Poreklo prezimena, selo Žabren (Sjenica)

Poreklo stanovništva sela Žabren, opština Sjenica. Prema studiji „Sela sjeničkog kraja antropogeografska proučavanja“ Mile A. Pavlović iz 2009. godine. Priredio saradnik portala Poreklo Vojislav Ananić.

Žabren je selo udaljeno 35 km jugoistočno od Sjenice, i sa njom je povezano makadamski putem. Smešteno je u visinskom pojasu 1200-1280 m i pripada naseljima razbijenog tipa. Selo se nalazi na izvorišnim stranama Suve reke i Rogatičkog potoka u Žabrenskoj kotlini (ispod planina Ninaje, Suhara i Homara) i jedno je od najsušnijih sela u Sjeničkom kraju. Žabrenska kotlina okružena je brdima: Vjenac, Zekova šuma, Huseinovo brdo, Lovka, Golo brdo i Vlaško groblje. Između brda se nalaze livade i obradive površine, dok su pašnjaci po perifernim padinama brda. Kako je selo stočarskog karaktera, na okolnim brdima nalaze se stanovi: na Lovki, Kršinama, Vlaškom groblju i Borju. Površina seoskog atara iznosi 2.169 ha, a katastarske opštine 2.366 ha, koja obuhvata i atar sela Petrovo Polje (površine 197 ha). Atar sela graniči se sa opštinama Tutin i Novi Pazar. Prema popisu 2002. godine Žabren je imao 321 stanovnika.

Stanovništvo se vodom snabdsva sa vrela (vrelo Kučma), česmi i bunara. U Gickoj mahali je česma Bijela voda, bunari su: Kučma kod seoskog groblja, Medov bunar u Kučevskoj mahali, bunar Smajlova bara zvani Česme na prostoru Jelovac – Borje i izvorište tekuće vode Stublina na Borju. Jugozapadno od Žabrena nalazi se periodično jezero – Žabrensko blato. U ovom blatnom jezeru povremeno se javlja voda i formira jezero, kao što se i desilo 2006. godine. Meštani tvrde da se svakih 30 godina ovo polje ispuni vodom, koja traje jednu godinu dana. Na mestu gde je nekad bila crkvina, u Gickoj mahali, nalazi se česma gde postoji voda – Marina bara. Na planinama koje se dižu iznad Žabrenske kotline (Ninaja, Suhara i Homar), meštani tvrde da ima i 7 pećina.

Selo obuhvata mahale Kučevsku i Gicićku. Sve do 1964. godine pripadalo mu je i Petrovo Polje koje je predstavljalo zaseok. O davnoj naseljenosti Žabrena govore ostaci starih groblja i crkvina. Selo je upisano pod ovim imenom 1585. godine [Premović-Aleksić, 1997, 47].

Žabren je po popisu iz 1921. godine imalo 40 domova i 272 stanovnika.

Na osnovu istraživanja na terenu, smatra se da ime potiče od keltske reči “žab” – žabren (sekira). Međutim, romanska palatalizacija keltske osnove reči “grab” – znači stenovito brdo, kamenjar. Otuda i ime selu. Naselja na teritoriji Srbije sa ovom osnovom ukazuju na pravce kretanja Kelta [Nedeljković, 1999, 99].

U Žabrenu je četvororazredna osnovna škola otvorena 1926. godine i radila je do 1930. godine, kada je prestala sa radom. Otvorena je ponovo 1945, a 1970. prerasla je u petorazrednu i kao takva radila je do 1975. godine. U selu je 1923. godine postojala žandarmerijska stanica. Selo ima džamiju, sagrađenu 1982, i prodavnicu mešovite robe, otvorenu 1987. godine, sa jednim zaposlenim radnikom. Pored snabdevanja stanovnišgva vodom sa česmi i izvora, jedan deo sela je izgradio vodovod 2000. godine. Selo je struju dobilo 1966, a domaćinstva su telefon dobila 2006. godine. Žabren je povezan makadamskim putem sa Sjenicom.

Stanovništvo se uglavnom bavi stočarstvom i trgovinom. Dnevni migranti iz sela su učenici, i to: 10 učenika srednje škole, koju pohađaju u Sjenici, i 26 učenika osnovne škole, koji školu od 5. do 8. razreda pohađaju u Dugoj Poljani.

Žabren je zabeležio porast broja stanovnika u periodu 1948- 1971. godine 45%, a zatim do 2002. godine broj je smanjen za 43%. Interesantno je i kretanje broja domaćinstava koja je u porastu do 1971. (47%), u opadanju do 1991. godine 16%, a ponovo u porastu do 2002. godine za 16%. Sa 5 i više članova 1991. bilo je 55 (75,34%) domaćinstava, a 2002. godine 29 (34,12%). Prosečan broj članova u domaćinstvu je u opadanju od 1961. godine. Najveće promene ostvarene su u domaćinstvima sa 7 i više članova. Godine 1991. takvih je bilo 12 odnosno 26, a 2002. godine 2, odnosno 3 domaćinstva.

