Gentule-Ćetkovići – genetska priča

PIŠE: Siniša Jerković, glavni urednik Srpskog DNK projekta

Ovim tekstom pokušaćemo da, uz pomoć genetike, odgonetnemo porijeklo srpske porodice Ćetković Gentula iz Zvorničke Spreče, bez želje da damo konačne sudove, već naprotiv, da otvorimo nova pitanja.

Ukratko o položaju i istoriji Zvorničke Spreče

Zvornička Spreča je kraj oko gornjeg toka rijeke Spreče, okružen planinama Majevicom, Borogovom i Snagovom, a na zapadnoj strani otvoren ravnicom niz tok rijeke Spreče prema Tuzli. Opisani prostor se, u velikoj mjeri, podudara sa teritorijom predratne opštine Kalesija, a gradić Kalesija je njegov administrativni centar. Kada je Milenko Filipović 30-tih godina prošlog vijeka opisivao Zvorničku Spreču, zapisao je da je taj kraj većinski naseljen Srbima, sa muslimanskom manjinom, a da katolika Hrvata uopšte nije bilo. Do početka poslednjeg rata broj muslimanskog stanovništvo je rastao u odnosu na srpsko, iako su Srbi u svojim selima imali većinu. Nakon poslednjeg rata, mnoga srpska sela u Zvorničkoj Spreči su ostala gotovo pusta i porušena, a takav je slučaj i sa selom Dubnicom u kojoj su živjeli Ćetković-Gentule.

Ovaj kraj se, još od ranog srednjeg vijeka, nalazio ili u sastavu, ili u interesnoj sferi, srpske srednjovjekovne države. Tako je u 13. vijeku bio u državi Dragutina Nemanjića, , zatim u Despotovini Lazarevića i Brankovića, a u međuvremenu bivao je i u vlasti bosanskih vladara i mađarskog kralja.

Većina današnjeg srpskog i muslimanskog stanovništva Zvorničke Spreče su potomci relativno skorašnjih doseljenika.

Ćetkovići Gentule – porodično predanje

Milenko Filipović je u svom radu „Zvornička Spreča“ iz 1938. opisujući stanovništvo sela Dubnice napisao: „Gentule ili Ćetkovići su ranije bili u Prnjavoru, pa ih odatle muslimani premestili u brdo“.

To je ujedno jedina informacija koju nam Filipović saopštava o ovom rodu. Iako štura, i ova informacija, ako se pažljivije razmotri, otkriva nekoliko interesantnih podataka. Sama činjenica da su Gentule ranije živjele u Prnjavoru i da su potisnute od strane muslimana, dovodi nas do pitanja: kada se to desilo i od strane kojih muslimana i kojim povodom su se Gentule iselile iz Prnjavora? Prnjavor je grčka riječ i u pravoslavnoj Crkvi je naziv za crkveno, najčešće manastirsko imanje. Tako imamo u Bosni i u Srbiji više Prnjavora tj. crkvenih imanja. Uzimajući u obzir blizinu manastira Papraće, sasvim je vjerovatno da je i ovaj, sprečanski Prnjavor, bio imanje tog manastira. Manastir Papraća, najstariji srpski manastir u sjeveroistočnoj Bosni je teško stradao u austrijsko-turskom ratu 1717-1723. kada ostaje porušen i pust za dugo vrijeme, a srpsko stanovništvo tog kraja će se mahom iseliti u prekosavske krajeve. Vjerovatno su se u tom periodu počeli masovnije doseljavati muslimani izbjegli iz Mađarske ili „Unđurovine“, kako su je zvali, pa je nekadašnje srpsko selo Prnjavor vremenom postajalo većinski muslimansko.

