Poreklo stanovništva sela Gornovac, opština Trgovište – Pčinjski okrug. Prema knjizi Jovana F. Trifunoskog „Gornja Pčinja“, nastaloj na osnovu podataka prikupljenih delimično 1940. godine, kao i 1949. i 1950. godine. Priredio saradnik Porekla Milodan.
Položaj sela.
Gornovac leži na severozapadnoj padini Široke Planine u gornjem delu doline jednog povremenog potoka, koji se uliva u Pčinju. Najbliža naselja su: Petrovac, Dumbija i Široka Planina.
Vode.
Meštano koriste vodu za piće sa česama, koji nose ove nazive: Kamenita Češma, Studena Voda i Ornička Češma. Na ataru oko sela izbije nekoliko slabih kladenaca.
Zemlje i šume.
Nazivi za oranice, šumu i pašu su: Bačevište, Ržanje, Stamenov Čukar, Jelovarnik, Boškovac, Kopljača, Kitka, Tvrdova Čuka, Selište, Gradina, Barica, Bozovica, Dubje i Cigansko Grobje.
Tip sela.
U početku je Gornovac, kada je imao manji broj stanovnika, bio selo zbijenog tipa. Te su se kuće nalazile na mestu gde je danas Padina Mahala. Pre sto i više godina stanovnici su se premestili na današnja mesta, gde su im bile stočarske kolibe.
Danas je Gornovac selo razbijenog tipa i podeljen je na mahale: Ržanje (6 kuća), Baba-Ružinci (2), Padina (8), Ornica (3) i Srednja Rtina (6). Udaljenost između mahala je znatna, jer zbog neravnog terena treba prilično vremena da se pređe iz jedne mahale u drugu.
Ukupno Gornovac ima 8 rodova sa 25 domaćinstava – podatak iz 1950. godine.
Postanak sela, starine i prošlost.
Na ataru postoji mesto Gradina bez ikakvih starina. Ispod mahale Ornice je mesto Selište. Po pričanju, tu je nekada bilo selo pre sadašnjeg; kasnije se taj „narod izgubija“. Na Selištu se u njivama iskopavaju temelji „od zgrađe“.
Na mestu Dubje postoji crkvište zvano Pantelijelište; tu su se ranije poznavali ostaci od zidova. Meštani na ovom crkvištu ne vrše nikakav obred. Neki meštani se domišljaju da je crkva „od rimsko“. Na crkvištu su meštani vršili iskopavanja 1939. godine i tom prilikom, pored temelja od hrama, pronašli su jedno „ćupče“.
Današnji Gornovac nije staro selo. Njega su osnovali, kako je pomenuto kod sela Petrovac, dva brata pre oko 150 do 180 godina. Braća su bila poreklom iz sela Nerava u istojoblasti. Od prva dva osnivača Gornovca potiče 5 rodova, dok su se ostala tri gornovačka roda doselila nešto kasnije i sa drugih strana.
Ne zna se kako je selo dobilo ime. Potes Cigansko grobje dobio je naziv po tome što su tu bili sahranjeni neki Cigani gurbetari. Na ovom mestu su danas njive. Gornovac nema crkvu i zbog toga meštani o većim praznicima posećuju crkvu u Šaprancu ili Šaincu.
Seoska slava je Spasovdan; ista slava postoji i u Neravu odakle su doseljeni osnivači sela.
Kazuje se da je ovde, kad je bio „stari narod“, vladala je „u neki vek čuma“.
Poreklo stanovništva.
U Gornovcu stanovnici pripadaju ovim rodovima:
-Deda-Menkovci potiču od o snivača sela, koji su bili poreklom iz Nerava – misli se da su tamo bili starinci. Pojasevi unaazad: Ariton, 43 godine – Petko – Stamenko – Stevan – Menko, osnivač roda po kome su dobili ime. Deda-Menkovci su poznati su još i kao:
-Padinci i Ivanovci.
-Baba-Ružinci su „delenici“ roda Deda-Menkovci. Dve porodice od ovog roda posle Prvog svetskog rata iselile su se u Čukarku jod Preševa.
-Srednjortinci potiču od osnivača sela. Rodovsko me dobili su po nazivu potesa na kome su se naselili.
-Poparejci potiču od osnivača sela. Kuće su im u mahali Srednja Rtina.
-Orničani potiču od osnivača sela. Ime su dobili po nazivu potesa.
-Ržanjci. Za njih sse priča da su iz sela Puste Reke (?) u jablaničkom srezu. U mestu starine živelo je sedmoro braće i jedna sestra. Neki Arbanasi su pokušali da im ugrabe sestru. Njih su braća pobili i zbog toga se iz starine iselili. Najpre su došli u Gornju Lesnicu. Tu im se nije dopalo, pa su se dva brata naselila u susednoj Dumbiji – rod im se zvao Gramatčani, sada iseljen; jedna brat otišao je u Radovnicu; jedan u „Gnjilansko“ a samo jedan je ostao da živi u Gornjoj Lesnici. Rod Ržanjci imaju ovu genealogiju: Jovan, 70 godina, protojerej sada naseljen u Šaincu – Doda – Stamenko – Rista – Ivan, jedna od braće koji se odselio. Ne zna se kako su dobili naziv Ržanjci. Kuće su im u istoimenoj mahali. Jedna porodica se posel Drugog svetskog rata iselila u Vojvodicu.
-Jasički i Stojan. Kuće su im u mahali Padina. Ne znaju za svoje poreklo.
Rod Ržanjci slavi Aranđelovdan a ostali rodovi slave Sv.Petku i Nikoljdan. Sv.Petka se slavi i kod rodova u Neravu odakle su se doselili osnivači sela.
Iseljeni rodovi.
-Stanojevići i Ristići su se iselili u Čukarku kod Preševa 1925. godine.
IZVOR: Prema knjizi Jovana F. Trifunoskog „Gornja Pčinja“, nastaloj na osnovu podataka prikupljenih delimično 1940. godine, kao i 1949. i 1950. godine. Priredio saradnik Porekla Milodan.
Komentari (0)