Genetički rodovi neutvrđenog porekla u Crnoj Gori

16. novembar 2021.

komentara: 1

Autor: Ivan Vukićević ([email protected])
Objavljeno: 16.11.2021. | Dopunjeno: 23.3.2023.

Uvod

Za pojedine haplogrupe, kao što su J1, N2, Q1 i T1, ali i za pojedine rodove haplogrupe R1b za koje nije utvrđena mlađa grana, nije poznato od kada su prisutne na Balkanu, niti kog su porekla. Za N2 haplogrupu nije utvrđeno da li je na Balkan došla sa Slovenima ili sa Kumanima, dok se o poreklu ostalih haplogrupa na ovim prstorima samo nagađa. U tekstu Genetička slika Crne Gore je bilo više reči o haplogrupama na prostoru Crne Gore, dok će ovde u kraćim crtama biti navedeni svi rodovi za koje je do sada utvrđeno da pripadaju ovim haplogrupama. Rodovi su grupisani po granama za koje utvrđeno da im pripadaju preko SNP testiranja ili se to osnovano pretpostavlja na osnovu rezultata po markerima. Bitno je napomenuti da pripadnost spomenutim haplogrupama ne garantuje da su rodovi o kojima će biti reči u ovom tekstu zaista slovenskog ili germanskog porekla, već da se na osnovu dosadašnjih saznanja o migracijama tih haplogrupa tako nešto osnovano može pretpostaviti. Ovaj tekst će biti dopunjavan kako budu pristizali rezultati DNK testiranja.

Najveći rodovi u Crnoj Gori 1913. godine prema narodnim predanjima i DNK rezultatima

Haplogrupa J1

J1-Z2215

Đuranovići-Martinići su bratstvo iz Martinića u Bjelopavlićima koje prema ustaljenom predanju potiče od Đuraškovića iz Ceklina koji su ogranak Gornjaka, dok prema manje prihvaćenom predanju potiču od Đuranovića iz Dobrskog Sela koji su grana Dobrilovića. Kako je za Gornjake utvrđeno da pripadaju grani I2-Z17855, a za Dobriloviće da pripadaju grani E-BY3880, oba spomenuta predanja se mogu odbaciti kao netačna. Đuranovići uglavnom slave Petkovdan, dok deo bratstva u novije vreme slavi Nikoljdan.

Mataguži su starosedelački rod i nekadašnje istoimeno pleme iz Zete. Od ovog roda prema predanjima potiču Korovići sa ogrankom Mišalićima u Balabanima u Zeti, Božaji u selu Božaj u Hotima i tri srodna bratstva Bećovići (Bećaji) u Dinoši u Grudama, Krnići u Tuzima i Podgorici i Purovići iz Lopara u Fundini u Kučima. Svi su nekada bili pravoslavci, a jedino Korovići nisu promenili veru i slave Nikoljdan. Božaji su se pod pritiskom Hota pribratili Junčevićima, pokatoličili se i preuzeli hotsku slavu Usekovanje Sv. Jovana. Bećovići, Krnići i Purovići su muslimani. Do sada su testirani Bećovići i Krnići.

J1-Z2215>Z2217>L620>PF4816>L136>P58>CTS9721>Z643>Z1865>Z1853>Z2331
>Z2324>Z2317>Z2313>YSC0000234>Z1884>FGC12834>PF4876>FGC12816>FT196614

Pešikani su bratstvo iz Podbukovice u Veljim Cucama koje prema predanju potiče iz Kuča. Međutim, kako do sada nije utvrđeno da ima pripadnika ove grane u Kučima, kao ni među drugim iseljenim bratstvima iz tog plemena, pitanje je koliko je istinito to predanje. Slave Đurđic.