Oko 1780. jedna druga, prirodna katastrofa, pogodila je oblast Spreče, kao i ostale susjedne krajeve. Bila je to epidemija kuge, jedna od najstrašnijih dotad, koja je praktično zbrisala cjelokupno stanovništvo kraja. O pustoši koja je nastala poslije kuge, govore mnoga narodna predanja. Glavnina srpskog naseljavanja iz Hercegovine i Crne Gore nastupila je poslije kuge. Nema sumnje da su i muslimanske vlasti pokušavale da nasele puste krajeve, davajući povoljnije uslove prilikom naseljavanja, privlačeći doseljenike, koji su dobijenu zemlju najčešće sami krčili i pretvarali u plodno zemljište.

Izgleda da se su se i najstarije srpske porodice u Spreči naselile tek nakon ove epidemije, oko 1790 , tako da je teško reći da li je opstao koji rod koji je je doseljen prije kuge. To bi mogli biti Srbi Zolje u Kalesiji, za koje se doduše kaže, da su takođe doseljenici iz Hercegovine. Ćetkovići-Gentule, obzirom da su u početku bili naseljeni u Prnjavoru, koji je smješten uz rijeku Spreču i uz putnu komunikaciju Zvornik-Tuzla, vjerovatno su se nalazili u prvom talasu srpskih doseljenika, onih koji su se doseljavali krajem 18.vijeka. Na još uvijek pretežno pustom zemljištu nije ni bilo potrebe da se naseljavaju po brdima i daleko od puteva.

Međutim, nisu se samo Srbi doseljavali u tom periodu. U 19. vijeku, nakon Prvog i Drugog Srpskog Ustanka i stvaranja Kneževine Srbije mnogi muslimani iz gradova Srbije (Šapca, Užica, Valjeva) potražili su utočište u Bosni. Bio je to drugi talas muslimanskih naseljenika u Spreči, poslije onih koji su došli iz Ugarske krajem 17. vijeka. Jedan dio ovih muhadžira smjestio se i u sela Zvorničke Spreče, između ostalih i u sprečanskom Prnjavoru. Kao porodice porijeklom iz Srbije spominju se u Prnjavoru Gazibegovići iz Mačve i Huremovići iz Užica. Vjerovatno je dolazak ovih srbijanskih muslimana bio trenutak kada se mnoge srpske porodice koje su živjele u dolini rijeke i kraj puteva nisu osjećale više sigurnim i kad su se počele preseljavati po okolnim brdima i dalje od komunikacija. Sudeći po podatku koji nam saopštava Filipović, Gentule Ćetkovići su bile među njima.

Postoji i predanje samih Ćetkovića da im je staro prezime Jauković i da su se doselili krajem 18. vijeka iz sela Drobnjaka.Ovaj podatak nam je veoma važan za odgonetanje porijekla Ćetkovića, pogotovo što se , kako ćemo dalje vidjeti, u potpunosti poklapa sa rezultatima do kojih je dovelo genetsko testiranje jednog od Ćetkovića.

Prije genetske analize, vratićemo se na samu pojavu dvojnog prezimena kod Ćetkovića tačnije njihovog spominjanja kao Ćetković Gentula. Ako su, sudeći po predanju, Ćetkovići doselili kao Jaukovići, to bi značilo da su i oba ova prezimena dobili u novoj postojbini, Zvorničkoj Spreči. To nije ništa neobično, jer su gotovo svi Srbi doseljeni u Zvorničku Spreču promijenili prezimena, najčešće po rodonačelniku koji ih je doveo u novi kraj. Tako od hercegovačke porodice Šarenac imamo u Spreči Popoviće, Protiće, Đorđiće, Mitroviće. Nije isključeno da je i Ćetkoviće u Zvorničku Spreču doveo neki Ćetko Jauković iz Drobnjaka od kojeg je nastalo samo prezime Ćetković.

Veoma je interesantno i drugo prezime – Gentula.

