Poreklo stanovništva sela Melenci, Gornji Banat, prema istraživanju etnologa Jovana Erdeljanovića “Srbi u Banatu”. Priredio saradnik portala Poreklo Aleksandar Marinković
Stari sveštenik u Melencima, Dumić, star 84 godine, tvrdi da su doseljenici iz Pečke, bili najviše Vlasi. Posle doseljenja prozvali su selo imenom Melenci (po melemu – Melem(n)ci; i Rusanda, što leči rusu, ranu). Odavno su se posrbili. Crkva je bila od početka na ovom mestu. Srbi iz Pečke doneli su ovamo iz svoje crkve jedno zvono i jedan putir.
Prvo groblje je odavno napušteno; sad su tu kuće, ka stanici.
Dumić ne zna uzrok preseljavanju iz Pečke (ima i sad Srba u Pečkoj, na primer, Ćurčića i Rakića). Osim ovih, doseljenika je bilo još iz Parca kod Temišvara, i iz Batanje kod Pečke, a dolazili su ovamo i iz Pavliša kod Bezdina (?). njegovo mišljenje o ovdašnjem narodu: oštroumni su, hoće svaki da je prvi. Krađe su bile česte i veoma odomaćene. Bilo je i paljevina.
Godine 1732. naseljeno je Melence, a crkva od dasaka bila je najpre na istom mestu (na ovom mestu je i naseljeno). Prve familije su bile: Pajdački (od Pajdačkih je u vreme doseljenja bio barjaktar) i Isakovi (”Pajdak i Isak”) i oni su birali ”bregove za kuće” (posle je ušorovano). Ne zna se odakle su došle te prve familije, ali preveo ih je Arsenije Čarnojević iz Stare Srbije. Već se onda naselje zvalo Melence (ima i drugo Melence, kod Temišvara). Crkvena slava je oduvek Sv. Nikola letnji.
Svi ostali rodovi su poznije doseljeni (neki kad se delila ”druga zemlja” od opštinske ledine, a mnogi još docnije) i među njima je veliki broj Rumuna koji su većinom pridolazili kao pudari (čuvari vinograda), pastiri i sluge. Svi su ti Rumuni odavno posrbljeni, pošto se većina ženila Srpkinjama i njihovim se potomcima ne sme reći da su vlaškog porekla.
Selo je regulisano pre 124 godine (zato je i staro groblje napušteno, a dotle je bilo neuređeno).
Godine 1848. Melenčani su stradali i mnogi su izbegli u Bežaniju kod Zemuna, a ljudi su učestvovali u borbama zajedno sa Srbijancima kod Bašaida. Selo je tada spaljeno, a opljačkali su ga i Torđani, Mađari osobito. Srbi su posle vratili Torđanima milo za drago: krali su ih i pljačkali, pa i ubijali. Posle su Melenčani dosta stradali i od kuge – 1863. godine.
Ukraj Ostrva je Rusulova umka, u kojoj su iskopavali kosti. Na Devetaku, ka Tordi niz drum, ima tragova od zemunica, o kojima se ništa više ne zna. Kod crkvene kuće su našli jedan ciglom izidan bunar, svakako iz vremena kad je crkva građena, pa ga zatrpali.
RODOVI POZNATOG POREKLA:
Doseljeni iz Pečke:
– ADAMOVI (30, Sv. Nikola)
– BERAROVI (14, Sv. Nikola)
– BIBIĆI
– BIBINI (50, Sv. Paraskeva); u tri kuće Bibići su se, vele ”pogospodili”, a svi ostali su Bibini. Pop-Paja Bibin dao je veliki novac i mnogo marve 1848. godine ugarskoj vojsci i za to dobio plemstvo sa titulom ”od Jenopolja”, pa je vrlo verovatno da su Bibini bili poreklom iz Jenopolja (moj dodatak – Jenopolje se nalazi 57 km istočno od Arada u Rumuniji). A plemstvo ima samo potomstvo toga popa-Paje (naravno, samo titulu bez ikakvih drugih povlastica).
