Poreklo stanovništva varošice Jabukovac, opština Negotin – Borski okrug. Prema knjizi Koste Jovanovića „Negotinska Krajina i Ključ“. Priredio saradnik Porekla Milodan.
Položaj naselja.
Ovo mesto je posle Negotina najveće naselje u Krajini i Ključu. Prostire se sa obe strane srednjeg toka reke Zamne i njenih pritoka Skočke i Turije. Površ na kojoj je selo izdelile su reke, potoci i mnoge zaravni, a na zapadu su brda i kose, ogranci planine Velikog Grebena, koji ovaj kraj Krajine odvaja od Poreča. Kuće su sa obe strane reke Skočke, koja je jače usekla korito i ne nanosi štete selu.
Vode.
Izvori su: Caran, Tanasijev Izvor, Neđelja, Osoje (Dos), Boronga i Bobot, koji je najjači i glava reke Skoške. Severno od naselja je izvor Vrelo koje utiče u Jabuču (Vratnjansku Reku). Bunara ima na đeram i „na šmrk“.
Tip sela.
Jabukovac je jače zbijenog tipa, jer ima kuća čije se strehe skoro dodiruju a obično su razmaknute od 10 do 30 metara. Od mnogobrojnih krivih i uskih „sokaka“ najglavniji je put koji s’ juga prolazi sredinom naselja i vodi za Brzu Palanku. Kod crkve je širi prostor a od njega prema istoku ide kratak i prav „sokak“ prema sreskoj kući, pored koje su dućani i činovnički stanovi. Skočka je Jabukovac podelila ne severni i južni deo. U severnom su krajevi Boronga i Donji Kraj (Valje) a u južnom Osoje (Dos) u Dudadsko Brdo (Đal Dudaska). U krajevima ima više rodovoa, ali su im kuće jako izmešane. Posle velikog rata Jabukovac je proglašen za varošicu.
Groblje je na severozapadnoj strani sela na mestu zvanom Grobljište
Ime naselju.
U selu i okolini često se Jabukovac zove nepravilno Jakubovac. Priča se da je Jabukovac dobio ime od jabuke pored koje su se najpre nastanili njegovi osnivači.
Starine u naselju.
Krajem prošlog, 19. veka, prilikom čišćenja izvora Bobota pronađen je neki zid, koji je još iz vremena „Laćina“. Jedna se cigla od zida nalazi kod prote Kazimirovića a na njoj su utisnuta slova „COL – SGO“. Priča se da je ne mestu Dud (Doudu), koji je pored Dunava, gde je za vreme ustanka bilo tursko utvrđenje, ranije bilo istoimeno naselje, koje se rasturilo. Odatle su se neke porodice preselile u Jabukovac, a ostale su otišle u „Vlašku“ i pored Dunava, blizu Turnu Severina, zasnovale selo Dudašu. U Osojni na dva mesta su Neznano Groblje i Staro Groblje (Morminc Parasic i Mirminc Batrnj); o kojima se ne zna ništa. Po predanju je najstarija crkva bila pre 200-250 godina i za vreme nekog popa Avrama, koji je došao iz “Vlaške“. Na starom antimisu od rimničog vladike Klimenta, pisanom na rumunskom jeziku zabeležena je 1741. godina.
Pisani podaci o naselju u prošlosti.
Na Langerovoj karti zebeleženo je mesto Jabukowiz a u njegovoj blizini i Turia. Na karti „Temišvarski Banat“ upisano je samo selo Jabucowaz. Godine 1784. zabeleženo je selo Jabukovacz, 1807. godine pominje se „knez Jabukovački“ a 1811. godine zapisano je selo Jabukovac. Selo je 1846. godine imalo 390; 1866. – 578 a 1924. godine 873kuće.
Postanak naselja i poreklo stanovništva.
Po predanju je „na sto godina posle kosovske bitke“ došao iz okoline Prizrena neki deda Marko sa sinovima Bogojem i Bankom. Oni se nastane pored neke divlje jabuke i tako zasnuju selo, koje je po toj jabuci nazvano Jabukovac. Mnogi stari ljudi kazuju da su pored deda Marka i njegovih sinova osnivači sela su bile i druge porodice. Oni pričaju da je selo najpre zasnovalo kod izvora Bobota pa premešteno kod Neznanog Groblja a posle doseljavanja i priraštaja zauzelo sadašnji prostor. Priraštaju Jabukovca doprinele su porodice koje su se odavno premestile iz rasturenog sela Turije a još više one što su došle sa mesta Duda i obrazovale čitav jedan kraj Jabukovca.
Nije se moglo tačno utvrditi poreklo za mnoge sadašnje rodove. U Jabukovcu je 1736. godine bilo samo 34 kuće, dok su mnoga sadašnja manja naselja imala dva puta, pa i više kuća, onda je nesumnjivo da je u međuvremenu došlo do jačeg naseljavanja u Jabukovcu, najverovatnije iz Rumunije i iz porumunjenih krajeva; možda su se neki rodovi povratili iz istih i drugih krajeva.
