Poreklo prezimena, selo Moštanica (Vranje)

Poreklo stanovništva sela Moštanica, Grad Vranje – Pčinjski okrug. Prema knjizi Jovana F. Trifunoskog „Vranjska Kotlina“, nastaloj na osnovu podataka prikupljenih od 1951. do 1955. godine. Priredio saradnika Porekla Milodan.

Položaj sela.

Moštanica leži u donjem dolinskom delu Moštaničke Reke, leve pritoke Južne Morave. Okolna naselja su: Osatica, Struganica, Mazarić, Bresnica i dr. Jugoistočno od Moštanice je niže zemljište podesno za njive. Paša i šume sa na višem zemljištu severo-zapadno od sela.

Vode.

Meštani koriste vodu za piće iz bunara i sa izvora.

Zemlje i šume.

Oko sela nalaze se potesi: Jelen, Bresnički Rid, Vojin Dol, Ćeramidnica, Banjštica, Košare, Jazbine, Kun, Livađe (sada pod krupnim rečnim nanosima ispod sela), Pudarnica, Jezero, Popovo Gumno, Varnik, Titravac, Bilo, Bojanin Rid, Selište, Crkvište i Slanište.

Tip sela.

Zbog svog položaja u dolini, selo je zbijenog tipa i izduženo od severo-zapada prema jugo-istoku. U Moštanici se razlikuju krajevi: Gornja, Srednjaa i Donja Mahala.

Postanak sela, starine i prošlost.

Ispod Moštanice je potes Selište, danas pod njivama. Misli se da je tu nekada bilo selo.

U blizini je mesto Krst gde se iskopavaju kosti iz nekih starih grobova.

Crkvište je na visokom zemljištu iznad sela. Tu su se ranije viđale „gramadke od crkve“. Na Crkvištu je 1930. godine sagrađena crkva posvećena Sv. Mariji i Magdaleni.

Po pričanju, na mestu Šuplji Kamen iznad sela nekada su se krili hajduci. Tu su u jednoj stenovitoj padini na veštački način izgrađene pećinice. Za vreme Turaka u pećinicima pronađeno je „sedam taručuka pari“.

Narodna legenda navodi da današnja Moštanica nije mnogo staro selo. Njeno zemljište do pre 150 godina bilo je neobrađeno i obraslo u šumi („sve bila dubica, neraskopano“). Tada su došle tri doseljene srpske kuće, koje suosnovale selo. Od tih doseljenika potiču današnji rodovi: Ljubisavci, Markovci i Cvetanovci. Drugi seoski rodovi doselili su se kasnije. Za vreme Turaka najplodnija zemlja Moštanice pripadala je pojedinim Turcima iz Vranja. Srbi su imali nešto slabe zemlje i zato su morali da rade kod Turaka kao čifčije. Godine 1878. u selu su zatečene četiri čiflika – Sali Spajije, Ali Jazlije i dr. Od njih su meštani tada otkupili zemlju.

Meštani skave Beli Nedelju, prva nedelja posle Duhova, zatim, Sv. Prokopiju i Sv. Mariju i Magdalenu. Na ovim slavama priređuju se sabori. Prva slava je najstarija. Drugu slavu primili su „zbog grada“ a treća slava je crkvena.

Groblje je u sredini sela.

U novije vreme Moštanica je znatni nastradala od seoske reke. Na Spasovdan 1947. godine iznad sela  dogodila se velika provala oblaka, kakva se ne pamti u ovom kraju. Od nje je nadošla Moštanička Reka. Na velikom prostoru ispod sela nanela je stenovte blokove, neke veličine kućice. Ovim nanosom zatrpano je plodno zemljište širine tri kilometra. Poplava se desila i 1953. godine.

Poreklo stanovništva.

Kako je pomenuto, današnje stanovništvo potiče od predaka, koji su se doselili.

Srpski rodovi:

Osniovači sela:

-Ljubisavci, Aranđelovdan, doseljeni su pre oko 140 do 150 godina iz Ljubate kod Bosiljgrada. Njihovi rođaci su Golemodolci u Klašnci i Deda Ivanovci u Osatici. Ljubisavci su ranije bili bogati živom stokom. Tada u njihovoj kući „sofra se nije dizala ceo dan“; delili su hranu i nepoznatim prolaznicima.

-Markovci, Nikoljdan, se dele na Donje i Gornje Markovce. Po slavi oni su izgleda rođaci Deda Jovincima u susednoj Bresnici. Deda Jovinci su poreklom iz okoline Bosiljgrada. Odatle su se iselila braća Jovan i Pavl. Prvi se naselio u Bresnici,  drugi u Moštanici.

-Kačarovci, Aranđelovdan, su grana od roda Markovci.

-Cvetanovci, Aranđelovdan, ne znaju za svoje poreklo.

Posle osnivača sela, u tursko doba u Moštanicu su se doselili ovi rodovi:

-Marčinci, Nikoljdan, su doseljeni iz Rakovcaa ili Velikog Trnovca kod Bujanovca. Izgleda da su starinci u ovoj oblasti.

-Mutinci, Aranđelovdan, su poreklom iz okoline Peći u Metohiji.

-Gaginci, Aranđelovdan, su se doselili iz Gaginaca u Poljanici. Njih su (Aleksu i Ristu Gagu) odatle isterali Arbanasi.

-Budžinci, Dejčinci, Deda Jovini, Malenci, Karakušinci, Đavori, Klimentinci i Vučkovi – sve slave Aranđelovdan. Ne znaju za svoje poreklo.

-Dubničani i Ćosinci,  Nikoljdan, su doseljeni iz Dubnice u okolini Vranja.

-Taškovi, stari prezime Kumendini ; Aranđelovdan, su doseljeni iz Žbevca.

-Jovanovi, Paralangini i Mišinci – slave Nikodan. Ne znaju za svoje poreklo

-Karakanci, Nikoljdan, su verovatno doseljeni negde iz Krajišta – Šopluk. Neki od njih se zovu:

-Šopkini.

-Šuninci, Nikoljdan, ne znaju za svoje poreklo. Pre 1878. godine su „bili čifčije kod Turci“.

-Slanobarci, Aranđelovdan, ne znaju za svoje poreklo. „Sedeli nam mestu Slana Bara“ u Moštanici i po tome dobili prezime.

-Čifčici, Stevanjdan, ne znaju za svoje poreklo. Ovde su „bili na čiflik“.

Po osobođenju od Turaka doselili su se:

-Tesovčani, Aranđelovdan, su doseljeni iz susednog planinskog sela Tesovišta. Tamo imaju rođake. Dalje poreklo im je sa Kosova.

-Milenkovi, Aranđelovdan, su doseljeni pre 26 godina iz Korbevca, gde imaju rođake.

Muslimanski Cigani su:

-Ramini su doseljeni kao kovači pre 50 godina iz Vranja. Doselio se predak Ramo Marjanović.

Iseljenici:

-Najčini, Milinčiki i Mitići su se iselili u susednu Vranjsku Banju,

-Paškuljinci su se iselili u Osaticu.

-Stankovići, grana roda Marčinci,  su se iselili u Veliki Trnovac,

-Nešinci i Padištani žive u Binovcukod Surdulice.

IZVOR: Prema knjizi Jovana F. Trifunoskog „Vranjska Kotlina“ nastaloj na osnovu podataka prikupljenih od 1951. do 1955. godine. Priredio saradnik Porekla Milodan.