Poreklo stanovništva naselja Gornje Brijanje, ošpština Bojnik – Jablanički okrug. Prema knjizi Jovana V. Jovanovića „Pusta Reka“. Priredio saradnik Porekla Milodan.
Položaj sela.
Selo Gornje Brijanje se nalazi na mestu gde se na severu zatvara pustorečki basen, na levoj obali Puste Reke. Locirano je na mestu najpovoljnijem za prirodna ljudska naselja; ima prostrano i plodno polje, tekuću vodu i brežuljakast teren pogodan sa vinograde, vićnjake, šumu i pašu.
Tip sela.
Gornje Brijanje je selo zbijenog tipa. Ima 6 mahala: Nasip, Srednji Šor, Cunga, Brođani, Likarci i Odžinci, koje su među sobom razdvojene seoskim sokacima.
Ime sela.
Po jednoj legendi, vlasnici sela Donjeg i Gornjeg Brijanja bila su dva brata istog imena – Barjam. Kada su se braća podelila između sebe, jednom je pripalo donje naselje i nazvano Donji Barjam, a gornje drugom bratu i dobilo ime Gornji Barjam. Vremenom se naziv Barjam pretvorio u Brijanje, pa su tako sela nazvana Donje i Gornje Brijanje.
Po drugoj legendi, na mestu gde je podignuto selo Brijanje, rastao je bujni burjan, pa je dobilo ime po ovoj biljci – Burjan – Brijanje.
Vode.
Pored sela Gornjeg Brijanja teče glavna tekućica ove oblasti – Pusta Reka, pošto primi vode svih pritoka sa teritorije cele Kotline. Pored vode tekućice, neposredno ispod sela utiče u Pustu Reku i potok Krušica, koji izvire iz hajdučkog Kladenca, pod Dobrom Glavom i natapa dolinicu koja pripada Gornjem Brijanju.
Blagodareći pritisku Puste Reke, izdanske vode su blizu površine i svaka kuća ima svoj bunar. U najnovije vreme, dve grupe kuća ovog sela, iskopali su bunare na lokalitetima Tronj i Luka koji se nalaze na višim terenima i iz ovih bunara plastičnim cevima doveli vodu u svoja dvorišta i kuće. Neke kuće koriste hidrofore kojima crpe vodu iz svojih bunara.
Zemlje i šume.
Atar ovog sela je veliki 949 hektara. Od ove površine oranice i bašte zauzimaju prostor od 689 hektara, voćnjaci 11, vinogradi 23, livade 30, pašnjaci 36, pod šumom je 116 a neplodno 44 hektara.
Zemljište nosi ove nazive: Cunga, Tronj, Luka, Šavaradin, Jezero, Bunarište, Jeketari, Grčka Šuma, Česta, Drenovački Rid, Lojza, Staro Selo, Rev, Gurgac, Kale, Sadikov Kal, Spasina Padina, Hajdučki Kladenac, Kaleniče, Pesine, Devet Bira, Zidine, Paprat i Koviljski Rid.
Postanak sela i pršlost.
Na lokalitetu Cunge dr Milutin Garašanin utvrdio je neolitsko nalazište na velikom prostoru iz vinčansko-pločničkog perioda. Za istoriju ovog kraja vema su značajni ostaci rimske tvrđave na ridu jugoistočno od sela. Po tragovima tvrđava je bila duga oko 500 metara a široka 100 metara. Unutar spoljašnjeg zida, naročito na severozapadnom delu, očuvani su zidovi od zgrada četvrtastog oblika u visini oko 75 santimetra. Među kamenjem od porušenih zidova utvrđenja i zgrada nalaze se odlomci starih tegula. Jedna meštanin iz Gornjeg Brijanja našao je među ovim ruševinama četiri metalna novčića; dva iz doba rismkog cara Aurelijana, jedan iz doba cara Galijena i jedna vizantijski novčić.
Hajdučki Kladenac i iznad njega lokalitet Crkvište su isto tako zanimljivi tragovi prošlosti ovog kraja. Kod kladenca su se sastajali hajduci dok je na mestu Crkvište sada mlad bagrenjar. Draško Krstić, učitelj u Pridvorici tvrdi da je pre desetak godina na istom mestu pronašao delove keramiičkog posuđa pa čak je jedan sud za vodu.