J1-Z2215>Z2217>CTS1026>Z1828>Z18463>Z18471>BY94>ZS3128

Radmuževići su grupa bratstava iz Šekulara koja potiče od Komnena Barjaktara koji je prema predanju potomak vojvode Petra Šekularca, ali kao što je već spomenuto, nisu srodni sa Vojvodićima i Vukovićima koji imaju isto predanje. Dele se na Kekiće, Lekiće, Maslare i Spaleviće. Prema jednoj teoriji naziv Šekulara potiče od Sekelja (Seklera) koji su tu doselili iz Transilvanije. S obzirom da Radmuževići pripadaju haplogrupi koja je krajnje netipična za srpsko etničko područje, a prisutna je kod Sekelja, postoji mogućnost da su Radmuževići najstariji sloj stanovništva u Šekularu po kome je pleme i dobilo ime. Slave Jovanjdan.

J1-Y6313>Y6304>Y19093

Ljekočevići (Ljekočaj na albanskom) su bratstvo iz Banjkana u Zatrijepču. Prema predanju pripadaju rodu Markovića – Banjkana, ali kako je za većinu Markovića utvrđeno da pripadaju grani R1b-Z2705, na osnovu pripadanosti testiranog Ljekočevića grani J1-Y19093 se može zaključiti da su Ljekočevići pribraćeni Markovićima. Slave Malu Gospojinu.