– BOGAROŠKI (8, Sv. arh. Mihail)
– BOŠKOVI (15, Sv. Jovan)
– BULIĆI (10, Sv. Jovan)
– VIDIĆI (10, Đurđevdan)
– DABIĆI (8, Vračevi)
– EREMIĆI (20, Sv. Simeon)
– ŽUPANSKI (3, Đurđic)
– ZVEKIĆ (17, Sv. Jovan)
– ISAKOVI – DŽINCAROVI (17, Đurđevdan)
– JANKOVI – TANACKOVI (5, Sv. Ilija)
– JOVIČIĆI (1, Sv. Nikola); ostali se odselili u Čentu, Barandu, Perlez, Bačko Petrovo Selo
– KIŠPRDILOVI (20, Sv. Nikola)
– KOSIĆI – STOJKOVI (18, Sv. Paraskeva); jedan Kosić, jedan Bibić i jedan Protić su ograničili atar Melencima
– KOSTIĆI (11, Sv. Stefan)
– KUKINI (5, Sv. Agatonik, ”Komarac” ga zovu zbog toga što onda nestaju komarci)
– LONČARSKI (20, Đurđevdan)
– MARJANSKI – NIĆIVOROVI; BENČULOVI I CUKINI (16, Sv. Ignjat, 12 Đurđevdan); Marjanski – Nićivorovi, među prvim rodovima koji su dobili po celu sesiju
– MARKOVI (20, Đurđevdan)
– MESAROŠKI (2, Sv. Nikola)
– MILIĆEVI (Đurđevdan)
– MIŠKELJINI (16, Đurđevdan); Miškeljini, među prvim rodovima koji su dobili po celu sesiju
– NEMČEVI (16, Mitrovdan); dobili su po celu sesiju
– NEŠIĆEVI (6, Sv. arh. Mihail)
– PAJIĆI (6, Todorova subota)
– PAUNOVI (2, Velika Gospojina)
– POPOVI – POP-ĐUKINI (10, Đurđevdan)
– PROTIĆI (35, Sv. Nikola); od prvih rodova koji su dobili po celu sesiju
– RADAKOVI (2, Sv. Stefan); RADAK –CI; ima ih i u Kikindi
– RADIŠIĆI (20, Sv. Nikola)
– RAKIĆI (16, Sv. arh. Mihail)
– STOJANOVI (7, Sv. Nikola)
– SUBIČINI (14, Sv. Nikola)
– TEODOROVIĆI (4, Mitrovdan, 1 Sv. Paraskeva)
– ĆURČIĆI, od njih TANAZEVIĆI
– HALASOVI (15, Sv. Nikola)
– CVEKIĆI
– ŠLJAPIĆI (16, Sv. Nikola)
RUMUNI IZ PEČKE:
EGEDUŠI (2, Sv. Nikola) – KEVREŠANI (15, Đurđevdan)
RODOVI IZ OSTALIH POZNATIH MESTA:
– Ima familija BATANJSKI, koji su očevidno iz Batanje
– BOŠNJAKOVI su ovamo došli iz Bosne
– VUJANOVI su iz Čanada, a zovu ih Čanadski
– LAZARUJKA – VALKANJČEVI su iz Valkanja
– MOJSINI su došli iz Pavliša
– NADLAČKI (5, Sv. Luka), familija iz Nadlaka, u blizini Pečke (dokaz da nisu samo Srbi iz Pečke, nego i iz susednih sela prešli ovamo)
– PAJDAČKI (10, Sv. Jovan)
– ĆURČIĆEVI su došli iz Pavliša
RODOVI ČIJE POREKLO NIJE UTVRĐENO:
– GRANIĆI (2, Đurđevdan), prvo su došli svi ovamo, pa jedni ostali ovde, a drugi otišli u Sentđurađ, gde se zovu Granići i Katići, i u Kikindu
– PAJDAKOVI su, po opštem tvrđenju, prvi udarili kolac u Melencima. I sad se zna mesto: na jednom uglu u sredini najstarijeg dela Melenaca, gde je bila njihova kuća i znaju se sve stare kuće i porodice koje su bile oko njih i činile prvo selo Melence
– KURUČEVI (22, Miholjdan), među najstarijim kućama i, bez sumnje, od nekog Rakocijevog ”kuruka”
– MONAŠEVI (2, Sv. arh. Mihail)
– PAULJEVI – CARANOVI su od prvih rodova koji su dobili po celu sesiju.
IZVOD IZ LETOPISA U MELENCIMA:
Kao najstariji sveštenici, od 1774. do 1778. godine, znaju se: Petar Gavrilović, Ilija Nikolajević, Nikola Vasiljević i Pavel Popović, zatim Mihail Popović, Joakim Popović, Lazar Popović i Ilija Nikić.
Godine 1924. nije htelo 39 nazarena položiti zakletvu kralju i otadžbini.
| God. | Br. stanovnika | Br. domova | Muških | Ženskih |
1897. | 9.093 | 1.560 | 4.540 | 4.553 |
1901. | 9.356 | 1.620 | 4.074 | 4.652 |
1902. | 9.815 | 1.782 | 4.945 | 4.870 |
1912. | 9.267 | – | 4.849 | 4.418 |
1921. | 9.322 | 1.761 | 4.875 | 4.447 |
| 1917. | 1918. | 1919. | 1920. | 1921. | 1922. | 1923. | |
| Pravosl. domova | 1.675 | 1.675 | 1.685 | 1.700 | 1.753 | 1.761 | 1.753 |
| Bračnih parova | 2.100 | 2.168 | 2.264 | 2.351 | 2.395 | 2.402 | 2.462 |
| Konkubinata | 67 | 70 | 60 | 52 | 104 | 110 | 110 |
| Nazarena | 77 | 77 | 72 | 119 | 143 | 143 | 143 |
| Adventista | – | – | – | – | 31 | 31 | 31 |
IZVOR: Jovan Erdeljanović – ”SRBI U BANATU”; priredio saradnik portala Poreklo Aleksandar Marinković
13. avgust 2015. u 02:18
Seja
Postovani,za sva prezimena pise odakle su i kada dosli samo ne pise za porodice Pandurov,ja sam potomak Pandurovi i zelela bih da znam odakle su Pandurovi stigli u Melence
dosla su braca Pava i Jova,to su moji preci ali ne znam odakle su dosli i kada,gde su rodjeni,mozda je pre njih neko dosao ali ko…ko je prvi stigao od Pandurovih u Melence i koje godine,da li to moze neko da mi odgovori,dugo vec trazim taj odgovor,moji su svi pomrli od starijih cak i otac tako da nemam koga da pitam
Ako neko mozda zna bila bih mu zahvalna da mi odgovori…hvala unapred za svaku informaciju
27. novembar 2015. u 16:40
Malbaski
Znam coveka koji vam moze pomoci nazovite ovaj broj tel. 0600118191 Ivan Bosnjak istoricar ima kompletnu crkvenu i drzavnu arhivu opstine Zrenjanin i Kikinda.
