Prezime Ostraćanin sreće se u području Ibra. Vredan prilog o familiji koja nosi ovo prezime poslao je Milorad Ostraćanin. Njegov tekst objavljujemo u celini:
Pouzdanih podataka o vremenu i razlozima naseljavanja naše familije u Pavlici nema. Prema usmenom predanju pri seobi naših predaka, došlo je do iseljavanja svih žitelja sela Ostraća nedaleko od Leška. Jedan deo porodica se prebacio preko grebena Kopaonika u dolinu reke Toplice, a drugi deo je krenuo niz dolinu Ibra. Prema kazivanju jednog sveštenika iz Ibarskog Kolašina (danas Zubin Potok), u ispražnjeno selo Ostraće, Turci su naselili žitelje Ibarskog Kolašina. Predanje ne pominje vreme seobe, ali se računajući sa generacijskim pomakom 20-25 godina, može odrediti da je to bilo u vreme Prvog srpskog ustanka.
Tačnost predanja je problematična u delu koji se odnosi na seobu u Toplicu, ili bar na trajno naseljavanje na tom području. Toplica je posle sloma ustanka, ali i posle Hatišerifa iz 1830. ostala pod Turskom vlašću. Do seobe stanovništva u ovu oblast je došlo tek 1878. kada je konačno oslobođena od Turaka. Tada su se neke porodice iz Ostraća naselile u selu Gornja Bresnica u Prokupačkom srezu. U Ostraću su 1878. za starosedeoce slovili Ivanovići, a Prolovići i Šljivići kao doseljenici. Mada su po predanju Prolovići došli pre 200 godina. Ni kazivanje sveštenika ne može biti u potpunosti tačno, jer se iz Ibarskog Kolašina u Ostraće iselila samo porodica Burlaćanin.
U vremenu početka Prvog srpskog ustanka u Gornjem Ibru (1806) na Kopaoniku je bio veliki zbeg naroda iz naše stare postojbine. Turci ga nisu napadali jer je bio veoma dobro čuvan, a i imali su mnogo preča posla zbog napada ustanika na Novi Pazar. Posle velike pobede u Deževi u proleće 1807. Turci su napali i razbili zbeg. Narod je manjim delom bežao niz Ibar i u Toplicu, a većim u Župu, Moravu i Levač. Posle sloma Prvog srpskog ustanka Turci su preko viđenih Srba, uz razna obećanja, organizovali povratak izbeglica na rodna ognjišta, da sela ne bi ostala pusta.
Sa velikom verovatnoćom tačnosti možemo pretpostaviti da su naši preci upravo tada došli u Pavlicu i tu ostali. To bi bilo vremensko datiranje usmenog predanja o doseljavanju naše familije. Prema Defteru iz 1833. oni su popisani kao žitelji Pavlice.
Pored Pavlice neke porodice, danas nose prezime Vilimonović, su se naselile u Žuticama i Dragodanju. Vezuje nas krsna slava Sv. Alimpije Stolpnik koja se slavi 9. decembra. Mada istu slavu slave i Gajtanovići u Beocima, te neke familije u Baljevcu i Piskanji, nema saznanja da li i te porodice potiču iz Ostraća. Potomci doseljenika iz Ostraća u Pavlicu su porodice Ostraćanin i Jovanović.
Braća Nikola i Mirko su se naselili u Pavlici. O mestu naseljavanja postoji predanje u dve varijante. Prva je, da su kuću napravili na mestu zvanom Duvarine, tada verovatno obraslom u trnje. Druga govori da su prvo bili u Kućetinama, između Velikog brda i Kalina, pa su se kasnije preselili u Duvarine. Prema predanju, kuća Pavličkog age je bila na mestu zvanom Konopljište, gotovo odmah ispod placa u Duvarinama na kome su naši preci kasnije napravili kuću. I danas postoje ostaci temelja aginog saraja na mestu zvanom Saraje. To se verovatno odnosi na period pre Prvog srpskog ustanka, pre nego što je ovaj kraj administrativno pripojen Novopazarskom sandžaku.Sudeći prema imanju koje posedujemo, naši preci su dobro iskoristili odlazak Turaka. Zaposeli su velike komplekse imanja u Brveniku i Pavlici, koji su i danas prepoznatljivi. Ćirovići, Vujovići, Miloševići, Pavlovići i Vučićevići su ili starosedeoci koji su ostali u brdskom delu, ne iskoristivši odlazak Turaka da zaposednu plodnija imanja, ili su se doselili posle naših predaka.
