Poreklo prezimena, selo Vrelo (Aleksinac)

Poreklo stanovništva sela Vrelo, opština Aleksinac – Nišavski okrug. Prema knjizi Gojka Milovanovića „Poreklo stanovništva moravskog Golaka“ I deo. Pripremio saradnik Porekla Milodan.

Položaj sela.

Vrelo se nalazi u podnožju Vlajkovog brega (513 m), y dolini seoskog potoka Ževrnjaka. Najveći broj kuća skoncetrisan je sa obe strane puta Aleksinac – Svrljig (Dervenski drum), dok su ostale kuće razmeštene u obliku poktovice severno od navedenog puta.

Postanak sela i starine.

Vrelo pripada grupi starih naselja po postanku. U potesu Kremenac, na zapadu seoskog atara, postoji praistorijsko nalazište, a u potesu Popovac, pored Vrelske reke, srednjovekovno naselje. Na nekoliko lokacija pronađeni su ostaci vodovoda, crkvišta, grobalja.

U popisu Niškog kadiluka iz 1498. godine, Vrelo se pominje kao naselje sa 60 kuća i pripada zeametu Ibrahim-bega. Na karti austrijskog uhode Franje Pokornog iz 1783. godine, Vrelo je ucrtano u potesu Selište, u blizini termalnog izvora Ževrnjaka. Isti izvor navodi da u Vrelu ima 18 hrišćanskih kuća. Takođe se tragovi naselja nalaze u blizini današnje crkve Sveti Jovan u podnožju Vrelske čuke (583 m), kao i u Starom selu na istoku atara, gde su se nalazile kuće nekih familija.

U Trnavici, takođe u podnožju Vrelske čuke, pronađeni su tragovi topljenja rude gvožđa. Crkva Svetog Jovana Krstitelja podignuta je na temeljima stare bogomolje koja je porušena od strane Turaka. Pored Manastirskog potoka nalazi se crkvište Ognjene Marije. U centru sela pored stoletnih brestova nalazio se zavetni krst koji je kasnije prenešen u portu crkve Svetog Jovana Krstitelja.

Zavetina u selu je treći dan posle Uskrsa, takođe se slave Sveta Tri Jerarha, Sveti Pantalejmon i Mala Gospojina.

Ime sela.

Selo je dobilo ime po kraškom izvoru–vrelu koje izbija u podnožju Vrelske čuke (583 m).

Poreklo stanovništva.

U selu su ove familije:

-Dimitrini (Bošnjaci), 4 kuće, doseljeni iz okoline Kruševca, slave Svetog Nikolu, staro kumstvo im je iz Paligraca (Čivčije). Rodonačelnik ove familije, Janko, bio je prevodilac za turski jezik.

-Stevčini (Tatarci), 2 kuće, starosedeoci, slave Svetog Nikolu, staro kumstvo im je iz Davidovca (Svrljig).

Kasapci (Mrštanci), 25 kuća, doseljeni iz sela Mrštana kod Leskovca, starinom su iz Bosne, slave Svetog Nikolu, kumuju im Filipovići iz Vrela. Rodonačelnik ove familije, Zdravko Naumović, je posle bekstva iz Mrštana sa četvoricom sinova boravio u potesu Grabovac pored Rsovačke česme. Odatle je rešio da se nastani u Vrelu. Pošto se u međuvremenu oženio udovicom iz sela Rsovca koja je imala sina, te su Dinići iz Vrela njegovi potomci koji se i danas sa Kaspacima poštuju kao familija.

-Dinići (Baganini), 3 kuće, doseljeni iz Rsovca (Moravski Golak), slave Svetog Nikolu, kumuju im Filipovići iz Vrela.