Da je varijanta prezimena Gentula starija od varijante Ćetković govori nam i nadgrobni spomenik Ilije Gentulića u Dubnici. Područje Majevice veoma je bogato starim nadgrobnim spomenicama u kamenu, u narodu poznatim kao mramorovi. Jedan takav mramor je i mramor na grobu Ilije Gentulića, koji je sudeći po natpisu umro u 96. godini, a živio je u 19. vijeku. S obzirom da se u natpisu na mramoru pojavljuje i slovo J koje je usvojeno nakon Vukove reforme, jedino što možemo donekle odrediti jeste da je Ilija preminuo u drugoj polovini 19. vijeka.

Oblik Gentulić pojavljuje se u još jednom izvoru iz druge polovine 19. vijeka. Naime, u Glasniku Zemaljskog muzeja u Sarajevu, aprila 1891. objavljen je članak Starobosanski natpisi u Kalesiji u kojem se opisuje pronalazak nekoliko natpisa na mramorovima u Dubnici. Tom prilikom autori teksta spominju Vida Gentulića gdje kažu:

„…U blizini do 26 koraka bila je gromila, koju je 1884. raskopao starac , Vid Gentulić, tražeći u njoj blago. Našao je u njoj vrlo lijepu zemljanu posudu, pa misleći da je u njoj sahranjeno blago, razbio ju je sve na komade. Po njegovom kazivanju nije u toj posudi ništa bilo…“

U srpskom jeziku nema korijena „gent“ koji bi mogao objasniti značenje ove riječi. Petar Skok u svom Etimologijskom Rječniku, doduše, spominje glagol „genuti“ u značenju „udariti“ i poziva se pri tome na Vuka Karadžića, ali ne daje detaljnije objašnjenje korijena riječi.

Postoji i tumačenje glagola genuti kao „genuti, -nem ‘pomaknuti, pokrenuti’, . Da li bi se u tom slučaju porodica koja se puno seli (kreće, pomiče) mogla prozvati nadimkom Gentula? Nažalost ne postoji takav oblik u srpskom jeziku koji bi potvrdio ovakvu pretpostavku, ali ona ostaje kao mogućnost.

U Spreči susjednom Podrinju, u Solotuši kraj Bajine Bašte, postoji porodica Gentić doseljena još u prvoj polovini 18. vijeka iz Kuča, koja slavi Nikoljdan. Ogranaka ove porodice ima još i u valjevskom kraju, u selu Gola Glava. Spominje se takođe i hajduk, Damnjan Genta, kojeg je zbog hajdukovanja ubio prota Divljaniz valjevske Bukovice. Ne vjerujemo da su Ćetkovići po muškoj liniji povezani sa ovom porodicom Gentića-Genti, ali neka veza je ipak moguća. Interesantno je da u Erdeljanovićevoj studiji o Kučima zaista nalazimo u Zatrijepču na bratstvo Geg’t (baš je tako zapisano u studiji) i nije isključeno da su preci Gentića u Podrinju i Valjevu porijeklom od ovog kučkog bratstva. Gentići slave i karakterističnu, kučku slavu- Nikoljdan što ide u prilog porijeklu Gentića iz Kuča.

Ukoliko je nadimak ili prezime Gentula kod Ćetkovića u vezi sa porodicom Gentić iz Podrinja, postoji nekoliko mogućnosti o tome kakva bi to veza mogla da bude. S obzirom da je hajduk Genta bio aktivan u 19. vijeku i vjerovatno bio poznat u širem regionu Podrinja, zapadne Srbije i istočne Bosne, moguće je da su Ćetkovići naziv Gentula dobili nadimački, tako što je neki njihov predak imao nečeg hajdučkog u ponašanju, pa bi ovo Gentula trebalo shvatiti „kao onaj liči na hajduka Gentu“. Druga opcija bi bila da su po nekoj, možda ženskoj liniji, Ćetkovići bili povezani sa podrinjskim Gentama ili Gentićima, pa su dobili nadimak Gentule. I svaka druga mogućnost je otvorena.