Nije poznato koje su prezime Nikola i Mirko nosili u Ostraću. Takođe, nije poznato da li su pri doseljavanju došli njihovi roditelji. Utvrđeno je da su imali sestru Stanicu. Prema Defteru iz 1833.god. popisani sa prezimenom Ostraćan. To je bio početak uvođenja prezimena u Srbiji. Defter je prvi pisani dokument koji registruje življenje naše familije u Pavlici. Tada je zapisano da je Nikola imao 60 godina, a njegovi sinovi Alempije (25), Mladen (20), Gavrilo (15), Jakov (7) i Mileta (3). Može se izvesti zaključak da su se sva Nikolina deca rodila u Pavlici. Za Mirka je upisano da je imao, kao i Nikola, 60 godina. To ukazuje, ako je podatak tačan, da su bili blizanci, da su rođeni u toku iste godine ili jednostavno nije ni vođeno računa o preciznosti podatka. Mirko se verovatno kasnije oženio, jer su njegovi sinovi bili mlađi: Jovan (12), Blagoje (7), Milan (2), a Milenko samo 1 godinu. Ipak podaci o starosti Nikole i Mirka se moraju uzeti sa rezervom. Prema napred navedenim podacima, Nikolini sinovi su se rađali između njegove 35. i 57. godine, a Mirkovi čak između njegove 48. i 59. godine, što nije logično, ali nije ni isključeno obzirom na smutna vremena u koja su u tom periodu bila. Žene tada nisu bile obuhvaćene popisom. U Dragodanju su tada popisani Simo Ostraćan (70) i njegov sin Ivan (35). On je verovatno predak današnjih Vilimonovića.
Drugi pisani dokument iz tog vremena, ima punu verodostojnost. To su crkvene matične knjige rođenih, venčanih i umrlih crkve Nova Pavlica. Knjige se vode od 1837. godine, sa izvesnim prekidima do današnjih dana. Značajno je napomenuti da su se tek 1837. godine crkvene knjige počele voditi i u crkvama u Srbiji, ali ne u svim. U knjigu rođenih, prvi je iz naše familije, na strani 5, upisan Miloš, sin Gaja i Anice, sa datumom rođenja 15.02.1837. godine, sa prezimenom Nikolić. To prezime nosili su i ostali koji su upisivani u knjigu. Promena prezimena je nastupila 1. januara 1849. kada je Mladenov sin Milovan upisan u knjigu sa novim prezimenom Ostraćanin, iako je samo nedelju dana ranije, 23. decembra 1848. bio upisan sa prezimenom Nikolić. Na ovaj način naša familija se svrstala u grupu sa prezimenom izvedenim od imena mesta odakle su se doselili, tzv. toponimskim poreklom prezimena.
Zbog proširenja porodice, imanja ili, po predanju, zbog nesuglastica, Mirko ili njegovi potomci su se preselili na Penjovicko brdo. Kada se to dogodilo ne može se utvrditi. Međutim, u toj deobi je Mirko zanatno lošije prošao. Njegovo imanje je znatno manje od onog koje je Nikola obezbedio za svoju porodicu. U Brveniku, Polju i na potezu prema Vlaškom brdu čak uopšte nije dobio zemlju. Svoj deo imanja su njegovi potomci uvećali tek nasledstvom preostalog imanja nekada bogate i mnogobrojne porodice Kneževića. Poslednji član familije Knežević je bila Anoka, Mirkova praunuka. Negde oko 1890. godine (utvrđeno na osnovu natpisa na grobovima) Mirkovi potomci su promenili prezime u Jovanović prema Mirkovom sinu Jovanu. U matičnim knjigama roćenih su 1881. upisivani kao Jočović, a 1882. sa Jovanović inače Jočović. Naziv Jočovići je ostao do današnjih dana.
