Lično ime Srbin u zapadnom delu Republike Makedonije u XIX i XX veku

Prošlo je 26 godina od objavljivanja knjige Makedoniziranje Južne Srbije u kojoj piše: „Muško lično ime Srbin, tokom turske vladavine do 1912. godine, i kasnije do završetka Drugog svetskog rata, bilo je rašireno u zapadnim krajevima današnje Bivše jugoslovenske republike Makedonije. Ti krajevi su: okolina Gostivara i Tetova (ili oblast Polog), okolina Kičeva, Broda (ili oblast Poreče), okolina Debra, Struge, Ohrida, Velesa (oblast Babune), Bitoljsko-prilepska kotlina, oblast Železnik ili Demir-hisar itd. To su istovremeno i krajevi raširenosti srednjovekovnih slovenskih plemena – Brsjaka i Mijaka. Možda je i tada postojalo lično ime Srbin?… [1] Od kada potiče muško ime Srbin u navedenim krajevima? Moja višegodišnja etnografska i antropogeografska proučavanja iza Drugog svetskog rata po zapadnom Povardarju i Podrimlju dovode me do zaključka: da lično ime Srbin potiče iz davne prošlosti. A naročito od vremena kada je započelo opadanje Turskog carstva sa tla današnje Jugoslavije. To je počelo u poznatim ratovima od kraja XVII i početkom XVIII veka, i trajalo je do Balkanskog rata 1912. godine. Kako je poznato, poslednjim ratom okončano je osmanlijsko prisustvo skoro na čitavom Balkanu.” [2]

Pretragom Digitalnog repozitorijuma Istorijskog arhiva Beograda [3] potvrdilo se pisanje Jovana Trifunoskog. Od ukupno 25 ljudi, 22 njih koji su bili u Beogradu, a čije je lično ime bilo Srbin, rođeno je u zapadnom delu današnje Republike Makedonije. Tačnije, šestoro ih je u Pološkom regionu, četvoro u Jegunovcima i dvoje u Gostivaru.  Ostalih šesnaestoro rođeno je u Jugozapadnom regionu, devetoro u Struzi, četvoro u Kičevu, dvoje u Debru i jedan u Debarcima. Svi oni, osim jednog za koga se ne zna, rođeni su u periodu od 1880. do 1916. godine.

Ovi podaci nam ukazuju na dve mogućnosti: (1) Ili su ljudi koji su se zvali Srbin, a rođeni su u zapadnom delu današnje Republike Makedonije, bili bogatiji ili u nekakvoj prednosti u odnosu na ostale ljude koji su se zvali Srbin a živeli u drugim srpskim krajevima, pa su zbog toga bili u stanju da dođu u Beograd ili (2), kao što piše Trifunoski: „Uopšte – bio je dobro raširen narodni običaj da se muškoj deci, pored drugih imena, na krštenju po slobodnom izboru davalo i pomenuto ime Srbin. Svet je bio veoma naviknut na to karakteristično ime“. [4] Drugim rečima, u zapadnom delu Republike Makedonije, muško lično ime Srbin bilo je normalna pojava, i još bih dodao da je sigurno bila masovna.

Pored toga, postoje i ljudi koji su dolazili u Beograd a čiji su se očevi zvali Srbin. Njih osamnaestoro od dvadeset dvoje koji su bili u Beogradu, nevelo je očeve sa imenom Srbin,a koji potiču iz zapadnog dela S. Makedonije. Tačnije, šestoro njih je iz Pološkog regiona, jedan iz Vrapčišta i petoro iz Gostivara. Zatim, njih osmoro je iz Jugozapadnog regiona, šestoro iz Struge, jedan iz Debarca i jedan iz Kičeva. Sledećih troje je iz Pelagonijskog regiona, jedan iz Dolnenija, jedan iz Bitolja i jedan iz Demir Hisara. Na kraju, jedan iz Skopskog regiona, iz grada Skoplja. Deca su rođena u periodu od 1856. do 1929. godine, što će rođenje njihovih očeva, sa ličnim imenom Srbin, smestiti najčešće u 19. vek.

