Naš jedini novelovac Ivo Andrić poznat je po svojim čuvenim delima “Na Drini ćuprija”, “Travnička hronika” itd., ali se malo zna o njegovom posleratnom političkom angažmanu. Svetlo na taj period Andrićevog života i rada bacili su Ratko Peković i Slobodan Kljakić čija je knjiga “Angažovani Andrić” promovisana 27. septembra 2012. u galeriji “Službenog glasnika”.
Knjiga “Angažovani Andrić” prevashodno obuhvata period od 1944. do 1954. godine, ali se u njoj navode i brojni drugi, dosad nepoznati detalji, posebno oni iz perioda dok je zemlja bila pod okupacijom. U knjizi su, tako, obrađene i “nedoumice” oko njegove povezanosti sa Ravnogorskim pokretom, ali i masonerijom.
Između ostalih, ozbiljnih navoda o vezama Andrića i ravnogoraca, autori citiraju i jedan šaljiv stih koji je nobelovac zabeležio u svesci 11. aprila 1944. (kako se napominje, iz te sveske istrgnuto bar polovina listova). Evo stihova:
“Od Topole pa do Ravne Gore
Nigde pevca da objavi zore
Sve pojele baštovanske lole”
Sa druge strane, navodi se da je jedno od retkih, ako ne i jedino izjašnjenje Andrića za vreme okupacije bilo to što se 27. marta 1942. odazvao “Izvanrednom komesarijatu za personalne poslove” i ispunio upitnik od 33 pitanja o svom pripadništvu masonskom savezu.
“Takav upitnik dobile su i sve druge dostupne ličnosti, za koje se sumnjalo da su slobodni zidari. Osumnjičeni su imali da odgovore koje su ih pobude rukovodile kada su stupali u masonsku ložu, o napredovanju u njoj i dobijenim stepenima, o prelascima iz lože u ložu, o starešinstvima u njima i članstvu, održanim predavanjima i načinu rada u ložama, njihovim sedištima, “nastavi koja je vršena nad učenicima u loži, o sastavu masonske hijerarhije…”
…Andrić je odgovorio na svako od postavljenih pitanja. U drugom odgovoru je naveo:
“Kad mi je ponuđeno da stupim u slob.(odnu) Zidarsku ložu, bio sam mlad čovek koga nisu privlačili ni društvene zabave ni partijsko-politički život. I vrlo sam rado prihvatio priliku da se nađem u društvu ozbiljnih i dobronamernih ljudi, gde bih mogao, možda, i koristiti zemlji i društvu i usavršavati se i podići lično”.
Najveći deo knjige, ipak, bavi se Andrićevim odnosom prema novim vlastima i njegovim uključivanjem u društveni život nove, komunističke Jugoslavije.
Među brojnim dokumentima, autori su posebno skrenuli pažnju na njegovu rukom pisanu biografiju, koju je priložio prilikom prijema u Savez komunista Jugoslavije. Andrić tu, uz osnovne biografske podatke, navodi da je rano ostao bez oca, zbog čega je otišao u Višgrad, gde se školovao i živeo kod tetke (po ocu). Takođe, on u ovoj biografiji navodi i činjenicu da je uhapšen za vreme Prvog svetskog rata pošto je “uzeo učešća u pokretu jugoslovenske nacionalne revolucionarne omladine”.
Kako navode u Službenom glasniku, koji je izdavač ove knjige, posebnu dragocenost ovog istraživanja predstavlja otkriće brojnih Andrićevih tekstova, do sada nepoznatih javnosti – beležaka, skica, zapisa, govora, referata, predavanja i diskusija, kao i dokumenata koji se čuvaju u njegovoj ličnoj zaostavštini u Arhivu SANU, Dokumentacionom centru Zadužbine Ive Andrića, Arhivu Jugoslavije i Istorijskom arhivu Beograda.
“Ovom knjigom autori su piščev život i delo osvetlili i izvan literarnog polja na jedan nov, polemičan i izazovan način, što će svakako podstaći nova istraživanja”, navode u Službenom glasniku.
Komentari (0)