Poreklo prezimena, selo Žbevac (Bujanovac)

Poreklo stanovništva sela Žbevac, opština Bujanovac – Pčinjski okrug. Prema knjizi Jovana F. Trifunoskog „Vranjska Kotlina“ nastaloj na osnovu podataka prikupljenih od 1951. do 1955. godine. Priredio saradnika Porekla Milodan.

Položaj sela.

Žbevac je veliko selo: leži nedaleko od aluvijalne ravni Južne Morave na neravnom zemljištu ispresecanom dolovima. Oko Žbevca su naselja: Ljiljance, Krševica i Gornji Ristovac.

Vode.

Meštani koriste vodu za piće iz izvora i bunara. Slabih izvora ima i na ataru oko sela.

Zemlje i šume.

Delovi atara u polju nose ove nazive: Trnica, Malo Jezero, Lug, Zonin Dub, Suvi Most, Karafilka i Kuk. Potesi po neravnom zemljištu su: Čorbin Rid, Kale, Vrbanov Dol, Mečak, Dlagi Rid, Boškovi Virovi, Bačevina, Grobište i Kućište – tu su sedeli begovi.

Tip sela.

Žbevac je selo razbijenog tipa. Kuće su bez reda rasturene po mahalama. Mahale su: Poljanička, Dešinska ili Cvetkovska, Cincarska, Liškovska i Svilarska. U svakoj mahali žive po dva-tri ili više rodova.

Prilikom osnivanja današnji Žbevac je bio malo naselje zbijenog tipa. Ležao je na mestu Svilarske Mahale u sredini sela. Kada su se stanovnici namnožili oni su krčili zemlju na mestima dalje od kuća, gde su osnivali nove seoske delove. Pojedini noviji doseljenici nisu živeli u pomenutom zbijenom selu.

U selu je 1951. godine bilo 183 domaćinstava.

Postanak sela, starine i prošlost.

Istočno od Žbevca leži malo veštačko uzvišenje Kale. Nekada je tu bio grad, koji je pripadao, kako kažu stariji meštani, „rimskom, neznabožačkom narodu“. Na Kaletu je danas zemlja pod vinogradima i šumom. Ostaci o starine se ne vide. Nedaleko od žbevačkog leži i krševičko Kale. Između njih je Vrbanov Dol. Ispod žbevačkog kaleta bilo je manje podrgađe Trolovo. Tamo su meštani iskopavali stare grobove.

Tragova starina ima i u sadašnjoj Poljaničkoj Mahali. Njeni stanovnici nalazili su u njivama grobove unutra obložene ciglama; zatim su nalazili mnogobrojne temelje od kuća. Po pričanju, ovo su ostaci starog srpskog sela, koje je postojalo „još od Stevana Nemanje“. „Od starijih srpskih stanovnika“ nalaženi su na mestu Čorbin Rid u sredini Žbevca.

Staro srpsko selo „uništili su Turci“. Posle toga na selištu, obraslom u šumu, prikupljala su se „bežeći od muka“ doseljenici koji su osnovali današnje selo. Osnvanje Žbevca izgleda da je izvršeno oko sredine XVIII veka, što je utvrđeno na osnovu podatka o doseljavanju Poljaničana, jednog od starijih srpskih rodova. Posle osnivanja Žbevac je rastao množenjem starijih doseljenika i doseljavanjem, često po pozivu, novijih rodova. Novi rodovi dolazili su za vreme Husejin-paše.

U Žbevcu postoji crkva Sv. Trojice. Nalazi se u Svilarskoj Mahali. Crkva je sagrađena 1916. godine. Na tom mestu bila je kapelica sagrađena 1906. godine. Jedna crkvina postoji na Kelatu. Po predanju, ovu je crkvu gradila „Marija, ćerka kenza Lazara kada se vraćala iz Carigrada“. Crkva i selo slave Sv. Trojice. Žbevac i Krševica su do 1938. godine imalo zajedničko groblje nedaleko od uzvišenja Kale. Od te godine stanonvici Žbevca osnovali su posebno groblje na Čorbinom Ridu.

Poreklo stanoništva.

Selo je naseljeno srpskim stanovništvom, koje se pribralo iz raznih krajeva. Najviše je stanovnika došlo iz okoline Bitolja, Preševa, Gornje Morave i Poljanice.

Rodovi su:

-Đokinci, Nikoljdan, spadaju u najstarije doseljenike. Došli su negde „iz planine“; tamo su bili Vlasi“. Pravi Đokinci su izumrli; sadašnji rod su produžili su „prizetci“. Kuće su im u Liškovskoj Mahali.

-Liškovci, Nikoljdan, se dele na manje grupe:

-Semkarovi, Lepetkovi i Grujinci. Neki navode da su Liškovci poreklom „od Bitolj“.

-Cvetkovci, Deda Stankovi, Taskovci i Hadži-Manini – svi slave Aranđelovdan, potiči od četiri brata. Oni su se doselili „iz Bitolja“. Kuće su im u mahali, koja se po njima zove Cincarska.

