Poreklo prezimena, selo Klisura (Bela Palanka)

Poreklo stanovništva naselja i sela Klisura, opština Bela Palanka – Pirotski okrug. Prema knjizi dr Mihaila Kostića „Belopalanačka oblast (kotlina)“, izdanje 1970. godine. Priredio saradnik Porekla Milodan.

Geografsko topografske prilike.

Selo leži na temenu široke kose Bašine Padine, na visini od 380-400 metara. Ta kosa je sniženi i izdvojeni deo pregnaitnog donjeg jezerskog poda Dubrave (446 m), koja je od Dubrave odsečena divulijalnom dolinom Padine i uklještena između nje, na zapadu, i potoka Bumbaka, na istoku.

Vode.

Meštani se snabdevaju vodom iz bunara dubokih od 6 do 20 metara, česama i izvora. Kaptirani izvori – seoske česme – su: Smrdenac, Dmitrov Kladenac i Balabanica. Oko česama su betonska korita sa kojih se napaja stoka. Za vreme sušnih leta, kada presuše česme i veći broj bunara te se u selu oseća oskudica u vodi, stoka se poji na reci Nišavi. Osima Stare Česme, glavni izvor u polju je Donji Kladenac, a u šumama: Studeni Kladenac, Slepčica i česma Dervan.

Granica atara, zemlje i šume.

Granica na istoku, sa  selom Čiflikom, je na Vojinom Potoku, koji se u izvorišnom delu zove Dolinje, do Đerinog Konopljišta u podnožju Donjeg Gradišta (646 m), tromeđe: Klisure, Čiflika i Telovca. Odatle, sa Telovcem, ona se produžava na Solunkovu Baru, Lukin Kamen i Zanogu, i izlazi na Belavski Drum, a zatim padinom Balabanove Oranice na Trsinu Poljanu. Na jugu, na kraškoj površi Graovišta i mestu Sedamdeset Izvoraka je tromeđa: Klisure, Šljivovika i Oreovca. Odatle, na zapadu, međa Klisure sa Kremenicom je na mestima: Skok, Slepčica, Desna Dubrava, Rači Bara, Čardak i Crkvica do Nišave. Na severu, Klisura i selo Klenje su omeđani koritom Nišave a Klisura i Ljubitovica Nišavom i Ostrovom.

Topografska imena za obradive površine su: Podbreg, Kolar, Sadovica, Podselo, Priboj (sve u aluvijalnoj ravni Nišave), Čardak, Šipak, Starčev Do, Smrdenac, Zavoj, Babičina Njiva, Čuka, Vočnik, Dubrava i Pantelej. Šume su na: Starčevom Dolu, Slepčici, Bačištu, Graovištu, Goruncu, Ostrom Vrhu, Balabanovoj Oranici, Trsinoj Poljani, Garvaniku, Ilinskoj Ornici, Zanogi, Vrloj Strani, Lokvi, Prloj Padini, Studenom Kladencu, Dolinju, Ravnom Gabru, Čoljin Vrhu i Panteleju. Utrina obuhvata: Stojin Vrh (Vlača Rudina), Zanogu, Graovište, Ploču i Ostri Vrh.

Tip sela.

Klisura je najzbijenije selo Belopalanačke Kotline. Osim Sredsela, koji čini deo naselja oko zadružnog doma, razlikuju se, prema imenima rodova koji ih nastanjuju, i desetak mahala: Štipćinska i Džurđinska Mala na istoku; Džorinska i Kuklišovska Mala na severu; Savinska i Kulinska Mala na zapadu; Popovska i Pištoljčovska Mala na jugu; oko Sredsela su Jankovska i Tokunjinska Mala.

Starine u selu.

U ataru Klisure, starine i spomenici kulture potiču iz: praistorijske epohe, rimskog doba, XVI i prve polovine XVII veka – iz varoši Kuri Klisure (Kuričesme), druge polovine XVIII i prve polovine XIX veka – Starog Sela na podu Dubroave i druge polovine XIX veka – današnjeg naselja.

Starine su iz najdalje prošlosti su pronađene su 1954. godine na Starom Selu na Dubravi: dve neolitne kamene sekire i druga oruđa meterijalne kulture iz tog vremena. Iste godine, na istom lokalitetu, pronađen je rimski novac, jedan prsten iz tog doba i drugi ostaci materijalne kulture.