-Rajkovci (Šočini), 2 kuće, doseljeni iz okoline Bitolja, slave Svetog Đorđa Alempija, kumuju im Kašajci iz Gornjeg Krupca (Moravski Golak). Iz ove familije ima iseljenih u Aleksincu, Sokobanji, Tašici, Bjelovaru…

-Kovandžici (Kojke), 6 kuća, doseljeni iz Kravlja (Toponica), slave Svetog Nikolu, kumuju im Kasapci iz Vrela. Pre grupisanja kuća živeli su u Ževrnjaku na putu za Paligrace, gde su se bavili pčelarstvom.

-Šoćkovi, 4 kuće, starosedeoci, slave Svetog Nikolu, staro kumstvo im je iz Paligraca.

-Stojančini, 5 kuća, starosedeoci, slave Svetog Nikolu, kumuju im Markovci iz Paligraca.

-Filipovići (Vilipovci), Nedeljkovići i Milićevići, 30 kuća, doseljeni iz okoline Bitolja, pre konačnog doseljavanja u Vrelo živeli su u Garu kod Crne Trave. Slave Svete Vračeve Kozmu i Damjana, kumuju im Rajkovci iz Vrela.

-Karjanci (Luša), 3 kuće, doseljeni iz Draževca (Aleksinac),slave Svetog Nikolu, kumuju im Filipovići iz Vrela. Pop Stevan iz Vrela nije imao potomke, pa je usvojio sestrića Goluba Kocića iz Draževca. Imaju deo familije u Rsovcu (Moravski Golak) koja je raseljena za vreme postojanja srpsko–turske granice između ovih sela.

-Ranđelovci u Bogošljovi, 14 kuća, doseljeni iz Rsovca (Moravski Golak), starinom su iz Resave, slave Svetog Nikolu, kumuju im Pavlovci iz Vrela.

Tačkovi (Džigerani), 6 kuća, doseljeni iz Rsovca, slave Svetog Nikolu, kumuju im Stanišljovci iz Vrela. Istog su porekla sa Ranđelovcima. Za vreme postojanja granice trgovali su ovnovima sa Turcima pa su im oni poverili nadgledanje voćnjaka, pčelinjaka i koša u Vrelu.

-Jovanovci (Čerkezi), 15 kuća, doseljeni iz Džigolja (Toplica), slave Svetog Nikolu, kumuju im Ranđelovci, Bogošljovi i Tačkovi iz Vrela. Pre konačnog doseljavanja u Vrelo boravili su u Draževcu (Aleksinac). Jedan ogranak ove familije naziva se Ivini.

-Milivojci (Selinke), 12 kuća, doseljeni iz okoline Bitolja, slave Svete vrače Kozmu i Damjana, kumuju im Rajkovci iz Vrela. Srodna su familija sa Filipovićima, Nedeljkovima i Milićevićima. Pre grupisanja kuća živeli su u Starom selu na istoku Vrelskog atara.

-Odžinci, 10 kuća, doseljeni iz okoline Prizrena, slave Svetog Nikolu, kumuju im Dinići iz Vrela.

-Stojilkovi, 9 kuća, doseljeni iz okoline Prizrena, slave Svetog Nikolu, kumuju im Tačkovi iz Vrela. Odžinci i Stojilkovi su srodne familije, smatra se da su nekada činili staru Bogdanovsku familiju.

-Marićovci, 5 kuća, doseljeni iz okoline Prizrena, slave Svetog Nikolu, kumuju im Vučinci iz Vrela. Pre grupisanja kuća živeli su u Vrbici, potesu severno od Vrela. Verovatno su se istovremeno doselili sa Odžincima i Stojilkovima iz iste ogblasti, pa su se sa njima svojatali i pomagali.

-Bučinci, 4 kuće, starosedeoci, slave Svetog Nikolu, kumuju im Stojančini iz Vrela.

-Dejanovci, 5 kuća, starosedeoci, slave Svetog Nikolu, kumuju im Krotinci iz Paligraca. Srodna su familija sa Stojančinima iz Vrela.

-Bakalci, 1 kuća, doseljeni iz iz Gornjeg Krupca (Moravski Golak), slave Svetog Nikolu, kumuju im Cuninci iz Vrela. Nekadašnje poreklo im je zajedničko sa Dejanovcima.

