Haplogrupa I2-Y4882 među Srbima

PIŠE: Siniša Jerković
Ažurirano: 06.07.2020.

Haplogrupa I2-Y4882 je jedna od haplogrupa slovenskog porijekla prisutna u srpskoj populaciji. Predstavlja ogranak haplogrupe poznatije pod nazivom I2a Dinaric definisane SNP-om YP196. Filogenetski niz za Y4882 izgleda ovako:

I2a-M423>L621>YP196>S17250>Y4882

Starost haplogrupe Y4882 se procjenjuje na oko 1800 godina. Razvijala se u okviru opšteslovenske populacije sjeverno od Karpata. Inicijalne grane Y4882 pokazuju veću raznovrsnost na području današnje Poljske, pa se može pretpostaviti da je haplogrupa i nastala i u početku se razvijala upravo na tom području.

S obzirom na starost haplogrupe, ne treba da čudi što je ona danas kroz svoje mlađe grane prisutna kod mnogih slovenskih naroda: Poljaka, Rusina, Slovaka, Rusa, Ukrajinaca, Belorusa, Srba, ali i kod nekih neslovenskih: Mađara, Nijemaca. Kako trenutni rezultati pokazuju, haplogrupa Y4882 se pojedinačno  javlja kod Bugara, Hrvata i Slovenaca. Nije dosad nađena među Makedonskim Slovenima i Česima. Tek kod mlađih grana haplogrupe Y4882 mogu se uočiti veze sa određenim slovenskim narodima.

Y4882>Y16473 Poljaci Pogorčani (Pogórziane)
Y4882>Y16473>FT66517>BY130310 Slovaci (Karpatski gorštaci)
Y4882>Y16473>FT66517>FGC30452>A18792 Moravci (Horňácko etnografska grupa), Mađari
Y4882>Y16473>FT66517>FGC30452>FGC30460 Poljaci Gorali
Y4882>Z16969 Poljaci Velikopoljska
Y4882>Z16969>Y100616 Poljaci
Y4882>Z16969>Y100616>V2860 Poljaci Velikopoljska
Y4882>Z16969>FT28683>BY153754 Mađarska, Ukrajina
Y4882>Z16969>FT28683>BY42257 Rus
Y4882>Z16969>FT28683>BY42257>A21222 Švajcarac
Y4882>Z16969>FT28683>BY42257>A21222>Y141124 Švajcarac
Y4882>Z16969>A10230>PLE07 Nijemci/Poljska
Y4882>Z16969>A10230>PLE07>PLE04 Poljaci
Y4882>Z16969>A10230>PLE07>PLE04>PLE01 Poljaci
Y4882>Z16969>A10230>PLE07>A20031 Poljaci
Y4882>Z16969>A10230>PLE07>A20031>BY31898 Poljaci/Galicija
Y4882>Z16969>A10230>A811 Poljaci
Y4882>Z16969>A10230>A811>BY42204 Rusi
Y4882>Z16969>A10230>FGC82983 Rusi
Y4882>Z16969>A1328>FT27092>Y177643 Srbi, Bugari
Y4882>Z16969>A1328>FT27092>Y15928 Poljaci
Y4882>Z16969>A1328>FT27092>Y15928>BY30333>BY169082 Lemko Rusini
Y4882>Z16969>A1328>FT27092>Y15928>BY30333>A7318 Belorusi, Rusi
Y4882>Z16969>A1328>FT27092>Y15928>BY103931 Rusi
Y4882>Z16969>A7358 Ukrajinci, Poljaci, Hrvat Bosna
Y4882>Z16969>FGC64964
Y4882>Z16969>A12505 Poljaci, Šveđani

Na taj način, mogli bismo reći da se grana Y16473 razvijala u karpatskim gorštačkim populacijama (Goralima, Rusinima), grana A10230 među Poljacima, a grana A1328 u okviru staroruskog i srpskog etnosa.

Od starih slovenskih arheoloških kultura, Y4882 se najprije može povezati sa Praško-korčakovskom arheološkom kulturom i to sa njenom centralnom zonom, na području današnjeg jugoistoka Poljske i Prikarpatja.

Kod Srba je dosad pronađena grana Y4882>Z16969>A1328, uz nekoliko testiranih Y4882, koji nisu radili dubinske SNP testove. Svi dosad testirani A1328 su iz dinarske zone srpskog naroda: rod Ćetkovića iz Šekulara, krajiški rod Rodića (Aranđelovdan). Ovoj grani, tačnije njenoj mlađoj podgrani Y177643 pripada i krajiški rod koji slavi sv. Pantelejmona, kao i jedna porodica sa Ozrena. Status Rodića i Ćetkovića na ovaj SNP je nepoznat. Istovremeno haplogrupa Y4882 bez testiranja nižih grana je pronađena kod jednog Šumadinca, katolika iz Sinja i Hrvata iz Like.

Osim identičnog matičnog područja u Prikrapatju, čini se da je haplogrupa Y4882 imala drugačije pravce seobe u odnosu na filogenetički joj blisku I2-PH908, najdominantniju slovensku haplogrupu među Srbima. Već sada se može prilično sigurno zaključiti da nosioci haplogrupe Y4882 nisu bili u velikoj masi Slovena koja se kretala istočnim pravcem preko Donjeg Dunava, i kasnije naseljavala istočne i centralne dijelove Balkanskog poluostrva. Prateći genetske tragove, može se reći su nosioci Y4882 na Balkan došli preko zapadnih Karpata i Panonske nizije. Teško je na ovom nivou saznanja reći da li su bili dominantni u nekom posebnom slovenskom plemenu ili su se kao manjina utopili u postojeće slovenske plemenske zajednice.

Današnje prisustvo grane Y4882 među Srbima je neveliko. Iako je srazmjerno mali broj nosioca I2-YP196 haplogrupe među Srbima SNP testiran, imajući u vidu opšte prisustvo grana DYS448=20, možemo zaključiti da procenat I2-Y4882 među Srbima ne prelazi nekoliko procenata.