Poreklo stanovništva sela Rajince (po knjizi Malo i Veliko Rajince), opština Preševo – Pčinjski okrug. Prema knjizi Jovana F. Trifunoskog „Kumanovsko – Preševska Crna Gora“ a na osnovu prikupljenih podataka od 1940. do 1943. godine. Pripremio saradnik Porekla Milodan.
Malo Rajince:
Položaj naselja.
Selo se nalazi južno od Velikog Rajinca., od koga je odvojeno manjom planinskom kosom. Seoske kuće su po dnu i na stranama jedne suve doline i one su većim delom eksponirane prema istoku. Oko kuća su njive. Voda se pije iz bunara.
Prošlost.
Malo Rajince je zaselak Velikog Rajinca i sastoji se iz jedne mahale u kojoj ima 9 rodova sa 12 domova. Ranije naselje se zvalo Muhadžir Maala i računalo se kao sastavni deo Velikog Rajinca. Od 1912 g. mahala se zove Srpska, odvojena je od glavnog naselja i kao zaselak dobila je ime Malo Rajince.
Danas u naselju živi doseljeno pravoslavno stanovništvo. Pre njih, do početka balkanskog rata, ovde su živele 15 muhadžirskih muslimanskih porodica koje su kao kolonisti došli 1878 g. najviše iz okoline Vranja. Ti prvobitni stanovnici, sa oslobođenjem oblasti od turske vlasti, iselili su se u Kumanovo i Malu Aziju.
Poreklo stanovništva.
Seoski rodovi su:
-Janovi (2 k, sv. Nikola), došli su 1912 g. Iv pčinjskog sela Klinovca.
-Dešići ili Trničani (2 k, sv. Arhanđeo), doselili su se iz vranjskog sela Trnice u isto doba kada i Janevi.
-Bogdanovići (2 k, sv. Arhanđeo), potiču od braće Božina i Anđelka koji su došli 1915 g. iz istog mesta odakle su i Dešići.
Posle 1912 g. došli su još:
-Stankovići (1 k, sv. Nikola) iz Klinovca (Ristovac),
-Arsevi ili Donče (1 k, sv. Paraskeva) iz Nedoksrstenika (Pčinja),
-Stojkovi (1 k, sv. Nikola) Iz Pčinje,
-Mitevci (1 k, sv. Nikola.) iz Pčinja,
-Ilići (1 k, sv. Nikola) iz Bogoševa (Vranje) i:
-Pešići (1 k, sv. Paraskeva) iz Masurice.
Od pobrojanih rodova Stojkovi i Mitevci su naseljeni kao kolonisti na utrinu, dok su ostali došli na kupljeno zemljište. Zajednička slava svih stanovniš je Velika Gospođa. O praznicima stanovnici iz Malog Rajinca pohađaju crkvu u Velikom Rajincu.
Veliko Rajince:
Položaj naselja.
Selo se nalazi u podnožju Crne Gore pri silasku Gospoinske Reke u ravnicu. Veći deo seoskih kuća eksponiran je prema jugu ili istoku.
Zemlje i šume.
Njive i livade nalaze se ispod sela s leve strane Moravice. Šuma ima vrlo malo iznad sela. Topografski nazivi za njive su: Blato, Kajsizje, Osoj, Budžak, Ara Šarkit (Šarkova Njiva); za šumu i brda: Dunja, Ploča, Vrba, Bukoci, Vakf, Kula, Reza.
Vode.
Voda za piće dobija se iz bunara i česama koji su u blizini kuća. Oko sela se nalaze kladenci. Glavniji su kladenci: Pladništge, Šaran Puli (Šarena Kokoš), Uji Vtoft (Hladna Voda).
Tip sela.
Selo je zbijenog tipa i niznog oblika. Sredinom sela protiče reka koja ga polovi na dva dela. Kuće su grupisane u mahalama: Tabak, Arslanska, Zenelska, Mehska, Hutska, Rečna i Bakanska. Sve su mahale u neposrednoj blizini. Njihova su imena po glavnijim rodovima.
Selo ima 53 roda sa 196 domova.
Prošlost i strine.
