Poreklo prezimena, selo Veliki Crljeni (Lazarevac)

Poreklo stanovništva sela Veliki Crljeni, opština Lazarevac. Prema knjizi „Šumadijska Kolubara“ Petra Ž. Petrovića, prvo izdanje 1939. godine, drugo izdanje 1949. godine – poslednje izdanje Službeni Glasnik i SANU – Edicija „Koreni“ 2011. godine u sklopu knjige „Šumadija i Šumadijska Kolubara“. Priredio saradnik portala Poreklo Milodan. 

Položaj sela.

Veliki Crljeni su na krajnjim ograncima kosmajskih pobrđa, koja se provlače između Peštana i Turije do same Kolubare. Ono se graniči prema Cvetovcu Peštanom, do Sokolove i Stepojevca Turijom, do Junkovaca je potok Virovi, Drenoviti Potok je do Vreoca a zapadnu granicu čini reka Lukavica. Naselje je uglavnom manje zbijenog tipa, zbijenije su kuće samo u Donjm Kraju, osobito pored glavnog puta koji vodi od Beograda za Valjevo. Selo se deli na krajeve: Neškovića Kraj (Milinkovići), Kokorovića Kraj (Ilići), Donji Kraj ili Donja Kapija, gde je bila „kapija“ za ispust stoke u seoski potes.

Vode.

Za piće i druge domaće potrebe upotrebljava se izvorska i bunarska voda, a stoka se napaja i na potocima. Izvori su: Česma pored glavnog puta, Pantinac, Volujak kod ugljenokopa, česma Markovica, koja je zatrpana. Po predanju Marko Kraljević je bacio buzdovan sa Sokolove i gde je on pao, tu je potekla voda koja se, po njemu, nazvala Markovica. U bregu više Katine Bare je neka baba Kata zakopala „zlatan razboj“*.

*I danas se mođe čuti „tkanje razboja“ u zemlji, tj, oticanje podzemne vode.

Kolubara i Peštan, a ponekad Turija i Virovi plave njive i nanose štete. Kroz selo teče potok Jagodinac. Kod Katine Bare je kamenolom „crljenog“ (crvenog) jaspisa po kome je selo dobilo ime.

Zemlje i šume.

Njive i livade su na mestima koja se zovu: Volujak do Sakulja, Stanovi do Sokolove, Veliko Polje ili Široko Polje, Katina Bara, Zelena Bara, Boljetin, Planina, Konarac, Plandište, Adžinica, Revenac, Kovačeva Bara, Jasike, Ključ, Očaga, Duboka Jaruga, Unuka, Krivaja, Selište, Crkvine „Dojčinovica“, Jezero je paša ispod puta, Slatina, Konopljar, Požare, Crljeno Brdo i Prevale.

Starine u selu.

Staro selo je bilo u Selištu poreed glavnog puta, gde su danas njive. Pošto je na tom mestu često plavio Peštan, selo je premešteno na današnje mesto.

Na mestu Selištu nalaze se u dubini od 5 metara rbine od zemljanih lonaca i metalne grivne. Tu je i mesto Crkvine, na kome je bila neka crkva, ali od nje danas nema nikakvog traga.

Kod glavne vode Česme bila je druga crkva, koju su, po predanju, porušili Madžari kad su napuštali Srbiju.

Podaci o selu.

Današnje grobelje je na Visu do Sokolove. Tu je bilo i staro groblje. Sadašnja crkva i škola su pored glavnog puta. Crkva brvnara, koja stoji pored današnje crkve, je iz turskog vremena. Litija se nosi na Markovdan a zavetni dani su Sretenje i Mali Spasovdan, koji praznuju zbog boginja.

Ovo naselje se prvi put pominje kao „Crna Međa“ 1732. godine, a zatim 1818. godine kada je imalo 71 kuću, 1844. godine imalo je 65 kuća sa 378 stanovnika. Danas u njemu ima 44 roda sa 240 kuća i 3 ciganska roda sa 30 kuća.

Poreklo stanovništva.

Ne zna se pouzdano kada su se doselili najstariji rodovi ovoga sela, ali pošto su se neki stari rodovi već davno razrodili, to su, po svoj prilici, njihovi preci, koji su ovamo došli još u 17. veku.

To su rodovi:

–Pakići (Jeremići), Kokorovići (Ilići), Paunovići, Radojičići su jedan rod, doselili su se odnekud iz „Stare Srbije“ a jedni kazuju da su od Sjenice. Njima su po svoj prilici krvni srodnici i ovi stari rodovi, koji, kao i prethodni, slave Đurđevdan, pa su se u toku vremen razrodili. To su: Milinkovići, Ivanovići, Kostići, Milanovići, Stepanovići, Miloševići, Stojanovići, Đurđevići, Milovanovići, Jovanovići, Babići, Gajići, Pavlovići, Jankovići, Matejići, Radovanovići, Petrovići, Đorđevići i Milići.

Poslednji seoski knez bio je Ivan, predak današnjih Ivanovića. Po kazivanju njihovi preci su u ovom selu bili knezovi preko „trista godina“.