S obzirom na geografsku bliskost pojave prezimena Genta, Gentić i Gentula u podrinjskom kraju ni ova gornja razmatranja ne bi trebalo u potpunosti odbaciti.

Ipak, jasno predanje Ćetkovića koje pominje Drobnjak kao mjesto porijekla, kao i rezultati genetske analize na y-hromozomu, pokazaće nam da dalje porijeklo sprečanskih Ćetkovića treba tražiti ipak na drugom mjestu.

Drobnjački Jaukovići

Jaukovići su drobnjačko bratstvo, dio su šire grupe Mandića, a preko njih i Novljana. O Novljanima ćemo nešto više reći u dijelu teksta o genetici. Mandići su jedno od najuglednijih drobnjačkih bratstava i sve do 1685. godine ovo bratstvo davalo je knezove, vojvode i kapetane Drobnjaku koji su praktično upravljali čitavim plemenom. Ostalo je predanje o drobnjačkom vojvodi Milešu Mandiću koji je krajem 14. vijeka pomogao knezu Lazaruda savlada Nikolu Altomanovića i u znak zahvalnosti, on i njegovi potomci dobili su zemlju i bili oslobođeni od poreza. S obzirom da se teritorija Drobnjaka nalazi u središtu teritorije koje su naseljavali srednjovjekovni stočari , biće da je Mileš bio poglavar katuna i da je zajedno sa svojim katunarima, između ostalog, pružao i vojne usluge feudalcima. Samo spominjanje kneza Lazara u ovom predanju možda govori o tome da su u podjeli Altomanovićevih zemalja između kneza Lazara i kralja Tvrtka, Drobnjaci pripali teritoriji koju je kontrolisao knez Lazar, a koji su kasnije bili uključeni u Srpsku Despotovinu, iako su se nalazili na samom graničnom položaju prema posjedima Kosača u Humu. Po Mileši Mandiću su se njegovi potomci prozvali Mileševići, mada je sačuvano i staro bratstveničko ime – Mandića. U tom porodičnom, kapetanskom nizu pominju se još kapetani Miloš Milešević iz Pridvorice, kome je 1542. sultan potvrdio povlastice, kao i Simeon Mandić koji je sa pašom Kukavicom učestvovao u paljenju Čeva. Poznata je i priča o knezu Drakulu Mandiću koji je imao šest sinova i jednu kćer Milicui kome je u goste došao pljevaljski paša, zatraživši mu kćer za sebe, a za svoju pratnju ostale drobnjačke djevojke. Sinovi Drakulovi se preruše u žene i pobiju i pašu i njegovu pratnju, potom sa ocem Drakulom pobjegnu u Boku i južnu Hercegovinu, gdje se razgranaju u mnoge porodice: Andrijaševiće, Lazoviće, Iliće, Gojkoviće, Bojkoviće. To se desilo oko 1615. godine. Ostao je samo u planini Drakulov najmlađi sin Joksimkoji je jaukao kad je vidio da su mu otac i braća otišli pa su ga prozvali Jaukom, a njegove potomke Jaukovićima. Bez obzira na ovaj događaj sa knezom Drakulom, kapetani iz bratstva Mandića i dalje su ostali vlast u Drobnjaku. Tako se spominje i kapetan Ivan Milešević Mandić koji je od sultana 1671. godine dobio potvrdu prijašnjih povlastica i dozvolu da u Pridvorici, bratstveničkom sjedištu podigne crkvu sv. Aranđela. Vjerovatno su tada svi Mandići koji su ostali u Drobnjaku počeli da slave Aranđelovdan, a staru drobnjačku slavu sv. Đurđa uzeli za prislavu. Pominje se 1685. kapetan Jovan Mandić (možda se radi o ovom istom Ivanu koji je podigao crkvu). Luburić kaže da je to bio sinovac Joksima Jauka, pretka Jaukovića. Ovaj Jovan Mandić zavadio se sa izvjesnim Laovićem iz Zatarja, koga je kasnije i ubio i bježeći od krvi, oko 1685, odselio u Risan. Od ovog Jovana Mandića potiču risanski Drobnjakovići. Kako god, u samom Drobnjaku ostale su porodice porijeklom od Mandića i to potomci Joksima Jauka-Jaukovići, zatim Jakšići i od njih: Šaulići, Durkovići i Danilovići, zatim Vukovići-Paraušići i Lalovići-Delići.

