Apatin i okolna sela

5 komentara

1. 14. avgust 2017. u 12:16

   vojislav ananić

   APATIN

   Opština Apatin se nalazi u severozapadnom delu Vojvodine (Zapadna Bačka), uz levu obalu Dunava. Zauzima prostor od 349 km2, na kojem živi 28.654 stanovnika (po poslednjem popisu) u jednom gradskom i četiri seoska naselja (Prigrevica, Kupusina, Svilojevo i Sonta).
   Regionalnim putem R 101, Apatin je povezan sa Somborom (16 km) i graničnim prelazom prema Republici Hrvatskoj kod Bogojeva (35 km). Apatin je udaljen 100 km od Novog Sada, preko Odžaka, a 120 km preko Vrbasa. U reljefu Opštine Apatin zastupljene su dve geomorfološke sredine: aluvijalna ravan Dunava i lesna terasa,a prosečna nadmorska visina je 85 m.
   Dunav je,protičući zapadnom granicom teritorije Opštine Apatin (od svog 1367. do 1409. km), stvorio čitav niz limana, rukavaca, bara, ada i mrtvaja. Ovo područje, u kojem se nalazi i Specijalni rezervat prirode Gornje Podunavlje, bogato je biljnim i životinjskim svetom.
   Termo-mineralne vode na teritoriji Opštine Apatin, pokraj Spomenika prirode “Šuma Junaković”, spadaju u red alkalno-murijatičnih jodnih hipertermi (slično onima u Karlovim Varima i Harkanju).

   Odgovori

2. 22. avgust 2017. u 09:26

   vojislav ananić

   APATIN

   Ovo mesto je jedno od naselja na samoj granici sa Republikom Hrvatskom. Apatin se prvi put pominje u pisanim dokumentima 1011. godine, a ime je dobio po opatiji Kaločke biskupije. Važi za jedno od najstarijih naselja na ovim prostorima čija istorija datira još iz praistorijskog perioda kada su ovde živeli i Kelti i Goti.

   Odgovori

3. 5. april 2019. u 09:27

   Vojislav Ananić

   Bokčinović (Bokčinovac, Bokčinovci, Bogčinović, Bukčinović)

   Prvi put je zabeležen 1543. Nalazio se u neposrednoj blizini Apatina. Oko 1650. zabeležen je kao naseljen i 1692. zabeležen je kao naseljen. 1698. nije zabeležen. 1699. imao je 24 kućne starešine, 1715. imao je 27 poreskih glava,1722. 72, 1727. 153 doma,1728. 288 poreskih plava, a 1743. 232 doma. 1740. imao je dva sveštenika. Stanovnici su se bavili i gusarenjem na Dunavu. Zbog gusarenja na Dunavu preselila je komora 1747—8 stanovnike Bokčinovića u Stapar i Kulu, a na njihovo mesto naselila Nemce. Na ovo naselje kao srpsko seća prezime Bukčinovčanin. Sa ovim prezimenom sretamo 1725/6. po porodicu u Bukinu i Kaću, a 1743. u Silbašu.
   Literatura: Jedna bačka ošptina koja je iščezla. Javor
   1891,400,479.

   Izvor: dr DUŠAN J. POPOVIĆ – SRBI U BAČKOJ DO KRAJA OSAMNAESTOG VEKA – (ISTORIJA NASELJA I STANOVNIŠTVA),
   ŽIVAN SEČANSKI – POPISI STANOVNIŠTVA BAČKE TOKOM OSAMNAESTOG VEKA, (GRAĐA ZA ISTORIJU NASELJA I STANOVNIŠTVA)
   BEOGRAD, 1952.

   Odgovori

4. 5. april 2019. u 12:20

   Vojislav Ananić

   A p a t i n

   Nalazio se u Bodroškoj županiji. Zabeležen je 1407. 1417. držao ga je u posedu despot Stevan Lazarević. Za turske vladavine nalazio se u somborskoj nahiji. Njegov činovnik zvao se Ivan Peretnić. 1554. imao je 5 domova, od kojih je 1 plaćao porezu, a 4 nisu. Oko 1570. imao je 3, a, 1590. 10 domova. 1699. ne pominje se kao naseljen. Tada su u onom kraju bili Bukčinović i Vranješevo najznatnije naselje. 1720. zabeležena je pustara Apatin. 1752—3. počeli su se u Apatin naseljavati Nemci, i već 1763. bilo
   ix je više od 500 domova.
   Potesi: Bokčinović (Bokšenovac), Vranješevo, Grabovac, Darvaš, Kandlija, Kučka, Rimski šančevi, Turska humka, Hajdučka šuma, Hapsa, Ciganska mala.
   Pit.: Jutrg J., Apatin na jednoj mapi iz 1778. god. Ist. dr. U Somboru 1936––7, 293–4.