5. oktobar 2016. u 12:05
Petar Pandurov
I ja bih voleo isto to da saznam.Mislio sam da je moja familija jedina od Pandurovih iz Melenaca, ali sad vidim da nisam bio u pravu.
Ako ste pronasli nesto voleo bih da podelimo znanje!
A evo ovde se okupljamo mi Pandurovi iz Srbije i sveta, pa ako zelite pridruzite nam se:
https://www.facebook.com/groups/1125410350834501/
1. novembar 2016. u 12:48
vojislav ananić
M E L E N C I
Naselje je udaljeno od Zrenjanina 15 km. Nalazi se na magistralnom putu Zrenjanin – Kikinda, severno od grada Zrenjanina. Na dva kilometra od sela je kanal Dunav – Tisa – Dunav .
ISTORIJAT
Sve je počelo patentom carice Marije Terezije iz 1751, kojim je dopušteno da se Srbi iz razvojačene Potisko-pomoriške granice, koji se nisu odselili u Rusiju, a nisu hteli ni pod vlast feudalnih ugarskih županija, nasele južno od Moriša i istočno od Tise i tu obrazuju neku vrstu autonomne, samo carskim vojnim vlastima podložne, Banatske milicije. Osim nekoliko stotina militarskih porodica koje su se iz graničarskih mesta Pečke, Pavliša, Nadlaka, Bogaroša, Šajtina, Semlaka, Orovilja i Čanada naselile na mestu, čije je ime slavni grof Mersi još 1723. zabeležio kao “Melenci” (neki misle po turskoj reči mehlem – lek) , obrazovalo je iste godine naselje koje će krenuti u brzo širenje. Za četvrt veka do ustanovljavanja carskog dištrikta (Velikokikindskog) 1776. u koje će ući zajedno sa Kikindom, Mokrinom, Jozepovom (Novi Kneževac), Karlovom (Miloševo), Tarašem, Vranjevom, Kumanom, Krsturom i Bašaidom, Melenci će imati blizu 1800 stanovnika, da bi se za narednih pola veka njihov broj vrtoglavo popeo na preko 5000. Taj porast će zatim biti umereniji, ali uprkos povremenim iseljavanjima i masovnim epidemijama, stalan. U selu će 1863. živeti preko 6500, a 1910. više od 8600, a 1921. čak blizu 9500 stanovnika. Sa Mokrinom, Melenci će i pred Drugi svetski rat biti jedno od najvećih sela tadašnje Jugoslavije, da bi to bilo i u ovoj sadašnjoj. Od samog početka, pa do ovog vremena u Melencima su živeli gotovo sami Srbi, slično kao što je i za ceo Dištrikt zabeležio Aleksandar Stojačković još 1868. da u njemu živi “Gotovo sam ovejani Srbin”. Godine 1825. u selu je od 5015 stanovnika pravoslavnih bilo 4981, a rimokatolika 34. Da taj odnos Srba i “ostalih” nije bitno menjan ni narednih decenija pokazuje i podatak iz 1862. o broju zanatlija u Melencima-od 92 zanatlije. 73 su bili Srbi, a 19 “drugi”, uz napomenu da su Srbi bili skloniji ratarstvu i stočarstvu nego zanatima. Brz porast stanovništva Melenaca doveo je i do širenja mesta , pa se selo do kraja XVIII veka sastoji od četiri “kvarta” , koji i danas postoje : Srpkanj, Pavliš, Vlaškanj i Čontik.
STANOVNIŠTVO
Jedno od najvećih vojvodjanskih seoskih naselja, Melenci ima oko 7500 stanovnika, u oko 2400 domaćinstava i prostire se na 15905 ha.
ŠKOLE
Melenci ima osnovnu školu “Dr Boško Vrebalov” koju pohađa 700 đaka. Osnovana je 1758 g.( a sadašnja zgrada izgrađena je 1968. g.)
Bošnjakova vetrenjača na izlazu iz Melenaca, prema Kikindi, izgrađena je 1891. godine. Imala je tri para mlinskih kamenova i mlela je sve vrste žitarica. Danas je jedna od dve sačuvane u Banatu. Ovih mlinova na vetar, po jednom popisu iz 1885. godine u Banatu i Bačkoj bilo je 280.
Kapela Dimitrijevića
Na mesnom pravoslavnom groblju nalazi se jedinstvena Kapela porodice Dimitrijević koju je podigao melenački veleposednik Đura Dimitrijević 1895. godine, i u kojoj je sahranjeno više članova ove porodice. Ikonostas je oslikao naš čuveni slikar Uroš Predić, što joj daje i posebnu umetničku vrednost.
VERSKE INSTITUCIJE, CRKVE
Mesna crkva posvećena je Svetom Nikoli. Sagrađena je 1790. a ikonostas je oslikao Arsa Teodorović.
GRAĐEVINE
U samom centru sela nalazi se zgrada nekadašnje Melenačke štedionice, čiji je osnivač bio Nikola Nikolić. Namena zgrade je menjana – od banke, žandarmerije do zgrade za stanovanje, kao što to predstavlja danas. U selu postoje savremena ambulanta, pošta, banka.
Odabrao: Vojislav Ananić
8. januar 2017. u 13:07
Svetlana
Devojacko prezime mi je Vujanov. Moje saznanje doseze do deda Kuzmana Vujanov iz Molovina kod Sida gde se rodio 1913. i moj otac Milovan. Ocev stric je poznati sidski trgovac Sava Vujamov. Znam jos da je otac imao sestre Jelku i Smilju i brata Damjana.
