Poreklo prezimena, selo Ostrovica (Niška Banja)

Poreklo stanovništva sela Ostrovica, Gradska opština Niška Banja, Grad Niš – Nišavski okrug. Prema knjizi Marije Antić „Antropogeografska proučavanja naselja Sićevačke klisure“ na osnovu proučavanja tog područje 2001. i 2002. godine, edicija Koreni – Službeni glasnik, Beograd. Priredio saradnik Porekla Milodan.

Položaj sela i glavne geografske odlike.

Ostrovica se nalazi na dnu istoimene kotline, kojom je kompozitna Sićevačka klisura podeljena na dva dela, i dolinskim stranama periodičnog Potoka (Ostrovička reka), leve pritoke Nišave, između Mandaša (578 m), na zapadu, i Oblika (901 m), na istoku, 3 km južno od železničke pruge i magistralnog puta Niš—Dimitrovgrad. Locirana je 16 km severoistočno od Niške Banje (opštinski centar) i 22 km istočno od Niša. Prostire se u visinskom pojasu od 240 (Naselje Ostrovica) do 400 m.

Ha Mandašu se nalazi Velika pećina, a na Obliku: Vranovica, Ladarova dupka, Ćevanski propast i Dupka rimske tri desetke. U ataru postoje Gužvinske i Dejanove vrtače, koje su obradive, kao i više izvora (Grabode, Lečnica, Kladančić, Pećnik, Pojsa klada, Vrelo, Stojnica i Marinsko).

Vode.

Ostrovičke terme ili Banjica (u narodu Toplik vrelo) predstavljene su sa pet glavnih i više manjih toplih izvora (T – 16–22° S; izdašnost 14,7–28,2 l/s) raspoređenih na sektoru banjičkog raseda? Prema predanju, na ovaj izvor je dolazio neki „car“ na kupanje. Pored meštana, koriste ga žitelji okolnih sela, kao i Niša i okoline za lečenje stomačnih tegoba i reume.

U crkvi Sv. Ranđela nalazi se istoimeni izvor „izvire a nikad ne otiče, koji meštani smatraju lekovitim (leči glavobolju i nesanicu).

Zemlje i šume.

Obradive površine se nalaze na mestima: Banjica, Okol, Gradac, Potkamen, Zarudinje, Lasa, Beli put i Palanka. Šume su na mestima G arinje, Lokvica, Mali i Veliki vr„ Bajin kladenac, Babin dol, Zasečka dolina, Kusača i Gorunje, a zajedno sa pašnjacima na mestima Dubrava (prema Obliku),

Dubrava (ka Garinju) i Dubrava (ka selu Kunovici). Pašnjaci i livade obuhvataju Barje i Drenje, a na mestima Vasilovica i Podkrajište su livade i obradive površine. Utrine obuhvataju manje delove Lisine i mesta Mali vr’ i jednu parcelu u Babinom dolu. Vinogradi su na mestima Beli put, Graboda, Lečnica, Ravnište, Mumala, Stonjica, Pod, Ladina bara, Biglica (Ogorelica), Carina, Kapak, Barje i Drenje. Žalfija uglavnom raste na Ramadolskom vrhu i Mandašu, gde uspeva i rtanjski čaj, beli slez, hajdučka trava, crnovrška trava, kantarion, kamilica, majčina dušica i dr.

Tip sela (Oblik i fizionomija).

Ostrovica je nepravilnog oblika. Stari deo sela je izdužen u pravcu jugoistok–severozapad, duž puta ka Naselju Ostrovica i druma koji se od pomenutog odvaja u centru sela, pa spaja s njim u Donjoj mali. Novoformirani deo sela izdužen je u pravdu jugozapad–severoistok.

Ostrovica je bila zbijenog fizionomskog tipa do formiranja Naselja Ostrovice, kada je transformisana u razbijeni. Od glavnog dela naselja – Selo koji objedinjuje tri fizionomska dela („male“), Ovamnju, Onamnju i Donju malu, u pravcu juga (0,4 km) nalazi se novoformirano Naselje Ostrovica, smešteno na levoj dolinskoj strani Nišave, s obe strane puta ka Selu. Njegov naseobinski nukleus je predstavljen prostorom oko železničke stanice, gde su se iz Sela najpre preselila tri domaćinstva (1934. Radenković Veselin, 1937. Todorović Dušan i Dejanović Vlada). Preseljavanje meštana u fizionomski deo Naselje Ostrovica bilo je najintenzivnije tokom 60-ih i 70-ih godina. Ovde se danas nalaze 7 kuća familije Dejanovi, 4 kuće familije Krsjaninci, po 3 kuće nalaze 7 kuća familije Dejanovi, 4 kuće familije Krsjaninci, po 3 kuće familija Šumankovci i Ćesarci, po 2 kuće familija Lukinci, Purindi, Brankovci, Gužvinci i Đurinci , i po 2 kuća familija Nikolčini, Ignjatovci, Radonjinci, Trdžomanci, Lukinci, Garkini, Karadžini i Rožinci, kao 3 kuće doseljene iz Ravnog Dola i 2 kuće iz Sićeva. Naseljavanje je praćeno vikend izgradnjom, a 2001. godine u Naselju Ostrovica je bilo 49 vikendica.