Osim toga, u Selištu je otkopano nekoliko rimskih grobnica u kojima je nađeno više predmeta; na istom lokalitetu otkrivene su i keramičke vodovodne cevi i posude. Pronađena praistorijska i antična oruđa i predmeti iz 1954. godine čuvaju se u šatulama Narodnog muzeja u Beloj Palanci.

Proučavanjem ispitano je i Crkvište Sv. Ilije. Ta značajna crkvica sagrađena je najverovatnije u drugoj polovini XVI veka. Nalazi se na Selištu, na naseobinskom prostoru negdašnje varoši Kuri Klisure, na uzvišenju koje se zove Stara Crkva. Orjentisana je pravcem istok-zapad sa ulazom okrenutom zapadu i oltarom na istoku. Crkva je u ruševinama: održali su se zidovi na severu i jugu 1,5 metra; od toga do jednog metra oni su ukopani u zemlju. Najviši je lučno izgrađen zid oltara sa prozorom pravougaonog oblika, koji je omalterisan i ukrašen ornamentima uglasto svedenom u vrhu: crvene, bele i plave boje. Oltarski prozor nadkriljuje masivna argilošisna ploča. Zidovi su sagrađeni od modrikastih krečnjaka i bigrenih kocki, donetih sa Dubrave. U zidovima ima i umetnutih rimskih opeka. Osnova crkve, koja podseća na stare u zemlji ukopane bazilike, niža je za dva stepenika od površine okolnog terena; duga je 5,5 a široka 4 metra, sa zidovima debljine 60 sm. Na velikoj kamenoj ploči pod oltarom čuvaju se tri stara kandila. Do crkve je bila, nedavno posečena, dva velika „mirosana drveta“, prečnika od jednog metra. Oko ovog crkvišta, koje se poštuje kao značajno svetilište i u kome se ponekad održavaju i neki verski obredi o Đurđevdanu, seoskoj preslavi, obvijaju se litije.

Od ostalih starina značajnije je istaći nalazište na imanju Petra Aranđelovića, takođe u Selištu, gde se i danas raspoznaju tragovi stare česme, poznate Kuričesme, po kojoj je negdašnja varoš dobila naziv Kuričesma. Ta je česma udaljena oko 300 metara od zidina crkvišta Sv. Ilija, ranije naseljske crkve Kuričesme. Prema tvrđenju koje se tradicijom održava, u Kuričesmu voda je bila sprovedena sa kraškog izvora Vodni Dol u starim „zemljanim ćuncima“. U Starom Selu na Dubravi, u središtu ranijeg sela, koje nije imalo crkvu, stoji kameno „Miro“ Sv. Đorđa – obrok podignut 1792. godine. Kod obroka Sv. Đorđa, koga je staro selo slavilo, a današnje preslavaljaju, nalazilo se kameno korito u kome su se krštavala deca; to je korito, kada se selo premestilo na današnje mesto, preneto kod „Obroka Sv.Đorđa“ uz današnju crkvu u selu. Krst Sv.Đorđa bio je svetilište, koje je kao obrok zamenjivalo crkvu.

Staro Selo je imalo na severnoj strani Dubrave i seosku česmu sa koje se celo naselje snabdevalo vodom. Ta Stara Česma, napravljena od nabacanog i delom složenog kamenja, postoji i danas i sa nje se služi vodom, za vreme radova u polju, današnje stanovništvo. Obrok Sv.Đorđa kod današnje crkve u selu je podignut je 1866. godine. Obrok je na zemljištu koje je pripadalo Džori-Georgu, osnivaču roda Đorinci, čije je ime upisano na krstu – spomeniku sa imenima drugih priložnika – utemeljivača.

Poreklo stanovništva.