   Izvor: dr DUŠAN J. POPOVIĆ – SRBI U BAČKOJ DO KRAJA OSAMNAESTOG VEKA – (ISTORIJA NASELJA I STANOVNIŠTVA),
   ŽIVAN SEČANSKI – POPISI STANOVNIŠTVA BAČKE TOKOM OSAMNAESTOG VEKA, (GRAĐA ZA ISTORIJU NASELJA I STANOVNIŠTVA)
   BEOGRAD, 1952.

   Odgovori

5. 3. oktobar 2019. u 16:30

   Vojislav Ananić

   A šta ako se Švabe vrate?

   Prvi planovi naseljavanja predviđali su da se kolonisti iz Hrvatske rasporede u somborskom, apatinskom i odžačkom kotaru. Na području Sombora to su bila sela: Krnjaja (kasnije preimenovano u Kljajićevo) za 700 porodica, Čonoplja za 600, Bajmok za 350, Stanišić za 1.200, Riđica za 650, Kruševlje za 130, Gakovo za 370, Kolut za 500, Bezdan za 300, Bački Breg za 200 i sam grad Sombor za 700 porodica. U apatinskom kotaru: Svilojevo (50), Stapar (350), Sonta (600) i Doroslovo (150 porodica). Sela Brestovac i Filipovo (odnosno kasnije Bački Gračac) određena su za naseljavanje u odžačkom kotaru. U Brestovcu je bilo mjesta za 400, a u Bačkom Gračacu za 250 kolonističkih porodica. Vremenom će te brojke biti izmijenjene, ne samo zbog većeg priliva kolonista, već i zbog drugih neplaniranih okolnosti.
   Tako kolonisti nisu naselili: Kruševlje, Gakovo, Bezdan, Bački Breg, Stapar i Svilojevo, ali su zato naselili Apatin i Prigrevicu, kojih nije bilo u prvobitnim planovima. Isto tako, bilo je manje od planiranog naseljavanje u Sonti i samom Somboru. Do izmjena je takođe došlo i u Čonoplji, koju su trebali naseliti Ličani, a naselili su je Kordunaši. Selo Kolut bilo je namijenjeno kolonistima iz Gorskog Kotara, a naseljeno je kolonistima iz Like. U Prigrevicu su pak trebali doći Ličani i Kordunaši, a naselili su je na kraju Ličani i Banijci. U Sontu, koja je bila određena za koloniste iz Like, smjestili su se oni iz Gorskog Kotara.