Posle Karađorđevog ustanka doselili su se rodovi koji slave Nikoljdan, ali su se i oni već razrodili. To su:Matići, Marinkovići, Dimitrijevići, Vukajilovići, Babići drugi i Kocići. Ovamo su se doselili iz okoline Valjeva a starinom su od Velasa.

–Aćimovići i Grčići su jedan rod, doselili su se odnekud iz „Stare Srbije“, slave Ignjatijevdan.

Rodovi koji slave Stevanjdan ne znaju za svoju starinu a danas su se već razrodili. To su:

–Čolići, Petrovići drugi, Živanovići, Pavlovići i Petronijevići.

–Jovanovići i Stevanovići su jedan rod, doselili su se iz Srema, slave Jovanjdan.

–Živkovići ne znaju za svoju starinu, slave Đurđic.

–Simići i Radomirovići su jedan rod, doselili su se iz Kalenića u Tamnavi, a starinom su iz Crne Gore, slave Aranđelovdan.

–Vladisavljevići su poreklom iz Like, slave Časne Verige.

–Milanovići su iz Povadarja, slave Pantelijevdan.

–Konstatinovići su odnekud iz Makedonije, slave Sv. Petku Paraskevu.

–Jovanovići su iz Homolja, slave Aranđelovdan.

–Spasići, praded došao iz Proseka kod Niša, slave Nikoljdan.

–Šarići su poreklom iz Srema, slave Nikoljdan.

–Nikolići su iz Slavkovice kod Ljiga, slave Nikoljdan.

–Borići su poreklom iz Like, slave Nikoljdan.

U drugoj polovini prošlog veka doselilo se dvanaest rodova:

–Đorđevići su se doselili oko 1860. godine iz Prisjana u Vlasotinačkom srezu, slave Stevanjdan.

–Stojanovići su iz Prisjana, slave Nikoljdan.

–Dimitrijevići drugi su iz Velesa, slave Nikoljdan.

–Đurđevići drugi su iz Arapovca, slave Alimpijevdan.

–Žujovići su iz Vračevića u valjevskoj Kolubari, slave Aranđelovdan.

–Vasiljevići su iz Prizrena, slave Časne Verige.

–Vrbaški su iz Slavonije, slave Đurđevdan.

–Pajkovići su iz sela Lušca u okolini Berana a daljom starinom su iz Ceklina u staroj Crnog Gori, slave Đurđic.

–Veselinovići su iz Srema, slave Đurđevdan.

–Dimitrijevići treći i Tajsići su jedan rod, doselili su se iz okoline Bitolja, slave Mitrovdan.

–Jankovići su iz Tetova, slave Đurđic.

–Stojadinovići su iz Mihajlovca kod Smedereva, slave Đurđevdan

Noviji doseljenici su:

–Nikolići su iz Zeoka, slave Đurđic.

–Stanići su iz Baroševca, slave Nikoljdan.

–Lazarevići su iz Arapovca, slave Aranđelovdan.

–Đorđevići drugi su iz Vreoca, slave Nikoljdan.

–Nikolići drugi su iz Vrbovna, slave Nikoljdan

–Lukići su iz Banata, slave Jovanjdan.

–Stanojevići su iz Dejana u Vlasotinačkom srezu, slave Alimpijevdan.

–Đoinčević se prizetio u rodu Matića, došao iz Vranića, slavu Sv. Petku Paraskevu.

–Rašić je iz Vrbovna, slavi Trifundan.

–Konstatinović drugi je iz Arnajeva u okolini, slavi Jovanjdan.

–Ilić je iz Petke, slavi Stevanjdan.

–Jovičić je iz Velikog Borka, slavi Petrovdan.

–Lukić drugi je iz Arnajeva, slavi Nikoljdan.

–Drakulić je iz Kulpina u Bačkoj, slavi Mratindan.

–Miladinovići su iz Knića u Gruži, slave Nikoljdan.

–Ruščuklići su izumrli po muškoj lozi, ovamo su došli iz Barzilovice a starinom su iz Ruščuka u Bugarskoj.

Od starih izumrlih rodova zna se za Neškoviće, Čamiće i Rajčiće (ovi poslednji su slavili Đurđic) po kojima se i danas nazivaju krajevi naselja; Neškovića Kraj, Čamski Kraj i Rajčića Kraj. Zna se još i za izumrle Šarčiće.

Ciganski rodovi imali su naselje u potoku Jagodincu, pa se otuda doselili u Veliko Polje, pa onda prešli u Donji Kraj.

Njihovi rodovi su:

–Mitrovići, Todorovići i Radosavljevići su jedan rod, slave Aranđelovdan.

–Živkovići, Vasići, Ružići, Nedeljkovići i Jankovići su jedan rod, slave Sv. Petku Paraskevu.

–Jovanovići slave Malu Gospojinu.

Svi su oni došli iz okoline Požarevca a daljom starinom su iz Vlaške u Rumuniji.

IZVOR: „Šumadijska Kolubara“ Petra Ž. Petrovića, prvo izdanje 1939. godine, drugo izdanje 1949. godine – poslednje izdanje Službeni Glasnik i SANU – Edicija „Koreni“ 2011. godine u sklopu knjige „Šumadija i Šumadijska Kolubara“. Priredio saradnik portala Poreklo Milodan.