Poreklo prezimena Matković

MATKOvić – MATKO – (kao i Mato – Matović, Matić; Maško – Mašković itd.) je hipokoristik biblijskog imena Matej, odnosno Matija. Grčki Matthaios, hebrejski Mattiyyah, od Mattithyah, Mattithyahu = BOŽIJI DAR (od riječi mattath što znači DAR i Yah skraćeno od Yahveh što znači ”Bog” ). Neki sociolozi smatraju da ime Matija potiče iz aremejskog jezika i znači ”Od Boga dan”. Kod Srba ovo ime dolazi sa hrišćanstvom. Poznato je jevanđelje po Mateju. Sv. Apostol i jevanđelist Matej je slava mnogih srpskih porodica (29. novembar).

Prezime Matković povezuje se sa starom, srpskom plemićkom porodicom Matejković, koja se pominje u spisima Fojničkog grbovnika bosanskih i srpskih kraljeva i plemića, koji je napisao pop Stanko Rubčić 1340. godine u čast cara Dušana. U Korjenić – Neorićevom zborniku grbova, napominje se da ova plemićka porodica potiče iz Raska. Međutim, ne postoje pouzdani dokazi da su Matkovići nastali baš od ove porodice i ako prezime ”Matković” ima osnovu koja je hipokoristik imena Matej, tj. Matko, odnosno MATEJković = MATKOvić.

Danas se prezime Matković obično vezuje za Crnu Goru, Hercegovinu, Republiku Srpsku, Hrvatsku i Srbiju. Najstariji poznati pomen Matkovića vezan je upravo za Crnu Goru, tačnije, Staru Crnu Goru, gdje se pominje Mato kao rodonačelnik Matkovića, a čiji je otac živio, odnosno poginuo u periodu oko 1530. godine. Kada je u pitanju Hercegovina, porijeklom su iz sela u okolini Mostara – Bogodola, Hodbine i Zijemlja. Ima ih, između ostalog i u selima Radešine, Goranci, Crnim Lokvama, Orašcu, Dubravu itd.

Matkovići u Hrvatskoj su doseljenici iz Hercegovine. Najviše ih ima u Dalmaciji, u Imotskoj krajini. Prilikom procesa unijaćenja srpskog stanovništva od strane rimokatoličke crkve, na srpskim etničkim i istorijskim prostorima, kojim je rukovodio Vatikan zajedno sa državnim organima Austrije, Njemačke, Mletačke i Ugarske, mnogi od njih su prihvatili rimo – katoličku vjeru i zadržali prezime. Međutim, nalazim da su neki promijenili prezime u BURIĆ, a starinom su od Matkovića iz Bjelopavlića u Crnoj Gori i od Andrijaševića, slavili su Sv. Nikolu. Sada su ti Burići nastanjeni u Ravnom i Kotezima. Nakon rata u BiH, ne mali broj Matkovića je izbjegao u Srbiju, Crnu Goru i Republiku Srpsku. Poznato je da je Matkovića pravoslavaca bilo u Savoniji i Dalmaciji.

U Srbiji ih najviše ima u Beogradu, Subotici, Novom Sadu, Bačkoj Topoli, Gornjem Milanovcu, Somboru, Kraljevu, gdje su su tokom i nakon rata u BiH, koji je trajao od 1992. – 1995. godine, izbjegli ili su protjerani od strane ustaša. Mnogi od njih su završili u ustaškim logorima. U Republici Srpskoj su doseljenici iz Hercegovine.

Moglo bi se reći da je vrlo vjerovatno da postoji veza između Matkovića iz Crne Gore, Hercegovine, Republike Srpske i Hrvatske. To zato što je poznato da su Matkovići iz Crne Gore počeli naseljavati Hercegovinu krajem XVII i početkom XVIII vijeka, a opet imamo i činjenicu da su Matkovići iz Hercegovine naseljavali Boku – kotorsku, zatim, da su hercegovački Matkovići naseljavali Hrvatsku krajem XVII, tokom XVIII i u XIX vijeku . U Republici Srpskoj su takođe doseljenici iz Hercegovine. Matkovići u Srbiji su većinom tokom rata ’90 – ih izbjegli iz Hercegovine.

Tri najbrojnije slave kod Matkovića su Sv. Jovan Krstitelj ( 20. januar ) – slave je Matkovići u Hercegovini i Crnoj Gori, Začeće Sv. Jovana Krstitelja ( 6. oktorbar ) – slave je u Crnoj Gori ( pleme Pješivci, ali im je prvobitna slava bila Sv. Jovan Krstitelj, 20. januar, ali su zbog velikog snijega i nemogućnosti da gosti dođu uzeli za slavu Sv. Jovana jesenjeg) i nekim hercegovačkim selima, i Aranđelovdan ( 21. novembar ) – slave je u Hercegovini i Crnoj Gori, tačnije u Boki, a porijeklom su iz Hercegovine. Zavisno od sela i plemena kojem pripadaju, slave i druge slave, kao npr. Malu Gospojinu, Sv. Iliju, Sv. Kozmu i Damjana.

BIOGRAFIJE ZNAMENITIJIH MATKOVIĆA

DOBRICA MATKOVIĆ

Bio je načelnik Odeljenja za državnu zaštitu 1929. i ban Dunavske banovine između 1933. i 1935. godine. Sin Vladislava i Ikonije, rodio se 29. novembra 1887. godine u Šaranima. Osnovnu školu završio je na Savincu, a gimnaziju u Beogradu. Po završenoj srednjoj školi stupio je u državnu službu kao policijski činovnik.