Kada je Nikolinim sinovima kuća postala tesna zbog širenja porodice, nastupila je deoba. Odabrali su novu lokaciju za kuće podno Maksovca. Nova lokacija je prilagođena osnovnim zanimanjima u tom vremenu: zemljoradnji i stočarstvu. Obradiva površina je oslobođena od upada stoke, a stoka je imala nesmetan ispust prema Maksovcu, Jasikovcu, Vlaškom brdu i Klisuri. Okućnice, koje su dobili Nikolini sinovi Alempije, Mladen, Gajo i Jakov, mogu se i danas rekonstruisati.
Od onih porodica iz Ostraća, koje su otišli niz Ibar, deo se zaustavio u Meljanici, zaseoku Kamenice, kod Kraljeva. Pisane podatke o njima ostavio je čuveni etnolog Radoslav LJ. Pavlović, koji je istraživao područje Gokčanice i Podibra. U Meljanicu su se doselili iz Kaznovića, a daljim poreklom su iz Ostraća: Nilovići, Petrovići i Jočovići. Jočovići se pominju i kao Jovanovići. Doselili su se pred Prvi ustanak. Slava im je Đurđic, 16.novembar. U kasnijem vremenu deo ovih porodica se raselio po drugim selima u okolini Kraljeva: Ribnica i Kovanluk. Nema podataka da je neko nosio prezime Ostraćanin, mada se na više mesta taj termin koristi, verovatno zbog porekla, poput Studeničanin, Kraljevčanin i sl.
Đorđeviće iz sela Vlajkovci, nedaleko od Brusa, zovu Ostraćani. Oni su poreklom iz sela Ostraća. Michael Georgevich koji živi u državi Juta u SAD piše:
….. Moj pradeda Tiodor Ostraćanin je 1903. godine promenio prezime od Ostraćanin u Đorđević. Njegov deda Đorđe Ostraćanin je negde oko 1789. godine ubio turskog pašu i bio osuđen na smrt. Pobegao je u šumu na mestu današnjeg zaseoka Đorđevići u selu Vlajkovci gde je hajdukovao. Posle nekog vremena, tu je sagradio kolibu, oženio se i dobio sina Janićija. Janićije je imao četiri sina: Tiodora, moga pradedu, najstarijeg i glavu familije, zatim Milorada, Mihaila i još jednog čije ime je nepoznato. Od njih četvorice su današnji Đorđevići, po hajduku Đorđu Ostraćaninu. Moj pradeda Tiodor je bio predsednik Brusko-Kopaoničkog Sreza od 1914 do 1918 godine pod Austrougarskom okupacijom. Kralj Aleksandar Karađorđević i Nikola Pašić su ga 1919. osudili na smrt kao izdajnika zbog učešća u vlasti koju su uspostavili Austrijanci. ……
Iz sela Žarevo kod Brusa došlo je do seobe u zapadnu Makedoniju. Nema podataka o vremenu seobe. Moguće je da je to bilo odmah posle Prvog srpskog ustanka kada je u Makedoniju odvedeno više stotina srpskih porodica zarobljenih u gušenju ustanka. Nalzimo podatke da je Stajka Ostraćanin Đorđević rođena 1858. u Breznici u Makedoniji udata za Tiodora Đorđevića imala petoro dece. Dva sina su nosila oba prezimena. Najstariji sin je umro 1961. godine.
