Poreklo prezimena, selo Đurđevo (Rača)

Poreklo stanovništva sela Đurđevo (nastalo spajanjem sela Bare i Lukanje), opština Rača – Šumadijski okrug. Prema knjigama Todora Radivojevića „Naselja u Lepenici“ i „Lepenica“. Priredio saradnik Porekla Milodan.

Bivše selo Bare.

Položaj sela.

Bare se prostiru sa obe strane reke Rače. Na desnoj strani reke samo je Brdo ili Radilovićki Kraj, a na levoj su ostala tri, koji nizvodno idu ovim redom: Ćurtovićki i Marinkovićki Kraj, potom Kusaja – na obema strana istoimenog potoka. Baranski deo desno od reke širi se po zapadnoj strani kose Smrdana, koja deli vodu Rači i njenoj desnoj pritočici Smrdanskom Potoku. Deo levo od reke je pod kosama Pokozicom i Humkom, koji čine razvođe Rači i Jasenici (Trnovsksoj Reci).

Vode.

Rača prilikom povodnja plavi polje u dolinskoj ravni, a potoci su siromašni vodom te se nikada ne izlivaju iz svojih korita.
U selu su četiri izvora: Dautovac, Zapadnik i Bunar u Kidiškoj Jaruzi – na desnoj strani Rače i Kusajski Bunar – na levoj. U Ćurtovskom Kraju nema nijednog izvora te su stoga meštani iskopali dva đerma. Osim toga postoji jedan đeram u Kusaji i jedan u Brdu.

Zemlje i šume.

Pored imanja u selu, izmeđi njegovih krajeva i mahala, mnogo veći prostor zauzimaju ona van sela, koja su udaljena od krajnjih kuća najviše jedan čas hoda. Livade su poglavito u Reci i Rači a šume na Izilovcu, Kusaji i Boranskoj Jaruzi. Seoski atar je veličine 813 hektara. Njive zauzimaju prostor 639, livade 89 a šume sa utrinom 94 hektara. Ziratnog zemljišta ima ukupno 719 hektara.

Tip sela.

Bare su razbijene u četiri pomenuta kraja u kojima jači rodovi čine zasebne mahale. Ćurovski Kraj počinje Radilovićkom Malom ispod koje je Ćurtovićka Mala, potom nastaje Marinkovski Kraj. Ispod ove je kraj Kusaja; prema Ćurtovskom Kraju na levoj strani reke diže se Radilovićki Kraj (Brdo) na desnoj strani reke; između kojih su seoska polja na prostoru od 20 minuta hoda.

Ime selu.

Stariji meštani pričaju da se njihovo selo zvalo u tursko doba Lanar, jer je na mestu osnivanja bilo neko ranije lanište. Ono je tek posle Drugog ustanka dobilo današnje ime, koje mu je, vele, dato po nekoj bari, koja je bila u Gaju i izgledalo je kao jezercu u sredini šume. Bara je odavno isušena, ali je po njoj ostalo selu ovo ime.

Starine u selu.

Barama pripada jugozapadna strana brda Gradišta, na kome je po narodnom pričanju bio nekada grad „proklete gospođe Jerine“. Otuda ime brdu. Danas se gradu ni trag ne poznaje, jer je taj prosor pod gustom šumom. Imena polja Arbanasi i Trmčaluk opominju da je ovde bilo u ranije doba Arbanasa i Turaka.

Postanak sela i poreklo stanovništva.

Barani kažu da je njihovo selo postalo na današnjem mestu početkom Prvog ustanka, dakle pre oko 100 godina. Dotle su njegovi osnivači živeli u jaseničkom selu Saranovu a ovde su imali svoja trla, na koja su tada prešli. U Saranovo su došli iz Sjenice, Bregova u Bugarskoj, prvi za vreme Druge seobe a drugi za vreme Kočine Krajine. Bare se prvi put pominju u Gavrilovićevom Rečniku 1846. godine, u kome je pravilno zapisan; drugi put u popisu stanovništva 1866. godine. Jedina karta u koju je uneseno ovo selo do početka druge polovine 19. veka je Kipertova iz 1853. godine, na kojoj je zabeleženo kao Bare.
Selo je raslo poglavito rađanjem i deobom zadruga. Ono je posle 1815. godine dobilo 7 rodova.