Broj stanovnika i domaćinstava sa indeksima i prosečnim brojem članova u domaćinstvu

Godina   Broj stanovnika   Broj domaćinstava   Srednji broj članova u domaćinstvu

1948.                390                                   59                                           6,61

1953.                420                                   60                                           7,00

1961.                 436                                   61                                            7,14

1971.                 565                                  87                                            6,49

1981.                 517                                  80                                           6,46

1991.                 478                                  73                                            6,54

2002.                321                                  85                                            3,77

Domaćinstva u selu Žabren:

1. Idrizović Vahid
Domaćinstvo ima 5 članova. Udaljeno je od Sjenice i autobuske stanice 35 km, a od osnovne škole 2 km. Kuća nije građena od tvrdog materijala i nema vodu, ali ima struju. Tri lica traže posao. Domaćinstvo prihode ostvaruje gajenjem goveda.

Poreklo: doseljeni su iz sela Brnjice 1935. godine.

Rod: Idrizovići.

2. Kučević Sulejman
Domaćinstvo ima 15 članova. Udaljeno je od Sjenice 35 km, od osnovne škole 0,5 km, a od autobuske stanice 10 km. Kuća nije građena od tvrdog materijal, ali ima vodu, sanitarne uređaje i struju. U domaćinstvu nema zaposlenih, 6 članova traži posao. Tri lica pohađaju osnovnu školu, a jedno fakultet. Domaćinstvo prihode ostvaruje gajenjem goveda.

Poreklo: islamizirani Kuči iz Crne Gore iz mesta Medun, blizu Albanije.

Rod: Kučevići.

3. Gicić Rešad
Domaćinstvo ima 3 člana. Udaljeno je od Sjenice 35 km, od osnovne škole 150 m, a od autobuske stanice 10 km. Kuća nije građena od tvrdog materijala i nema vodu, ali ima struju. Nema zaposlenih, jedno lice traži posao. Domaćinstvo se bavi uzgojem goveda.

Poreklo: islamizirani Klimenti.

Rod: Gicići.

4.   Ademovići, 2 domaćinstva;

5.   Ađinovići, 5 domaćinstva;

6.   Gicići, 17 domaćinstva;

7.   Zenovići, 3 domaćinstva;

8.   Isovići, 1 domaćinstva;

9.   Kurtanovići, 3 domaćinstva;

10.   Kučevići, 17 domaćinstva;

11.   Latovići, 4 domaćinstva;

12.   Medovići, 3 domaćinstva;

13.   Pavlovići, 2 domaćinstva;

14.   Ragipovići, 9 domaćinstva;

15.   Salihovići, 2 domaćinstva;

16.   Hajdarevići, 2 domaćinstva

Iseljenici iz sela Žabren:

Gicić Besim
Domaćinstvo ima 6 članova domaćinstva. Iselili su se 1994. godine u Sarajevo, radi zaposlenja. Nosilac domaćinstva je završio trgovačku školu.

Terenska istraživanja pokazuju da su se stanovnici Žabrena iajviše iseljavali u Sarajevo.

Broj stanovnika do 19 godina starosti u Žabrenu, od 1991. do 2002. godine smanjio se 46%, a sa 60 i više godina povećao 18%. Indeks starenja je, takođe, u porastu: od 0,23 u 1991. godini na 0,51 indeksnih poena 2002. godine. Međutim, stanovništvo Žabrena i pored depopulacionih procesa ima povoljnu starosnu strukturu.

Stanovnišpgvo po veroispovesti

Godina            1991.   %

pravoslavni  –           –

muslimani     477      99,80

ostali             1          0,20

Stanovništvo po nacionalnoj pripadnosti

Godina            2002.   %

Srbi               –           –

Bošnjaci        313      97,51

Muslimani    7          2,18

Ostali            1          0,31

Žabren je naseljen stanovništvom koje je na ove prostore naseljeno 1630. godine. Prema popisu 2002. godine u selu je po nacionalnoj strukturi bilo Bošnjaka (97,51%), Muslimana (2,18%) i ostalih (0,31%). Na osnovu ankete sprovedene na terenu, doselili su se iz Crne Gore (Kuči) i severne Albanije.

U selu je preko 15 godina starosti bilo 1981. godine 315, 1991. godine 338 i 2002. godine 233 stanovnika. Broj stanovnika bez školske spreme je od 1981. do 2002. godine smanjen 38% i sa 4 razreda osnovne škole 50%, a povećan sa osnovnom školom 23% i srednjom školom 59%. Samo je jedno lice 2002. godine imalo višu školsku spremu. Broj nepismenog stanovništva u periodu 1991-2002. godine smanjio se 33%.

Podaci ukazuju da je poljoprivreda vodeća privredna grana, mada je 1991. godine bilo 54,81% mešovitih domaćinstava po izvoru prihoda. Stočarstvo (ovčarstvo) je vodeća grana, iako podaci iz 2002, kada je bilo samo 193 ovce, u odnosu na 1991. godinu sa 1897 ovaca, ukazuju da ovčarstvo u ovom selu praktično zamire.

IZVOR: UNIVERZITET U BEOGRADU GEOGRAFSKI FAKULTET, Mila A. Pavlović: SELA SJENIČKOG KRAJA antropogeografska proučavanja – naučna monografija, štampa „Forma B“, Beograd, 2009. Priredio saradnik portala Poreklo Vojislav Ananić

 DODATAK: Tekst o selu Žabren sa sajta www.sandzacke.rs