Poreklo prezimena, selo Rusce (Bujanovac)

Poreklo stanovništva sela Rusce (po knjizi Malo i Veliko Rusce), opština Bujanovac  – Pčinjski okrug. Prema knjizi Jovana F. Trifunoskog „Vranjska Kotlina“ nastaloj na osnovu podataka prikupljenih od 1951. do 1955. godine. Priredio saradnik Porekla Milodan.

Malo Rusce:

Položaj naselja.

Naselje je u izvorišnom delu Brnjarke, desne pritoke Kleničke Reke. Selo leži na granici Vranjske Kotline i Gornje Pčinje. Okolna naselja su: Veliko Rusce, Malo Buštrranje, Vladovce (Gornja Pčinja) i Sejace.

Zemlje i šume.

Nazivi za njive i pašu su: Vrani Dol, Smilovcia, Čuljava Kruška, Sveti Ilija i Rujni Dol.

Tip naselja.

Malo Rusce je razbijenog tipa. Deli se na onoliko mahala koliko ima rodova. Svega je 1951. godine  u Malom Ruscu bilo 12 domova.

Postanak naselja.

Malo Rusce u slivu Kleničke Reke i susedno Velioko Rusce u slivu Buštranjske Reke do 1878. godine činili su selo Rusce. Pomenute godine razvođem reka bila je povučena srpsko-turska garnica. Od tada se ova dva naselja smatraju kao zasebna sela. Da bi se ona razlokovala ona se zovu Malo i Veliko Rusce.

Na zemljištu Malog Rusca nema nikakvih starina. Današnje naselje osnovali su doseljenici srpske nacionalnosti. To se desilo krajem XVIII ili početkom XIX veka. Doseljenici su zatekli šumu, koju su iskrčili. Na sredini između Malog i Velikog Rusca nalazi se crkva Sv. Ilije, sagrađena u prošlom, XIX veku. Pokraj crkve je groblje pomenutih sela. Crkva je bila na samoj granici. Oba sela slave crkvenu slavu, Ilindan, kada dolaze gosti i kada je kod crkve sabor.

Poreklo stanovništva.

-Iljkovci, Mlašinci, Merdžinci, Nikoličinci i Ristinci – svi slave Nikoljdan. Pomenuti rodovi potiču od predaka, koju se bez sumnje doseljenici. Najstariji predak u rodu Iljkovci doselio pre oko 155 godina: Spira, 65 godina – Anta – Tasa –Đorđe – Iljko, osnivač roda.

Iseljenici.

-Iljkovci, iselile su se  po jedna porodcia u preševska sela Aliđerce i Mamince i dve u Mogilu kod Gnjilana.

-Merdžinci, jedna porodica se iselila u Mogilu kod Gnjilana.

-Nikolčinci, jedna porodica se preselila u Trnavsku Reku kod Preševa.

-Ristinci, iselila se po jedna porodica u Trnavsku Reku i Mamince.

Veliko Rusce:

Položaj naselja.

Naselje leži na površi visokoj 770 metara, u izvorišnom delu Buštrenjske Reke. Ono je na granici Vranjske Kotline i Gornje Pčinje. Okolna naselja su Malo Rusce, Malo Buštrenje, Margance i Vladovde (gornja Pčinja).

Vode.

Meštani koriste vodu za piće iz slabijih izvora i iz bunara.

Zemlje i šume.

Nazivi za njive i pašu su: Selo, Polje, Padina, Korubnica, Sklad, Zajednica,Kućetina, Solište, Svinjarnik, Kućište, Korija, Strana Prisoj, Radina Padina, Raskrsje i Rusaliski Groblja.

Tip naselja.

U početku su kuće Velokog Rusca bile na okupu na mestu zvanom Selo – zbijenog tipa. Kasnije su stanovnici stvorili razbijeno naselje. Deli se u mahale, koje se zovu po prezimenima rodova.

U Velikom Ruscu je 1955. godine bilo 28 domaćinstava.

Prošlost.

Veliko Rusce u slivu Buštrenjske Reke i Malo Rusce u slivu Kleničke Reke do 1878. godine činili su jedno selo – Rusce. Pomenute godine razvođem reka povučena je tursko-srpska granica. Od tada ova naselja se smatraju kao dva zasebna naselja. Glavnije, starije i veće je Veliko Rusce. Malo Rusce je osnovano kao deo velikog Rusca.

Godine 1355. pominje se kao Dejanovo zaveštanje Bogorodičinom manastiru u Arhiljevici selo Prusci. Možda bi se to moglo identifikovati sa selom Rusce, odnosno Veliko Rusce, nedaleko od Svete Petke, koje je pomenute godine bilo takođe zaveštano istom manastiru.

U Velikom Ruscu postoji staro Selište. Nalazi se na mestu gde je vodila tursko-srpska granica. Po pričanju, tu je bilo staro srpsko selo. Kakoje zabeležio E. Nikolić, jednom je stanovnike toga sela „tepala čuma“. Od čume se spasilo samo 5-6 kuća, čiji su se stanovnici razbegli u okolne oblasti. Kada je čuma prestala neki od stanovnika su se vratili i obnovili selo. Od tih stanovnika potiču u Velikom Ruscu ovi današnji rodovi: Musinci, Tasinci, Veljkovci i Marinci.

Pre izgradnje crkve Sv. Ilije na tom mestu je postojala stara crkvina.

Seoska slava je Spasovdan.

Rusaliski Groblja su na granici sa susednim Vladovcem. Tamo ima grobova sa pločama.

Na potesu Radina Padina nalaženi su veliki zemljani ćupovi. Na Kućetini su bile napuštene kuće nekih davnašnjih stanovnika.

Veliko Rusece je 1944. godine mnogo stradalo od Bugara. Zapalili su kuće, stočarske pojate i mehanu na mestu Raskrsje – gde se sastaju četiri puta, kota 786 metara. Potom su Bugari posekli 27 stanovnika među kojima je bilo najviše žena i dece. Oni su klali zajedno sa majkama i decu od tri meseca – u kući Aksentija Kitanovića i drugih.

Današnje stanovništvo.

U Velikom Ruscu su ovi rodovi:

-Musinci i Tasinci, Nikoljdan. Ranije su činili jedna rod. Oni su starinci.

-Veljkovci i Marinci, Aranđelovdan, su ranije činili jedna rod. Smatraju se da su starinci.

-Nastavčani, Aranđelovdan, su doseljeni pre 100 godina iz Nastavca u dolini Trebišnje Reke. Kuće su im na mestu zvanom „Selo“.

Iseljenici:

Iz Velikog Rusca ima iseljeniak u Vranju, Bujanovcu i  drugim naseljima.

-Sevdinci su se iselili u Prekodolce kod Vladičinog Hana.

-Rusalci su se iselili u Jelašnicu.

-Bultinci, Stamenovi i Stojiljkovići su se iselili u selo Barbace u Gornjoj Pčinji.

-Nikolići su u Čukarki i;

-Stošići u Mamincu kod Preševa po oslobođenju od Turaka doselili su se iz Velikog Rusca.

IZVOR: Prema knjizi Jovana F. Trifunoskog „Vranjska Kotlina“ nastaloj na osnovu podataka prikupljenih od 1951. do 1955. godine. Priredio saradnik Porekla Milodan.