Starine u selu.

Na praistorijsku naseljenost ovog prostora ukazuje arheološko nalazište Gradac (askos, sud od pečene gline u obliku mešine sa kosim vratom i drškom), koje datira iz prelaza neolita u metalno doba. Po narodnom predanju, Gradac je u minulim vremenima bio „carska riznica“. U njegovoj blizini se nalazi Konjsko groblje, po priči meštana „velike starosti“, koje nije naučno istraženo (ima indicija da je u vezi sa pomenutim praistorijskim nalazištem). Na padinama Oblika je crkvište Sv. Arhanđela Gavrila (u narodu Sv. Ranđela) vizantijske starosti. Po predanju, u njegovoj blizini postojale su još dve crkve posvećene istom svecu, poređane u obliku polumeseca, porušene u vreme turske okupacije.

U blizini Ostrovičkih termi nalaze se ostaci starog groblja (arheološki neispitano) za koje meštani veruju da je „Juručko“ (nalazili su kosture „krupnih i snažnih ljudi“).

Poreklo stanovništva.

U Ostrovici se u narodnom sećanju slabo sačuvalo poreklo njihovih predaka i vreme doseljavanja. Meštani danas skoro sve familije smatraju starosedelačkim.

One, po narodnom verovanju, predstavljaju potomke porodica koje su formirale selo od „zbega“ krajem XVIII veka. Grupi starosedelačkih familija smatraju se i stariji doseljenici, doseljeni do kraja XIX veka, pri čemu su samo pojedini rodovi zapamtili svoje migraciono poreklo. Od početka XX veka doseljavanje stanovništva je prisutno u manjem obimu (3 kuće iz Ravnog Dola, 2 kuće iz Sićeva, 1 kuća iz Kunovice itd.), računajući i stanovništvo koje se nakon iseljavanja iz Ostrovice vratilo u selo (uglavnom po odlasku u penziju).

Jedna od najstarijih familija su, po predanju:

-Trdžomanci (Markovići i Dejanovići, 8 kuća; slave Sv. Nikolu), naseljeni posle Druge seobe Srba (1737) iz okoline Novog Brda (preko Gramade), na mesto današnjeg Naselja Ostrovice, da bi se kasnije, po formiranju današnjeg naselja, preselili u fizionomski deo Selo.

Starosedelačkim familijama pripadaju i:

-Minkinci (Minkići, 3 kuće; slave Cv. Nikolu) doseljeni „u tursko“ iz Kunovice na mesto današnje Donje mahale,

-Baklini (Vukadinovići, 2 kuće; slave Sv. Ranđela), Đurinci (Đurići, 4 kuće; slave Sv. Nikolu),

-Kajkarci (Jovići, 3 kuće; slave Sv. Ranđela),

-Šumankovci ili Bulčini (Milenkovići, Vojinovići, Petrovići, Stefanovići, Stankovići, Todorovići i Krstići, 16 kuća; slave Sv. Nikolu),

-Radičevci (Radojkovići, 3 kuće; slave Cv. Nikolu), doseljeni iz Crne Gore „u tursko“,

-Gužvinci (Popovići, 4 kuće; slave Sv. Ranđela),

-Ignjatovci (Veljkovići, 6 kuća; slave Sv. Nikolu),

-Brankovci (Todorovići, Mišići, Radenkovići i Pavlovići, 6 kuća; slave Sv. Lazara),

-Kovačevci (Milanovići, Nikolići i Popovići, 6 kuća; slave Sv. Lazara),

-Višnjinci (Nešići i Mladenovići, 2 kuće; slave Sv. Ranđela),

-Dejanovi (Dejanovići i Petrovići, 22 kuće; slave Sv. Stevana),

-Nikolčini (Mišići, 4 kuće; slave Sv. Nikolu),

-Rančini (Petrovići, 1 kuća; slave Sv. Nikolu),

-Miloševci (Stanojići, Petrovići, Živkovići i Petkovići, 8 kuća; slave Sv. Nikolu),

-Radonjinci (Živkovići, 2 kuće; slave Sv. Petku),

-Rožinci (Živkovići i Pavlovići, 2 kuće; slave Sv. Petku),

-Lukinci (Vojinovići, Markovići i Ignjatovići, 7 kuća; slave Sv. Nikolu),

-Jocići (Jocići, 1 kuća; slavi Sv. Nikolu),

-Džanjinci (Slavkovići i Rajkovići, 4 kuće; slave Sv. Lazara),

-Golandžini (Mitrovići, Pešići i Vujići, 5 kuća; slave Sv. Lazara),

-Milčinci (Pavlovići i Radenkovići, 2 kuće; slave Sv. Lazara i Sv. Nikolu),

-Lujčovci (Stevanovići, 1 kuća; slavi Sv. Jovana),

-Krsjaninci (Stojanovići, Đorđevići, Bogdanovići i Todorovići, 6 kuća; slave Sv. Nikolu),

