Piše: Saša Nedeljković
Utvrđivanje etničkog porekla nacije (formiranje odnosa prema mogućoj etničkoj bazi) je jedan složen projekat koji ima svoje uporedne procese i na planu užih grupa, tačnije, na planu etničkih grupa koje sačinjavaju tu naciju. U slučaju Crne Gore moguće je za primer uzeti bilo koje pleme i utvrditi da su svi problemi koje nalazimo na makro planu prisutni i na mikro planu.
Ovde ću se osvrnuti na identitetsku situaciju plemena Bjelopavlići, koja se nimalo ne razlikuje od situacije mnogih drugih plemena. Pleme Bjelopavlići spada u jedno od najvećih, najznačajnijih i najstarijih plemena u Crnoj Gori, o kojima prve podatke dobijamo iz dokumenata sa početka 15. veka. Pretpostavlja se da je ovo pleme dobilo naziv po čoveku a ne po teritoriji koju je naseljavalo. Budući da istraživači nisu saglasni oko toga ko je bio rodonačelnik pomenutog plemena, postoje različite teorije. Te teorije se mogu podeliti na one koje smatraju da je Bijeli Pavle bio Srbin, one koje smatraju da on bio Arbanas i one koje govore da je to bio čovek nepoznatog ili mešovitog porekla.
Po podacima koje nalazimo u Dukljanskoj hronici Bela Pavlimir je bio predak zetske vladarske kuće. On je bio unuk srpskog kralja Radoslava. Rođen je oko sredine 9. veka, a majka mu je bila Rimljanka. Beli Pavlimir je nadimak „Beli” dobio zbog svoje lepote i junaštva.
Po drugoj verziji Bijeli Pavle je ličnost iz kasnije istorije (13. vek). On je bio potomak Nemanjića: neki kažu da je bio Milutinovunuk, a neki da je bio sestrić cara Dušana. Po nekim pričama Bijeli Pavle je ime dobio po tome što je bio beo (boja kose).
Među Albancima u Metohiji postoji priča da je pravo ime Bijelog Pavla u stvari Palji Bardi. On je bio sin Leke Dukađina i dukađinski vojvoda, a živeo je u okolini Đakovice.
Izvestan broj ovih legendi govori o tome da je Bijeli Pavle morao, zbog unutrašnjih razmirica ili zbog otpora okupatoru (Turcima) da beži iz svog kraja, tako da se nastanio na teritoriji današnjih Bjelopavlića. Po tim legendama, on je bio sluga na dvoru kneza Lužaninai bio je izvrgavan ruglu. Kako je pomogao kraljici Jeleniona ga je blagosiljala te je postao rodonačelnik velikog plemena.
Iz ovih šturih prikaza raznih legendi vide se ideološke pretpostavke koje omogućavaju različite konstrukcije. Bijeli Pavle, sasvim nepoznata istorijska ličnost čije je pravo poreklo teško utvrditi, može biti i potomak starih srpskih kneževa, i potomak Nemanjića, i potomak Leke Dukađina, i potomak Rimljanke, i plemić, i sluga, i predak zetske vladarske loze i rodonačelnik jednog plemena. Takva situacija, kada se identitet rodonačelnika usložnjava i otvara mogućnosti za razne konstrukcije, stavlja pripadnike plemena Bjelopavlića u veoma (ne)povoljnu situaciju da situacijski upotrebljavaju svoj identitet, da stvaraju kontinuitete na razne načine i da nalaze srodne grupe na prostoru celog Balkana, odnosno da povezuju različite tradicije i narode (Nemanjiće i Dukađince). Osim etničkih konstrukcija, moguće su i socijalne konstrukcije: socijalno poreklo rodonačelnika kreće od plemića do sluge, dakle od čoveka plemenite krvi do čoveka iz naroda, od domaćeg čoveka čiste narodne krvi do čoveka iz mešanog braka internacionalnog identitetskog potencijala. Budući da je nejasno kako je Bijeli Pavle dobio nadimak, moguće je konstruisati i taj aspekt: to je možda bilo zbog lepote, možda zbog kompleksije, možda zbog porekla (Albanac–Albi– Beli, ili Beli Srbi odnosno Beli Hrvati koje pominje Porčak Bijela Hrvatska koju pominje pop Dukljanin).