Kad se sabere broj ljudi sa ličnim imenom Srbin koji su došli u Beograd —  njih dvadeset dvoje —  sa onima koji su došli u Beograd a čiji se otac zvao Srbin — njih osamnaestoro — dobićemo brojku od četrdeset lica koji se zvali Srbin, a mesta odakle potiču se poklapaju sa onima koje je zabeležio dr Jovan Trifunoski u svojim istraživanjima.

Ovo ograničeno istraživanje potvrđuju i vremenski period i mesta porekla o kojima piše Trifunoski. Odnosno, da je muško lično ime Srbin bilo uobičajena i redovna pojava u Pološkom, Jugozapadnom i Pelagonijskom regionu [5] — u Brsjačkim i Mijačkim krajevima [6] — sve do polovine 20. veka.

Zbog običaja davanja ličnog imena Srbin, nastao je patronim, odnosno prezime, Srbinović[7]. U Digitalnom repozitorijumu Istorijskog arhiva Beograda,  od ukupno sedamdeset šestoro lica s ovim prezimenom, njih pedeset šestoro potiče iz zapadnog dela S. Makedonije. Oni su rođeni u periodu od 1873. do 1923. godine, a dolaze iz sledećih krajeva: dvadeset četvoro iz Pološkog regiona, šestoro iz Brvenica, šestoro iz Gostivara, četvoro iz Jegunovca, dvoje iz Tearca, dvoje iz Vrapčišta, dvoje iz Mavrova i Rostuša, jedan iz Tetova i za jednog se ne zna tačno odakle je u Pološkom regionu. Zatim, njih dvadeset četvoro je iz Jugozapadnog regiona, devetnaestoro iz Kičeva, dvoje iz Makedonskog Broda, jedan iz Struge, jedan iz Debarca i jedan iz Debra. Sledećih sedmoro je iz Pelagonijskog regiona, četvoro ih je iz Bitolja, dvoje iz Resena i jedan iz Prilepa. Od navedenih, četvoro njih je već pomenuto u prethodnoj listi – Ime oca Srbin, što ukazuje na to da je prezime zaista patronim – Boško Srbin Srbinović, ? Srbin Srbinović, Jovan Srbin Srbinović i Kralj Srbin Srbinović.

Troje njih koji se prezivaju Srbinovski, rođeno je u periodu od 1921. do 1925. Od njih, dvoje je iz Pološkog regiona, iz Tetova, i jedan iz Jugozapadnog regiona, iz Struge.

Logički sledi zaključak: muško lično ime Srbin i prezime Srbinović, kasnije Srbinovski — koje se skoro bez izuzetaka (sem jednog u Skoplju) javlja u Pološkom, Jugozapadnom i Pelagonijskom regionu —  daje intuitivan i očigledan odgovor na retoričko pitanje koje postavlja Trifunoski 1995. godine: „Može li onaj ko nosi lično ime Srbin… i ostali stanovnici tih krajeva da nemaju i srpsku nacionalnu svest?” [8] 

[1] Dr Jovan F. Trifunoski, Makedoniziranje Južne Srbije, Beograd, 1995, str. 41
[2] Isto, str. 41
[3] https://www.digitalni.arhiv-beograda.org
[4] Isto, 42
[5] Dušan Gavrilović, Glasnik Srpskog geografskog društva, sv. LIX, Beograd, 1979, str. 31
[6] Gordana Č. Blagojević, Srbi u Grčkoj u 20. veku : transformacija identiteta, Beograd, 2006, str. 71
[7] Radoš Ljušić, Srpske studije, br. 3, Filozofski fakultet, Beograd, 2012, str. 127
[8] Dr Jovan F. Trifunoski, Makedoniziranje Južne Srbije, Beograd, 1995, str. 42