19. januar 2017. u 22:19
Vinko Gajić
Nema prezimena: “Nađalin”, slave sv. Jovana, a taj rod je tu od pre početka 18 veka!
18. februar 2022. u 20:44
milorad
Tačno je da su Nađalini još u prvom popisu stanovnika u melencima, neznase odakle su ali im je najstariji nadimak ‚‚Čurganov‚ dok su nadimci ‚‚Čolakov‚‚ i ‚‚Riđin‚‚ nastali mnogo kasnije. Ako neko o njima zna nešto više neka napiše. odličan portal!
5. jul 2017. u 19:10
vojislav ananić
VETRENJAČA U MELENCIMA
Vetrenjača u Melencima nazvana je po poslednjem vlasniku – „Bošnjakova”. Podignuta je na periferiji sela, kraj puta za Bašaid, na oko 20 km od Zrenjanina. Pripada tipu vetrenjača iz prve polovine 19. veka, poznatijem u nauci pod imenom „Holander vindmuhler”. Zidana je opekom u obliku zaobljene kupe na kojoj je niži kupasti krov. Kroz njega prolazi osovina sa krilima za hvatanje vetra i pokretanje mehanizma. Unutrašnji prostor vetrenjače podeljen je na prizemlje, dva sprata i tavan, povezan unutrašnjim stepenicama. U tavanski prostor i gornji sprat smešteni su konstrukcija, zupčanici i osovine drvenog mehanizma, dok su na prvom spratu tri para kamena za mlevenje žita, a u prizemlju tri sanduka u koje olucima dospeva brašno. Predstavlja redak primerak nekada mnogobrojnih objekata ove vrste u Vojvodini. Zgrada i mehanizam su u lošem stanju i pored toga što je 1965. godine proglašena za kulturno dobro od velikog značaja, pa je 1971. godine kompletno obnovljena.
IZVOR: koliko se poznajemo, iz istorije nacionalnih zajednica u Vojvodini, IX izdanje, Novi Sad, 2014. god.
1. avgust 2017. u 12:26
vojislav ananić
MELENCI
Ovo selo Dištrikta )e 1771 imalo 376 pravoslavnih domova, a 1777 stanovnika. 1787. godine 1825 imalo je 560 domova, 4481 pravoslavnog i 34 rimokatolička stanovnika, a 1863 stanovnika 6579; godine 1910 imalo )e 8618 Srba i 78 ostalih, a 1921 domaćinstava 1863, a stanovnika 9.456.
Godine 1795 imao )e senator zakleti novoizabranog beležnika Melenaca, Jakova Rupića, Iz toga možemo zaključiti da )e tada nadzorni senator Melenaca bio Trifunac, koji je i kao sudac stanovao u Melencima, pa 1838 onde i umro.
Imamo zatim nešto beležaka o Melencima u godinama 1817 i 1818. Godine 1817 pravo krčmenja mesa u Melencima zakupili su Atanasij Popović i Georgij Nikolić. Od 1 novembra 1817 do 31 oktobra 1818 ovako je izgledala opština u Melencima:
Godine 1823 Melenčani su već poznati kao nemirne glave. Već 1778 tužio se komesar Hala da su Melenci najneposlušnije od deset naselja Dištrikta. Godine 1823 sproveo je podžupan Kasonji istragu, posle koje duhovi kao da su se malo stišali bili. Ali kad, 1825, podsudac županije Salai ode u Melence, te sprovede istragu u spornim i nespornim pitanjima, a svet ostavio poljske poslove, nastade strka, nemiri oživeše. Već 1826 i u zvaničnim spisima se govorilo o karbonarima. „I prva fakcija (stranka) pod imenom karbonara i faktora porodi se u Melencima, pisao je Đorđe Stanković, koja nabrzo rasprostre se na ceo Dištrikt“, 29 novembra 1826 izaslani su šefu Administracije, Tomi Bedekoviću, senatori Luka Kenđelac i Feher radi dogovora o tome kako da se pri nemirima koji su izbili u Melencima, u Kumanima i u Vranjevu, obavi restauracija opštinskih poglavara. Jer, pre nego što se napunilo tri godine otkako su tadanja poglavarstva uvedena u službu, kolovođe nemirnih mesta, Vranjeva, Melenaca, Kumana i Mokrina otpočeli su svoja trčkaranja, moleći Administraciju i administratora Bedekovića da kandiduju njihove pristalice. Spremala se, naime, svečana restauracija i magistrata, a u takvoj prilici obično planu nemirni duhovi. Zato je Bedeković, doduše, preporučio da kandidovanje poglavara obavi magistrat, ako se nadzorni senatori nadaju da tim neće razdražiti opštinu. U protivnom slučaju, preporučio je da se kandiduju oni koji ne pripadaju ni jednoj stranci. Ako takvih pogodnih nema, opda iskati nek oba tabora predlože po nekolicinu, između kojih kandidovati trojicu. Na pritužbu nekih Meleičaia i Vranjevčana, Bedeković je svetovao neka se prestane s nazivanjem nemirnih duhova imenom carbonar, da bi se i na taj način poslužilo miru i sporazumu.