Haplogrupa N2

N2-P189.2>Y6467>Y6516>Y7310>Y7313>FT182494

Banjani su rod i istomeno pleme iz Stare Hercegovine. Rod čini nekoliko razgranatih bratstava koja nisu povezana prema ustaljenim predanjima, a to su Cvjetkovići, Ivaniševići i Kecojevići, Muline, Zečevići i Vujadinovići iz Banjana, Branilovići i Ruđići iz Pive, Višnjići i Tomovići i Lalovići, Manojlovići i Tepavčevići iz Golije. Prema Andriji Luburiću sva spomenuta bratstva sem poslednja tri potiču od Banovića koji su se se u Banjane doselili iz sela Petropolje na Kosovu 1502. godine, a seobu je predvodio vojvoda Mitar Banović. Iako predanje o poreklu od Banovića imaju jedino Muline, ispostaviće se da su sva ova bratstva zaista isti rod.
Cvjetkovići iz Petrovića u Donjim Banjanima prema jednom predanju potiču od Mitra Cvjetkovića iz Petropolja sa Kosova, a prema drugom su se doselili iz Banjske, takođe sa Kosova. Dva predanje se donekle dopunjuju jer je Grbo, rodonačenik iz drugog predanja, zapravo sin Mitra Cvjetkovića iz prvog predanja. Nadgrobni spomenici u Petrovićima potvrđuju da su se Donje-Banjci prezivali Cvjetković. Dele se na Jokoviće koji su prešli u Pivu i Pejoviće, Mijoviće i Popoviće u Petrovićima u Donjim Banjanima. Donje-Banjaca ima iseljenih u Oputnim Rudinama. Svi slave Jovanjdan i preslavljaju Savindan, sem Vasovića u Pivi koji slave Aranđelovdan.
Ivaniševići i Kecojevići su dva bratstva čija je matica u Petrovićima u Donjim Banjanima, koja su prema jednom predanju istog porekla. Ivaniševići su se iselili u Istočnu Hercegovinu, a Kecojevići u Oputne Rudine i Pivu. Kecojevići iz prema predanju potiču od vojvode Tripka sa Kosova, a iz Banjana su se u potpunosti iselili, najvećim delom u Pivu, a manjim delom u Miruše u Oputnim Rudinama i Herceg Novi. Kecojevići u Pivi smatraju da su od vojvode Tripka još i Jokovići i Pejovići u Pivi. Iako se ispostavilo da sva tri bratstva najverovatnije pripadaju istom rodu, Jokovići su međutim od Cvjetkovića, dok su Pejovići grana Ruđića. Vasiljevići i Kecojevići slave Jovanjdan i prislužuju Veliku Gospojinu. Od Ivaniševića prema predanju potiču Vasiljevići iz Petrovića, ali je za njih utvrđeno da pripadaju grani Q-L713.
Muline i Slavujevići su dve grupe bratstava iz Banjana koje prema ustaljenom predanju potiču Banovića iz Banjske, dok kod Mulina postoji i predanje po kome potiču od Tomaševića, srednjovekovne vladarske kuće Bosne. Muline iz Klenka se dele na Antoniće, Baćoviće, Lučiće, Gligoviće, Đurkoviće, Lučiće, Orboviće i Tomaševiće, a Slavujevići iz Prigradine na Kruščiće i Matoviće. Svi slave Jovanjdan i preslavljaju Savindan.
Zečevići iz zaseoka Drpe u Klenku u Gornjim Banjanima prema ustaljenom predanju potiču od Zečevića iz Nikšićke Župe. Međutim, kako je za Zečeviće iz Vasojevića čiji su ogranak Zečevići iz Nikšićke Župe utvrđeno da pripadaju rodu Vasojevića i grani E-BY14151, ovo predanje se može odbaciti. Prema drugom predanju Zečevići iz Drpa potiču od Banovića Zečevića ima iseljenih u Zavođu i Nevesinju, a njihova haplogrupa je utvrđena zahvaljujući rezultatu Zečevića iz Zavođa. Svi slave Jovanjdan i preslavljaju Savindan.
Mrkajići iz Petrovića u Banjanima prema predanju zajedno sa Miljanićima i Bijelovićima iz istog plemena potiču od zajedničkog pretka Milisava koji se doselio iz Ozrinića. Milisav je prema jednom predanju od Ozrinića, a prema drugom je daljim poreklom iz Metohije. Ispostavilo se da ova tri bratstva nisu genetički srodna s obzirom da Miljanićima pripadaju grani I1-L1237, a Bijelovići grani I2-Y3120. Mrkajići slave Jovanjdan.
Vujadinovići su bratstvo koje se u potpunosti iselilo sa Tupana iz Banjana, a prema predanju su daljim poreklom iz Skadra. Od njih su Jokanovići i Kraljačići u Trsi u Pivi koji slave Đurđevdan.
Branilovići i Ruđići su dve razgranate grupe bratstava koje čine većinu stanovništva u Pivi. Prema predanju potiču od braće Ruđa i Branila koji su doseljeni iz Banjana, međutim ne spominje se od kog konkretno bratstva potiču. Gagovići iz Bezuja su jedino bratstvo među njima koje ima nešto preciznije predanje prema kome su u srodstvu sa Petrovićima (tj. Cvjetkovićima) iz Banjana, što će se ispostaviti kao tačno. Lješevići, koji su uz Gagoviće najpoznatije vojvodsko bratstvo iz Pive, su prema ustaljenom predanju poreklom iz Lješkopolja odakle je drugi deo bratstva otišao u Grbalj. Međutim, manje prihvaćeno predanje po kome su Lješevići ogranak Branilovića se ispostavilo kao tačno. Za Vojinoviće iz istoimenog sela, Kostiće iz Smriječna i Laloviće iz Boričja koji su prema predanju poreklom od Branilovića je utvrđeno da pripadaju granama E-L241, I2-Y3120 i I2-A1328, tako se može zaključiti da je došlo do pribraćivanja. Branilovići slave Jovanjdan, a Ruđići Nikoljdan.
Višnjići i Tomovići su bratstva iz Golije koja su prema ustaljenom predanju poreklom iz Vilusa u plemenu Grahovo. Višnjići imaju i predanje o poreklu iz Banjana odakle su se sa Lješevićima iz Pive najpre preselili u Goransko, a da bi zatim prešli u Višnjića Do u Goliji. S obzirom da pripadaju rodu Banjana, drugo predanje se može uzeti kao tačnije. Golijani i Savići su bratstva iz Nevesinja koja su prema predanju ogranci Višnjića, a na osnovu njihovih rezultata je utvrđeno da Višnjići pripadaju rodu Banjana. Svi slave Jovanjdan.
Lalovići, Manojlovići i Tepavčevići iz Golije prema ustaljenom predanju potiču od Orlovića što se može odbaciti s obzirom da pripadaju rodu Banjana. Prema manje prihvaćenom predanju su isti rod sa Mulinama i Zečevićima iz Klenka što se ispostavilo kao tačno. Sva tri bratstva slave Jovanjdan.