Iznad sela nalazi se mesto zvano Selište. Tu su pre nekoliko godina otkopani stari pravoslavni grobovi. Kod današnjih seljaka očuvana je tradicija da je na Selištu postojalo gradsko naselje („grad“) sa pravoslavnaš južnoslovenskim stanovnicima. Kazuje se da je u ranijem naselju bio veoma razvijen samardžiski zanat. Naselje je imalo i crkvu, ali je ona kasnije porušena i njen materijal, po uveravanju pravoslavnih seljaka, sada se poznaje na džamiji u Velikom Rajincu. Na ruševinama stare crkve pravoslavni seljaci iz Velikog Rajinca 1939 g. sagradili su novu koja je posvećena sv. Nedelji.
Ime selu.
Ime Rajince po jednima je ostalo od nekadašnjeg osnivača sela koji se tobože zvao Raja. Po drugima ime naselja je došlo od „raja“ (pokoreno stanovništvo). Postoji i treće tumačenje koje navodi da je ime sela postalo od „raj“ jer se naselje ističe bogatstvom i lepim položajem.
Iseljenih starinačkih pravoslavnih rodova iz Velikog Rajinca ima: U Oslaru (Aleksići), Leosaju (Grbovci), moravičkom selu Bukurevcu (Anđelkovi) i u celima Vranjske Pčinje. Cada y selu živi: 1 stariiački pravoslavni rod, 35 doseljenih pravoslavnih rodova, 1 starinački poislamljen rod, zatim doseljeni muslimani i Cigani-Romi.
Poreklo stanovništva.
Rodovi pravoslavnog stanovništva su:
-Ristići (3 k, sv. Arhanđeo), starinpi.
Ostali rodovi su doseljenici i to počev od 1912 godine.
Rodovi doseljeni na kupljeno zemljište:
-Bogdanovići (1 k, sv. Arhanđeo), iz pčinjskog sela Trnice.
-Savići (1 k, sv. Nikola), iz ristovačkog sela Sejaca.
-Tasići (1 k„ sv. Nikola), iz Surdulice.
-Brezovački ili Stankovići (1 k, sv. Nikola,), iz vranjskog sela Brezovice.
-Đorđevići (1 k, sv. Arhanđeo), iz Vladičinog Hana.
-Andonovići (1 k, sv. Nikola), iz Jelašnipe (Vladičin Han).
-Mihalovi (4 k, sv. Nikola), iz krivopalanačkog sela Stajevca.
-Palančani (3 k, sv· Arhanđeo), iz Krive Palanke.
-Nikolići (2 k, sv. Đorđe Alimpije), iz Kršeznice (Ristovap).
-Ivkovići (1 k, sv. Nikola), iz Vladičnnog Hana.
-Stojanovići (1 k, sv. Nikola), iz Kraljeve Kuće (Bujanovac).
-Matići (1 k, sv. Nikola), po mestu starine ovde ih zovu i Masuričaii.
-Crnovčani ili Pavlovići (1 k, sv. Arhanđeo), iz Crnovca kod Vranja.
-Ljubići (1 k, sv. Đorđe Alimpije), iz Karadnika (Bujanovac).
-Mitići (1 k, sv. Nikola) i:
-Stojkovići (1 k, sv. Arhanđeo), iz vranjskog sela Crnog Vrha.
– Veljkovići (1 k, sv- Arhanđeo), iz Klinovca (Pčinja).
-Dimitrijevići (1 k, sv. Jovan), iz Surdulice.
-Krstići (1 k, sv. Arhanđeo), imaju isto poreklo kao i Crnovčani.
-Denkovci (1 k, sv. Arhanđeo), iz Trgovišta (Kriva Palanka).
-Stanojevići (1 k, sv. Nikola), iz Masurice.
-Nešići (2 k, sv. Đorđe Alimpije) i:
-Ristići (1 k, sv· Arhanđeo), iz Žbevca kod Ristovca.
-Dodići (1 k, sv Paraskeva), došao Mirko Dodić, učitelj, iz vranjskog sela Lukova. Ovo je najmlađi rod, doseljen 1928 g. Mirko Dedić ovde je sazidao kuću i kupio zemljište.
Ostali pomenuti rodovi uglavnom su došli: 1912, 1915 i 1919 godine.