Na lokalitetu Gurgec, pri dnu rida koji se spušta ka Pustoj Reci, iznad samog potoka Krušice, postoji jedna šuplja stena. Po narodnom verovanju, ona je stanište samovila, koje u gluvo doba noći, pre izlaska sunca, svojom vanprirodnom moći leči novorođenčad od plača i drugih bolesti.
Poreklo stanovništva.
Iako na plodnoj zemlji i živoj saobraćajnici, Gornje Brijanje spada u grupu pustorečkih sela, čije stanovništvo opada, ali ne rapidno za razliku od drugih sela u okolini. Tako je ono 1953. godine imalo 168 kuća i 1013 žitelja dok je 1971. godine broj kuća iznosio 217 a broj stanovnika smanjen na 925. Ovo ukazuje na raspad porodičnih zadruga i usitnjavanje seljačkog radnog gazdinstva.
Sada u Gornjem Brijanju žive ovi rodovi:
-Ristići su starosedeoci – pod Turcima doseljeni sa Kosova.
-Smiljkovići su starosedeoci.
-Tasići su starosedeoci.
-Markovići su starosedeoci – pod Turcima doseljeni sa Kosova.
-Stanojevići su doseljeni iz Urviča – Vladičin Han.
-Cakići su doseljeni iz Trebešinja – Vranje.
-Videnovići-Garci su doseljenii iz Gara – Vlasotince.
-Jovanovići-Grci, Ašani, su doseljeni iz Grčke Makedonije.
-Đorđevići-Kozilci su iz sela Kozila – Vlasotince.
-Đorđevići drugi su doseljeni iz Ruplja – Crna Trava.
-Stojkovići-Jurkovići su iz Ruplja.
-Blagojevići-Odžinci su doseljeni iz Dobrog Polja.
-Tasići-Vranjanci su doseljeni iz Trebešinja.
-Vučkovići su doseljeni iz Crne Trave.
-Ristići drugi su doseljeni iz Crne Trave.
-Sokolovići su doseljeni iz Crne Trave.
-Mladenovići su doseljeni iz Gara.
-Krstići su doseljeni iz Crne Trave.
-Petkovići su doseljeni iz Lomnice – Vlasotince.
-Stefanovići-Jumerovi su doseljeni iz okoline Vlasotinca.
-Dimanići su doseljeni iz Vlasotinca.
-Mladenovići drugi su iz okoline Vranja.
-Stojanovići su doseljeni iz Gara.
-Milovanovići su doseljeni iz Bujšine – Grdeliča Klisura.
-Stojkovići drugi su iz Bujšine.
-Pavlovići su iz Bujšine.
-Markovići su iz Bujšine.
-Simonovići-Kostadinovci su iz Trebešinja.
-Jovići su iz Slatine – Kopašnica.
-Stojkovići-Zebinci su iz Slatine – Kopašnica.
-Mitrovići su doseljeni iz Broda.
-Stojanovići-Padežani su doseljeni iz Padeža – Grdelička Klisura.
-Stamenkovići su doseljeni iz Jelašnice kod Niša.
-Ignjatovići su doseljeni iz Padeža – Grdelička Klisura.
-Stojkovići drugi-Zebinci su iz Zebinaca.
-Mitrovići su iz Zebinaca.
Zanimanje stanovništva.
Osnovno zanimanje je zemljoradnja. Plodna zemlja je u dolini Puste Reke, uz primenu agro-tehničkih mera daje dobre rezultate. Seje se pšenica i kukuruz sa maksimalnim prinosom obeju kultura, kao i znatnim tržišnim viškovima. Baštovanstvo i porizvodnja krompira samo za domaće potrebe. Voće koriste za proizvodnju rakije, a vinogradi za vino i rakiju.
Stočarstvo je stajsko. Čuvaju po dve krave, prosečno po domaćinstvu. Ovaca ima malo. Za uzgoj svinja ima dobrih uslova ali se ne koriste.
Gornjobrijančani se bave pečalbarskim zanatom. Idu u velike gradove i rade sve poslove. U samom selu registrovano je 11 zanatskih radnji: tri stolara, kolar, bombondžija, pet zidara fasadera i jedan moler-farbar.
Omladina se školuje. Selo nema svoju školu pa đaci idu u susedno mesto Kosančić, udaljeno jedan kilometar.
IZVOR: Prema knjizi Jovana V. Jovanovića „Pusta Reka“. Priredio saradnik Porekla Milodan.
Komentari (0)