Feljton: Ko su Šumadinci (61)

Portal Poreklo objavljuje feljton Miodraga Nedeljkovića „Ko su Šumadinci“, koji je prvi put publikovan 2001. godine u dnevnom listu „Glas javnosti“

Naseljavanje Dobrače

Po pamćenju, u Dobraču su najpre došli Markeljići

Markovići potiču od Nikole Markovića (r. 1777), koji je imao sinove Jovana (r. 1809), Milan (r. 1813), Ivana (r. 1815) i Stevana (r. 1824). Za Jovana, koji je bio ženjen, piše da se 1831. godine odselio u Cvetojevac, gde je od njega nastao rod Nikolića, jer se Jovan prezivao Nikolić po ocu Nikoli. Bataveljići, u užem porodičnom smislu, imali su 1831. godine dva domaćinstva – Đurđa Bataveljića (r. 1795), koji je te godine bio kmet, a u kući je sa oženjenom braćom Vasilijem (r. 1801) i Lukom (r. 1807) i neoženjenom braćom Milojem (r. 1817), Teodorom (r. 1823), Milanom (r. 1824) i Milašem (r. 1825), a drugo domaćinstvo je Nikole Bataveljića (1772-1831), u kojem su mu potomci Đorđije (r. 1809), Pavle (r. 1815) i Pantelija (r. 1819). Od njih su Bataveljići u Divostinu. Rodonačelnik Jakovljevića je Jakov Gavrilović (r. 1767).

Kako je lomna porodična istorija pokazuje primer Matića i Jevtića, dva ogranka Bataveljića. U popisu 1831. godine su, kao jedine dve muške glave sedmogodišnji Mateja i mlađi mu brat četvorogodišnji Jevta. Mališani su po ocu upisani kao Stankovići, a od njih su potekla dva današnja roda – Matići i Jevtići. Ostali Ogranci Bataveljića su uglavnom kasnije odvojeni. Od Bataveljića je razgranatiji rod Gvozdenovića, koji je početkom ovog veka imao 70 kuća, a činili su ga Maksimovići (6 kuća), Milenkovići (5), Nikolići (5), Obradovići (5), Grujičići (4), Milanovići (4), Mitrovići (4), Jaćimovići (3), Milivojevići (3), Pajići (3), Radovanovići (3), Rafailovići (3), Tanasijevići/Tanaskovići (3), Todorovići (3), Gajovići (2), Gvozdenovići (2), Milojkovići (2), Milosavljevići (2), Stevanovići (2), Blagojevići (1), Vujičići (1), Vukićevići (1), Gavrilovići (1), Jelesijevići/Smiljanovići (1), Marinkovići (1), Njihov rod su Pavlovići u Barama (Gruža), koji potiču od sveštenika iz roda Smiljanića (Jelesijevića), koji je tamo službovao. Od njih su Radisavljevići (Milićevići i Gvozdenovići) u Žabaru i Srećkovići, drugo prezime Gvozdenovići (1), u Prekopeči.

Staro prezime Maksimovića, Nikolića, Rafailovića i Tanasijevića (Taskovića) je Radojevići, pa su ova četiri roda međusobno bliža nego sa ostalim Gvizdenovićima. Rodonačelnik Maksimovića je Maksim Radojević (r. 1801), koji je imao sinove Milovana (r. 1823) i Radovana (r. 1828). Rodonačelnik Nikolića je Nikola Radojević (r. 1792), koji je imao sinove Uroša (r. 1817), Janka (r. 1819) i Vasilija (r. 1830). Rafailovići potiču od Rafaila Radojevića (r. 1807), koji je 1831. godine bio u zadruzi sa starijim bratom Tanasijem (r. 1797), od koga su Tanasijevići, zvani Tanaskovići. Poput ovih rodova su međusobno za koleno bliži Milenkovići i Milojkovići, čije je staro prezime Stojanovići, a potiču od dva brata – Milojka (r. 1797) i Milenka (r. 1807).

U grozdu Gvozdenovića su takođe međusobno za koleno bliži Milosavljevići, Blagojevići, Stevanovići, Vujičići i Grujičići, čije je staro zajedničko prezime Stepanovići. Rodonačelnik Milosavljevića je Milosav Stepanović (r. 1799), koji je imao sinove Srećka (r. 1815), Uroša (r. 1822) i Blagoja (r. 1817), od koga su Blagojevići. Rodonačelnik Stevanovića je Stevan Stepanović (r. 1797), a od njegovih sinova Vujice (r. 1819) i Grujice (r. 1821) su Vujičići i Grujičići. Jelesijevići – drugo prezime Smiljanići, potiču od Jelisija, koji imao dva sina – Gavrila (r. 1809) i Pavla (r. 1815), od koga su Pavlovići u Barama (Gruža).

