Poreklo stanovništva sela Bajramovica, opština Cetinje – Crna Gora. Prema knjizi Dr Pavla S. Radusinovića „Naselja Stare Crne Gore, posebni deo“, izdanje Beograd 1986. godine. Pripremio saradnik Porekla Milodan.
Položaj sela.
Nalazi se u jednom od najviše izolovanih, kraških krajeva Stare Crne Gore. Pruža se jugoistočno od Velestova, ka Gornjem Zagaraču, Bandićima, Komanima i Orasima. Iz Velestova se do crkve u naselju stiže krčanikom preko Stražnice i Žive. Sa istočne strane granica sela počinje od Tvrdoša (kota 930) i prema jugoistoku ide preko Ćekline kamenice, pa se spušta na Siljsvicu a zatim se ka sjeverozapadu nastavlja pored Vukova ždrijela, ponovo se spuštajući na jug, te preko Oranog dola izbija na Stanište. Odatle ka jugozapadu preko Ravne glavice izbija na Kosmaticu, zatim ka sjeveru preko kote 1153 (kod Pješivca), obuhvatajući Kuši do, izlazi na Ljeskovu glavicu, pa se dalje prema istoku, podnožjem Lisca, Kruševice, Krive gorice, Lisičinih dolina, Bobije i Strmca vraća na Tvrdoš. Takva granična izlomljena linija što prelazi preko vrhova, glavica i dolova najvjernije predstavlja razlomljene pejzaže čitave Barjamovice. Crkva u njoj nalazi se na visini od 893 m, a atar sela, čija je dužina (I–Z) 7,4 km i širina (S–J) 1,9 km, zahvata površinu od 13,27 km2.
Istorijat.
Pomen i podatke o Barjamovici ne nalazimo ni u jednom od ranijih, (korišćenih) statističkih izvora. Moguće je da je u tom pogledu bila uklopljena u neko od susjednih naselja. Čak je ni Erdeljanović ne izdvaja, već je tretira y okviru Velestova. Jedino navodi svoju zabilješku, vezanu za ime naselja, gdje takođe kaže „u selu Barjamovici u Velestovu”. „Još dalje na jugu u jugoistoku“ (Od Velestova –– P. R.), kaže Erdeljanović, „je poveliko ,selo’ Barjamovica. Ono se dijeli na mnoga manja ,sela’ i ,seoca’, kojima su kuće po dolovima i po stranama brda. U njima je nabrojao 32 kuće, odnosno domaćinstva. Prema podacima iz 1925. godine naselje je imalo 28 domova, sa 189 stanovnika, na dalje prema popisima: 1948 (33 171), 1953 (34 144), 1961 (25 95) i 1971 (11 32). Od zadnjeg broja te godine u selu je od rođenja živjelo 26, a ostali su se doselili, od kojih 3 prije 1941. god., a ostali poslije.
U zadnja dva popisa domaćinstva su prema broju članova bila: sa 1 (7 2), sa 2 (3 3), sa 3—5 (7 5) i sa više od 5 (5 0). Istovremeno su glavne starosno—polne grupe izgledale ovako: prva 43 8 (ž. 20 5), druga 43 15 (ž. 25 8) i treće 9 :9 (ž. 4 : 6).
Struktura stanovništva.
Ujedno je sastav mještana prema obrazovanju bio: bez škole 28 12 (ž. 22:8), sa četvorogodišnjom 44 : 18 (ž. 17 : 8), sa osmogodišnjom 3:2 (ž. 0: 2), a nepismenih 22 : 9 (ž. 20 : 6), od kojih starijih od 35 godina 18 : 9 (ž. 16:3).
Promjene u strukturi domaćinstava prema veličini posjeda i izvorima dohotka u istom periodu, pokazuju podaci: bez zemlje (2:0), do 2 ha (0 0), sa 2 -5 (1 : 0), a sa preko 5 (22 : 11), odnosno poljoprivrednih 20 : 7, mješovitih 3 : 2 i nepoljoprivrednih 2:2.
U 1953. godini 41 aktivno izdržavalo je 90 lica; u poljoprivredi 37 : 85, a lica sa ličnim primanjima bilo je 13. Taj odnos se y naredna dva popisa izmijenio tako da je prvih bilo 39:16, drugih 51 : 12; u poljoprivredi prvih (36 : 16) i drugih (44 : 12), a sa ličnim primanjima 5 : 4.
