Poreklo prezimena, selo Raždaginja (Sjenica)

2. mart 2015.

komentara: 0

Poreklo stanovništva sela Raždaginja, opština Sjenica. Prema studiji „Sela sjeničkog kraja antropogeografska proučavanja“ Mile A. Pavlović iz 2009. godine. Priredio saradnik portala Poreklo Vojislav Ananić.

Raždaginja se nalazi na padinama planine Giljeve, na južnom obodu Sjeničke kotline. Udaljena je od Sjenice 9 km. Prostire se u visinskom pojasu 1.070-1.140 m i ubraja se u seoska naselja razbijenog tipa, koje se sastoji iz više mahala – zaselaka: Kahrovići (koji su ispod Hajdučkog brda), Gegići, Zaljevići, Meilići, Cucovići, Brušići, Gilići, Memići, Tajići i Hodžići. Površina seoskog atara i katastarske opštine iznosi 1.664 ha. Prema popisu 2002. godine u selu je živelo 418 stanovnika.

Kroz selo protiče Raždaginjska reka, Koštunica i Giljevski potok. Raždaginjsku reku meštani često nazivaju Ferhatovo vrelo. Raždaginjska reka, koja teče kroz selo, spaja se sa Giljevskim potokom i formira reku Jablanicu. Pre kaptiranja, vode Ferhatovog vrela pripadale su Raždaginjskoj reci. U ataru sela nalazi se Gegića vrelo, Mešića izvor, Tajića izvor, Brulića izvor. Ferhatovo vrelo je 2003. godine kaptirano i voda je dovedena za tri sela: Zaječiće, Medare i Brezu. Na severnoj strani brda Vrhovi (Giljeva) u Raždaginji je izvor, čije su vode kaptirane 1978. godine za snabdevanje vodom sela Raždaginje, Krća, Zaječića. Za ova sela je urađen i vodovod, ali nije bilo dovoljno vode. Zbog toga je 2003. godine kaptirano Ferhatovo vrelo.

Selo se po postanku svrstava u stara naselja, a pod ovim imenom javlja se u turskom popisu iz 1455. godine, kada je imalo 4 doma, 1477. imalo je 40 kuća, a u popisu sa kraja XVI veka 34 kuće [Premović- Aleksić, 1997, 50]. Po popisu iz 1921. godine, selo je imalo 69 domova i 427 žitelja. Stanovništvo je doseljeno u XVIII veku iz Crne Gore. Na osnovu kazivanja meštana, Karađorđe je u selu boravio 1809. godine i tragovi njegovog čardaka bili su očuvani sve do Drugog svetskog rata. Karađorđeva kuća u ovom selu ne zove se po tome što je u njoj boravio Karađorđe, već zato što je dao pare izvesnom Tajiću da je napravi za sebe.

Mile Nedeljković tvrdi da naziv sela potiče od reči “žeći”, praslovenski glagol, u značenju “paliti”, “goreti”; sa predmetkom “ras”: raždeći, što znači pretvaranje šumskog u obradivo zemljište pomoću seče i paljenja šume i rastinja, što je bilo poznato i starim Slovenima. Dakle, Raždaginja – naselje, nastalo je na zemljištu sa koga je prethodno spaljivanjem uklonjena šuma. Raždaginja je jedino naselje ovog imena u Srbiji [Nedeljković, 1999, 107].

Atar sela je bogat livadama i pašnjacima, što je uslovilo da je u prošlosti stočarstvo bilo dobro razvijeno, uglavnom gajenje ovaca. Meštani su sa brojnim stadima leti odlazili na Giljevu u svoje stanove, gde su ostajali do prvog snega. Dolaskom u selo Raždaginju ulazi se u naselje katuna. I u prvoj deceniji XXI veka stanovništvo se bavi stočarstvom i nešto manje ratarstvom. Na putu između Raždaginje i Buđeva nalazi se stočarska farma Rakočki bunari, koja je pripadala PK „Pešter”, a u prvoj deceniji XXI veka je privatizovana (kupio je Đuro Obradović, kao i čitav PK „Pešter”). Na farmi je 2008. godine bilo oko 200 ovaca i 2 zaposlena radnika.