Trag o prezimenu Ostraćanin postoji u jednom napisu o novosadskoj lutkarskoj grupi poznatoj po nazivima “Lutkomendija” i “Sedam i po” među 14 njenih članava se pominje i: RANISAV ‘OSTROG’ HADŽI-OSTRAĆANIN (Tuzla, 8.april 1945.). Sve pretrage za Ranislavom ili bilo kojim članom grupe su bile bezuspešne.
Na Facebook-u se sa profilom pojavljuje izvesna Jovana Ostraćanin, ali nije prihvatila kantakt, tako da nema podataka o poreklu njene porodice.
IZVORI:
[1] Avr. N. Popović, Gornji Ibar srednjeg veka, str 188 [2] Avr. N. Popović, Gornji Ibar srednjeg veka, str 187 [3] M.Lutovac, Ibarski Kolašain, str.109 [4] Avr.N.Popović, Ustanak u Gornjem Ibru i po Kopaoniku od 1806-1813, str. 235-236 [5] D.Radulović, Pavlica, str. 10 [6] Radoslav LJ. Pavlović, Podibar i Gokčanica, SKA, Beograd, 1940. [7] Prepiska Milorad Ostraćanin- Michael Georgevich, 2011. god. [8] Mr Radomir D. Rakić, Migracije i nacionalno konstituisanje Srba, Filozofski fakultet Beograd, str. 18 [9] FamilySearchTM International Genealogical Index v5.0, januar 2009.
26. decembar 2017. u 13:15
Zoran Đorđević
Po porodičnom predanju Đorđevići iz Kuršumlije koji slave Sv. Vračeve vode poreklo od hajduka Đorđa Ostaraćanina iz sela Vlajkovci/Brus.
Četvrti sin Janićija Ostaraćanina zvao se TOMA ili unuk Đorđa Ostaćanina- moj predak, koji se sa sinovima Đurkom, Milenkom, Čedomirom 1878 g preselio iz Vlajkovca u Toplicu- Kastrat-Mačkovac/Kuršumlija na osnovu Uredbe Kralja Milana Obrenovića O naseljavanju novooslobođenih krajeva Srbije kao učesnici u ratu za oslobođenje Stare Srbije-Toplice. Tako da u Kuršumliji ima potomaka 3 porodice Đorđevića čiji su potomci uglavnom raseljeni po gradovima Srbije posle rata. Gruba procena je da ima oko 500 potomaka. Samo od Đurka moga predka Tominog sina ima oko 200 potomaka. uglavnom raseljenih po Srbiji.
Zoran inž. Đorđević Sremska Mitrovica
6. novembar 2020. u 13:24
Milica Popović
Poštovani Zorane,
Porodica moje majke takođe slavi sv. Vračeve kao krsnu slavu, deda mi je iz Vlajkovaca, a njegov deda je bio drugi sin Janićija Ostraćanina, Milorad Đorđević. Milorad je imao tri sina Momira, Milana i Miljurka.
10. avgust 2022. u 00:33
Marko Đorđević
Poštovani,
Imam prikupljene podatke od svog dede – Stanka Đorđevića, koji se u potpunosti uklapaju sa Vašim. Otac mog dede je jedan od sinova koje ste naveli
26. decembar 2017. u 22:41
Milovan Filimonović
Poštovani Zorane,
Ja već duže vreme istražujem jednu društvenu grupu koju je Atanasije Urošević identifikovao tokom svojih terenskih ispitivanja po Kosovu i nazvao po selu odakle su se raseljavali – Kovačani. Dosadašnje DNK testiranje je opovrglo Uroševićevu tezu da se radi o jednom homogenom rodu. Kovačani su zapravo skupina rodova koja je u različitim vremenskim periodima boravila ili živela u Kovačici, odakle su se dalje raseljavali.
Rezultat testiranoh Đorđevića iz Kuršumlije (moguće Vas) koji je večeras objavljen ukazuje da Đorđevići iz Vlajkovaca i Vaša familija, koja je njihov ogranak, pripadate istom rodu kao i Banovići iz Džepa kod Leposavića (udaljenost od 30ak kilometara od Vlajkovaca), kao i Prolovići u Gornjoj Bresnici (Prokuplje) koji su 1878. iseljeni iz Ostraća u Toplicu.