Magistrat nije sasvim poslušao savet Bedekovića. On zaključio da ne kandiduje nijednog od kolovođa koji već sedam godina vode dogovore, i prave kolekte za tužbe. Jednodušno, sem što je veliki demagog Kuzman Racković, senator, izdvojio mišljenje, kandidovao je magistrat:
za Melence: dotadanjeg sudca Mišu Adamova, Živana Boškova i Aleksu Popova, pravije Pop-Đukina. Ako li prvi ne primi kandidaturu, onda Andrija Oroviljac;
za Kumane: sudac Živan Sekulić, zakletnik Taca Mišković i Kuzman Ćurčić. Ako se prvi ne primi kandidature, onda Kuzmai Mučalov;
za varošicu Vranjevo: sudac Gliša Bunjevac, Arsen Glavaš i Trifun Popov. Ako se prvi ne primi, onda Jova Kovačev;
najzad, za Mokrin: sudac Dimitrije Živaković, Arsen Badrljica i Sima Novakov, Ako prvi ne primi kandidacije, onda Jaša Tešin. Komesar Dištrikta je bio obećao da će izići na izbore u Melence, Kumane i Vranjevo, te se moglo nadati da će opštinska restauracija proteći u miru, ali se počem predomislio, te nije išao među „karbonare i faktore“.
15 maja 1833 testamenat Trivuna Isakova iz Melenaca potpisali su: sudac Tima Protić, zakletnici Rada Župunski i Paja Boškov, i beležnik Jovan Popović.
Godine pak 1834 magistrat je odbio molbu za pomilovanje Arsena Popovića, kojeg je magistrat osudio na mesec dana robije zbog bunjenja naroda, Lli je ipak zaključio da se prilikom Popovićeva hapšenja uzme u obzir lečnički nalaz. Iz parničnih spisa oko pustare Injevo ispisali smo sastav opštinskog poglavarstva u Melencima godine 1843:
opštinski sudac (birov), Nova Bvbin; zakletdici (eškuti): Vasa Nemčev, Taca Zvekić i Acko Lončarski ; siročadski otac, Panta Nedeljković; komesar foršpana, Petar Kijurski; opštinski ekonom, Ilija Nedeljković ; blagajnik, Jova Granić.
A kad je Provizorija 1861 obnovila Dištrikt i njegov magistrat, ovaj je 17 decembra 1861 zaključio reorgannzaciju opština na način kako je to činjeno dvanaest godina ranije. 9 januara 1862, pod pretsedništvom nadzornog senatora Vasilija Risto, sastala se opština Melenaca da odredi plate opštinskih činovivka i služitelja. Iako je magistrat preporučio štedljivost, opština je beležniku izglasala 700 for. a. vr. i 180 for. stanarine, a opštinskom lečniku, za kojeg će se tek raspisati stečaj, čak 1000 for. „Svakom od 6 obštinski pandura kao i svakom od dva boktera, ne manje i svakom od dva plajaša, osim običnog dosad uživanog mundira, jošt godišnju platu u gotovom novcu sa također 120 for. iz kase obštinske mesečno izdati se ima.
Jednom familijazu školskom, koji je ujedno i čuvar promenade, plata sa 100 for, i sa jedan par čizama u naturi. Svakom od Tpoje proči familia za školski mesečna plata sa 8 for. i jednim parom čizama.
Plajaši koji se napred spominju svakako su čuvari useva, na konjima, što se u Novom Sadu zvalo latovi. Zato oni u Melencima, povrh plate i mundira, dobiše jošt i deputat u ovsu i senu za konje svoje dosad postojeći iz obštinskog magaziia.
IZVOR: Vasa Stajić – Velikokikindski dištrikt 1776 – 1876, Novi Sad, 1950.
21. avgust 2017. u 12:25
vojislav ananić
Melenci – jedno od najvećih sela stare Jugoslavije
Objavljeno 29.11.2016.
Sve je počelo patentom carice Marije Terezije iz 1751., kojim je dopušteno da se Srbi iz razvojčene potisko-pomoriške granice, koji se nisu odselili za Rusiji, a nisu hteli ni pod vlast feudalnih ugarskih županija, nasele južno od Moriša i istočno od Tise i tu obrazuju neku vrstu autonomne, samo carskim vojnim vlastima podložne, banatske milicije.
Osim nekoliko stotina militarskih porodica koje su se iz graničarskih mesta Pečka, Pavliša, Nadlaka, Bogaroša, Šajtina, Semlaka, Orovilja i Čenada, naselile na mestu čije je ime slavni grof Mersi još 1723. zabeležio kao „Melenci“ ( neki misle po turskoj reči mehlem – lek), obrazovalo je iste godine naselje koje će krenuti u brzo širenje…
Za četvrt veka do ustanovljavanja carskog dišrikta (Velikokikindskog) 1776., u koji će ući zajedno sa Kikindom, Mokrinom, Jezepovom (Novim Kneževcom), Karlovim (Miloševim), Tarašem, Vranjevom, Kumanom, Krsturom i Bašaidom – Melenci imaju blizu 1800 stanovnika, da bi se za narednih pola veka njihov broj gotovo popeo na preko 5000. Taj porast će biti umereniji, ali uprkos povremenim iseljavanjima i masovnim epidemijama postaće stalan: u selu će 1863. živeti preko 6.500, 1910. više od 8.600, a 1921. čak blizu 9.500 stanovnika. Sa Mokrinom, Melenci će i pred drugi svetski rat biti jedno od najvećih sela tadašnje Jugoslavije.