-Deralci su grana od prethodno navedenih rodova. Slave, kao i oni, Aranđelovdan.

-Dobrosinci, Aranđelovdan, su poreklom iz Dobrosina, sada arbanaškog sela kod Gnjilana. Imaju rođake u susednom selu Gornjem Ristovcu.

-Poljaničani, Aranđelovdan. Prezime su dobili zbog Poljanice iz koje su se doselili pre oko 200 godina. Jovan, 71 godina – Arsa – Mladen – Cvetko – Tasa – Vučko. Vučko je imao braću: Iliju, Nikolu i Stojana. Došao je Vučko sa braćom ili njihov otac. Najpre su imali kuće u visokoj Dešinskoj Mahali; kasnije su sišli u današnju nižu Poljaničku Mahalu.

-Popovci, Mitrovdan, su doseljeni iz Trnave kod Preševa. Trnava je 1912. godine zatečena kao arbanaško selo. Njih su iz pomenutog sela „napudili“ Arbanasi. Kuće su im u Poljaničkoj Mahali.

-Vuci, Đurđic, su doseljeni iz Orahovice kod Preševa.

-Crnogorci, Đurđic, su doseljeni iz nekog arbanaškog sela u Preševskoj Crnoj Gori. Jedna njihova grana se zovu:

-Vračarovi.

-Svilarci, Aranđelovdan, su doseljeni „od kud Bitolj“. Ovde žive od druge polovine XVIII veka. Milorad, 25 godina – Dimo – Stevan – Stoša – Peša – Stevan, čiji se otac ovde doselio.

-Irdinci, Aranđelovdan, su grana roda Svilarci.

-Cvetanovci, Nikoljdan, potiču od Dejana, doseljenika iz Katuna kod Vranja. Dejana je u Žbevcu posinio deda Peša od roda Svilarci.

-Lisičini, Đurđic, su doseljeni ali svoju starinu ne znaju. Zbog iste slave moguće je da su im rod Crnogorci.

-Miloševi, Nikoljdan, potiču od pretka koji je bio posinjen u rodu Liškovci. Njegovo bliže poreklo je iz Vrtogoša kod Vranja.

-Čorbinci, Nikoljdan, ne znaju za svoje poreklo.

-Valanci, ne znaju za svoje poreklo. Ne kaže se koju slavu slave.

-Gušanci su došli iz okoline Gnjilana. Naselili su se kao posinci u rodu Liškovci iz čega se može zaključiti da slave, kao i Liškovci, Nikoljdan.

-Šop, Nikoljdan. Osnivač roda „doveden je kao posinak“ iz Zlodovca u Gornjoj Pčinji.

-Bumbar-i, Aranđelovdan, ne znaju za svoje poreklo.

-Ljubanci potiču od posinka koji je odnekuda došao u rod Poljaničani. Slave, kao i oni, Aranđelovdan.

-Patrnjaci ne znaju za svoje poreklo.

-Gidže su došli pre 10 godina iz Klinovca.

Iseljenici.

Za poslednjih nekoliko desetina godina, kako se procenjuje, iz Žbevca je iseljeno oko 50 porodica. Iseljavanja su vodila u naselja Vranjske Kotline (Gornji i Donji Ristovac i dr), okolinu Preševa, Gnjilana, Leskovca, u Beograd, Skoplje i Vojvodinu. Konkretnije se zna za ove iseljenike.

Iseljenici u naselja Vranjske Kotline:

-Šoljkini, Milosavljevići i dr. su se iselili u Vranje.

-Liškovci, Madžurci i Dobrosinci su se iselili u Gornji Ristovac.

-Svilarci, Debonjdži, Borozanci, Jovanovići, Merdžanci i Jovini su se iselili u Donji Ristovac.

-Govedarci su se iselili u Bresnicu.

-Taškovi su se iselili u Moštanicu.

-Žbevci su se iselili u Katun.

-Biljini su se iselili u Ljiljance.

-Žbevčani su se iselili u Milanovo.

-Debonci su se, preko Donjeg Ristovca, u Davidovac.

Iseljenici u druge oblasti.

U Preševsku Crnu Goru iselili su se:

-Pešići i Ristići u Veliko Rajince.

-Ristići i Debonci u Letevicu.

-Ristići u Nesalce.

-Mladenovići, Rašići, Krstići i Ristići u Oslare.

-Mladenovići i Trajkovići u Lučane.

U Preševsku Moraviceu su se iselili:

-Trajkovići u Golemi Dol

-Stojkovići u Reljan.

-Žbevčani u Žujince.

-Aleksići u Buštranje.

-Spasići u Biljaču.

-Arsići su se iselili u Preševo.

-Stojanovići su se iselili u Bilimbegovo kod Skoplja.

IZVOR: Prema knjizi Jovana F. Trifunoskog „Vranjska Kotlina“ nastaloj na osnovu podataka prikupljenih od 1951. do 1955. godine. Priredio saradnik Porekla Milodan.