Obradovići potiču od braće Stevana (r. 1802), Mijaila (r. 1808) i Radoja (r. 1820). Četvrti brat Radoje umro kao dete (1824-1831). Marinkovići – staro prezime Miljkovići, potiču od Marinka Miljkovića (r. 1809), a Jaćimovići – staro prezime Trifunovići, od Jaćima (r. 1817), sina Marka Trifunovića (r. 1797). Milanovići, Mitrovići, Milivojevići, Pajići, Radovanovići, Todorovići, Gajovići, Vukićevići i Gavrilovići su kasnije izdvojeni ogranci Gvozdenovića. Treći osnivački rod Donjih Grbica su Raletići, kojih je početkom ovog veka bilo 45 kuća, a činili su ih ogranci Petrovići (8 kuća), Antonijevići/Antonovići (7), Simeunovići (7), Janićijevići (5), Tanasijevići (5), Nikolići (4), Jeremići (3), Veličkovići (2), Stevanovići (2), Radivojevići (1) i Srećkovići (1). Njihov rod su Raletići, zvani Srećkovići u Kutlovu.

Rodonačelnik Veličkovića, čije je staro prezime Janićijevići, jeste Veličko (r. 1767), upisan je kao domaćin 1831. godine, kao najstariji čovek u selu. Imao je sinove Simeuna (r. 1807), od koga su Simeunovići, Petra (r. 1809) i Srećka (r. 1817), od koga su Srećkovići. Jedan ogranak je zadržao prezime Janićijevići. Veličkovići, Srećkovići, Simeunovići i Janićijevići su za koleno međusobno bliži nego sa ostalim Raletićima. Rodonačelnik Jeremića je Jeremija Milojević (r. 1802), a Antonijevića ili Antonovića, čije je staro prezime Gavrilovići, Antonije (r. 1777), koji je imao sinove Obrada (r. 1817) i Srećka (r. 1823). Tanasijevići – staro prezime Pantelići, potiču od Tanasija Pantelića (r. 1787), koji je imao je sinove Živana (r. 1815) i Pavla, koji je umro kao dete (1819-1831), a Stevanovići, čije je staro prezime Jevtovići, potiču od Stevana Jevtovića (r. 1802), koji je imao sinove Obrada (r. 1817) i Obrena (r. 1824). Nikolići, Radivojevići i Petrovići su kasnije nastali ogranci Gvozdenovića.

O zajedničkom poreklu i srodstvu danas svedoči i to što svi Bataveljići i njihovi ogranci slave Sv. Luku, Gvozdenovići Sv. Nikolu, a Raletići Đurđic. Za vreme Karađorđa su iz Stare Srbije, od Novog Pazara, došli Živkovići, kojih je početkom ovog veka bilo 10 kuća (Živkovići 3, Radosavljevići 3, Dimitrijevići 2, Mijailovići 1 i Milojevići 1 kuća), kao i Mališići i Rakićevići, dok su Žikići došli iz okoline Knjaževca (1902. godine ih je bilo 10 kuća). Po postanju je Dobrača vrlo staro selo, što potvrđuju i starine u njemu (Crkvina, Jerinin grad, Metaljka, Bovani, Staro selo, Svetinja i dr.), od kojih neke sežu do razvijenog bronzanog doba. Današnje stanovništvo je, međutim, ovde tek dva i po veka. Prema nalazu Toše Radivojevića, preci današnjih žitelja su se naselili, po svemu sudeći, u tada zapustelu Dobraču posle 1737. godine. Tada su se u ovo naselje doselile tri porodice, koje se smatraju osnivačkim – Markeljići, Jovančevići (ili Jovančići) i Radičevići.

Po sačuvanom rodoslovnom pamćenju, u Dobraču su najpre došli Markeljići. Oni su se, polazeći iz predela Drobnjaka, neko vreme zadržali u okolini Arilja, prvo u selu Bjeluši, a potom u selu Dobračama, odakle dođu u Gružu i selu u koje se nasele daju ime Dobrača, u spomen na selo iz koga su se preselili. Netačna je, međutim, tvrdnja da je šumadijska Dobrača dobila ime po selu Dobračama u okolini Arilja, jer se selo Dobrača u nahiji Rudnik pominje pod ovim imenom u turskom popisu 1476. godine, dakle dva i po veka pre nego što su se Markeljići doselili.

 IZVOR: Mile Nedeljković, “Ko su Šumadinci”, Glas javnosti 15. maj 2001. godine