje su imale grbove: Nemanjići, Kotromanići, Mrnjavčevići, Lazarevići, Balšići, Brankovići, Kosače (Hercegovići), Crnojevići, Jakšići, Bakići, Petrovići—Njegoši, Obrenovići i Karađorđevići.
    Jakšićeva kula podignuta je oko 1460. godine i nalazi se u donjem gradu Kalemegdana na severnoj strani bedema Beogradske tvrđave. Nazvana je po srpskoj vlasteli, braći Dmitru i Stefanu Jakšiću, koji su prema narodnom predanju branili Beograd od Turaka.
    Od 1999. godine dobila je novu namenu. Postala je ugostiteljski objekat i služi mladim Beograđanima za rekreaciju i zabavu. Ima i slučajeva da su svoje prezime Jakšić preimenovali u druga prezimena. Tako su se preci poznatog vođe ustanka naroda na Kozari (1941–1945), doktora Mladena Stojanovića, kada su se u 19. veku doselili iz Hercegovine, zvali Jakšići. „Stojanovići su se zvali Jakšići i krenuli su iz Nevesinjskog polja pod vođstvom kneza Vukoja Jakšića, te su se zaustavili u selima više Prijedora. Po sinu Stojanu postali su Stojanovići, a po sinu Milanu Kneževići. Ovo je zapisano u biografiji vajara Sretena Stojanovića (1898–1960), koja se čuva arhivi SANU. Naš predak Todor Jakšić prilikom naseljavanja u Grahovo, preimenovao se u prezime Vujačić, ali su se njegovi sinovi čim su uslovi dozvolili preimenovali ponovo u svoje prezime Jakšić.
    Bilo je više slučajeva da se neka srpska prezimena preimenuju u prezime Jakšić. U enciklopediji Jugoslavije navodi se primer Jakova Popovića iz Ugrinovaca (1794–1848) koji je svoje prezime preimenovao u prezime Jakšić. U Prvom srpskom ustanku učestvovao je u svim važnim bitkama protiv Turaka. Bio je kapetan Karađorđeve vojske.
    Po izbijanju Drugog srpskog ustanka učestvovao je u borbama protiv Turaka kao komandant konjice.
    Jakšići iz Morače potiču od čuvenog hajduka i harambaše Jakše Avdalovića iz Hercegovine. Jakšići kod Žabljaka i Drobnjaka su od Mandića iz Herceg Novog. Od njih su Jakšići u Jugoviće kod Gacka u Hercegovini, a od njih su nastala i nova bratstva, Ostojići, Durkovići i Danilovići, po Ostoji Durku i Danilu. Durkovići su pored novog prezimena zadržali i prezime Jakšić.

    Izvor: Petar B. Jakšić, Jovo N. Jakšić Ljubiša P. Jakšić – BRATSTVO JAKŠIć, Beograd, 2013.

    Odgovori