-Busini (Ilići, 2 kuće; slave Sv. Nikolu),

-Ćaškalovi (Živkovići, 5 kuća; slave Sv. Ranđela),

-Cvajteri (Jovanovići, 3 kuće, slave Sv. Lazara i Sv. Ranđela),

-Ćevanci (Stojanovići i Vukadinovići, 4 kuće; slave Sv. Lazara),

-Pargini (Vojinovići, 1 kuća; slavi Sv. Nikolu),

-Purinci (Stojanovići i Nikolići, 5 kuća; slave Sv. Lazara, Sv. Ranđela i Sv. Nikolu),

-Lujkovci (Radenkovići, 1 kuća; slavi Sv. Nikolu),

-Kurijaci (Nikolići, 3 kuće; slave Sv. Lazara),

-Purjari (Milenkovići, 1 kuća; slavi Sv. Nikolu),

-Rašini (Mišići, 2 kuće; slave Sv. Lazara),

-Kinini (Vučići, 2 kuće; slave Sv. Nikolu),

-Mrsini (Radenkovići, 1 kuća, slavi Sv. Lazara),

-Čalavejci (Ilići, 2 kuće; slave Sv. Nikolu),

-Šarkovci (Cvetkovići, 1 kuća; slavi Cv. Nikolu),

-Drndarci (Pavlovići, 1 kuća; slavi Sv. Jovana),

-Urošovi (Simonovići, 1 kuća; slavi Sv. Nikolu),

-Tričkovci (Radenkovići, 3 kuće; slave Sv. Nikolu),

-Ćesarci (Jovanovići, 7 kuća; slave Sv. Nikolu),

-Korubanci (Krstići, 3 kuće; slave Sv. Lazara),

-Lućinci (Radojkovići, 1 kuća; slavi Sv. Nikolu),

-Jažinci (Jankovići, 1 kuća; slavi Mitrovdan),

-Galjini (Mitrovići, 2 kuće; slave Sv. Nikolu),

-Živinci ili Sobunjini (Stojanovići i Ilići, 2 kuće; slave Sv. Nikolu),

-Barčini (Pavlovići, 1 kuća; slavi Sv. Lazara),

–Vučkovci (Jovanovići, 1 kuća; slavi Mitrovdan),

-Garkini (Mišići, 1 kuća; slavi Sv. Lazara),

-Karadžini (Mišići, 1 kuća),

-Mijajlovi (Mišići i Zdravkovići, 2 kuće; slave Sv. Lazara) i:

-Lačini (Milanovići, 2 kuće; slave Sv. Lazara).

U selu živi i jedna starinačka familija Roma:

-Musići (7 kuća; slave Vasilicu).

Seoska slava Ostrovice je Veligden (Uskrs), a „litije“ se praznuje (posle prekida u periodu nakon Drugog svetskog rata) na Petrovdan i Sv. Jovana.

Novija iseljavanja stanovništva.

Od 60-ih godina XX veka prisutno je iseljavanje meštana uglavnom u Niš i njegova prigradska naselja (Brzi Brod i dr.), ali i druge gradske centre.

Iz tog razloga su migracije stanovništva znatno participirale u opadanju ukupne populacije Ostrovice, kojaje od 1961. do 2011. smanjena za 60,7%.

Prema popisu stanovništva i stanova 2011. godine i u Ostrovici je bilo 27 napuštenih (nenastanjenih) stambenih jedinica (31 stambena jedinica je registrovana kao privremeno nenastanjena).

Funkcije naselja.

Ostrovica je vinogradarske–voćarske i stočarsko-ratarsko seosko naselje. Prema zastupljenosti osnovnih funkcija Ostrovica pripada funkcionalnoj kategoriji sela sa seoskim centrom. Od osnovnih funkcija u naselju se nalaze osmorazredna i četvororazredan osnovna škola, mesna kancelarija (za Ostrovicu i Ravni Do), zdravstvena ambulanta, kamenolom u okviru preduzeća „Partizanski put“, Hidroelektrana „Sveta Petka“, dom kulture sa bibliotekom, tri dragstora, prodavnica zemljoradničke zadruge iz Sićeva, kafana, bife, železnička stanica i četiri autobuske stanice.

Uređenje naselja.

Stanovništvo Ostrovice se ranije snabdevalo vodom sa seoskih česmi Pura, Svinjarnik i Dejanova česma. Od 1976. godine vodosnabdevanje je organizovano preko seoskog vodovoda za čije potrebe su kaptirani izvori Vrelo (za kamenolom), Lečnica, Kladančić i Pećnik. U novije vreme izgrađene su još dve javne česme, pored škole i zdravstvene ambulante.

Ostrovica električnu energiju dobija 1948, asfaltni put 1974. (krak kroz Donju malu je asfaltiran 1978), a telefonske veze 1984. godine.

IZVOR: Prema knjizi Marije Antić „Antropogeografska proučavanja naselja Sićevačke klisure“ na osnovu proučavanja tog područje 2001. i 2002. godine, edicija Koreni – Službeni glasnik, Beograd. Priredio saradnik Porekla Milodan.