Feljton: Ko su Šumadinci (65)

Portal Poreklo objavljuje feljton Miodraga Nedeljkovića „Ko su Šumadinci“, koji je prvi put publikovan 2001. godine u dnevnom listu „Glas javnosti“

Između Austrije i Turske

Drugi veliki pokret i premeštaj stanovništva, pod vođstvom patrijarha Arsenija IV Jovanovića Šakabente, podstaknut je ratom Austrije i Rusije protiv Turske (1736-1739). Iza ovo rata, koji je završen sklapanjem Beogradskog mira (1739), usledilo je relativno mirno razdoblje, u kojem je doseljeno stanovništvo uglavnom obrazovalo sadašnji raspored naselja i glavnih putnih pravaca u Šumadiji.

U ovom vremenu je novopristiglo stanovništvo od Sjenice, Boguta, Vape i Kijevaca smešteno u još sedamnaest lepeničkih sela, a deo naseljen uz prethodne doseljenike iz Sjenice u Grošnicu i Rakinac.

A) Sjenica

Batočina (selo): Jovanovići, 3.

Botunje: Skorupaći, 11 (Rajići 4, Živadinovići 2, Živkovići 2, Ilići 2, Pantelići 1). Njihov ogranak su Milivojevići, 9 (Đorđevići 4, Nedeljkovići 3, Pavlovići 1, Popovići 1), u istom selu.

Gornja Batočina: Petrovići, 5. Rod sa Petrovićima (Perišićima) u Lapovu.

Grošnica: Milovanovići, 7 (Miletići 2, Milovanovići 2, Mihailovići 2, Jovanovići 1).

Dobrača: Jovančevići ili Jovančići – staro prezime Mijailovići, 13 (Dimitrijevići 4, Aleksijevići 3, Arsenijevići 3, Todosijevići 2, Tanasijevići 1). Jedna od tri osnivačke porodice sela.

Donje Grbice: Bataveljići, 53 (Markovići 9, Đorđevići 8, Bataveljići 5, Đurđevići 5, Maksimovići 5, Maksimovići 5, Todorovići 5, Jovanovići 4, Matići 4, Simići 4, Jakovljevići 2, Obradovići 2, Pantići 1). Jedna od tri osnivačke porodice sela. Od njih su Bataveljići u Divostinu (1) i Kniću (4). Od Bataveljića (Markovića) je rod Nikolića u Cvetojevcu, 1. – Gvozdenovići, 70 (Maksimovići 6, Milenkovići 5, Nikolići 5, Obradovići 5, Grujičići 4, Milanovići 4, Mitrovići 4, Jaćimovići 3, Milivojevići 3, Pajići 3, Radovanovići 3, Rafailovići 3, Tanasijevići/Tanaskovići 3, Todorovići 3, Gajovići 2, Gvozdenovići 2, Milojkovići 2, Milosavljevići 2, Stevanovići 2, Blagojevići 1, Vujičići 1, Vukićevići 1, Gavrilovići 1, Jelesijevići/Smiljanovići 1, Marinkovići 1). Njihov rod su Pavlovići u Barama (Gruža), koji potiču od sveštenika iz roda Smiljanića (Jelesijevića), koji je tamo službovao. Od njih su Radisavljevići (Milićevići i Gvozdenovići) u Žabaru i Srećkovići, drugo prezime Gvozdenovići (1), u Prekopeči.

Donje Jarušnice: Petronijevići, 7.

Kutlovo: Rankovići, 9 (Rankovići 5, Barutdžići 3, Petrovići/Petronijevići 1) i Sinđelići, 11 (Sinđelići 7, Matići/Matovići 4).

Lapovo: Bankovići, 10 (Bankovići 9, Blagojevići 1), Petrovići, drugo prezime Prešići, 75 (Prešići 22, Ivkovići 19, Golubovići 16, Paunovići 6, Lukići 4, Vujičići 3, Nenadovići 3, Tanaskovići 2), rod sa Petrovićima u Gornjoj Batočini; Popovići, 6, i Radovanovići, 3.