Od samog početka pa do ovih trenutaka u Melencima su živeli gotovo sami Srbi, slično kao što je i za ceo Dištrikt zabeležio Aleksandar Stojačković još 1868. – da u njemu živi „Gotovo samo ovejani Srbin“. Godine 1825. u selu je od 5.015 pravoslavnih bilo 4981, a rimokatolika 34. Taj odnos Srba i „ostalih“ nije bitno menjan ni narednih decenija. Tako su 1862. od 92 zanatlije 73 bili Srbi, a 19 „drugih“, uz napomenu da su Srbi bili skloniji ratarstvu i stočarstvu nego zanatima.
Brz porast stanovništva Melenaca doveo je i do njihovog širenja, pa se selo već do kraja 18. veka sastoji od četiri „kvarta“, koji i danas postoje: Srpkanja, Pavliša, Vlaškanja i Čontika.
Ogromna većina njihovih žitelja su ratari i stočari, jer selo ima dosta zemlje (između 27 i 29 hiljada katastarskih jutara), na kojoj dominiraju oranice ali ima i vinograda, bašti, čak i nešto šume. U stalnom porastu je bio i broj zanatlija. Umesto onih 92 iz 1825. godine, 190.6 bilo je 321 šnajdera, ćučlija, kolara, kovača i drugih.
Tu je i domaća radinost koje je u krznarstvu i ćilimarstvu dovedena do savršenstva. Suvače i slikovite vetrenjače, pre prvog parnog mlina 1906. predstavljaju važne kapacitete Melenaca, kao i dve ciglane. Uz sve to početkom XX veka u Veliki Bečkerek svakog dana putuje 800-1000 Melenčana. To je rezultat puštanja u saobraćaj pruge Bečkerek-Kikinda 1883. za čiju izgradnju su Melenčani priložili 40 000 forinti, više od Kikinđana ili stanovnika bilo kojeg drugog mesta na ovoj pruzi, osim same države i Torontalske županije.
U razdobljima najvećeg materijalnog napredovanja, Melenci nikad nisu živeli spokojno i bez sukoba socijalnih i političkih. Još 1825. carski komesar Hala je izveštavao više vlasti da su Melenci „najneposlušnije“ naselje u Dištriktu. Iz ovog sela celim okrugom je sledeće godine krenula agitacija „karvonara“ i „faktora“ (stranak). Ako se zna da je 20-tih godina XIX veka karonarski pokret bio ozbiljna revolucionarna pojava evropske istorije – evo teme za valjanu naučnu studiju.
U Melencima je već 1758. otvorena prva škola sa 20. učenika, a 16. godina kasnije bilo je 458 njih( 87 devojčica), od kojih je pisanju, čitanju i računanju naučeno 239. Nije li prekrasan podatak da su u vreme velike gladi 1863. prilog Srpskom narodnom pozorištu i matici srpskoj dali i Melenčani Vasilije Čokrljan, Nikola Bibić, Aleksa Vasilijević, Aca Protić, Petar Kiurski, Steva Bogaroški, Živan Radak pa čak i gajdaš Pera Zuban. Samo između 1875. i 1912., Melenci su videli 158 predstava Srpskog narodnog pozorišta.
Bilo je i drugih plemenitih akcija, recimo delatnosti ženske zadruge za pomoć siromašnoj deci i samohranim majkama.
Godine 1790. podignuta je i nova crkva u Melencima koju su oslikali Nikola Aleksić i Arsa Todorović. Godine 1869. dobrotvorni Josif i Ana Kljajić podigli su najveću znamenitost Melenaca banju Rusandu.
KRATKA ISTORIJA MELENACA
Melenci su naselje u zapadnom delu srednjeg banata, koje se nalazi na teritoriji opštine Grada Zrenjanina. Prosečna nadmorska visina na kojoj se ovo naselje nalazi iznosi 82 metra. Nastanak melenaca vezuje se za 1751. godinu kada je došlo do ukidanja Potisko-pomorške vojne krajine od strane habzurške carice Marije Terezije, nakon čega je usledilo prvo naseljavanje melenačkog stanovništva u leto 1751. godine. Mesto je kao mesto imalo različita imena, te su stanovnici imali priliku da žive u naselju pod imenima Melence, Melencze, Mellence dok je naziv ˝Melenci˝ došao tek 1922. godine nedugo nakon ulaska naselja u sastav Kraljevine Jugoslavije.
ZANIMLJIVOSTI O KULTURI MELENACA
Nije tajna da su Melenčani već na samom početku posvetili veliku pažnju tradicionalnoj kulturi severnih i zapadnjačkih krajeva Evrope, što se lako moglo videti po arhitekturi, izradi platna, krznenoj odeći, devojačkim haljinama i ćilimima, o kojima se čulo širom evrope u 19. i 20. veku.
Izvor: Internet
15. septembar 2017. u 13:09
vojislav ananić
Melenci
Na mapi od 1723—5 označeni su kao nenaseljeni. 1751—2 naseljeni su u Melence Srbi granimari iz Pomorišja i Potisja. 1752 nalazilo se u Melencima pod vojnom upravom 530 ljudi. 1758 imali su 300 domova. 1767 bilo je u Melencima sedam sveštenika od kojih su, njih šestorica, i to: Joakim Popović, Ilija Nikić, Gavrilo Ilijević, Nikola Vasiljević, Pavle Popović i Petar Gavrilović, bili rodom iz Pečke, a sedmi Toma Stojanović iz Firićasa. Kada su 1774 Melenci pripali Kikindskom distriktu iselilo se 115 srpskih porodica u Podunavlje, u Vojnu granicu. Već 1771 imali su 376 pravoslavnih domova, a 1777 1787 Srba. 1778 žalio se komesar distrikta na Melence kao najneposlušnije naselje. 1788 naselilo se u Melencima 32 porodice iz Srbije. Među interesantna prezimena beležimo: Ilimandžić, Kijurski, Or.10viljac.