Od svih ovih prezimena, za našu priču o Ćetković Gentulama najvažniji su Jaukovići, jer, po predanju, Ćetkovići od njih potiču. Kao što smo ranije rekli, svi Jaukovići bi trebali da potiču od konkretne osobe – Joksima Mandića prozvanog Jauka, sina kneza Drakule Mandića. Luburić smatra da se pomenuti Joksim rodio negdje oko 1600.godine, a da je bio živ i oko 1685. kada se spominje kao stric Jovana Mandića, drobnjačkog kneza. Danas se smatra da svi Jaukovići u Drobnjaku potiču od dva brata – Pavla i Save Jaukovića, koji su rođeni oko 1740., a koji su potomci Joksima Jauka. Od ovih drobnjačkih Jaukovića je i Joksim Jauković iz 19. vijeka koji je pokušao da ubije Smail-agu Čengića i nije uspio. Straža ga je uhvatila i ubila na putu za Kolašin gdje su ga sprovodili.

Zna se da su se iz porodice Jauković iselile dvije grupe porodica i to, potomci Boja Jaukovića, u Pivu gdje su se prozvali Bojatima, oko 1750. godine i Leovci u Pljevljima, Užicu, Beogradu. I za Leovce i za Bojate se kaže da su pobjegli od krvne osvete. Leovci su ime dobili po kraju gdje su se najprije nastanili nakon odlaska iz Drobnjaka, a to je bilo Leovo brdo u današnjem pljevaljskom kraju. Taj predak Leovaca nepoznatog imena imao je četvoricu sinova: od Stevana su Stevanovići u Čelebićima kod Foče, drugi sin Ilijase odselio nekud u Bosnu, a dvojici se ne znaju imena i oni su preci Leovaca u Pljevljima i u Srbiji. Luburić navodi da su Leovci u Leovom Brdu zbog straha od osvete promijeniuli dotadašnju slavu Aranđelovdan u Jeremijevdan. Za našu priču je interesantan ovaj Ilija koji je otišao u Bosnu, ne znamo kuda. Da li bi on mogao biti predak Ćetkovića u Zvorničkoj Spreči? Luburić saopštava da se bijeg pretka Leovaca iz Drobnjaka dogodio oko 1760. godine, uz zadržavanje u pljevaljskom kraju sasvim je realno da se pomenuti Ilija mogao oko 1790. doseliti u Zvorničku Spreču.

Tu se opet vraćamo na već spomenuti, pronađeni mramor, nadgrobni spomenik Iliji Gentuliću iz druge polovine 19. vijeka, koji je , čini se, jedan od najstarijih spomenika na dubničkom groblju. Na spomeniku se jasno razaznaje da je Ilija umro u 96. godini, što bi značilo da bi on veoma lako mogao da bude Ilija iz predanja Leovaca koji je otišao u Bosnu krajem 18. vijeka. Nemamo načina da potvrdimo ovu tezu, ali on djeluje veoma vjerovatna.

Ćetkovići Gentule su ostavili traga u istoriji Kalesije i šireg sprečanskog kraja. Tako su poznati trgovci Kalesije bili Jovoi Stratimir Ćetković. Takođe Jovo Ćetković je držao i han u Kalesiji. Poznat je i Tošo Ćetković, narodni poslanik u Kraljevini Jugoslaviji, biran 1938. godine u Skupštinu. Sva trojica-Jovo, Stratimir i Tošo, 1941. godine pripremali su ustanak u sprečanskom kraju. Dan ranije bili su otkriveni, uhapšeni i sprovedeni u koncentracioni logor Jasenovac gdje su stradali.