Martić: Milivojevići, 10 (Milivojevići 6, Kostići 3, Milići 1), Miloševići, 14 (Markovići 5, Paunovići 5, Rankovići 3, Ilići 1).

Popović: Veličkovići, 6 (Petrovići 2, Stojanovići 2, Dimitrijevići 1, Trivunovići 1), od njih su Pavlovići, 4 (Pavlovići 2, Milivojevići 1, Nešići 1) i Dimitrijevići (drugi) 2; Glišići, 10.

Poskurice: Petrićevići, 5, Stepanovići, 4 (Živanovići 2, Blagojevići 1, Stevanovići 1).

Prekopeča: Spasojevići, 6 (Nikolići 3, Jankovići 2, Spasojevići 1).

Rakinac: Pavlovići, 6, i Timotijevići, 4 (Tanaskovići 2, Timotijevići 2, Marinkovići 1).

Resnik: Radivojevići, 25 (Dragutinovići 6, Milijići/Đorđevići 5, Radivojevići 5, Đakovići 4, Đorđevići 3, Pavlovići 2). Njihov ogranak su Kalajdžići, 6 (Gavrilovići 5, Dimitrijevići 1), od Radivojevića u istom selu i Radivojevići u Sipiću.

Rogojevac: Milojevići, 12 (Pavlovići/Jovičići 3, Vukadinovići 2, Pantelići 2, Stevanovići 2, Jovanovići 1, Miloševići 1, Mladenovići 1), Milosavljevići, 9 (Obradovići 7, Vukašinovići 1, Milosavljevići 1) i Stepanovići, 6 (Radovanovići 3, Stevanovići 1, Stepanovići 1, Uroševići 1).

B) Boguši

Čumić: Bogdanovići, 16 (Bogdanovići 9, Rajičići 4, Tošići 3).

V) Vapa

Adžine Livade: Perovići, 9, daljom starinom od Žabljaka u Crnoj Gori. Od njih su Pavlovići u Vučkovici. Rod sa Pavlovićima u Grošnici.

G) Kijevci

Kijevo: Tolići, 9 (Đorđevići 4, Milenkovići 4, Đurđevići 1).

Među naseljima se izdvajaju Donje Grbice koje su po prevazi sjeničkih doseljenika (veliki grozdovi familija Bataveljića i Gvozdenovića, 123 kuće 1911. godine) možda najcelovitije naselje nastanjeno iz Stare Srbije. Najveći broj sjeničkih porodica, koje su se, silazeći sa Sjeničko-pešterske visoravni, rasule po “ravnoj Šumadiji”, ne pamti tačno naselje iz koga su im se stari doselili. To ne pamte ni one porodice čiji su preci došli u velikoj seobi 1809. godine, a nekmoli da to pamte potomci doseljenika oko sredine XVIII veka.

Seobe su bile nenadane, prisilne, preseljenja bolna, prekidi u pamćenju iznuđeni, a život na novom bivaku krajnje neizvestan. Sve je to uticalo da u bežanijama, koje su praćene raskidima i pomorima, utonu u zaborav pejsaži starog zavičaja, a sa njima i imena naselja, potoka, brda. Pa, ipak, pojedine porodice, uprkos svim nedaćama, pamtile su naselja iz kojih su došle.

Tako su, kao mesta porekla nekih sjeničkih porodica u Lepenici, upamćena sela Vapa, Boguti kod Štavlja i Kijevci kod Vrsenice. U verskom pogledu je Vapa mešovito, Kijevci su muslimansko, a Boguti pravoslavno naselje. Ova tri sela u današnjoj opštini Sjenica imaju tu zajedničku crtu da se u njima u drugoj polovini XX veka, što svedoče svi popisi od 1948. godine do 1991. godine, neprestano smanjuje broj žitelja.

IZVOR: Mile Nedeljković, “Ko su Šumadinci”, Glas javnosti 19. maj 2001. godine