Poreklo stanovništva sela Rakovac, opština Bujanovac – Pčinjski okrug. Prema knjizi Jovana F. Trifunoskog „Vranjska Kotlina“, nastaloj na osnovu podataka prikupljenih od 1951. do 1955. godine. Priredio saradnika Porekla Milodan.
Položaj sela.
Selo je blizu Bujanovca; leži u kotlinskom dnu sa obe strane Rakovačkog Potoka, leve pritoke Južne Morave.
Vode.
Meštani koriste vodu za piće iz bunara i jednog izvora-kladenca. Svaka kuća ima svoj bunar dubine od 6 do 15 metara. Na seoskom ataru izbijaju dva termalna vrela – Turski i Kavurski Izvor.
Zemlje i šume.
Topografski naziva potesa su: Rosulja, Lokva, Brod, Šavrljike, Brestike, Preko Morave, Vrelo, Šamak, Grčka, Zajednica, Lešanske Livade, Kalkavanica, Trban, Pašalak (ranije paša, sada njive), Selište, Kućište i Ćurkov Vir.
Tip sela.
Kuće u selu su zbijene i mahale čine zasebne grupe, koje su jedna pored druge – blizu poređane. Levo o d Rakovačkog Potoka je Ješanska Mahala; desno od istog potoka su Donja, Srednja i Ćikanska Mahala.
Rakovac je 1951. godine imao ukupno 114 domaćinstava.
Postanak sela i prošlost.
Postoji predanje da je selo najpre ležalo na Selištu – na granici pema Lopardincu. Potom se preselilo na Kućište i najzad prešlo na današnje mesto. Preseljavanje se vršilo zbog epidemije kuge. Kada su meštani prešli na današnji položaj kuga je prestala. Na Selištu i Kućištu su danas njive.
Današnje naselje postalo je spajanjem dvaju sela. Jedno selo je bilo pravi Rakovac; ležalo je desno od Rakovačkog Portoka. Drugo selo se zvalo Ješance i ono je ležalo levo od istog potoka. Spajanje ovih sela izvršeno je 1912. godine. Nekada je Ješance imalo više kuća od Rakovca ali se stanovništvo Ješanca umanjilo zbog kužne epidemije (zaoravali ga crnim volovima blizancima). Posle toga Ješance nije nikada imalo više od 20 domova („jedna kuća ako se prida, druga se poništi“).
Od prve polovine XIX veka do 1912. godine Rakovac je bio čiflik-sahibijsko naselje („niko nije imao svojinu“). Čiflik je osnovao Husejin-paša iz Vranja; on je na prevaru uzeo zemlju koja je do tada pripadala Srbima. Posle smrti pomenutog paše ostali su njegovi naslednici. Godine 1878. iz Vranja su se doselili u Rakovac čiflik-sahibije Adilj-anama, ćerka Husejin-paše, i njen zet Kamber-efencija. Oko 30 srpskih kuća radilo je na imanju aname a isto toliko kuća radilo je na imanju efendije. Od čifčinstva Rakovac se oslobodio posle turske vladavine; nešto zemlje podelila je agrarna reforma a drugi je otkuljen. Prodavao ga Ćemal-beg naseljen u Tetovu, sin pomenutog Kamber-efendije. Jedan šinik meštani su plaćali po „42 banke“.
Čifčinstvo se nije protezalo jedino na današnju mahalu Ješance. Ta zemlja nije bila počifličena jer nije bila dovoljno plodna – zemlja je smolnica.
U Rakovcu postoji crkva Sv. Petke građena 1848. godine. Pre toga je na tom mestu bila stara crkvica.
Crkva i selo slave Petkovdan. Do 1912. godine mahala Ješance, pošto je bila zasebno selo, je imalo zasebnu slavu, Sv. Rusu.
Pokraj puta između Rakovca i Bujanovca ranije se poznavalo „latinsko groblje“.
Poreklo stanovništva.
Stanoništvo Rakovca većim delom je starinačko a manjim delom doseljeno.
U pravom Rakovcu žive ovi rodovi:
-Deda Mitrinci, Aranđelovdan, su starinci.
-Markovci, Ćurčici, Janjinci, Kozinci, Veljkovci i Bogisinci – svi slave Nikoljdan, su nekada činili jedan rod. Smatraju se da su starinci.
-Pućinci, Đokovci i Bibolarci – slave Mitrovdan. Ranije sučinili jdna rod. Kažu da su starinci.
-Magdinci, Sv. Alimpije Stolpnik, su stari seoski rod. Prezime su dobili po nekoj baba Magdi.
-Trnavci, Nikoljdan, potiču od braće Krste i Nake. Došli su oko sredine XIX iz Trnave kod Preševa. Pomenuto selo je 1912. godine zatečeno kao arbanaško selo. Stanko, 70 godina – Naka, koji s doselio sa bratom.
-Milenkovi, Aranđelovdan, potiču od „prizetka“ koji je došao iz Lopadrdinca.
-Đokini, Nikoljdan. Rod je osnovao predak doseljen iz Gornjeg Neradovca, koga su doveli kao dete.
-Anđelkovi potiču od domazeta; on je došao iz Crnovca u Gornjoj Pčinji. Slave Aranđelovdan po ocu i Sv. Alimpija Stolpnika po majci.
-Popovci, Nikoljdan, su se doselili 1912. godine iz Gornje Mezdraje u Gornjoj Pčinji. Osnivač roda je u Rakovac došao kao sveštenik.
U Ješanskoj mahali su rodovi:
-Buđbarci, Zrničiki i Magarčiki – slave Sv.Petku, su ranije činili jedna rod. Oni su starinci.
-Vlainci, Vavedenje, su starinci.
-Mirčini, Nikoljdan, su poreklom iz Velikog Trnovca, koji je 1912. godine zatečen kao arbanaško naselje. Rod je osnovao predak Jovan; on se rodio i neko vreme živeo u Velikom Trnovcu odakle se doselio pre 70 godina. Stojan, 40 godina – Zafuir – Jovan. Iz Velikog Trnovca su „pobegli od Turci“.
Iseljeni stanovnici:
-Ćurčici, dve porodice su se iselile u Vranje.
-Vlainci, dve porodice se iselile u Ribnik kod Gnjlana.
-Ješanički su posle 1878. godine prešli u susedni Gornji Vrtogoš.
-Rakovčani su se iselili u Gornji Vrtogoš.
-Đokovci su se iselili u susedni Davidovac.
-Kozije su se iselili u Biljaču kod Preševa.
IZVOR: Prema knjizi Jovana F. Trifunoskog „Vranjska Kotlina“ nastaloj na osnovu podataka prikupljenih od 1951. do 1955. godine. Priredio saradnik Porekla Milodan.
Komentari (0)