Haplogrupa Q1

Q1-L472>F109>M25>L712>YP832>L715>YP844>L713

Vasiljevići – Mokrodolci su bratstvo iz Mokrog Dola, zaseoka Petrovića iz Banjana. Prema predanju potiču od Ivaniševića koji su nekada živeli u Petrovićima, a smatraju da su im rod Kecojevići iz Pive i Oputnih Rudina. Međutim, za iseljene Ivaniševiće i Kecojeviće je utvrđeno da pripadaju rodu Banjana i grani N2-FT182494, tako da se za ovo predanje ispostavilo da je netačno. Vasiljevići slave Jovanjdan i prislužuju Veliku Gospojinu.

Haplogrupa R1b

R1b-M269>L23

Dimitrijevići – Rafailovići su bratstvo iz Vitog Dola u Paštrovićima i prema predanju su poreklom iz Makedonije. Pripadaju paštrovskom “plemenu” Bečići i slave Mitrovdan.

Mušovići iz Bijelog Polja i okoline su poreklom iz Donjeg Kolašina. Njihov rodonačelnik Ahmet je prema jednom predanju potomak Heraka Vraneša, prema drugom je potomak Joksima Vraneškog, rodonačelnika Joksimovića iz iste oblasti, a prema trećem je bio turskog porekla. Kod Mušovića postoji i manje prihvaćeno predanje o poreklu od Mahmutbegovića iz Peći za koje se smatra da su grana Crnojevića. Ono u čemu se sva predanja slažu jeste da su Mušovići srodni Dautovićima i Hasanbegovićima iz Donjeg Kolašina, međutim to se ispostavilo kao netačno s obzirom da Hasanbegovići pripadaju rodu Cvijovića i grani R1a-Y2608. Mušovići su se iz Donjeg Kolašina iselili u Nikšić i Kolašin gde su upravljali tim gradovima za vreme turske okupacije, da bi nakon Berlinskog kongresa prešli na svoja imanja u Stričini u Donjem Kolašinu, a odatle nakon Balkanskih ratova u Bijelo Polje i Novi Pazar.

Ranci su starosedelačko bratstvo iz Brčela od kojih potiču današnji Gojnići. U Pješivcima je postojalo selo Ranci gde je živelo istoimeno lužansko bratstvo zbog čega se sumlja da su od njih Ranci u Brčelu, međutim haplogrupa kojoj pripadaju Gojnići ne upućuje na lužansko poreklo. Gojnići slave Đurđevdan.

R1b-M269>L23>L51>L52>PF6538>L151

Gajovići iz Markovine u Ozrinićima su prema predanju grana Ozrinića-Cauševića-Krivoglava-Reljića, međutim kako pripadaju grani R1b-U152, a za Krivoglave je utvrđeno da pripadaju rodu Ozrinića i grani I2-PH908, to predanje se može odbaciti. Ostaje da se utvrdi da li su Reljići pribraćeni Krivoglavima u celini, ili je to samo slučaj sa Gajovićima. Kao i sva bratstva u Ozrinićima i Gajovići slave Aranđelovdan.

Krnjičani su najveći rod iz Krnjica u Krajini na Skadarskom Jezeru. Prema predanju potiču od nekog popa koji se doselio iz Trimova Dola sa Pelevog Brijega u Bratonožićima. Verovatno se misli na zaselak Trimojevići, koji pripada Klopotu. U samim Bratonožićima se pamti da je pomenuti pop živeo u Boljesestri. Krnjičani se dele na Markoviće, Savoviće, Stojoviće, Pekiće, Lukiće, Jovoviće, Joličiće i Joketiće. Svi slave Aranđelovdan.