S obzirom da su se moji takođe iselili iz Leška u Donju Jošanicu (Blace) iste godine, i da su kumovi sa Prolovićima, kao i Ivanovićima i Parlićima, takođe iseljenih iz Ostraća, a koji slave Sv. Alimpija Stolpnika, malo sa istraživao poreklo tih veza kao i starog stanovništva Ostraća.
Verujem da je prezime ili nadimak Ostraćanin uneo jednu zabunu u rekonstrukciju porekla rodova koji su izvorno iz Ostraća, jer je doveo do teorijske rekonstrukcije porekla familija koje nose ovo prezime ili nadimak i ustanovljavanja teze da su svi Ostraćani jedan te isti rod.
Sama činjenica da se nosioci ovoh prezimena razlikuju po krsnim slavama, koje su, prema dosadanjem mom ispitivanju retko menjane u 19. i 20. veku, ukazuje da se potencijalno radi o različitim rodovima. Ako se na to doda činjenica da su pre ustaljivanja patronimičkih prezimena, stanovnici pojedinih sela, kao prezime uzimali nazive svojih staništa (poput Trebaljevci, Žigoljci, Kurelji i slično) onda je jasno da je Ostraćanin bio krovni naziv za sve rodove koji su živeli i iseljevali se iz Ostraća tokom 19. veka.
Konkretno, Ostraćana ima koji koji slave Sv. Vrače, kao i Vi, ali ima i onih koji slave npr. Sv. Alimpija Stolpnika. Ako se uzme u obzir da je su u Ostraću takođe, do 1878. godine živeli Ivanovići i Rajići, koji slave ovu slavu, onda postoji veća verovatnoća da su ti Ostraćani iz Piskanje, koji slave Sv. Alimpija, rod sa Ivanovićima i Rajićima u Gornjoj Bresnici.
U narednom periodu je biti testiran i jedan Ostraćanin, čiji su se preci iselili iz Ostraća u Beoce. Moja pretpostavka jeste da će se uklopiti, odnosno poklopiti sa Šljivićima iselljenim iz Ostraća (Đurđevdan) ili Ivanovićima i Rajićima (Sv, Alimpije Stolpnik)
U svakom slučaju, dobrodošli u krug Kovačana.
26. januar 2024. u 20:41
Vladimir Prolović
Poštovani gospodine Milovane (kume) ,
Po mom prezimenu vidite od kojih sam 🙂
Slava nam je od davnina sv. Vrači …
Ono što znam po porodičnom predanju i što se zapamtilo i prenelo da smo mi od starine negde iz okoline reke Pive, stare Hercegovine, rodonačelnik prezimena je jedan od dva brata, jedan je Prole drugi je Nestor (od koga su nastali Nestorovići).
Navodno je jedan deo porodice ostao u Hercegovini (i podelilo se prezime na dva dela, jednoj grani je ostalo prezime Prole (Prole i danas slave sv. Vrače) a druga grana je nastavila sa prezimenom Prolović)… a ova naša grana krenula ka Kosovu (Ostraće i okolina, 1670-tih) i kasnije otišla u Toplicu (posle Ibarskog ustanka), tačnije Gornju i Donju Bresnicu, moj deda Ljubomir se kasnije prizetio u selo Krnji Grad (Kaligrad) …
Jedan od pradedova se spominje u knjizi Feliksa Kanica kao jedan od vojvoda i vođa Ibarskog ustanka, 1877. godine, vojvoda Mijailo Prolović … to je otprilike sve što znam … da li kojim slučajem imate još neke podatke ili neka saznanja o Prolovićima? 🙂
Hvala unapred i svako dobro Vam želim,
Vladimir (Nebojša) Prolović