U selu postoji klub mladih farmera, u koji dolaze Englezi da otkupljuju vunu i tu je odmah baliraju. Deci iz sela su držali obuku iz informatike. U selu je džamija izgrađena 1990. godine. Struju naselje dobija 1972, vodovod 1982, a ambulantu 1989. godine. Vodom se snabdevaju sa kaptaže Krćanskog vrela, koje je kaptirano 1978. godine. Koristi ga još 5 sela: Dubnica, Breza, Medare, Krće i Zaječiće. Domaćinstva su telefon dobila 2005. godine. Selo ima veterinarsku stanicu, osmorazrednu osnovnu školu, koja je otvorena 1962, i poštu, otvorenu 1986. godine. Kroz selo prolazi asfaltni put i u njemu se završava, i dalje se nastavlja makadamski put prema Giljevi. Makadamski put do selarađen je 1915-1918, a 1930. godine je bila planirana izgradnja banovskog puta preko Raždaginje, Buđeva, Pešterskog polja i Ugla, do granice sa Crnom Gorom jer je tada današnja teritorija Sjeničkog kraja bila u okviru Zetske banovine.

Neophodno je razlikovati pojam sela Raždaginje i mesne zajednice Raždaginja, koja je kao opština formirana posle oslobođenja od Turaka 1912. godine. U mesnoj zajednici Raždaginja, nalazila se zgrada opštine i bila je centar za sela Raždaginju, Vrsjenice, Zaječiće, Dujke, Kijevce, Krće i Dubnicu. U selu Raždaginji opština je ostala do 1945. godine. U istoj zgradi od 1924. počela je da radi osnovna škola sve do 1938. godine, kada je školska zgrada napravljena u selu Zaječiće. Od 1945. godine administracija tada mesnog narodnog odbora prelazi u prostorije škole (na sprat), gde je ostala do izgradnje zadružnog doma.

Izgradnjom zadružnog doma 1953. godine u selu Zaječiće stvoreni su prostorni uslovi da se administracija i mesni narodni odbor, kao organ lokalne vlasti, premeste u prostorije doma, gde se i sada nalaze. Bez obzira na ovu činjenicu (promenu sedišta lokalne vlasti), ime sela Raždaginja stalno je ostalo kao ime prve opštine, mesnog narodnog odbora (1945-1952.), narodnog odbora opštine (1952-1955.), mesne kancelarije od 1955. i mesne zajednice od 1964. godine. To znači da u selu Raždaginja nema: mesne zajednice, mesne kancelarije, zadružnog doma, zdravstvene ambulante i osmogodišnje škole. Sve ove institucije su u selu Zaječiće, koje pripada Mesnoj zajednici Raždaginja.

Glavna zanimanja stanovnika sela su ratarstvo, stočarstvo i voćarstvo.

U periodu 1948-1971. godine ovo seosko naselje ostvarilo je porast broja stanovnika za 36%. Selo je od 1971. do 2002. godine zahvaćeno intenzivnim procesom migracija i depopulacija, kada je broj stanovnika smanjen za 56%. Depopulacijski procesi su posebno bili jaki u poslednjoj deceniji XX veka (1991-2002.), kada je broj stanovnika smanjen za 45%. Broj domaćinstava je bio u porastu u periodu 1948-1991. (28%), a nakon tog perioda do 2002. godine je u padu (35%). Prosečan broj članova u domaćinstvu opada od 1971, pa je 1991. evidentirano 81 domaćinstvo sa 5 i više članova (55,10%), a 2002. godine 47 (48,96%).

Broj stanovnika i domaćinstava sa prosečnim brojem članova u domaćinstvu

Godina Broj stanovnika Broj domaćinstava Srednji broj članova u domaćinstvu

1948. 706 115 6,13

1953. 815 125 6,52

1961. 874 138 6,33

1971. 957 140 6,83

1981. 907 145 6,25

1991. 757 147 5,14

2002. 418 96 4,35

Domaćinstva u selu Raždaginja:

1. Gilić Habib

Domaćinstvo ima 7 članova. Od Sjenice je udaljeno 9,5 km, od autobuske stanice 9 km, a od osnovne škole 1 km. Kuća je građena od tvrdog materijala, ima sanitarne uređaje i struju od 1972. godine. Četiri lica su zaposlena u rodnom selu. Domaćinstvo gaji goveda i živinu.