Konstrukcije su dvosmerne, pa se uz pomoć pomenutih podataka može vršiti prisvajanje Bjelopavlića od strane zainteresovanih naroda. Nove ili neupotrebljavane pretpostavke ovde igraju ulogu relativizujućeg faktora znanja o etničkom poreklu, tj. ulogu dinamičke sile koja funkcioniše kao dezintegrišuća snaga i razara „tradicionalne” identitetske formule koje su vremenom postale previše krute i disfunkcionalne u aktuelnim procesima identiteta.
IZVOR: Čast, krv i suze, Saša Nedeljković, Beograd, aprila 2007. Priredio saradnik portala Poreklo Vojislav Ananić
20. januar 2014. u 00:52
Bjelopavlić
Bjeli Pavle nije potomak Leke Dukađina.Jer se Bjelopavlići kao pleme prvi put pominju 1411.godine u dokumentima.
A Leka Dukađini je rođen 1410.godine.Živeo je od 1410-1475.
Tako da je prirodno nemoguće da od deteta koje ima samo godinu dana,nastane celo pleme koje se već nakon 1411.borilo protiv Turaka.
A inače od 1460.do 1473.vojvoda Bjelopavlićki,Radelja Martinić učestvuje na strani Crnojevića protiv Turaka.To je dovoljno informacija koje govore kako je ta priča o poreklu od Leke neutemeljena na činjenicama.
23. februar 2015. u 05:35
Zoran Stojanovic
Voleo bih da saznam nesto vise o svojim Belopavlicskim korenima jer sam dosao u posed knjige koju je pisao jedan moj dalji rodjak Vlajko Stojanovic koji je tridesetak godina istrazivao poreklo Stojanovica. On je dosao do podataka da Stojanovici koji danas zive na podrucju Predejana poticu od Belopavlica te da su pobegli najkon obracuna sa poturicama u svojim redovima (legenda kaze da je neka baba povela ustanak protiv dela familije koji je primio islam i nakon obracuna ostatak bezi na podrucje Zlatibora, zatim Crne Trave i na posletku se nastanjuju kod Predejana). Prvi Stojanovic (pretpostavljam da je prezime promenjeno zbog izbegavanja krvne osvete) za koga znam je Dimitrije koji je imao dva sina-Ivka i Iliju. Od njih postoje svi podaci kasnije po kojima sam ja osmo koleno, ali onaj deo pre toga koji se tice Belopavlicskih korena mi je ostao nepoznat. Ako neko zna nesto o ovome bio bih veoma zahvaklan na svakoj informaciji. Hvala.
21. januar 2016. u 12:42
Marko
Ja sam pripadnik plemena Bjelopavlic…..
Pokusacu da ti odgovorim mada je to tesko
Bjelopavlici su sve do 1796 bili pod turskom vlascu kada su Turke predvodjene Mahmut pasom Busatlijom porazili u boju u Martinicima…onda su se dobrovoljno prikljucili Crnoj Gori zajedno sa Piperima koji su u tom boju takodje ucestvovali.
Beli Pavle je imao sinove (D)Mitra i Scepana-Bubu
od kojih su se razvili rodovi Mitrovici,u sredisnjem delu plemena i Bubici u Martinovicima.
Oba roda slave sv Petku…prisluzuju Mali Petkovdan.
Mitrovici su brojniji od Bubica i cine oko tri cetvrtine celog plemena.
U Martinovicima sad su Stojanovici,koji su se ranije prezivali Corojevici.
Medjutim tu ima malih nedoumica…Oni (Stojanovici) sami ne priznaju da su od starih Luzana ali drugi ih smatraju da su poreklom Luzani i ako slave Svetu Petku ko i celo pleme.
Da te ne zbunjujem dalje…
Da Tvoje prezime ”Stojanovic” postoji u plemenu Bjelopavlica.
