Portal Poreklo objavljuje feljton Miodraga Nedeljkovića „Ko su Šumadinci“, koji je prvi put publikovan 2001. godine u dnevnom listu „Glas javnosti“
Sela osnovana u Prvom ustanku
U Karađorđevo vreme sela su rado primala doseljenike
Rod Seničana, (Mirkovići, Đurđevići, Vujovići, Jovanovići, Simonovići, Ćirkovići, Gavrilovići/Gajovići, Gvozdenovići, Radivojevići, Radomirovići, Stevanovići), čiji su ogranak Vukovići u istom selu, (Miloševići, Srećkovići), dolaze iz sela Brnjice (okolina Sjenice) i obnavlja Đuriselo.
Prenoseći ime svog naselja Mečkovca u predelu Poljanice u Mečkovac (danas Ilićevo) su došli Krdžalići (drugo prezime Živkovići), Pavlovići i Mijailovići (Milenkovići, Stevanovići, Babići/Stankovići, Gazdići/Stojanovići), čiji su ogranci Matići (Živadinovići) i Stojkovići/Dimitrijevići u istom selu.
U Jabučju se zaustavljaju Jotovići, dolazeći iz Jasenice u Toplici, i Piperi (Đorđevići, Pantići), koji čuvaju zavičajno ime svog plemena u Crnoj Gori.
Po pravilu u svako mesto dolaze rodovi iz više oblasti. Tako u Jovanovac stižu od Prijepolja Blagojevići (Miloševići, Milenkovići, Vasiljevići, Novakovići) i Jovanovići (Aksentijevići, Stevanovići). Od Priboja Milutinovići, drugo prezime Dimitrijevići (čiji su ogranci Nikolići/Milanovići u istom selu), Miljkovići (Đurđevići, Đokovići, Ilići, Jankovići, Lazarevići, Mijajlovići) i Simići (Rakićevići). Cakići (Neškovići), čiji su rod Nikolčići (Jovanovići, Ilići, Živkovići, Nikodijevići, Petrovići), dolaze od Vidina, a lučinštaci Nešići iz Crne Gore.
Malo je naselja u Šumadiji koja u Karađorđevo vreme nisu primila doseljenike što su se iz srpskih krajeva pod tuđinskom vlašću zapućivali na ovo tle obnovljene i slobodne srpske države.
Za pravilno razumevanje prilika toga vremena treba imati u vidu činjenicu da Šumadija, bez obzira na nedaće, pustošenja i pogrome nad njenim stanovništvom do Prvog srpskog ustanka, nikada nije bila prazna. Da je bila prazna, ili slabo naseljena, ne bi mogla ni dizati ustanke, niti voditi tako uspešnu borbu protiv svetske imperije kakva je bila Turska.
Ali upravo zbog potreba borbe za slobodu i njeno očuvanje, bio je dragocen svaki pojedinac. Zato je Šumadija širokogrudo primala u svoje okrilje sve ustanike, izbeglice i druge nevoljnike koji su u njoj tražili spas, poglavito bežeći od turskih zuluma i krvne osvete. Tako su se u Šumadiju sticali prebezi iz Vidinskog pašaluka, Ponišavlja, Leskovačke Morave, Kosova, Crne Gore, Bosne, pa i Banata i Srema, koji su bili pod austrijskom vlašću. Ponajviše, pak, pridošlica je bilo iz Stare Raške, a iz nje iz okoline Sjenice.
U pamćenju mnogih porodica je sačuvano da su im preci ratovali uz Karađorđa, da su došli kad je Karađorđe sagonio narod u Šumadiju, naročito posle pohoda na Sjenicu i Suvodol 1809. godine, ili da ih je Karađorđe doveo, a nekima davao i od svojih imanja da bi se nastanili.
Iz tog vremena su pojedini krajevi u mnogim šumadijskim selima nastajali kao doseljenički zaseoci, ali su, „na pustoj”, „ničijoj zemlji”, nikla i nova naselja – tačnije: doseljenici su obnovili život u njima. Tako su u Gruži nastali Bare, Bumbarevo Brdo, Dubrava, Dragušica, Kikojevac, Kusovac i Ljubić, u Jasenici Belosavci, Markovac, Rajkovac, Sepci i Stojačak, a u Lepenici Adrovac, Bare, Veliki Šenj, Vojinovac, Vučić, Gornje Grbice, Divostin, Dragobraća, Lukanje (Đurđevo), Majnić, Mala Vrbica, Mala Pčelica, Mali Šenj, Milatovac, Mironić, Nikšić, Pajazitovo, Prnjavor, Stanovo, Trešnjevak i Cerovac.
Sedam sela, dva zaseoka i tri mahale u Gruži su nastali 1809. godine. Sela Ljubić, Dubrava, Bumbarevo Brdo, Dragušica, Kikojevac, Kusovac i Bare su zasnovali doseljenici od Sjenice, odakle su, plašeći se turske odmazde zbog pristajanja uz Karađorđevu vojsku, morali da izbegnu zajedno sa Karađorđevom vojskom, koja je prekinula oslobađanje jugozapadnog dela Srbije, jer se, zbog našeg poraza na Čegru kod Niša, morala povući da prepreči turski upad sa te strane. U isto vreme su nastali i zaseoci Dub u Bečevici i Višnjevac u Žunama. Osim zasebnih sela, u Gruži su tada nastali i posebni delovi sela (mahale) u kojima su se nastanili doseljenici od Sjenice – Korićani u Grivcu, Brđani u Brnjici i Seničići u Pečenogu.
U svim ovim mestima postojali su tragovi pređašnjeg stanovništva i naselja, nesumnjivo iz srpskog srednjeg veka, ponekad i znatno stariji, predslovenske kulture, ali u demografskom pogledu nastanjivanje doseljenika u Karađorđevo vreme u njima je značilo osveženje narodne snage i ekonomsko jačanje Šumadije.
IZVOR: Mile Nedeljković, “Ko su Šumadinci”, Glas javnosti 13. april 2001. godine
Komentari (0)