-Petrovci (Baćkovi), 5 kuća, doseljeni sa Kosova, slave Svetog Nikolu, staro kumstvo im je iz Paligraca (Đurđanovci).

-Petrovci (Đolkini), 6 kuća, doseljeni iz Donje Trnave (Toponica), slave Svetog Stevana, staro kumstvi im je iz Belog Brega (Aleksinac). Vuku zajedniško poreklo sa Baćkovima.

-Lilinci (Gocići), 9 kuća, doseljeni iz Kravlja (Toponica), slave Svetog Andreja, staro kumstvo im je iz Kravlja. Rodonačelnik ove familije, Jovan, oženio se udovicom Dockom iz stare Lilinske familije u Vrelu, imaju srodnu familiju u Kravlju, Jančićevi.

-Lilinci (Đorđevići), 3 kuće, ne znaju odakle su doseljeni, slave Svetog Nikolu, kumuju im Tačkovi iz Vrela.

-Boninci, 8 kuća, starosedeoci, slave Svetog Nikolu, staro kumstvo im je iz Dobrujevca (Aleksinac).

-Pavlovci, 5 kuća, starosedeoci, slave Svetog Nikolu, staro kumstvo im je iz Dobrujevca (Aleksinac). Srodna familija su im Boninci. Iz ove familije potekao je narodni poslanik Pavle Savić (1844—1902) za vreme Nikole Pašića, zatim njegov sin Aranđeo Savić (1881–1943), učitelj, narodni poslanik, sreski prosvetni nadzornik, predsednik opštine, rezervni potpukovnik, učesnik ratova od 1912–1918. godine, predsednik Ravnogorskog odbora. Imaju delove familije u Draževcu i Gornjem Krupcu.

-Stanišljovci (Entegadžinci, Debeljarci), 10 kuća, starosedeoci, slave Svetog Nikolu, staro kumstvo im je iz Paligraca. Za vreme Turaka kuća im je bila u Selištu. Rodonačelnika ove familije, Stanisava, najpre su usvojili Bakalci, pošto je skoro cela njegova porodica prebegla u Kneževinu Srbiju oko 1861. godine, zbog ubistva nekog Turčina. Zatim je Stanisav dobio plac na utrini preko puta od Bakalske kuće i formirao domaćinstvo. Iz ove familije potiče Ivan Milosavljević, jedan od narodnih prvaka u Niškoj buni 1841. godine i ranijim bunama u Niškom kraju. Njegovi sinovi Stevan i Pavle naselili su se sa porodicama u Aleksincu i Bobovištu.

-Cuninci, 4 kuće, starosedeoci, slave Svetog Nikolu, staro kumstvi im je iz Labukova (Moravski Golak).

-Ilijinci, 4 kuće, starosedeoci, slave Svetog Nikolu, staro kumstvo im je iz Paligraca. Srodna su familija sa Šoćkovima.

Romi – kovači:

-Osmanovići, 5 kuća, doseljeni sa Kosova, pokršteni za vreme Drugog svetskog rata. Slave Svetog Vasilija i Đurđevdan. Imaju delove familije u Kravlju, Miljkovcu i Velepolju (Toponica).

Tokom HH veka u Vrelu su doseljene sledeće porodice:

-Košavci iz Jezera (Moravski G olak), 1 kuća, slave Svetog Đorđa,

-Krstići iz Labukova (Golak), 1 kuća, slave Svetog Đorđa,

-Milojkovići iz Labukova (Golak), 1 kuća, slave Svetu Petku,

-Vasići iz Labukova (Golak), 1 kuća, slave Svetog Jovana,

-Savići (Šarci) iz Prekonozi (Golak), slave Svetog Nikolu,

-Milojevići (Oroberci), 1 kuća.

IZVOR: Prema knjizi Gojka Milovanovića „Poreklo stanovništva moravskog Golaka“ I deo. Pripremio saradnik Porekla Milodan.