Ranije ste se prezivali Corojevici.
Slavite Sveta Petku kao i celo pleme.
30. decembar 2018. u 04:33
Profesor
Bjelopavlići su bili samostalno brđansko pleme, a tek poslije bitaka na Martinićima i Krusima počinje proces ujedinjavanja sa Crnogorcima. Bjelopavlići su imali svoju plemensku skupštinu koja se sastajala u mjestu Rova.Skupštinom je predsjedavao vojvoda,koji je bio na čelu plemena.Najviše plemenskih vojvoda potiče iz bratstva Đurović, koji žive u selu Viš, a prethodno su živjeli na Sretnji i Vinićima.Iz bratstva Đurovića bilo je 12 vojvoda. U plemenu je postojalo i zvanje kneza i on je imao neku vrstu sudske funkcije.Bjelopavlići nesporno pripadaju srpskom etničkom korpusu, a njihove psihofizičke karakteristike dobro je opisao Pavle Rovinski u svom obimnom djelu Crna Gora.
27. jul 2021. u 15:51
Djurovic
Profesore da li mozete da preporucite gde mogu procitati ili cuti o svom poreklu jer mi je otak spominjao da smo poreklom od Bjelopavlica i slavimo Svetu Petku.
Pozdrav
4. jul 2016. u 12:23
Ana Jovanović Simonović
Pozdrav. Bjelopavlici koji su dosli na Zlatibor, nastanili su se u predelu Sirogojna, promenili su prezime u Bjelice. Ja sam njihov potomak.
16. oktobar 2018. u 11:53
Istoričar
Ana znate li kako su se prezivale te porodice prije nego što su promijenili prezime u Bjelica ?
24. jul 2017. u 18:37
Miroslav B Mladenovic Mirac
@Zoran stojanovic
Bas me zanima kad se to naseli taj STOJANOVIC u Predejane, kada se dobro yna da je PREDEJANE nasekheno sa podrucja Crne trave i okoline. Ako treba traziti POREKLO i potomke, mora de se krene preko crnotravskih sela i jednim delom vlasotinackih sela. Ajo se pominje RODAK istrazivac, onda je duznost onoga ko zeli da saopsti da bapise ceo rodoslov, a IVKOVICI od Ivka postoje ali sa jos drugih brace u selima Crne Trave i Vlasotinackim selima, dok o iliji postoje druge legende, ali njih ima vise u ovom kraju, pa se mora tacno noznacavati ROD, krsna slava i pravo poreklo. Ovako se samo zamaglje POREKLO i zeli se ISTACI svoje poreklo SOPSTVENA velicina nekog vaznog srpskog ili crnogorskog PLEMENA. Sto je po meni samo SKOROJEVUCENSTVO!
14. decembar 2017. u 08:06
ćurioc
Bjelopavlic ne moze biti ko nema osobenosti toga plemena a to su :lukavost,data rijec je svetinja,krvna osveta,zor bjelopavlića,agonalnost,temperament,cojstvo i junastvo ka svi Crnogorci,govor Bjelopavlića,i velika veza sa kockom a posebno pokera
16. oktobar 2018. u 12:57
Muzej istorije
U književnom djelu Lijek Jarosti Turske ,u pjesmi Nahije, Petar Petrović Njegoš pravi akrostih,tj od početnih slova svake rečenice tvori pjesmu BJELOPAVLICKA :
“Bojevi te teški odvojiše,
jek pušakah svjetu proglasiše!
Lomeć Turke svobodu si stekla,
O nahijo i pleme viteško!
Podobilo Sparte , Kartagene,
a Srbaljah diko i pohvalo !
Veziri te mnogo velji pamte
lijuć krvcu , s tobom se bijući
i pred tobom u trku bježeći;
crne su im postavale majke,-
kako vazda tako i danas je.