Haplogrupa T1

T1-L208>CTS11451>Y4119>CTS2214>Z709>CTS7703>Z710>L906>Y4984

Derviševići iz Gusinja i okoline su prema predanju poreklom iz Zatrijepča, međutim nije poznato od kog bratstva, kao ni da li su albanskog ili srpskog porekla. Iseljenih Derviševića ima i u Srđevcu u Donjem Bihoru. Derviševići su jedino bratstvo u Crnoj Gori za koje je ustanovljeno da pripada grani T1-L162 koja nije zabeležena na anonimnom testiranju.

Izvori podataka

DNK rezultati:

Srpski DNK projekat
FTDNA – Serbian DNA Project
Bošnjački DNK projekat
Albanian Bloodlines Project
23andMe
Anonimno testiranje 404 pojedinca iz Crne Gore iz studije Human Y-Chromosome Short Tandem Repeats: A Tale of Acculturation and Migrations as Mechanisms for the Diffusion of Agriculture in the Balkan Peninsula, 2010. – statistička obrada Siniša Jerković (Srpski DNK projekat)

Genetička stabla:

Literatura:

Andrija Jovićević, Zeta i Lješkopolje, Naselja i poreklo stanovništva (knjiga 23), Srpski etnografski zbornik (knjiga 38), Srpska Kraljevska Akademija, Beograd, 1926.
Andrija Jovićević, Malesija, Naselja i poreklo stanovništva (knjiga 15), Srpski etnografski zbornik (knjiga 27), Srpska Kraljevska Akademija, Beograd, 1923.
Andrija Jovićević, Plavsko-Gusinjska oblast, Polimlje, Velika i Šekular, Naselja i poreklo stanovništva (knjiga 10), Srpski etnografski zbornik (knjiga 21), Srpska Kraljevska Akademija, Beograd, 1921.
Andrija Jovićević, Riječka Nahija, Beograd, Naselja srpskih zemalja (knjiga 7), Srpski etnografski zbornik (knjiga 15), Srpska Kraljevska Akademija, 1911.
Andrija Jovićević, Crnogorsko Primorje i Krajina, Naselja i poreklo stanovništva (knjiga 11), Srpski etnografski zbornik (knjiga 23), Srpska Kraljevska Akademija, Beograd, 1922.
Andrija Luburić, Drobnjaci – pleme u Hercegovini, Beograd, 1930.
Blažo Knežević, Vlastelinovići, Podgorica, 2006.
Blažo A. Strugar, Strugari – bratstvo u Ceklinu 1450-1980, Cetinje, 1983.
Bogdan Lalević i Ivan Protić, Vasojevići u turskoj granici, Naselja srpskih zemalja (knjiga 3), Srpski etnografski zbornik (knjiga 6), Srpska Kraljevska Akademija, Beograd, 1905.
Bogdan Lalević i Ivan Protić, Vasojevići u crnogorskoj granici, Naselja srpskih zemalja (knjiga 2), Srpski etnografski zbornik (knjiga 5), Srpska Kraljevska Akademija, Beograd, 1903.
Branislav Đurđev, Postanak i razvitak brdskih, crnogorskih i hercegovačkih plemena, Posebni radovi (knjiga 4), Crnogorska akademija nauka i umjetnosti, Titograd, 1984.
Branko V. Kostić, Kostići – bratstvo u Ceklinu, Pegaz, Podgorica, 2014.
Bratstvo Vukčević, Crnogorsko pleme Lješnjani (Vukčevići) – Lješanska nahija, Draževina, 1910.
Vlado Đ. Duletić, Tragom prošlosti Duletića, Budvanski kulturni identitet, Budva, 2015.
Vojin S. Murišić, Kruševice (Svrčuge – Petijevići – Bijelići) (knjiga 2), Biblioteka “Hronika sela”, Kulturno prosvetna zajednica Republike Srbije, Beograd, 2000.
