Poreklo stanovništva sela Žitorađe (po knjizi Žitorađa), opština Vladičin Han – Pčinjski okrug. Prema knjizi Jovana F. Trifunoskog „Vranjska Kotlina“, nastaloj na osnovu podataka prikupljenih od 1951. do 1955. godine. Priredio saradnik Porekla Milodan.
Položaj sela.
Žitorađe je poljsko selo; leži oko reke Vrle na dnu Masuričke Kotlinice. Pokraj Žitorađe vodi put Vladičin Han – Surdulica.
Vode.
Meštani koriste vodu za piće iz bunara,
Zemlje i šume.
Nazivi potesa su: Krenovac, Dubrava, Durićeva Dolina, Širine, Sivoš, Crkvište, Kaluđerka, Čivlak, Vlaški Dol i Krakavica.
Tip sela.
Žitorađe je selo razbijenog tipa. Sidžimska Mahala leži levo od Vrlo, dok su ostale tri mahale – Čingovska, Šejtanovska i Durićevska – na desnoj strani Vrlo.
Žitorađe je 1952. godine u svom sastavu imala 119 domaćinstava.
Postanak i ime sela, starine i prošlost.
Mesto Crkvište nalazi se između Šejtanovske i Durićevske Mahale. Ova je crkva „propala“ za vreme Turaka. Ranije su se poznavali putevi koji su vodili prema toj crkvi. Priča se da je bila posvećena Sv. Luki.
Potes Kaluđerka nalazi se u istočnom kraju sela, iznad Sidžimske Mahale. Veruje se da je tu postojao stari manastir, a oko njega nalazilo se „kaluđersko groblje“.Od ranijeg manastira iskopavani su temljei, grobovi i jedan bunar.
Jurište je mesto u istočnom delu sela, blizu Manastirišta. Priča se da se jednom na Jurištu okupljao narod i dogovarao za ustanak protiv Turaka. Tada su na okupljeni narod „izvršili juriš Debrani“. Tom prilikom neveste su pobacale nakit u bunare.
Kada su osnovana Žitorađe ne zna se. Ime naselja bez sumnje postalo je zbog rodnosti njegove okoline. Prilikom oslobađanja od Turaka 1878. godine naselje je imalo veći broj muslimanskih Arbanasa i četiri srpske kuće. Domovi Arbanasa nalazili sz se i svim današnjim mahalama. Pojedine porodice zvale su se: Osmanovi, Avmetovi, Pajazitovi, Ramanovi, Rakipovi i dr. Te godine Arbanasi su se iselili a zemlju prodali Srbima. Žitorađe je imalo dva muslimanska groblja. Jedno se nalazilo u Durićevoj Dolini. Tamo se poznaju pojedini grobovi. Priča se da je Žitorađe pod Turcima imala i džamiju „na drveni direci“.
Od Srba 1878. godine u Žitorađi po jednu kući imali su ovi rodovi: Ćosini, Lušini, Pavlovići i Petkovići. Srbi su radili kod Arbanasa kao momci i čifčije. Pomenute godine u selu su zatečene 3-4 ciganske kuće. Glavni deo stanovništva Žitorađe jo doseljeno posle oslobođenja od Turaka. Ti stanovnici su doseljeni pretežno iz pojedinih sela u Grdeličkoj Klisuri.
Seoska slava je prvog dana Duhova. Ova slava „uzeta je zbog stočnih bolesti i gradobije“ posle oslobođenja od Turaka.
Groblje se nalazi kod Čengovske Mahale.
Poreklo stanovništva.
Srpsko stanovništvo.
Za vreme Turaka živeli su u Žitorađi:
-Ćosini ili Aleksići, Nikoljdan;
-Lušini ili Ivanovići, Mitrovdan;
-Pavlovići, Sv. Vasilije i Mitrovdan i:
-Petkovići, Aranđelovdan. Svi se smatraju da su starinci.
Po oslobođenju od Turaka doseljeni su iz sela u Grdeličkoj Klisuri:
-Cvetkovići ili Prićevci, Sv. Vrači, doseljeni su iz Mrtvice.
-Simonovići ili Vatkovci, Nikoljdan i:
-Kostići ili Kamenjarci, Nikoljdan, su doseljeni iz Džepa.
-Đorđevići ili Mačkatovci, Aranđelovdan, su došli iz Mačkatice.
-Ivkovići ili Krajča, Jovanjdan i:
-Dimići, Aranđelovdan, su doseljeni iz Dikave.
-Ničići, Nikoljdan i:
-Mijići, Mladenci, su došli iz Manajla.
-Petrovići ili Manailci i Stojkovići –slave Mladence – 40 Mučenika – su doseljeni iz Manajla.
-Milosavljevići, Aranđelovdan, su doseljeni iz Letovišta
-Dupljanci ili Stankovići, Nikoljdan, su doseljeni iz Dupljana.
-Tegovištani, Aranđelovdan su iz Tegovišta.
-Raulovići, Aranđelovdan, su doseljeni iz Troskača.
Doseljenici iz Vranjske Kotline:
-Pepelarci ili Mitići, Jovanjdan i:
-Cvetkovići, Nikoljdan, su doseljeni iz Bigle. Dalje poreklo Cvetkoića je iz okoline Paraćina.
-Trebešinjci ili Mitići, Jovanjdan, su iz Donjeg Trebešinja
-Kadivkini ili Đorđevići, Sv. Petka, su doseljeni iz Repinca. Oni su starinci u ovoj oblasti.
-Mišići, Mitrovdan, posrbljeni Cincari („Grci“) su doseljeni iz Preobraženja a tamo su došli iz Makedonije. Za njih se priča da vole trgovinu i lakši život.
-Stajkovići, Aranđelovdan, su doseljeni iz Jovca.
-Zdravkovići, Mitrovdan, su doseljeni iz nekog vranjskog sela pored Južne Morave.
-Kolonci ili Dinići, Aranđelovdan, su doseljeni iz Kunova. Izgleda da su tamo bili starinci.
Doseljeni iz drugih oblasti:
-Kazakovi, Nikoljdan, su doseljeni iz Poljanice.
-Pop Stošini, Aranđelovdan, su doseljeni iz Kruševe Glave, negde kod Radovnice u Gornjoj Pčinji.
-Vitkovići, Aranđelovdan, su doseljeni iz Gornje Pčinje.
-Ivkovići ili Velešanci, Mitrovdan, su doseljeni iz Velesa.
Muslimanski Cigani:
-Ramčići ili Cocići i:
-Šerini ili Asanovići ovde žive od turskog doba.
-Kajtaza se doselio iz Prištine.
Pravoslavni Cigani:
-Brankovići, Nikoljdan, su doseljeni posle 1878. godine „iz nekog sela u Makedoniji“. Odatle su pobegli od Turaka.
IZVOR: Prema knjizi Jovana F. Trifunoskog „Vranjska Kotlina“, nastaloj na osnovu podataka prikupljenih od 1951. do 1955. godine. Priredio saradnik Porekla Milodan.
Komentari (0)