Poreklo prezimena, selo Plavno (Knin)

Poreklo stanovništva sela Plavno, stanje iz 1920. godine

Nalazi se na granici, na tromeđi Bosne, Like i Dalmacije. Leži na uzvisitoj ravnici, pri brdskom podnožju. Kuće su poredane uokrug, dok je skoro usred sela crkva Sv. Đorđa, sagrađena 1618.

Selo hrani 83 konja, 628 goveda, 4.220 ovaca, 144 svinje i 1.922 koze. Selo je podeljeno na četiri kraja, koja se zovu ovdje »Čavušljuci«, biva po broju biranja seoskih čavuša (glasnika) i to su: Zorići, Ćurići, Bojanići i Torbice. Čavušljuci su udaljeni po 1/2 sata jedan od drugoga, a rastavljeni su potokom Brašincem i Vilesovicom. Kuće su jedna od druge u rastojanju od 1-100 m., zbijene, bez ikakva poretka.

U narodu nema žive uspomene, kojom se tumači ime sela, a pojedini odlomci dobili su ime po plemenu, koje u njima stanuje. Selo je postojalo i pre dolaska Srba u ove krajeve. Predanje veli, da je postojalo još u rimsko doba, a neki vele, da mu je imenu osnova u latinskoj reči »plumbum« (olovo), te da se tokom vremena izmenilo u Plavno.

Od Plavna, severno, po prilici 1 1/2 sat hoda od crkve, na bosanskoj granici vijuga se »Crni Potok«. Pripovedaju, da se nazvao crnim, jer mnogo puta tu Turci postradali. Godine 1875. ovde je bio Petar Mrkonjić (Kralj Petar I) i junački ustanak potpomagao protiv turskog gospodstva u Bosni. Ovaj je potok, po svom položaju, sama priroda stvorila vrlo zgodnim za odbranu. Turcima je bilo nemoguće osvojiti Crne Potoke, ako ne bi zašli s leđa od strane austrijske i ličke. Tu su bili i vojvoda Golub Babić, a kasnije i Mileta Despotović. Tu se i mnogi Kninjani borili. Srbi su podleći morali, jer su im Turci zašli s leđa, s austrijske strane.

Celo Plavno broji duša 2.294 (muških 1254, ženskih 1.040) i svi su Srbi, pravoslavne vere. Svega je 422 kuće. Plavanjsku parohiju sastavljaju Plavno i Radljevac. Plavno selo deli se na Plavno, Crni Potok, Orlovicu, Previja i Došnica.

U Plavnu ima dosta pojata, a nekoji seljaci imaju i po dve. Celo Plavno ima oko 200 pojata. Od članova porodice bave se kod pojata jedino muškarci, a to obično volari i čobani. Seljaci ne prave kolibe u polju, već ih grade na brdu, u gaju, u svojoj ogradi. Zimi u njima prezimi blago. Ima tamo još i dobrih pašnjaka. Leti, kad u selu nastanu vrućine i kad se zabrani paša u polju pored useva, blago se javi ili goni u planinu, gde ima izobilja trave i hladovine. Osim čobana, u većim i bogatijim kolibama ima i po jedno žensko, koju zovu majom ili planinkom. Ona sprema jela za čobane, pere rublje, muze blago, siri sir, mete maslo itd.

U selu postoje razvale stare gradine iz doba mletačkog gospodstva (1688–1797). U njoj je bila straža. Ozidana je na brežuljku, na način, da se iz nje vidi druga gradina u selu Otonu, a od ove se opet viđa treća itd. U ona vremena ovim su se načinom iz gradina davali znakovi.

O starom stanovništvu u Plavnu ne zna se ništa. Govore, da su ovde nekad bili Rimljani i Iliri. A Plavno selo je dobilo ime možda i po položaju, jer zemljište plovno i plavno od vode, jer ovuda prolaze potoci: Došnica i Bašinac, koji često polje Plavanjsko poplavljuju.