Poreklo porodica:

Redni broj–prezime (ogranci)-odakle su doseljeni-Krsna slava

Doseljeni u preiodu od 1737. do 1787. godine:
-175, Pavlovići, Kosovo, Aranđelovdan.
Doseljeni u periodu od 1804. do 1814. godine:
682, Đukići (Đukići, Mitrovići, Dimitrijevići, Jovanovići, Marinkovići, Miloradovići, Stojanovići i Đorđevići), Bregovo (Bugarska), Đurđevdan.
-801, Marinkovići*, Sjenica, Đurđevdan.
*Iz ove porodice je Milovan Marinković, pređašnji ministar finansija.
-858, Milojevići (Petrovići, Dobrosavljevići, Nikolići, Rankovići, Živkovići i Milenovići), Sjenica, Lučindan.
-1038, Stevanovići, Paštrić (Kolubara), Nikoljdan.
-1084, Ćurtovići (Markovići-Maksimovići, Jevremovići, Stevanovići, Nikolići, Pantelići, Đorđevići, Miloševići i Milutinovići), Sjenica, Nikoljdan.
Doseljeni 1823. gdine:
-1186, Karići (Petrovići), Nova Varoš, Nikoljdan.
Doseljeni 1835. godine:
-1309, Markovići, Rasina (Kruševac), Nikoljdan.
Doseljeni 1858. godine:
-1551, Stankovići, Kobila kod Ćustendila (Bugarska), Aranđelovdan.
Doseljeni 1886. godine:
-1954, Aleksići, Sjenica, Sv. Vrači.
Cigani-Romi, doseljeni 1863. godine:
2238, Milanovići, Saranovo, Sv. Petka.

Ostali podaci o selu.

U Barama je 1903. godine živelo 12 rodova u 106 kuća sa 621 stanovnikom, među kojima je bila i jedna romska porodica. Godine 1910. u selu je bilo 139 domova sa 798 stanovnika a 1921. godine je zbog ratnih strahota broj stanovnika je pao na 744.
Selo ima dva groblja. Jedno je na desnoj strani Rače, na Glavici (za Brdo) a drugo na levoj strani reke na Ornicama u Ćurtovskom Kraju za ostale delove sela.
Kod škole, na mestu zvanom Porta, ima jedna trpezara.
Litija se nosi o Malom Spasovdanu, prvi četvrtak posle Spasovdana a zavetina su Mladenci.

Bivše selo Lukanje.

Položaj sela.

Lukanje je na obema stranama Lukanjskog Potoka, leve pritočice Rače. Selo je podeljeno na četiri kraja, upravo mahale, koje se zovu: Vilipovići i Negovanovići – na desnoj; Savkovići i Ristići – na levoj strani seoskog potoka. Spuštajući se niz potok gotovo su naspramni na njemu Vilipovići i Savkovići. Osim potoka dele ih imanja a odstojanje iznosi oko četvrt časa pešačkog hoda. Niže Vilipovića su sa desne strane Negovanovići, a niže njih su, za desetak minuta, na suprotnoj strani Ristići. I ova dva kraja su gotovo naspramna, ali su ipak Ristići najniži kao što su Vilipovići najviši kraj Lukanja.

Vode.

Kroz Ristićku malu teče potok Lađevac a zapadno od njeg protiče kroz seoski atar reka Rača.
U Lukanju su svega tri žive vode: Bunar pod Leskom u Negovanovićima, Bunar u Dugićima i Slatina u Savkovićima. Slatina je najjača ali se njena voda n upotrebljava za piće, jer je malo slana. Zbog ovako malog broja izvora kao i zbog njihove udaljenosti meštani su iskopali 11 đermova.
Lađevac nikada ne nanosi štete seoskim imanjima doka Rača, kad jače nadođe topi polja i ponekad nanosi dosta štete usevima.

Zemlje i šume.