Potesi: Adnađeva unka, Veliki rit, Veliko Ilje, Vodoplav, Gladno brdo, Grobnice, Devetak, Izlaz, Kentra, Livade, Mali rit, Nova hodaja, Okanj, Ostrvo, Peskara, Cerba.
U Melencima su se rodili: Pavle Bibić, prota i pisac (1790—1869); Simeon Šićar, zaslužni radnik u Matici srpskoj (1794 — Vranjevo 1.866); Nika Bibić, pisac (1820—79); i dr Pavle Trifunac, javni radnik i pisac ((1825—89).
Izvor: dr DUŠAN J. POPOVIĆ, SRBI U BANATU DO KRAJA OSAMNAESTOG VEKA, BE0GRAD, 1955.
24. novembar 2017. u 03:24
djura marjanski- benculov
Zdravo svima,
Ja sam Djura Marjanski- Benculov. Imam 82 godine i zivim u Torontu. Poreklom sam iz Melenaca- Vlashkanj.
Da li neko zna poreklo naseg prezimena i odakle poticemo.
Nasa Slava je Djrdjevdan!
22. jul 2021. u 17:44
Ivan Bosnjak
U Melencima su bez malo 300 godina vode poreklo od rodonacelnika Nicifora Marjanskog. Postoji mesto u Pomorisju imenom,, Bencilovo”.
24. novembar 2017. u 12:17
Vojislav Ananić
Ako Vas bar ovo može uputiti na poreklo Vašeg prezimena, biće mi drago.
Svako dobro,
Vojislav
Melenci
Melence su formirali u prvoj polovini 18. veka od vojske oslobođeni graničari Pomoriške vojne granice. Naselje je dobilo ime prema već postojećem toponimu – pustari Melence, koja se prvi put pominje na karti Banata iz 1723-1725. godine. Na karti je, na južnoj obali Rusande, ucrtan znak poštanske stanice. Najverovatnije, naselje je osnovano posle 1739. godine, odnosno posle Beogradskog mira. Najveći broj graničara doseljen je iz mesta Pečke(rum. Pecica), ali i iz drugih mesta – Semlaka, Nadlaka, Šajtina, Keveriša, Orovilja i drugih. Godine 1758. selo je imalo oko 300 kuća; kapetan je bio Georgije Novaković, barjaktar Sava Josić a stražmešter Jovan Kostić. Bilo je sedam sveštenika, od kojih petorica iz Pečke, a po jedan iz Jegre i Čanada(rum. Cenad). Selo je imalo školu sa dvanaest učenika; učitelj je bio pop Gavrilo. Uvažavajući sve zasluge vernih i hrabrih srpskih graničara, carica Marija Terezija je, 12. novembra 1774. godine, izdala povelju o osnivanju Kikindskog distrikta.
Velikokikindski distrikt je svečano proglašen 14. februara 1776. godine. Pored Melenaca, u sastav distrikta ušla su sledeća mesta: Bašaid, Velika Kikinda, Vranjevo, Jozefovo, Karlovo, Krstur, Kumane, Mokrin i Taraš. Najznačajnija odredba privilegije bila je da distriktska zemlja nikad ne može biti prodata, založena ili na bilo koji način otuđena. U slučaju da distrikt bude predat spahijama, opštine su imale pravo da se otkupe i postanu samostalne. Ne želeći da ostanu u distriktu, odnosno rizikuju pokmećivanje, 115 melenačkih porodica se opredelilo za vojnu granicu na Dunavu i iselilo u Sakule, Idvor, Sefkerin, Perlez idr. Godine 1788. u Melence su se naselile 32 porodice iz Srbije.
Melenci su 1788. postali nemirno područje. Komesar Hala se žalio da su Melenci najneposlušnije od svih deset mesta u distriktu. Takođe, 1790. godine, na pokušaj Torontalske županije da distrikt privede svojoj jurisdikciji, Melenčani su odgovorili da ne priznaju poslušnost nijednoj županiji. Narednih stotinak godina, istorija Melenaca je bila živo vezana za Velikokikindski distrikt i zbivanja u njemu. Taj deo istorije posebno je obeležen sukobima oko iberlandskog zemljišta i njegove podele. 1823. i 1825. godine je došlo do velikih nemira, i već 1826. se govorilo o karbonarima i faktorima, strujama koje su se upravo „porodile“ u Melencima i proširile na ceo distrikt.
Revolucija 1848-1849. i zbivanja u državi nisu mimoišla ni Melence. Uz obećanje da će dobiti zemlju kao nagradu (po 2 jutra), Melenčani su formirali po dva bataljona dobrovoljaca sa ukupno 365 ljudi od kojih su 34 poginula.
Godine 1847. selom je harao skorbut, od koga je umrlo nekoliko stotina Melenčana. Tisa je 1869. godine poplavila znatan deo atara i porušila desetak kuća. Oko stotinak Melenčana se tada iselilo u druga naselja Banata. Epidemije kolere bile su u godinama 1831, 1836, 1848-1849. i 1873. Po zlu i velikom pomoru ostala je upamćena epidemija iz 1873. godine kada je u periodu od 20. jula do 4. septembra umrlo 440 Melenčana. Posle te tragedije, selo se zadugo nije oporavilo. Takođe, po zlu je poznata gladna 1863. godina, kada je od gladi umiralo 7-8 ljudi, među kojima najviše deca.