Sadašnje starinačko stanovništvo vodi poreklo od stanovništva, u XVII veku raseljene, stare varoši Kuri Klisure ili Kuričesme, koje se, po uništenju tog negdašnjeg naselja, bilo raselilo po okolini. Od starog stanovništva zna se, da je ostalo svega nekoliko ljudi u ataru današnje Klisure, koji su docnije osnovali poznati pećinsko naselje na zapadnoj strani Dubrave. Od tog stanovništva potekla su četiri roda, od kojih svaki ima različitu Krsnu slavu: Sv. Đorđe, Sv. Nikola, Sv. Dimitrije (Mitrovdan) i sveti Arhanđeo. Ti su rodovi živeli u Starom Selu na terasi Dubrave i razgranali se u 17 porodica sa 30 domova. Te starinačke porodice Starog Sela, od kojih se većina danas izdiferincirala i posebne rodove, su:

*Džorinci, Štipćinci, Suljinci, Vrbinci i Savinci;

*Mađinci, Kuklišovci, Kulinci i Nikolčinci;

*Balabanovci, Budurovci i Kitarinci;

*Kalajdžinci, Stojinci-Popovci, Pištoljčovci, Mlačkovci i Karinci.

-Jankovci, Kulinci, Čoljinci i Kuklušovci, Alimpijevdan. Od istog roda su:

-Jankovci-Mađinci (Jankovići, Antići, Pavlovići). Iga, Janko, Lila. Na Starom Selu na Dubravi, gde su se zvali Mađinci imali su dve kuće, prešao u današnje Iga. Od Mađinaca koji su na Starom Selu živeli u velikoj krvnoj zadruzi, potekli su osim Jankovaca, Dilaverovci i Ajvazovci – odseljeni u seli Čiflik. Antića ima odseljenih u Belu Palanku; Od istog roda su i:

-Kulinci (Ćirići, Antići, Živkovići i Golubovići), ima ih odseljenih i pirotsko selo Ponor i Nišu. Od sitog roda su:

-Čoljinci (Cenići, Anđelkovići, Sokolovići), Mitrovdan. Peja, Ćira, Kosta, cena i Ćira. Ima ih odseljenih u Niš, Belu Palanku, Tuzlu i Zavidoviće. Od istog roda si:

–Kuklišovci (Krstići i Stankovići), ima ih odseljenih u Beograd i Belu Palanku.

-Bolbokovci (Jovanovići, Jančići, Ranđelovići i Andrejevići), Sv. Đorđe. Milutin Andrejević kao prizet došao iz Srećkovića kod Dimitrovgrada.

-Sukunjanovci (Pejići i Stojanovići), Sv. Đorđe i Sv. Vrači. Božidar Stojanović kao prizet došao iz Kosmovca, slavi svoju slavu, Sv. Vrači.

-Božinci (Božići, Lilići), Sv. Đorđe i Sv. Nikola. Đorđe Lilić došao kao prizet iz Čiflika, slavi svoju slavu – Nikoljdan.

-Nikoličinci (Tošići i Nikolići), Sv. Đorđe. Ima ih odseljenih u Nišu, Leskovcu i Beloj Palanci.

-Džorinci ili Đorinci (Stefanovići, Pejići i Živkovići), Nikoljdan. Stefanovići: Džuna-95 godina, Peja, Stevan, ranča i Džora-Georg – umro 1837. godine. Pejići: Filip – 67 godina, Nikola, Peja, Stevan, Ranča i Džora. Živkovići: Mateja – 77 godina, Živko, Stevan, Ranča i Džora. Ima ih odseljenih u Popovac kod Niša, Berbatovo i Veliku Planu.

-Štipćinci (Mitići, Ćirići, Jovanovići i Ristići), Nikoljdan. Jovanović Božidar i RistićLjuba su prizeti od Živkovića iz roda Balabanovci u istom selu.

-Suljinci (Đorđevići, Živići i Krstići), Nikoljdan. Ima ih odseljenih u Niš.

-Kalamkovci (Živići), Nikoljdan. Ima ih odseljenih u Nišu, Rumi i Beloj Palanci.

-Brbinci (Petrovići, Đurići), Nikoljdan. Đurići su od Neje koji je 1903. godine došao kao privodnjak iz familije Đurđinci.

-Savinci i Ćirinci (Mladenovići i Ćirići), Nikoljdan.

-Prljoskovci (Živkovići i Jefremovići), Nikoljdan.

-Šunjinci (Petkovići). Ima ih odseljenih u Beloj Palanci.

-Todorinci, (Đurići), Nikoljdan.

-Ramadanovci (Ilići), Nikoljdan. Rod zna: Milana, Ristu, Jovana, Stoleta i Iliju. Ima ih odseljenih u belopalanačko selo Čiflik, Niš, Pirot i Beograd.