Genetski rezultati Ćetković Gentula

Međutim, najjasniji dokaz da je porijeklo Ćetkovića Gentula iz Drobnjaka pružili su rezultati testiranja još nekih drobnjačkih novljanskih bratstava, Vemića i Kasalica, prije svega, ali i Vrućaka sa Glasinca i Krtinića i Baraća iz Like. Sva nabrojana prezimena imaju veoma blizak haplotip i pripadaju istoj haplogrupi I1-P109 što znači da po muškoj liniji vode porijeklo od jednog pretka. Takođe odlikuju se jednom specičnošću na markeru DYS481, što ih veoma jasno definiše kao blisko povezanu grupu.

Reći ćemo nešto i o Novljanima. Po drobnjačkoj tradiciji, Novljani su osnivači plemena Drobnjaka. Sva najstarija i glavna bratstva plemena Drobnjaka pripadaju Novljanima, a ima i tumačenja da su Novljani zapravo starije ime za sami Drobnjak. Predanje kaže da su Novljani u jednom periodu došli iz Travnika u Bosni, naselili se na području današnjih Banjana, a potom prešli na teritoriju današnjeg Drobnjaka gdje su formirali pleme Drobnjaka. Vremenski okviri kada se to moglo desiti su dosta široki i nisu usaglašeni. Sva gore testirana bratstva iz Drobnjaka pripadaju ovom originalnom drobnjačkom plemenu.

Tako je testirani Vemić iz drobnjačkog bratstva Miloševića, koji kao i Mandići od kojih je Ćetković Gentula pripadaju Novljanima, najstarijem i osnovnom bratstvu Drobnjaka, osnivačima plemena.

Kasalice imaju nekoliko verzija o svom porijeklu, po genetskim rezultatima su veoma bliski Gentulama, a biće da su od Novljanskog bratstva Đurđića iz Komarnice kako piše Svetozar Tomić.

Vrućci su prezime dobili po glasinačkom selu Vrutcima, znaju da su došli iz Crne Gore, u 18. vijeku, starog prezimena se ne sjećaju, ali sa obzirom da je Glasinac najviše naseljavan upravo Drobnjacima, ovi Vrućci su po svoj prilici neka islamizovana, drobnjačka, novljanska porodica.

Ovoj grupi pripadaju i dvije ličke porodice: Krtinići i Baraći. U samom Drobnjaku među Novljanima postoji i danas prezime Barac u grupi Novljana Kosovčića. Da li su lički Baraći ogranak drobnjačkih Baraca? Genetski rezultati potvrđuju da ta veza postoji, ali nemamo pisani trag da je to zaista tako.

Kao što vidimo većina testiranih pripadnika haplogrupe I1-P109 sa vrijednošću DYS 481=0 pripadaju plemenu Novljana, osnivačima Drobnjaka i to različitim granama. Kada je Ken Nordtvedt, jedan od vodećih svjetskih genetičkih geneologa, analizirao ovu granu haplogrupe I1-P109 izračunao je da je zajednički predak ove grupe živio prije nekih 800 godina. To veoma dobro koincidira sa normanskom invazijom na Balkan sa juga Italije u 11. i 12.vijeku. Da bi ova normanska priča mogla da bude veoma vjerovatna potvrđuje postojanje još jednog pripadnika DYS 481=0 i to na Siciliji (prezime Riciti iz okoline Katanije), koja je više vijekova bila glavna normanska baza u Mediteranu.