Amin , bože, ko do tebe može ! ”
Izvor,Wikipedia
28. oktobar 2018. u 01:29
Slap na Zeti
Bjelopavlići vode porijeklo od Nemanjića i zato su kasnije,kada su se ujedinili sa Crnogorcima,pretendovali da preuzmu presto od Petrovića.Otuda potiču zategnuti odnosi,pa čak i neprijateljstva između Bjelopavlića i Cetinja.Postoji priča da su Petrovići imali plan da pobiju pedesetak najuglednijih plemenika Bjelopavlićkih,kako bi suzbili te ideje i zataškali priču o Nemanjićkom porijeklu. U tom smislu i knjaz Nikola je napisao kolo u kojem se govori da su Bjelopavlići od Bijeloga Pavla ,dukađinskog vojevode.
11. novembar 2022. u 21:18
VJERA
Knez Nikola je radi držanja Bjelopavlića u pokornosti i da bi istakao Petroviće i Katunjane kao prave Srbe ispjevao ” Od Bijelog našeg Pavla i vojevode Dukađinskog …” To je doprinijelo tzv . teorija o poreklu Bijelog Pavla . ( U to doba Turci su dio Metohije zvali Dukađin) Bjelopavlići su pružali otpor Petrovićima i Njegošu kad je razrezao porez na Bjelopavliće,i knezu Danilu koji je poslao na Bjelopavliće vojsku veću nego ikada protiv Turaka. Bjelopavlić Todor Kadić je zbog sramotnog kneževog ponašanja pod Ostrogom i ubio kneza Danila. Osveta kneza Nikole i oca mu vojvode Mirka je bila surova. Odnos Petrovića prema Bjelopavlićima je doprinio da Bjelopavlići listom budu za zbacivanje dinastije Petrović i ujedinjenje sa Srbijom 1918. A i stalni plačkaški upadi Karunjana u pitome Bjelopavliće !
20. januar 2014. u 05:43
vojislav ananić
Gospodine,
Ja sam samo preneo izvod kako piše u navedenoj knjizi. A dalju reč imaju istoričari i pripadnici plemena Bjelopavlić. Po onome kako Vi pišete, izgleda da je priča neutemeljena. Pošaljite mi Vašu imejl adresu da Vam dostavim knjigu pa se uverite i sami.
Vojislav Ananić
11. septembar 2014. u 11:05
Dušan Vuković
Suština Vašeg članka je tačna.Hvala.
15. mart 2017. u 02:54
dejan belopavlovic
postovanje ja kao Belopavlovic iliti Bjelopavlic bih voleo da procitam tu knjigu ako bi moglo
moj e mail je [email protected]
hvala
20. januar 2014. u 13:05
vojislav ananić
Knjigu možete i sami naći na internetu u PDF verziji. Ukucajte na GOOGL Čast, krv i suze-Saša Nedeljković.
Vojislav
20. januar 2014. u 21:45
Bjelopavlić
Sve je uredu,znam da je to samo izvod iz knjige.Samo sam hteo da konstatujem da priča nije utemeljena na činjenicama.Jer danas ljudi imaju običaj da poveruju u ono što prvo čuju.Na bezbroj foruma se to spominje,a da niko od njih nije ni pogledao kada se Bjelopavlići prvi put spominju,i kada je Leka Dukađin živeo.Nemam ništa protiv što se u knjizi ta priča spominje kao neka legenda,ali nakon toga treba izneti egzaktne podatke o tome kako ta priča nema osnova.
Pozdrav
21. januar 2014. u 05:47
vojislav ananić
Hvala Vam na odgovoru. A o utemeljenju podataka, treba da vodi brigu autor knjige jer on odnekuda crpi podatke.
Pozdrav!
11. februar 2014. u 20:05
slobodan antonijević
i leka dukadjin je bio srbin . Kod goranaca postoji mahala koja se po njegovim potomcima zove lekinci . Samo je cuveni prizrenac s. kostic pobegao kod babe u prizren jer je odbio da se poturci
11. novembar 2022. u 21:27
VJERA
Preci Petra Kostića, znamenitog Srbina iz Prizrena, su pobegli iz Gore u grad Prizren da ne bi na silu primili islam! O tome Kostić piše u svojoj Autobiografiji !