-Balabanovci i Misirkovci (Živkovići, Rančići, Cenići), Mitrovdan. Viden – 67 godina, Krsta, Živko, Neša, Jovan i Balaban. Neša, otac Živkov, od koga su Živkovići i Ranča od koga su Rančići bili su braća od stričeva; Cena od koga su Cenići, sin je Rančin. Balabanovaca ima odseljenih u Jagodini i Novom Sadu a Misirikovaca u Beloj Palanci.

-Budurovci (Savići, Manići, Đorđevići i Nikolići), Mitrovdan.

-Kitarinci (Đurići), Mitrovdan.

-Danjinci (Petkovići), Mitrovdan.

-Džurinci (Ćirići i Tošići), Mitrovdan i Aranđelovdan. Vukašin Tomić je privodnjak iz Telovca, slavi svoju slavu  – Aranđelovdan. Ima ih odseljenih u Novi Sad.

-Petkovci (Petkovići), Mitrovdan, ima ih odseljenih u Beloj Palanci.

-Markovci (Đurići), Mitrovdan. Ima ih odseljenih u Niš i Belu Palanku.

-Ćirkovci (Živkovići), Mitrovdan.

-Bliznakovci (Mladenovići), Mitrovdan.

-Tričkovci (Tričkovići), Mitrovdan.

-Stojinci i Popovci (Krstići, Vacići, Panići, Ćirići,Đorđevići, Popovići i Jovanovići), Aranđelovdan. Panić Radovan došao iz sela Ponora 1919. godine u kuću Krstića kao privodnjak a Đorđević Svetozar iz istog sela 1931. godine, isto kao privodnjak. Stojinaca ima odseljenih u Niš a Popovaca u selo Blato.

-Kaladžinci (Živići i Igići), Aranđelovdan. Ima ih odseljenih u Požarevac.

-Pištoljčovci (Ćirići), Aranđelovdan. Ima ih odseljenih u Beloj Palanci.

-Mlačkinci (Đurići, Ćirići), Aranđelovdan. Ćirić Miodrag je privodnjak iz istog sela od pištoljovaca.

-Cikurinci (Mijalkovići), Aranđelovdan. Ima ih odseljenih u Niš i Belu Palanku.

-Karnici (Đorđevići), Aranđelovdan. Ima ih odseljenih u mesto Bački Vinograd.

Ciganski rodovi su:

-Alići, Aranđelovdan i Mitrovdan: Boško, Osman, Moša i Alija.

-Merdžići, Nova Godina. Usko, Jašar i Merdža.

Doseljenici su:

-Masinci (Jovanovići, Stamenkovići i Đurići), Mitrovdan i Aranđelovdan, su iz Slavinja u Bugarskoj. Doselio se Jovan u tursko doba na imanje izumrlog roda Ilinci. Stamenković Vladimir je prizet iz Staničenja a Đurić Milutin prizet iz istog sela, slavi svoju slavu – Aranđelovdan. Ima ih u Beloj Palanci.

-Tukunjanovci (Mančići i Tošići), Aranđelovdan. Su iz Telovca. Došao Nikola kao prizet. Ima ih odseljenih u Niš. i Skoplje.

-Momčilovići, Jovanjdan, su iz Crvene Jabuke. Doselio se Stanoje 1935. godine.

-Pejići, Aranđelovdan, su iz Velikog Suvodola. Doselio se Ignjatije na kupljeno imanje 1935. godine.

Selo i seoska crkva slave Ilindan. Klisura kao zavetinu preslavljaju Đurđevdan, raniju naseljsku slavu Kuričesme i slavu Starog Sela na Dubravi. Naselje svetkuje „volovsku slavu“ Sv. Vrače.

Selo ima svoje groblje. U klisurskom groblju do 1920. godine, sahranjivalo se i stanovnišrtvo sela Čiflika, koje je starinom iz Klisure.

Na međi atara sela Kremenice i Klisure, na mestu Kremenička Rampa, bilo je „Rusalijsko Groblje“.

IZVOR: Prema knjizi dr Mihaila Kostića „Belopalanačka oblast (kotlina)“, izdanje 1970. godine. Priredio saradnik Porekla Milodan.