Inače sama I1-P109 najviše frekvencije dostiže u skandinavskim zemljama, a unutar haplogrupe I1 veže se za migracije Vikinga, Varjaga i Normana. Gotovo svugdje gdje je bilo kolonija Normana ima i haplogrupe I1-P109- u Skandinaviji, Normandiji, Britaniji, Italiji, Balkanu, Rusiji. Normani su u 11. vijeku formirali svoje kraljevstvo u južnoj Italiji i Siciliji. Odatle su nekoliko puta pokušali da nađu uporište i na Balkanu, a uspjevali su da zadrže i određene gradove na albanskoj obali, poput Drača i Valone. Glavni neprijatelji Normana bili su Vizantinci koje su Normani istisnuli iz Južne Italije i ratovi između ove dvije strane vođeni su kroz čitav 11. i 12. vijek. U jeku borbi Normana i Vizantinca oko Drača, srpski kralj Zete Mihajlo, napravio je savezništvo sa Normanima i oženio svog sina nasljednika Bodina Jakvintom, ćerkom normanskog vojskovođe iz Barija. Nema sumnje da su određeni Normani mogli biti naseljeni u 11. i 12. vijeku i u srpskim zemljama.

Zaključak

Vidjeli smo da Ćetkovići-Gentule imaju porodično predanje da su od porodice Jauković koja se doselila iz Drobnjaka. U prilog tome ide i ista krsna slava Jaukovića i Ćetković Gentula-Aranđelovdan. Inače, među novljanskim bratstvima u Drobnjaku jedino bratstvo Mandića, kojima pripadaju i Jaukovići, slavi Aranđelovdan.

Porodično predanje porodice Ćetković Gentula takođe se poklapa sa rezultatima dobijenim genetskim testiranjem na Y-hromozomu i nedvosmisleno pokazuje srodnost po muškoj liniji sa nekoliko drugih testiranih pojedinaca iz Drobnjaka koji takođe pripadaju široj grupi Novljana. Čini se da ovim rezultatima testiranih Vemića, Kasalica i Ćetkovića-Jaukovića iz Drobnjaka dobijamo genetski profil ovog plemena. Ostaje otvoreno pitanje daljeg porijekla ove grupe rodova, a sve upućuje na evropski sjever i na normanske seobe. Neka buduća genetska istraživanja plemena Drobnjaka možda će potvrditi, a možda opovrgnuti ovu pretpostavku.

Iz sačuvanih podataka znamo da je Zvornička Spreča naseljavana upravo iz šireg regiona Hercegovine kojem i Drobnjak pripada. Iz svega izloženog možemo sa velikom sigurnošću zaključiti da su Ćetkovići-Gentule zaista porijeklom Jaukovići iz Drobnjaka. Ostaju otvorena pitanja o konkretnim osobama u rodoslovu ove porodice, a odgovor na ta pitanja mogu dati neka nova istraživanja i genetska testiranja.

Literatura:

1. Milenko Filipović „Prilozi etnološkom poznavanju sjeveroistočne Bosne-Zvornička Spreča“ ANUBIH Tom XVI, knjiga 12. Sarajevo 1969.

2. Milenko Filipović „Majevica“ ANUBIH Tom XXIV, knjiga 19. Sarajevo 1969.

3. Milenko Filipović „Glasinac“ SANU SEZ Naselja i poreklo stanovništva knjiga 32. Beograd 1950.

4. Risto Jeremić „O poreklu stanovništva tuzlanske oblasti“,Glasnik geografskog društva

5. Andrija Luburić „Drobnjaci, pleme u Hercegovini“ Beograd 1930.

6. Svetozar Tomić „Drobnjak, Piva i Banjani“ Srpska Kraljevska akademija, knjiga IV, Beograd 1902.

7. Jovan Erdeljanović „Kuči“ SEZ knjiga 8. Naselja srpskih zemalja, knjiga 4, Beograd 1907.

8. Petar Skok „Etimologijski rječnikhrvatskoga ili srpskoga jezika“ JAZU, Zagreb 1971.

9. Srpski DNK Projekat, sajt Poreklo.rs

http://poreklo.rs/srpski-dnk-projekat/naslovna/

10. Glasnik Zemaljskog muzeja BIH, Sarajevo, 01.04.1891.