Za vreme hrvatskog stanovništva ovuda zna se za nekog Đorđa Bojničića iz Plavna. U Plavnu spominje se stari utvrđeni zamak, koji se 1451. označuje kao domovina hrvatskog bana Toma Bojničića.

Plavanjsko današnje stanovništvo je dosta staro, jer je skoro svo naseljeno u XVI v. iz obližnje Bosne i to naselili ih Turci, da im zemlje rade. Samo se pleme Šimića naselilo iz Golubića u XVIII v. i ovde se pokrstilo, a i danas ih zovu »Bunjevci«.

Plemena su:

Alfirović, (9);

Bursać, (49), zovu ih i Grbonić i Lemešević;

Dragišić, (8);

Dubajić, (9);

Dvokić, (7);

Čupković, (1);

Kamber, (7);

Perić, (10);

Šakan, (7);

Cvijanović, (6);

Jankelić, (3);

Oruč, (2);

Jovičić, (8);

Lalić, (1);

Japalac, (5);

Pajić, (5);

Petrović, (5), zovu ih i Zorić;

Savić, (12), zovu ih i Zorić;

Vukobrat (43). Oni su naselili iz Oćestova nazad 300 godina, a zvali se Kneževići;

Vunduk, (8);

Grubor, (6);

Marinković, (9), zovu ih i Zorić;

Markelić, (14);

Zarač, (1).

Sva ova napred nabrojana plemena slave Đurđevdan.

Od gornjih Jankelića su, po predanju, i Opačići u Radučiću. Jedan od njih, vele, da je slatko jeo »omač« travu, te ga zato prozvali »Omač-Kus«, a njegovo potomstvo Omčikus u Lici, koji također slave Sv. Đorđa. Saviće, Petroviće i Marinkoviće zovu Zorići, jer se tako nekad zvali, a po braći Savu, Petru i Marinku prozvati današnjim prezimenima. Periće zovu i Šalavarde i Kiželići; Saviće zovu i Bricići.

Bjelinić, (3), slave Sv. Arhangela Mihajla;

Bojanić, (8), slave Sv. Arhangela Mihajla;

Rodić, (13), koje zovu Rakić ali i Skalanovići, slave Sv. Arhangela Mihajla;

Rusić, (25), koje zovu Veštrovići, slave Sv. Arhangela Mihajla;

Ćumić, (6), slave Sv. Arhangela Mihajla;

Novaković, (3), slave Sv. Arhangela Mihajla;

Starčević, (3), slave Sv. Arhangela Mihajla;

Stojaković, (17), slave Sv. Arhaigela Mihajla;

Radinović, (1), koji je došao iz Golubića nazad 50 godina;

Karanović, (7), slave Nikoljdan;

Kurajica, (7), slave Stevanjdan;

Đurić, (34), koji imaju nadimke: Šprkenda, Dragaš i Kivelić, slave Stevanjdan;

Torbica, (30), koji imaju nadimke: Robić, Strugić i Klepić, slave Stevanjdan;

Krivošija, (1), slave Jovanjdan;

Grmuša, (8), slave Jovanjdan;

Kantar, (4), slave Lučindan;

Opačić, (33), koje zovu i Mušimagarac, slave Lučindan;

Pintar, (10), slave Sv. Kuzmu i Damjana;

Štrbac, (1), došli iz Prekraja (Bosna) od skoro, slave Sv. Kuzmu i Damjana;

Šimić, (7), došli iz Golubića, slave Nikoljdan;

Vejnović, (1), došli iz Mokrog Polja, slave Sv. Vasilija;

Karna, (1), došli iz Bosne skoro, slave Sv. Arhangela Mihajla.

Plemena ima u Plavnu 45, i su svi, osim dva, doseljeni iz Bosne.

IZVOR: Kninska krajina (str. 45-47), prota Savo Nakićenović. Priredio Vojislav Ananić

*

DODATAK: Vladimir N. Bursać – Stanovništvo sela Plavno u Dalmaciji sredinom 19. vijeka – prema matičnim knjigama 1845-1859. godine