Poreklo prezimena, selo Kruševo (Velika Plana)

Poreklo stanovništva naselja Kruševo (danas deo sela Veliko Orašje), opština Velika Plana. Prema knjizi „Etnološka građa o Šumadincima“ akademika Jovana Erdeljanovića, prvo posthumno izdanje 1948. godine – poslednje izdanje Službeni Glasnik i SANU – Edicija „Koreni“ 2011. godine u sklopu knjige „Šumadija i Šumadijska Kolubara“. Priredio saradnik portala Poreklo Milodan. 

Položaj naselja, zemlje, starine, istorija.

Kruševo je na levoj obali reke Jasenice, držeći se poglavito njene niže terase (oko 30 metara), koja je vrlo blago nagnuta ka širokoj dolini Jasenice. Ono je razređenog tipa. Rastojanje među pojedinim kućama iznosi po četrdeset, šezdeset pa i sto koraka.

Više seoskih kuća, od jednog do drugog kraja, zemljište se zove Vinogradi, a na zapadnoj strani je potok Kusjak. Više Vinograda su Parlozi i Selište, za koje se priča da je bilo, velikim delom, naseljeno stanovništvom iz Velike Plane. Zna se da su na Selištu bile zasađene trešnje ali se ne znaju naseljeni rodovi. Samo se zna za Guriće i Sretenoviće, da su ranije bili ovde, pa su se preselili u Veliku Planu. Na Selištu se nalaze cigle, debele kao sadašnji crepovi, sa urezanim šarama. U Parlozima je bio spahijski podrum. Zapadno od Selišta je Gaj i Suha Bara, koja je nekada bila pod vodom, sada je sasvim presušila. Istočno od Selišta je Potok, njive. Dolinu Jasenice, ispod sela, zovu Livade a preko Jasenice Lug, gde je bio stari Porodin, čije su se voćke do skoro poznavale i čije je groblje bilo u Parlozima, što se i danas raspoznaje. Na mestu starog Porodina nalazili su stari bakarni i zlatni novac.

Selo se ne deli ni na mahale ni na krajeve.

Opštinske seoske zemlje ima vrlo malo i nju daju pod zakup.

Vode.

U samom selu nema izvora, pa se zbog toga stanovništvo služi vodom iz bunara. Stoku poje na Jasenici. Izvan sela, na severnoj strani, ima izvora: Vlajićski Bunar, Čubura (izvor sa iskopanim šupljim deblom), Baba Miličin Bunar i Vodica. Za Rit se priča, da su ga prokopali Turci, tri brata spahije, od kojih je jedan imao Veliku Planu. Da bi taj treći brat imao vode, sproveli su mu jednu trećinu od mesta Bavana, niže Klisure. Ritom poteče voda samo kada je u Jasenici visok vodostaj. Rit su tako nazvali zbog ševara.

Nastanak i podaci o naselju.

Kruševo i Mala Plana (opština Palanka, op. Milodan) imaju zajedničko groblje. Ono ima osobito visoke krstove, sa rešetkama kao ukrasima. Krstovi se više ne stavljaju, to više nije običaj. Vrlo je značajno što je odvajkada ovo groblje bilo zajedničko za Malu Planu i Kruševo. Tu je moralo biti staro groblje, od koga ima zaostalog kamenja. Neka su sa osobitim oblikom i sa više krstova, a ispod toga je natpis. Na jednom se može videti upisana 1829. godina. Danas je deo najstarijeg groblja većim delom rasturen. Ova dva sela su u starije vreme neprekidno bila jedna opština.

U ovom nastarijem delu groblja ne znaju današnji rodovi čiji su grobovi i na tom delu niko ne pali sveće. Nema sahranjivanja članova iste porodice u jedan isti grob. Članovi rodova se sahranjuju po grupama i porodice ga brižljivo održavaju. Na groblju svako od ova dva sela ima svoj zapis. Svaki grob je obložen drvenim daskama ili debelim brvnima, ređe pokriveni velikim kamenim pločama.

U današnjem groblju ima i porodinskih grobova, jer je stari Porodin bio upravo ispod ovog groblja, u sadašnjim njivama. Tu je najpre bilo porodinsko groblje.

Kruševo je starije od Male i Velike Plane, a Mala Plana je starija od Velike Plane. Spahije su prikupljale narod na pusto zemljište Kruševa. Kada se u Kruševu bilo nastanilo nekoliko njegovih prvih, najstarijih, porodica onda ih je knez Miloš raselio; jedne u Veliko Orašje, druge u Malu Planu a neke i u Golobok. Te su porodice imale na svom zemljištu u Kruševu trla (kolibe za stanovanje u letnjem periodu, op. Milodan). Posle su se ponovo raseljene porodice vratile u Kruševo. Pouzdano se zna da u Kruševu ima porodica, koje su tu preko sto godina. Selo je nastalo na trlima. Prvi se ovde naselio na svoje trlo Stojiljko iz Orašja, praded današnjih Stojiljkovića. Doveo je i svoga brata Marinka. Kada je tu postalo malo selo, onda je knez Miloš naredio da se rasturi, ali se posle nekog vremena stanovništvo ponovo povratilo.

U Livadama, niže današnjeg naselja, bilo je staro selo Porodin (sada u Požarevačkom okrugu). Stari ljudi u Porodinu to pamte. Posle se Porodin preseli u orašački atar, pa pošto je zemljište bilo vodoplavno, knez Miloš ga preseli u Požarevački okrug, gde se danas tako i zove.

Ime naselju.

U starom Porodinu, koje je bilo na mestu današnjeg Kruševa bilo je mnogo zasada kruški te je po tome ovo naselje dobilo ime.

Poreklo stanovništva.

U Kruševu nema novijih doseljenika, jer nema prostora za naseljavanje. Otuda je i slab priraštaj u ovom naselju.

Doseljenika ima poreklom: Iz kosovsko-moravske oblasti 55,5%, iz Šopluka 22,5%, iz timočke Krajine 11,1% i iz Šumadije 11,1%. To su ove porodice:

–Stojiljkovići, Marinkovići i Đurići su starinom iz Vrela „od Niša“, Nikoljdan.

–Miljkovići su iz Kravlja, severno od Niša, Andrijevdan.

–Ilići su iz Prćilovice kod Aleksinca, davno se doselili, Aranđelovdan.

–Mihailovići „Arnautovci“, ded došao iz Smedereva, a starinom su iz Brestovca kod Leskovca, Mitrovdan.

–Milosavljevići i Krajinski su iz negotinske Krajine, ovamo došli iz Orašja, Lazarevdan.

–Miletići su odnekud iz Pirotskog okruga, Aranđelovdan.

–Milovanovići, ded se doselio iz sela Katuna kod Niša, Sv. Vrači.

–Švabići, ded Markose sedamdesetih godina prošloga veka doselio iz Orašja, a u Orašje je došao iz Božurnje kod Topole, starinom su Prizrenci, Aranđelovdan.

IZVOR: „Etnološka građa o Šumadincima“ akademika Jovana Erdeljanovića, prvo posthumno izdanje 1948. godine – poslednje izdanje Službeni Glasnik i SANU – Edicija „Koreni“ 2011. godine u sklopu knjige „Šumadija i Šumadijska Kolubara“. Priredio saradnik portala Poreklo Milodan.