Rodovi doseljeni kao kolonisti na utrinu:
-Nikolići (1 k, sv. Dimitrije), iz Baraljevca kod Ristovca.
-Arsini (2 k, sv. Arhanđeo), iz Pčinje.
-Mitini (1 k, Krstovdan), Iz Pčinje.
-Tasići (4 k, sv. Arhanđeo), došli četiri brata iz ristovačkog sela Krševice.
-Novakovići (4 k, sv. Nikola), po mesgu starine zovu ih i Masuričani.
-Kostići (3 k, sv. Nikola), iz Surdulice.
-Cvetkovi (1 k),
-Andon (1 k),
-Velinović (1 k) i:
-Slavkovi (1 k), iz okoline Bosiljgrada. U selu su poznati pod imenom „Bugari“. Svi slave sv. Arhanđela.
Svi pravoslavni stanovnici u Velikom Rajincu zajednički slave Veliku Gospođu i Beli Petak.
Poislamljeii su:
-Selmanovi ili Poturovci (1 k), starinci. Sada se izdaju da su od fisa Tsača i katkada se ubrajaju kao da su iz muslimanskog roda, Hutovi. Od uvek u rodu bila „jedna kuća”.
Rodovi muslimanskog stanovnišva su:
-Redžovi (16 k), od fisa Sop. Redžo, od kota je ostalo rodovske ime, predak je iz šestog pojasa. Za njega se zna da se kao musliman doselio iz mesta Reč u Malesiji pre 180 godina.
-Mehovi (21 k), došli su odmah iza prvog roda. Priča se da su njihovi preci u Severnoj Arbaniji bili katolici. Ovo je njihovo rodovsko ime doneto iz starine, dok su u Velikom Rajincu oni poznati pod imevzom Šarko: vele po „šarenom prasetu” koje su nosili iz starine. Pre nego što su ušli u Veliko Rajince oni su saznali da su stanovnšgi koji su tu pre njih došli iz Arbanije po veri muslimani, stoga ovi zakolju prale, promene imena i zatečenom arbanaškom stanovništvu jave da su muslimni
-Hutovi (17 k), od fisa Tsač (neki kažu još i Elšan). Došli su kada i Mehovi. Starinu znaju u Severnoj Arbaniji.
-Bakan (8 k) od fisa Tsač. Doselili se iz mesta „Bakan“ u Arbaniji. Ovde žive od pre 150 godina.
-Uka (10 k),
-Tabak (15 k) i:
-Sulj Sefa (4 k), svi od fisa Tsač. Doselili se kada i rod Bakan. Poreklom su iz Severne Arbanije.
-Zenelovi (14 k), došli su pre oko 120 godina preko Gornje Morave. Starina im je u Severnoj Arbaniji gde su pripadali fisu Kruja Zi.
-Apslanovi (11 k), od fisa Sop. Doselili se iz leskovačkog sela Miraševca oko 1850. godine. Kažu da ih odatle silom preselio vranjski Husein Paša kome su stanovnici iz ovog roda ubili zaptiju. Dalja im je starina u Severnoj Arbaniji.
-Garalici (16 k), od fisa Šalja. Doselili se oko sredine 19 veka, preko planinskog sela Gara, gde su živeli oko 40 godina. Poreklom su iz Severne Arbanije.
-Selmanovi (1 k), od fisa Kruja Zi. Doselili se 1912. godine iz Maminca (Moravica), gde su proveli oko 30 godina. Starina im je ista kao i kod roda Zenelovi.
Iseljeni muslimani.
U tursko doba iseljena je 1 porodica y Crnotince (Salijovi) i 2 porodice (Veselovi i Jonuzovi) u Biljaču).
Cigani-Romi.
U selu ima 6 ciganskih porodica, od kojih tri nemaju svojih kuća. Ove ciganske porodice smatraju se kao privremene. Tri porodice znaju poreklo iz Bujanovca, dok su ostali doseljeni iz Biljače. Cigani u Velikom Rajincy rade kao napoličari, sluge i seoski čuvari.
IZVOR: Prema knjizi Jovana F. Trifunoskog „Kumanovsko – Preševska Crna Gora“ a na osnovu prikupljenih podataka od 1940. do 1943. godine. Pripremio saradnik Porekla Milodan.
Komentari (0)