24. februar 2014. u 00:53
Bel
Da li možete postaviti sliku grba Bjelopavlića, ili link, jer je ne mogu nikako naći na internetu.
Pozdrav od još jednog Bjelopavlića (Belopavlović)
14. mart 2014. u 14:47
niša petronijević
Savremeni žitelji Republike Crne Gore uglavnom nisu potomci Srednjevekovnog stanovništva već su doseljenici iz ko zna kojih Migratorskih Balkanskih Struja. Kako za zapada iz Bosne, Dalmacije, Hercegovine tako i iz današnje Severne Grčke, zapadne Bugarske, Istočne Srbije itd.
Zato je teško pratiti i porodični a kamoli plemenski kontinuitet.
Najstarije Dokumentovano i Potvrđeno Srpsko Pleme jeste pleme Timočani koje se sudeći po jeziku i običajima očuvalo i posle 1200 godina ( od ratovanja protiva Germana u Slavoniji a na strani Srpskog Kneza Ljudevita Posavskog godine 819-te ) i to u Svrligu, tada zvanom Sver(l)ig i Knjaževcu ( Gurgusovcu ). Njihove Ratničke osobine su naročito došle do izražaja pod barjakom Hajduk Veljka koji je takođe iz Plemena Timočana odakle potiču i preci Marice, Karađorđeve majke.
14. oktobar 2014. u 14:14
Dragan VUCUROVIC
Dragi prijatelji, mala pomoc oko porekla Bjelopavlica i nastanak bratstava u tom najsrbskijem plemenu.
knjiga od pok, prof. Dusana Milosevog Vucurovica: Vucurovici iVucurevici iz Bjelopavlica….
Ona ne govori iskljucivo o ova dva bratstva …uostalom procitajte .
Sa postovanjem
16. oktobar 2018. u 11:51
Istoričar
Ova knjiga od prof.Vučurovića je odlična. Iz nje se može vidjeti da od porodica koje su se iselile u Hercegovinu iz bjelopavlićkog sela Šobajići vode porijeklo Ćupići u Zagaraču , kao i poznata hercegovačka bratstva Vukalovići,Vučurovići,Ilići,Miloševići i Zviceri. Dakle,čuveni hercegovački vojvoda Luka Vukalović vodi porijeklo iz Bjelopavlića.
17. jun 2015. u 16:55
Staša Ivković
Porodica moje majke je bjelopavlićkog porekla , preko Boškovića iz Popovog polja, a pre toga iz sela Slatina kod Danilovgrada. Moj ujak je pre više od 20 godina izvršio istraživanje porekla naše porodice i objavio knjigu pod nazivom “Trajanje”. Tu on spominje legendu o Bijelom Pavlu kao rodonačelinku Bjelopavlićkog plemena. Prema toj legendi Bijeli Pavle je bio putovođa Jeleni Anžujskoj , ženi srpskog kralja Uroša prvog prilikom njenog putovanja iz Metohije za Nikšić. Danas je egzaktnim naučnim metodom moguće utvrditi da li je istina da svi Bjelopavlići potiču od jednog zajedničkog pretka i kada je taj predak živeo. Naime, na isti način na koji se s kolena na koleno prenosi prezime, preko muške loze se prenosi i Y hromozom. Y hromozom se nepromenjen prenosi sa oca na sina kroz generacije i samo povremeno se dešavaju slučajne mutacije. Ako svi Bjelopavlići potiču jednog muškarca, što je sasvim moguće ako je taj muškarac živeo u 13. veku ( Danas milioni ljudi potiču od Džingis Kana),SVI muškarci Bjelopavlići bi morali da imaju identičan ( ili vrlo malo različit zbog spontanih mutacija) Y hromozom. Jedino ga ne bi imali oni kod kojih u generacijskom lancu od Bijelog Pavla do danas postoji neki predak koji im je dao samo prezime ali ne i Y hromozom ( nije im biološki predak). To bi bilo vro zanimljivo istraživanje , možda bi bilo dovoljno da se testira svega 10-20 Bjelopavlića. Bilo bi dobro ovu ideju proslediti nekom genetičaru. Pozdrav.