   GLAVNI TALAS U BAČKU

   Na kraju, gledano po mjestima, glavni kolonistički talas iz Hrvatske stigao je Bačku. U Stanišić i Riđicu – kolonisti iz Dalmacije. U Krnjaju, Čonoplju, Bajmok, Sontu i Sombor – kolonisti iz Gorskog Kotara, Banije i Korduna. U Brestovac, Apatin, Filipovo, Kolut i Doroslovo kolonisti iz Like, te Prigrevicu – kolonisti iz Like i s Banije.
   Treba reći da se manji broj kolonističkih porodica iz Hrvatske naselio i u drugim dijelovima Vojvodine – u kotaru Kula 381 porodica, Novi Sad 155, Subotica 364, Vršac 108, Zemun 282, Stara Pazova 381, Ruma 326 porodica… Najviše kolonista iz Hrvatske bio je porijeklom iz kotara: (Titova) Korenica, Gračac, Donji Lapac, Otočac, Gospić i Udbina u Lici, iz kotara Knin, Šibenik, Sinj, Split, Zadar i Benkovac u Dalmaciji, te iz kotara: Ogulin, Plaški, Slunj, Vojnić, Vrginmost, Glina i Dvor na Uni na Kordunu i Baniji, te Gorskom Kotaru.
   Kako je sve to zapravo izgledalo opisuje prof. Svetozar Livada u svojoj knjizi Kordunski rekvijem: „To je bio susret sa naseljem ušorenog tipa, ravnicom, kamarama slame, nepožnjevenom kukuruzovinom, elektrificiranim kućama od naboja išaranim panonskom ornamentikom. To je bio susret s jezičnom polifonijom ‘vojvođanskog etnokonfesionalnog lonca’. Ti gorštaci iz jednodijelnih i dvodijelnih brvnara s otvorenim ognjištima, brđani iz planinskih prostora vrletnog krša i zakorovljenog okoliša punog bujadi i vrijesa, kao da su ‘s neba pali’ u podunavsku pitominu na početku kalendarske zime, u stvari, prve prave ravničarske hladnoće. Naime, bio je to početak karpatskih vjetrova (košava). Nenaviknuti, slabo obučeni, a formalno začuđeni šubarama i kožunima starosjedilaca, napose drvenim klompama, guturili su se u grupiranim skloništima…”
   U tim prihvatilištima, a to su uglavnom bile seoske škole, skladišta i mlinovi, čekala se dioba kuća, u uslovima koji su bili sve samo ne normalni. Neizdrživa hladnoća, organizacija ishrane, nedostatak obuće i odjeće – sve je to stvaralo velike probleme ne samo kolonistima, već i mjesnim komisijama koje su brinule o naseljenicima. „Kolonisti iz starog zavičaja grupisali su se obično u jednom dijelu ulice ili cijeloj ulici, tako da su pojedini dijelovi sela imali izrazito banijsko ili ličko obilježje”, piše mi profesor Savo Vladetić. „Moja porodica se uselila u kuću koja je imala veliku okućnicu, ali je u njoj boravila partizanska i ruska vojska. Pred kućom je bila stražarnica. Otac je kao nosilac kolonizacije dobio imovinsko rešenje na devet jutara zemlje i vinograd.
   U novom domu rodio sam se i ja na Ivanjdan 1946. godine, kao trinaesto dijete svojih roditelja, jer sedmoro nije preživjelo bolest, rat i zbjegove… Mjesna komisija za kolonizaciju dijelila je poljoprivredne alatke, posuđe, namještaj i nešto odjeće. Uvedeni su bonovi ili tačkice kojima se određuje broj sljedovanja potrošne robe u sistemu snabdijevanja. Do prve žetve 1946. snabdijevani smo hranom za stanovništvo iz Uprave narodnih dobara Vojvodine (UNDV) i posebnom hranom za stoku. Obrazovane su radne jedinice za berbu, jer je na potesima (poljima) ostalo dosta neobranog kukuruza, i ujedno izvršena priprema za proljećnu sjetvu…”

   PRVE SUMNJE I BOJAZNI

   Glavnu riječ u podjeli kuća, zemlje i poljoprivrednog inventara vodile su mjesne komisije po selima. One bi najprije sačinile popis kolonista s rješenjima, a zatim ih razmještale po objektima. Postupak je bio prilično mučan, jer se neki kolonisti nisu slagali s odlukama komisija, govoreći da su diskriminirani u svakom pogledu. Ljudi su mahali svojim ratnim zaslugama, odanošću novom režimu, navodile su se čak i bolesti koje nisu postojale. Ukratko, galama, egoizam i laži nekima su donijeli ono što ni u snu nisu sanjali – najbolji smještaj.
   Nepravde je pak bilo teško ispraviti, posebno prema onima koji su bili manje borbeni i nasrtljivi. A to su uglavnom bile samohrane majke, udovice, siročad i invalidi. „Dok se podioba nije konačno izvršila, radili su zajednički kazani, dijeljeno je nešto odjevnih predmeta, robe, obuće, zbrinjavani su na brzinu ostarjeli, oboljeli, starci, djeca…”, navodi dalje prof. Livada. „Kad su kuće podijeljene i kad je svatko sagledao svoj položaj i morao se početi brinuti o svemu, o sebi, o svom porodičnom životu, organizaciji ishrane, snabdijevanju ogrjevom i sličnom, u novoj sredini i novim okolnostima, nastupile su prve krize adaptacije i privikavanja.
   Peći kruh u ‘furunama’ na slami, ložiti peći stabljikama ili ‘čokovima od kukuruza’, izlagati se prodornim vjetrovima, hodati po zamrznutom zemljištu, piti bunarsku ili artešku vodu sa karakterističnim sumporoidnim okusom i mirisom, nije bilo lako. Naprotiv! Sve je to budilo nostalgiju, kao i mnoge druge stvari. Javljale su se sumnje i bojazan: ‘A ako se oni vrate?’ misleći na Švabe, kako su kolonisti nazivali njemačke pripadnike iz mjesta naselja. A Švabe su bile tu, blizu…”
   Kolonizacija je na različite načine ostavila traga na živote brojnih porodica. Neke su se vrlo brzo privikle na novo podneblje, neke nikada! Jedni su, poneseni novim radnim poletom, sasvim zaboravili na stari kraj, a neki su umrli već nakon nekoliko mjeseci – od tuge i nostalgije.

   PIŠE: ĐORĐE LIČINA

   Izvor: SRPSKO KOLO, br. 8, jul, 2016.

   Odgovori