Tip sela.
Barjamovica ima 17 kuća i pripada razbijenom tipu naselja. Od istoimene glavnine sela (7 kuća) srednja udaljenost ostalih dvaju zaselaka – Jasike (6) ka sjeveroistoku i Tvrdoša (4 kuće) prema jugoistoku iznosi oko 4 km. U toku zadnjeg rata spaljene su 4 kuće. Udaljenosti od glavnine sela su: do Cetinja 40 km, do Danilovgrada 20 km, do Velestova 5 km, do Čeva 10 km, do Tomića 7 km, do Oraha 8 km i do Donje Markovine 6 km. Nesrazmjera između veličine naselja i atara uslovljena je činiocima izolacije, oblicima reljefa, relativno malim obradivim površinama i činjenicom da se ovaj prostor, osobito ranije, a i danas koristio i koristi kao planina (jesenovište), i to poglavito za Gornju Lješansku nahiju i Komane. Stoga se u novije vrijeme naselje uveliko raselilo (51 lice), tako da su i 3 kuće napuštene. S druge strane, domaćinstva koja su se tu zadržala renovirala su 3 kuće, a preseljenici (uglavnom povremeno dolaze) su izgradili 8 kuća (u Cetinju 4, u Titogradu 3 i u Danilovgradu 1). Selo sada ima 14 prizemnih i 3 kuće na izbi, 4 su pod tiglom, 10 pod slamom i 3 pod kamenim pločama; u 8 je daščani plafon, u 2 malterisani, a 7 su bez njega. U stambenom fondu popisano je 11 stanova sa 490 m2, od kojih su 7 iz prvog, 2 iz drugog i 2 iz trećeg perioda. Popisom su tretirani kao posebne sobe (6) i jednosobni i garsonjere (5).
Stanovništvo.
U selu žive:
-Mrvaljevići (6 d.),
-Draškovići (3) i po jedan dom:
-Katnići, Kekovići i Vučkovići.
Povremeno dolaze još 4 domaćinstva.
Vode.
Naselje se vodom opskrbljuje iz 5 ublova i 7 bistijerni. Ublovi su (2 y Jasikama, 2 u Barjamovici i 1 u Tvrdošu) zajednički po zaseocima. Bistijerne su, osim jedne zajedničke u Tvrdošu, privatne. Ublovi su stari, pa otuda i zajedništvo y njima.
Selo je bez električnog osvjetljenja. Otuda 8 d. još koristi otvoreno ognjište, 4 ognjište i običan šporet, 10 ima tranzistore, 8 gusle, 11 crepulju, sač i verige, 3, stare vrste kreveta, 12 stolovače, 8 stare kovčege za ostavu itd.
Zanimanje stanovništva i ostali podaci o selu.
Barjamovica je ranije bila sinonim sitnog stočarstva; radi brsta, više su se držale koze. Za stočnu zimnicu najviše se koristila sječena niskogorica, tj. njen list. Zbog relativno oštre zime podizane su brojne pojate – najviše suvomeđe pokrivene slamom. Danas su mnoge od njih zapuštene. Tačnije, ima ih 17, od kojih su 14 suvomeđe, a 15 je pokriveno slamom. Sve kuće imaju dvorišta, koja su se ranije ujedno više koristila kao obori. Okućnice su male (do 50 m2 — 4, Od 50 do 100 m2 — 7 i Od 100 do 200 m2 ·– 1). Srednja Udaljenost oranica van okućnice je oko 1 km, a livada (uglavnom po dolovima i valama) 1,5–2 km.
Popisom poljoprivrednih gazdinstava prema korišćenim površinama i po kategorijama zemljišta na nivou katastarskih opština 1960. godine ustanovljeno je da Barjamovica zajedno sa dosta sličnim Velestovom ima ukupnu korišćenu površinu od 2.248 hektara, od koje su poljoprivredne površine 640, pašnjačke 543 i šumske 1.075, a neplodno zemljište 444 hektara. Obradivih površina bilo je svega 25 ha, odnosno oranica i bašti 19 i livada 6 ha. Ovi podaci uvjerljivo govore o prirodnim odlikama ovog kraja.
IZVOR: Prema knjizi Dr Pavla S. Radusinovića „Naselja Stare Crne Gore, posebni deo“, izdanje Beograd 1986. godine. Pripremio saradnik Porekla Milodan.
Komentari (0)