Prema današnjem predanju uosnivače Jabukovca se ubrajaju ovi rodovi:
-Bogoješti, Bankulešti i Lulalešti, slave Jovanjdan. Oni su potomci pomenutog deda Marka i njegovih sinova.
Najverovatnije ja da su se povratili iz Rumunije i porumunjenih krajeva sledeći rodovi:
-Baronge, Stanešti, Vuješti, Belegešti i Nikešti su jedan rod, slave Aranđelovdan;
-Đođešti, Nikoljdan;
-Đogešti, Aranđelovdan;
-Brankulešti, Nikoljdan;
-Andriješti, Aranđelovdan;
-Mamaljigešti i Gogešti, Sv. Petka;
-Stojkočešti, Aranđelovdan, Sv. Petka;
-Gipsari, Aranđelovdan;
-Radomirešti i Bobarešti sujedan rod, Sv. Petka;
-Pavlići i Puljeci su jedan rod, Aranđelovdan;
-Busojci, Sv. Petka;
-Mamanešti, Aranđelovdan;
-Klisurešti i Korencešti su jedan rod, Sv. Petka;
-Đenovešti, Nikoljdan;
-Udrešti, Sv.Petka;
-Krtorešti, Nikoljdan;
-Barbucešti, Aranđelovdan;
-Bubulješti, Aranđelovdan i;
-Olarešti, Sv. Petka.
Pradedovi Đogešta i Krtorešta su bili „vojnici Hajduk Veljkovi“. Stojkočešti su imali staro kumstvo u Rudnoj Glavi u Poreču, Udrešti u „Ungurjanima“ u Samarinovcu, Krtorešti u Lulareštima, Olarešti u Glogovici a Bubulešti u Zlotu i Slatini – timočka Crna Reka.
-Njegoicešti, Aranđelovdan i;
-Kikidžešti, Sv. Petka su iz „Vlaške“.
-Porkarešti (Vojinovići), Aranđelovdan su iz Dobre pored Dunava. U Jabukovcu čine manji kraj Dobrani.
-Kazimirovići, Jovanjdan su od Vršca a prota Kazimirović kaže da ima Kazimirovića sa istom slavom u Sremu ali ne zna da li su isti rod. Praded im je bio „vojnik Hajduk Veljkov“.
-Dobrivoješti, Velkulješti, Trikešti, Kećešti i Falčšti, Đurđevdan;
-Merćešti (Mijatovići), Živešti i Blendešti, Đurđevdan su, kažu, jedan rod u 74 kuće. Preci su ime se preselili iz Duda, pored Dunava i zasnovali kraj Dudadsko Brdo (Đal Dudaska).
Od Timoka su se doselili:
-Rkulješti, Alimpijevdan;
-Gurenešti, Stevanjdan;
-Ognjanovići, Lučindan;
-Pulekići (Pop Jonovići i Markulešti), Petrovdan;
-Savkovići, Živkovići i Matići su jedan rod, Sv. Vrači i;
-Srbulovići (Srbešti i Fuculovići), Petrovdan.
Balta Tanasije (Stojan buljubaša), koji se za vreme pazvandžija borio sa Turcima, bio je od roda Rkulašta.
-Krojtarovići, Sv. Petka, su se povratili ili došli iz „Vlaške“. Praded Petar bio je „vojnik Hajduk Veljkov“.
-Tujkešti, Janožešti, Kiriđešti, Golubešti (Golubovići) i Vikešti su jedan rod, slave Malu Gospojinu. Preci su im iz „Arđala“ – Erdelja.
-Tanasešti (Popovići i Pop Stajići), Nikoljdan su iz Izvora uRumuniji.
-Babajelji (Baba Jelići i Živkovići), Petrovdan. Staro kumstvo imali su u Milenkovićima – Brestovac.
Rodovi doseljeni u 19. veku:
-Petrikešti, Aranđelovdan, su „Ungurjani“.
-Trokešti, Aranđelovdan, su iz Ardžintija u Rumuniji.
-Papušoni, Aranđelovdan. Otac jeiz Vidina, ušao u kuću Petrikešta.
-Jovanovići, Alimpijevdan;
-Petrovići, Nikoljdan i;
-Milojkovići, Sv. Petka su svi jedan rod, doseljeni iz Bugarske.
-Ristići, Alimpijevdan, su iz Makedonije.
-Grozdići, Mala Gospojina, su iz Laznice u Homolju.
Crkvena slava i seoska zavetina je Spasovdan a na Pivnicama je bila proslava na Ilindan.
IZVOR: Prema knjizi Koste Jovanovića „Negotinska Krajina i Ključ“. Priredio saradnik Porekla Milodan.
Komentari (0)