Vujanić, Jerković, Krtinić, Marinković, Knjiga o Macurama, Društvo srpskih rodoslovaca “Poreklo”, Beograd, 2014.
Vukašin Vučkov Šoškić, Šoškići iz Polimlja, Beograd, 1995.
Vukota Miljanić, Akim Miljanić, Prezimena u Crnoj Gori, Beogradska knjiga, Beograd, 2007.
Vule Knežević, Pleme Šaranci, Beograd, 1961.
Dragan Krušić, Bratstvo Slavujevići (Matovići i Krušići) u prošlosti Banjana, Ljetopis Banjana i Rudina, Nikšić, 2016.
Đorđe M. Ojdanić, (Ne)poznate Lubnice, Komovi, Podgorica, 2005.
Đurđica Petrović, Mataruge u kasnom srednjem veku, Glasnik Cetinjskih muzeja (knjiga 10), Cetinje, 1977.
Ejup Mušović, Etnički procesi i etnička struktura stanovništva Novog Pazara, Etnografski institut Srpske akademije nauke i umetnosti, Beograd, 1979.
Zvonimir M. Mijušković, Pleme Pješivci – krajina Stare Crne Gore, Beograd, 1984.
Zoran Mijbegović, Krtoljske priče, Tivat, 2016.
Jovan Vukmanović, Paštrovići, Cetinje, 1960.
Jovan Vukmanović, Crmnica – antropogeografska i etnološka istraživanja, Posebna izdanja (knjiga DLXXXIII), Odeljenje drštvenih nauka – odbor za filozofiju i društvenu teoriju (knjiga 1), Srpska akademija nauka i umetnosti, Beograd, 1988.
Jovan Erdeljanović, Bratonožići – pleme u crnogorskim Brdima, Naselja srpskih zemalja (knjiga 5), Srpski etnografski zbornik (knjiga 11), Srpska Kraljevska Akademija, Beograd, 1909.
Jovan Erdeljanović, Postanak plemena Pipera, Srpski etnografski zbornik (knjiga 17), Srpska Kraljevska Akademija, Beograd, 1917.
Jovan Erdeljanović, Kuči, Naselja srpskih zemalja (knjiga 4), Srpski etnografski zbornik (knjiga 8), Srpska Kraljevska Akademija, Beograd, 1907.
Jovan Erdeljanović, Stara Crna Gora, Naselja i poreklo stanovništva (knjiga 24), Srpski etnografski zbornik (knjiga 39), Srpska Kraljevska Akademija, Beograd, 1926.
Jovan F. Ivanišević, Podlovćensko Cetinje, Javor br. 5, 12, 14, 16, 24 i 25 iz 1892. godine, Cetinje, 1892.
Jovan F. Ivanišević, Putopis kroz Male Cuce, Javor br. 37, 38 i 39 iz 1891. godine, Cetinje, 1891.
Kosto R. Perućica, Oputna Rudina, Beograd, 1989.
Marko D. Obradović, Porijeklo i rodoslov Obradovića iz Lubnica, Stupovi / Libertas, Andrijevica / Bijelo Polje, 1995.
Marko Miljanov Popović, Pleme Kuči u narodnoj priči i pjesmi, Zadužbina Ilije M. Kolarca, Beograd, 1904.
Miladin Kontić, Pleme Pješivci sa istorijom bratstva Kontić, Beograd, 1977.
Milan – Mišo Brajović, Pleme Bjelopavlići, Kulturno-prosvjetna zajednica, Podgorica, 2000.
Milan Peković, Nikšićka Župa, Beograd, 1974.
Milan R. Milanović, Bajkove Kruševice, Biblioteka “Hronika sela”, Odbor SANU za proučavanje sela / Kulturno prosvetna zajednica Republike Srbije, Beograd, 1997.
Mileta Vojinović, Pljevaljski kraj – prošlost i poreklo stanovništva, Pljevlja, 1997.
Milisav Lutovac, Bihor i Korita – antropogeografska istraživanja, Naselja i poreklo stanovništva (knjiga 40), Srpski etnografski zbornik (knjiga 81), Srpska akademija nauka i umetnosti, Beograd, 1967.
