Poreklo stanovništva varošice Grocka, Gradska opština Grocka – Grad Beograd. Iz knjige „Okolina Beograda“ Riste T. Nikolića – NASELJA SRPSKIH ZEMALJA (knjiga 2) – SRPSKI ETNOGRAFSKI ZBORNIK (knjiga V), Beograd 1903. Priredio saradnik portala Poreklo Milodan.
Položaj naselja.
Varošica Grocka je na Dunavu sa obe strane Gročanske Reke, desne pritočice Dunava. Prava varošica je pod Ciganskim Brdom, najbliža Dunavu i tu je čaršija, a od nje se izdvaja ostali deo Grocke, koji ima izgled sela i u kome su kuće bez reda rasturene. U tome su delu krajevi: Ćuluk, Bugarski Kraj, Prnjavor i Banatska Mala.
Kroz Grocku vodi put (Carigradski Drum) iz Beograda za Smederevo, a iz Grocke jedan za selo Pudarce a drugi za Zaklopaču.
Poreklo stanovništva.
Kraj Čuluk naselili su poglavito iseljenici iz varošice, koji su prelazili na svoja imanja. Osim njih u tome kraju ima doseljenika iz Bosne, zatim „iz preka“, Makedonije (Tašići), Gradišta i dr.
Bugarsku Malu naselio je knez Mihajlo doseljenicima iz Vidina i Lom-Palanke, odkuda su bežali od Čerkeza. Pored njih u ovoj mali ima i doseljenika iz ostalih srpskih krajeva.
–Lazarevići su iz Omoljice (Banat) a starina im je iz Vrčina, odakle su pobegli „preko“ za vreme bežanije 1813. godine a pri povratku se naselili u Grockoj.
–Đurčići su „iz preka“, iz Brestovca, doselili se pre 22 godine.
Ove male odvojene su nekoliko kuća Bošnjaka.
Prnjavor, koji je do Bugarske Male, naseljen je za vreme Drugog ustanka.
–Tomići su najstarija porodica, koji su došli iz Resave (Gložana) a nekoliko porodica je doseljeno iz Paraćina.
Banatska Mala je iznad Prnjavora, naseljena je pre 10-15 godina i to doseljenicima iz Brestovca, Omoljice i Pančeva.
IZVOR: „Okolina Beograda“ Rista T. Nikolić – NASELJA SRPSKIH ZEMALJA (knjiga 2) – SRPSKI ETNOGRAFSKI ZBORNIK (knjiga V), Beograd 1903. Priredio saradnik portala Poreklo Milodan.
7. avgust 2015. u 01:27
Nebojša Babić
Tumačenje o etimologiji naziva Grocka: od „gradska“, stariji srpski „gorodska“, sažimanjem – „grodska“ (Aleksandar Loma „Neki slavistički aspekti srpske etnogeneze”, Zbornik Matice srpske za slavistiku 43, Novi Sad 1993, str. 105-126).
30. avgust 2017. u 05:46
vojislav ananić
GROCKA
Varošica i seosko naselje
Post on: jul 11, 2017
Beogradska opština Grocka, iako relativno udaljena od centra prestonice, ima veoma dugu istoriju.
Naime, još su Rimljani u svoje vreme izgradili na teritoriji današnje Grocke, uz obale Dunava, glavni put koji je povezivao Singidunum iliti Beograd i Viminacijum, odnosno sadašnji Kostolac. Pronađeni su i brojni dokazi koji to potvrđuju, kao što su vile-rustike, rimske grobnice, zlatan nakit, novac, keramika, oružje i druge iskopine.
Grocka prvi put se pominje još u 9. veku, kada se naselje na ušću male reke u Dunav navodi pod nazivom Gradec. U 16. veku, međutim, ovo naselje pominje se i kao Hisarlik. Ovaj naziv zabeležen je u zapisu Evlije Ćelebije 1521. godine, kao i u turskim katastarskim popisima beogradske okoline iz 1528-1530, kada se opisuje kao naselje sa 22 doma. Putopisac Gerlah u istom veku prošao je kroz ovo naselje i tom prilikom zabeležio: „Veliki potok deli Grocku na dva dela, u jednom delu podignute su male srpske kolibe pokrivene trskom i slamom, a u drugom ima i lepih turskih kuća, često šindrom pokrivenih“. Najstariji deo ovog dela grada je duž današnjeg Bulevara oslobođenja, a nekadašnjeg Carigradskog druma, uz koji se postepeno formirala čaršija, pa i prvo naselje.
Kao istovremeno varošica, odnosno administrativni i trgovački centar, ali i seosko naselje, Grocka se počela razvijati u 19. veku. O tome svedoče i dve osnovne grupe starih kuća koje preovladavaju, a to su varoška i seoska kuća. Varoške kuće karakterišu tri do četiri prostorije, trem sa uzvišenim doksatom, odžaklija i podrum. One su uglavnom predstavljale domove trgovaca i zanatlija. Sa druge strane, seoske kuće razvijale su se u nekoliko tipova, što je posledica doseljavanja stanovništva iz različitih delova Srbije. Danas se tako razlikuju četiri karakteristična tipa seoske kuće: moravska, kosovska prizemljuša, šumadijska, kao i vojvođanska kuća.
Osim podizanja stambenih i trgovačkih objekata u čaršiji, razvoj varošice čine i zidanje ćuprije, mlina, crkve i drugih zdanja javne namene. U čaršiji se i danas ističu Savčićeva mehana, Cincarska kuća, kuća Apostolovića, Vlajkovićeva kuća, Topalovićeva, Smiljanićeva i druge kuće. U Rančićevoj kući smešten je danas Zavičajni muzej. Stalnu postavku muzeja čini Dubočajska zbirka dr Kostića, koja predstavlja postavku paleoloških, arheoloških, numizmatičkih i drugih iskopina iz Grocke.
Gročanska čaršija zaštićena je danas kao prostorna kulturno-istorijska celina.
Grocka kao gradska opština
Grocka kao jedna od beogradskih opština osnovana je 1955. godine. Ova opština, kako se navodi na njenom zvaničnom sajtu, zauzima površinu od oko 29 hiljada hektara, na kojoj živi više od 75 hiljada stanovnika. U sastavu Grocke nalazi se 15 naselja, a to su Leštane, Ritopek, Boleč, Vinča, Vrčin, Zaklopača, Begaljica, Grocka, Brestovik, Kaluđerica, Kamendo, Pudarci, Umčari, Dražanj i Živkovac. Dan opštine je 27. oktobar, kada je ujedno i opštinska slava Sveta Petka.
B. Cvejić, Danas
Izvor: Internet