Kikindski distrikt je ukinut 1876. godine odlukom ugarske vlade i priključen Torontalskoj županiji. Melenci su tada, zajedno sa Vranjevom, Karlovom i Tarašom priključeni Turskobečejskom srezu. Godine 1891. u Melencima je bilo 1.519 kuća sa 8.619 stanovnika. Već tada su Melenci imali železničku stanicu, štedionicu i poštu. 18. novembra 1918. godine, u Melence je ušla srpska vojska da bi, nakon sedam dana, ceo Banat i cela Vojvodina bili priključeni Kraljevini Srbiji.
————————————————–
Melenci – je udaljeno od Zrenjanina 15 km. Nalazi se na magistralnom putu Zrenjanin – Kikinda, severno od grada Zrenjanina. Na dva kilometra od sela je kanal Dunav – Tisa – Dunav.
ISTORIJAT
Sve je počelo patentom carice Marije Terezije iz 1751, kojim je dopušteno da se Srbi iz razvojačene Potisko-pomoriške granice, koji se nisu odselili u Rusiju, a nisu hteli ni pod vlast feudalnih ugarskih županija, nasele južno od Moriša i istočno od Tise i tu obrazuju neku vrstu autonomne, samo carskim vojnim vlastima podložne, Banatske milicije. Osim nekoliko stotina militarskih porodica koje su se iz graničarskih mesta Pećke, Pavliša, Nadlaka, Bogaroša, Šajtina, Semlaka, Orovilja i čanada naselile na mestu, čije je ime slavni grof Mersi još 1723. zabeležio kao “Melenci” (neki misle po turskoj reči mehlem-lek), obrazovalo je iste godine naselje koje će krenuti u brzo širenje. Za četvrt veka do ustanovljavanja carskog dištrikta (Velikokikindskog) 1776. u koje će ući zajedno sa Kikindom, Mokrinom, Jozepovom (Novi Kneževac), Karlovom (Miloševo), Tarašem, Vranjevom, Kumanom, Krsturom i Bašaidom, Melenci će imati blizu 1800 stanovnika, da bi se za narednih pola veka njihov broj vrtoglavo popeo na preko 5000. Taj porast će zatim biti umereniji, ali uprkos povremenim iseljavanjima i masovnim epidemijama, stalan. U selu će 1863. živeti preko 6500, a 1910. više od 8600, a 1921. čak blizu 9500 stanovnika. Sa Mokrinom, Melenci će i pred Drugi svetski rat biti jedno od najvećih sela tadašnje Jugoslavije, da bi to bilo i u ovoj sadašnjoj. Od samog početka, pa do ovog vremena u Melencima su živeli gotovo sami Srbi, slično kao što je i za ceo Dištrikt zabeležio Aleksandar Stojačković još 1868. da u njemu živi “Gotovo sam ovejani Srbin”. Godine 1825. u selu je od 5015 stanovnika pravoslavnih bilo 4981, a rimokatolika 34. Da taj odnos Srba i “ostalih” nije bitno menjan ni narednih decenija pokazuje i podatak iz 1862. o broju zanatlija u Melencima-od 92 zanatlije. 73 su bili Srbi, a 19 “drugi”, uz napomenu da su Srbi bili skloniji ratarstvu i stočarstvu nego zanatima. Brz porast stanovništva Melenaca doveo je i do širenja mesta , pa se selo do kraja 18. veka sastoji od četiri “kvarta”, koji i danas postoje: Srpkanj, Pavliš, Vlaškanj i Čontik.
STANOVNIŠTVO Jedno od najvećih vojvođanskih seoskih naselja, Melenci ima oko 7500 stanovnika, u oko 2400 domaćinstava i prostire se na 15905 ha.
ŠKOLE Melenci ima osnovnu školu “Dr Boško Vrebalov” koju pohađa 700 đaka. Osnovana je 1758. g.(a sadašnja zgrada izgrađena je 1968. g.)
Bošnjakova vetrenjača na izlazu iz Melenaca, prema Kikindi, izgrađena je 1891. godine. Imala je tri para mlinskih kamenova i mlela je sve vrste žitarica. Danas je jedna od dve sačuvane u Banatu. Ovih mlinova na vetar, po jednom popisu iz 1885. godine u Banatu i Bačkoj bilo je 280.
Kapela Dimitrijevića
Na mesnom pravoslavnom groblju nalazi se jedinstvena Kapela porodice Dimitrijević koju je podigao melenački veleposednik Đura Dimitrijević 1895. godine, i u kojoj je sahranjeno više članova ove porodice. Ikonostas je oslikao naš čuveni slikar Uroš Predić, što joj daje i posebnu umetničku vrednost.
VERSKE INSTITUCIJE, CRKVE
Mesna crkva posvecena je Svetom Nikoli. Sagrađena je 1790. a ikonostas je oslikao Arsa Teodorović.
GRAĐEVINE
U samom centru sela nalazi se zgrada nekadašnje Melenačke štedionice, čiji je osnivač bio Nikola Nikolić. Namena zgrade je menjana – od banke, žandarmerije do zgrade za stanovanje, kao što to predstavlja danas. U selu postoje savremena ambulanta, pošta, banka.