Polja i šumarice su manjim delom u selu između pojedinih mahala a vaćim van sela na odstojanju do jednog časa hoda.
Seoski atar je veličine 599 hektara, od kojih dolazi na ziratnu zemlju 502 ha (njive na 482 i livade na 20 ha) a na šume 96 hektara. Meštani Lukanja imaju imanja u atarima Saranova i Sepaca (Jasenica) i Bara (Lepenica) dok u njihovom selu svoje zemlje imaju meštani Viševca i Saranova.

Ime selu.

Meštani se dovijaju da protumače postanak imena svog sela po nekakvoj lukavoj babi, koja je ovde živela za vreme zbegova. To je tumačenje izmišljeno, jer ime ovog sela nije postalo u Šumadiji nego je doneto iz Nišave. Doneli su ga prvi doseljenici, osnivači sela Ristići, najstariji rod seoski, koji je dobegao iz nišavskog sela Lukanja.

Starine u selu.

U ovom selu postojala je jedna humka koja je sada sa zemljom sravnjena, te joj se ni trag ne poznaje, ali se uspomena na nju održala u imenu mesta na kome je ona bila, jer se i ono zove Humka.
Kako meštani pričaju, pri dnu dolinskih strana reke Rače su nailazili na gomile kamenog oruđa, moguće je da je ovde bilo neko praistorijsko naselje.
U imenu mesta Gradište, Vlaški Potok i Arbanasi ukazuju na ranija naselja i negdašnje stanovništvo ovoga kraja.

Postanak sela i poreklo stanovništva.

Lukanje je snovano početkom 19. veka, za vreme prvog ustanka, te spada u najmlađa lepenička sela. Prva dva zbega postala su ovde pre 98 godina. To su bile kuće Ristića i Negovanovića, a uskoro su za njima dobegli u Lukanje Savkovići, Dugići i Vilipovići. To su osnivački rodovi lukanjski. Od njih danas ima 78 domovo, odnosno više od 7/8 ukupnog broja.
Ovo selo se najpre pominje u Upisniku 1818 godine, zatim u Naznačeniu 1819. godine i u Popisniku 1822. godine. Na sva tri mesta se zove Lukanja. U Vukovoj Danici i u Pirhovom Putovanju zapisano je pravilno (u originalu Lukanja) a u Gavrilovićevom Rečniku kao Lukaić. Jedina karta u koju je Kukanje uneseno je Milenkovićeva iz 1850. godine, na kojoj je pogrešno upisana – kao Lukavica.
Selo je naraslo u podjednakoj meri rađanjem, deljenjem zadruga i novim doseljavanjima.

Poreklo porodica:

Redni broj–prezime (ogranci)-odakle su doseljeni-Krsna slava.
Doseljeni u periodu od 1804. Do 1814. godine:
-670, Dugići (Petrovići, Aleksići i Pavlovići), Novi Pazar, Aranđelovdan.
-1006, Ristići, Lukanje u Pirotskoj Nišavi, Nikoljdan.
-1014, Savkovići, Nova Varoš, Aranđelovdan.
Doseljeni 1815. godine:
-1114, Radosavljevići, Peć, Savindan.
Doseljeni 1817. godine:
-1122, Karići, Nova Varoš, Nikoljdan.
Doseljeni 1876. godine:
-1826, Jakovljevići, Šume (Jasenica), Đurđevdan.
Cigani-Romi, doseljeni 1865. godine:
-2243, Milanovići, Saranovo, Sv. Petka.

Ostali podaci o selu.

Lukanje je 1903. godine imalo 11 rodova u 87 kuća sa 532 stanonika, prem apopisu od 31 decembra 1900. godine. Među njima jedan rod je bio ciganski.
U porti u Savkovskoj mali imaju dve trpezare.
Seosko groblje je u Rači. Ono je zajedničko za sve krajeve.
Seoska zavetina su Mladenci dok se litija nosi na Spasovdan.

Zahvaljujem se gospodinu Aleksandru Antiću, članu Društva srpskih rodoslovaca „Poreklo“, na nesebičnoj pomoći u prilikom obrade ovih sela.

IZVOR: Prema knjigama Todora Radivojevića „Naselja u Lepenici“ i „Lepenica“. Priredio saradnik Porekla Milodan.