Milisav Lutovac, Rožaje i Štavica – antropogeografska istraživanja, Naselja i poreklo stanovništva (knjiga 37), Srpski etnografski zbornik (knjiga 75), Srpska akademija nauka i umetnosti, Beograd, 1960.
Milorad Joknić, Stanovništvo u pljevaljskom kraju, “Proleter” AD Bečej, Pljevlja, 2006.
Miloš Vojinović, Stotinu godina od iseljavanja muslimana iz Crne Gore za Tursku 1914-2014, Kolašin / Alačata, 2014.
Miloš Vojinović, Tadija Bošković, Popis domova u novim krajevima Kraljevine Crne Gore 1913. godine, Kolašin, 2015.
Milun M. Šturanović, Ozrinići kraj Nikšića – prilozi za monografiju, Asocijacija sporta i kulture, Podgorica, 2000.
Miljan Jokanović, Pleme Kuči – etnička istorija (2. izdanje), Medeon / Print, Podgorica, 2000.
Mirko Barjaktarović, Rovca, Crnogorska akademija nauka i umetnosti, Titograd, 1984.
Mirko Barjaktarović, Selo Petnjik, Zbornik radova etnografskog instituta (knjiga 19), Beograd, 1986.
Momčilo Mićović, Banjani, Ljetopis Banjana i Rudina, Nikšić, 2016.
Nebojša Drašković, Čevsko Zaljuće i Donji Kraj – sela u plemenu Ozrinići, Biblioteka “Hronika sela”, Odbor za proučavanje sela SANU / Kulturno prosvetna zajednica Republike Srbije / Ministarstvo poljoprivrede, vodoprivrede i šumarstva Republike Srbije, Beograd, 1999.
Nikola S. Vujačić, Bratstvo Vujačić, Nikšić, 1984.
Nikola P. Rajković, Pleme Kosijeri 1439-1945, Cetinje, 1968.
Obrad Višnjić, Golija i Golijani, Trebinje, 1987.
Obren Blagojević, Piva, Odeljenje društvenih nauka SANU, Beograd, 1971.
Pavle Radusinović, Naselja Stare Crne Gore – opšti dio, Posebna izdanja (knjiga DLXII), Odeljenje društvenih nauka (knjiga 92), Srpska akademija nauka i umetnosti / Narodna knjiga, Beograd, 1985.
Pavle Radusinović, Naselja Stare Crne Gore – posebni dio, Posebna izdanja (knjiga DLXII), Odeljenje društvenih nauka (knjiga 92), Srpska akademija nauka i umetnosti / Narodna knjiga, Beograd, 1985.
Pavle Radusinović, Stanovništvo i naselja Zetske ravnice od najstarijeg do novijeg doba (knjiga prva), NIP “Univerzizetska riječ” / Istorijski institut SR Crne Gore, Beograd, 1991.
Pavle Radusinović, Stanovništvo i naselja Zetske ravnice od najstarijeg do novijeg doba (knjiga druga), NIP “Univerzizetska riječ” / Istorijski institut SR Crne Gore, Beograd, 1991.
Petar Mrkonjić, Srednje Polimlje i Potarje u Novopazarskom sandžaku, Srpski etnografski zbornik (knjiga 6), Srpska Kraljevska Akademija, Beograd, 1905.
Petar Pejović, Ozrinići – pleme Stare Crne Gore, Beograd, 2004.
Petar Šobajić, Bjelopavlići i Pješivci, Naselja i poreklo stanovništva (knjiga 15), Srpski etnografski zbornik (knjiga 27), Srpska Kraljevska Akademija, Beograd, 1923, reprint izdanje (CID, Podgorica, 1997.)
Petar Šobajić, Korjenići, Glasnik Etnografskog muzeja na Cetinju IV, Etnografski muzej na Cetinju, Cetinje, 1964.
Radoslav J. V. Vešović, Pleme Vasojevići, Sarajevo, 1935.
Rade Vujisić, Bratstvo Vujisića, ITP “Unireks”, Podgorica, 1998.
Radoje M. Uskoković, Iseljeni Nikšići, Zbornik radova posvećen Jovanu Cvijiću, Beograd, 1924.
Radojko Koprivica, Bratstvo Koprivice – porijeklo, sveštenici, Ljetopis Banjana i Rudina, Nikšić, 2016.
Rajko Raosavljević, Morača, Rovca, Kolašin, Stručna knjiga, Beograd, 1989.
Sava Nakićenović, Boka (antropogeografska studija), Naselja srpskih zemalja (knjiga 9), Srpski etnografski zbornik (knjiga 20), Srpska Kraljevska Akademija, Beograd, 1913.
Sava Pejović Treći, Protokol – Porijeklo Pejovića, Ljetopis Banjana i Rudina, Nikšić, 2016.
Svetozar Tomić, Banjani, Naselja i poreklo stanovništva (knjiga 31), Srpski etnografski zbornik (knjiga 59), Srpka akademija nauka i umetnosti, Beograd, 1949.
Svetozar Tomić, Drobnjak, Naselja srpskih zemalja (knjiga 1), Srpski etnografski zbornik (knjiga 4), Srpska Kraljevska Akademija, Beograd, 1902.
Svetozar Tomić, Piva i Pivljani, Naselja i poreklo stanovništva (knjiga 31), Srpski etnografski zbornik (knjiga 59), Srpka akademija nauka i umetnosti, Beograd, 1949.
Slobodan Mišović, Stanovništvo pljevaljskog kraja, Zavičajni muzej u Pljevljima, Pljevlja, 2013.
Slobodan N. Kovačević, Grahovski Kovačevići kroz vekove i ratove, Pergament, Priština, 1998.
Stevan Popović, Rovca i Rovčani u itoriji i tradiciji (Drug o dopunjeno izdanje), ITP “Kolo” / ITP “Unireks “, Nikšić, 1997.
Stojan Karadžić, Vuk Šibalić, Drobnjak – porodice u Drobnjaku i njihovo porijeklo (II izmijenjeno i dopunjeno izdanje), Beograd, 1997.
Tomo P. Oraovac, Arbanaško pitanje i srpsko pravo, Beograd, 1913, reprint izdanje (Prometej, Beograd, 1999.)
Čedomir S. Bulajić, Vilusi, Biblioteka “Hronika sela”, Odbor za proučavanje sela SANU / Institut za sociološka istraživanja, Beograd, 1994.
Špiro Lučić, Ljetopis porodice Lučića i Parohije sutorinske od 1680. do 1930. godine, Zavičajni muzej Herceg Novi, Herceg Novi, 2000.
Božidar A. Vukčević, Lješanska Nahija II, Montenegrina, Kanada, 2003.
Čedomir S. Bulajić, Rodoslov bratstva Bulajić, Beograd, 1987.
Fadil M. Kardović, Porijeklo bratstva Kardovića, Sportturist, Novi Pazar, 2010.
Jovan B. Keković, Porijeklo i rodoslov Kekovića iz Zagarača (2. izdanje), NVO Kekovići iz Zagarača, Podgorica, 2013.
Jovo Medojević, Muslimani u bjelopoljskom kraju 1477-2002, Almanah, Podgorica, 2003.
Nadžib Kočan, Selo Vrbica u turskim popisima, Novopazarski zbornik 36, Novi Pazar, 2013.
Miloš Krivokapić i Saša Knežević, Prilog proučavanju porijekla stanovništva i antroponimije Orahovca (Boka Kotorska), Anali Dubrovnik 55/1, Dubrovnik, 2017.
Risto Kovijanić, Pomeni crnogorskih plemena u kotorskim spomenicima – Knjiga I, Istorijski institut SR Crne Gore, Cetinje, 1963.
Risto Kovijanić, Pomeni crnogorskih plemena u kotorskim spomenicima – Knjiga II, Istorijski institut SR Crne Gore, Cetinje, 1974.
Robert Elsie, The Tribes of Albania – History, Society and Culture, I.B.Tauris & Co. Ltd, London/New York, 2015.
Veselin Konjević, Kazivanje Ahmet-bega Mušovića, Matica br. 69, Matica crnogorska, Cetinje, 2017.

Genetički rodovi neutvrđenog porekla u Crnoj Gori