Za vreme Prvog svetskog rata Dobrica se povlačio sa srpskom vojskom kroz Albaniju i stigao na ostrvo Krf. U istoj koloni nalazio se i njegov otac Vladislav, koji je dospeo do Bizerte u Tunisu i u njoj umro od iscrpljenosti 1917.godine. Dobrica je sa Krfa upućen u Francusku da bude sekretar srpske delegacije za smeštaj srpskih izbeglica u Parizu. Boravak u Parizu iskoristio je da zarši studije pravnih nauka. Diplomirao je 12. jula 1918. Srpska vlada sa Krfa poručila mu je da ode u London i da prouči englesku administrativno-upravnu organizaciju. Po završetku prvog svetskog rata vratio se u Beograd i ponovo stupio u policijsku službu. Postavljen je za komesara u Velikom Bečkereku, u rangu načelnika sreza, a potom je premešten u Upravu grada Beograda.

Ministarstvo finansija je 1921. godine preuzelo Dobricu i postavilo ga za glavnog inspektora za suzbijanje krijumčarenja, s obzirom na njegovu visoku stručnu spremu i odlično znanje stranih jezika. Na toj dužnosti nije dugo ostao. Nedostatak stručnih kadrova u novoj državi Srba, Hrvata i Slovenaca uticao je da postojeći kadar bude premeštan s mesta na mesto, kako su trenutne potrebe nalagale. Dobrica je početkom 1923. postavljen za velikog župana Bregalničke oblasti u Štipu, a novembra 1925.g. premešten je za velikog župana Moravske oblasti, sa sedištem u Paraćinu. Godinu dana kasnije postavljen je za velikog župana Bitoljske oblasti u Bitolju, a februara 1929. za velikog župana Bačke oblasti sa sedištem u Somboru. U avgustu iste godine imenovan je za načelnika Odeljenja za državnu zaštitu Ministarstva unutrašnjih poslova Kraljevine Jugoslavije, a nešto kasnije za pomoćnika ministra unutrašnjih poslova.

Ukazom kralja Aleksandra I Karađorđevića od 9. aprila 1933. godine, Dobrica Matković je postavljen za bana Dunavske banovine, sa sedištem u Novom Sadu. Na ovoj dužnosti proveo je dve godine, pa je premešten za bana Moravske banovine u Nišu, gde je ostao do uoči Drugog svetskog rata, kada je penzionisan zbog neslaganja sa politikom tadašnje jugoslovenske vlade.

Dobrica Matković je tečno govorio francuski, engleski i nemački jezik. Objavio je više stručnih članaka u inostranim časopisima. Odlikovan je sa više ordena od kojih se ističu Kraljevski Orden Jugoslovenske krune 3. reda, Kraljevski Orden belog orla 4. reda i orden Legije časti oficirskog reda, kojim ga je odlikovao predsednik Francuske Republike 3. decembra 1930. godine.

Šaranci su želeli da mu se dostojno oduže za sve što je za njih učinio. Veoma je doprineo u dogradnji škole, izgradnji đačke trpezarije, združnih domova, mosta na Dičini, brojnih česmi i bunara i izgradnji savremenog puta od Savinca do Takova. Ban se početkom Drugog svetskog rata povukao na Savinac i živeo u svojoj kući do kraja rata. Bio je pozvan na Veliki narodni kongres u selu Ba, od 25. do 28. januara 1944. godine, i učestvovao je na njemu.

Ban se opet povukao u svoju kuću na Savincu i više godina živeo prilično usamljeno. Umro je 9. oktobra 1973. godine, u 86. godini života. Sahranjen je uz državne počasti 10. oktobra 1973.g. u porodičnoj grobnici, koju je podigao 1935. godine u blizini savinačke crkve

PROTOJEREJ – STAVROFOR BOGDAN MATKOVIĆ

Rođen je 28. decembra 1883. godine u Travniku, u Bosni. Prvi i drugi razred osnovne škole svršio je u Bosanskom Petrovcu, a treći i četvrti u Korenici, u Lici. Prvih šest razreda klasične gimanzije učio je u Gospiću u Lici, a sedmi i osmi u Zagrebu gdje je i maturirao 1902. godine. Posle jedne godine pisarske službe u advokatskoj kancelariji i studija na Pravnom fakultetu u Zagrebu tišao je 1903. godine u bogosloviju u Sremske Karlovce, gdje je 1906. godine završio Bogoslovske nauke. 25. decembra 1907. rukopoložen je u đakona, a 26. decembra iste godine za prezvitera u katedralnom hramu u Plaškom od tadašnjeg gornjokarlovačkog episkopa Mihaila Grujića. U januaru 1908. godine, postavljen je bio za protoprezviterskog kapelana u Plaškom, kod protoprezvitera Stevana Kosanovića, gdje je kapelanisao do 30. septembra 1908. godine. Od 1. oktobra do 28. februara 1911. godine bio je paroh u Zrinjskim Brđanima, u srezu Dvor na Uni. Od 1. marta 1911. godine do 30. septembra 1919. bio je paroh u Radovici, u srezu Slunj, odakle je upravljao preko šest godina, u prekidima, i parohijom u Buvači. Od 1. oktobra 1919. do 30. juna 1921. godine bio je paroh u Banoštri, u arhidijecezi sremsko – karlovačkoj. Od 1. jula 1921. do 31. oktobra 1938. bio je paroh u Sisku. Tu je bio prvi paroh i organizator te novoustrojene parohije.

1. novembra 1938. godine postavljen je dekretom nadležnog arhijereja, pravoslavnog Mitropolita zagrebačkog Gospodinna Dositeja Vasića za prvog stalnog paroha ljubljanske parohije, koju su do tog časa opsluživali vojni sveštenici. Dekret je izdat pod brojem 368 ood 24/11 septembra 1938. godine.

6. septembar 1940. proslava rođendana NJ.V. Kralja Petra II i otkrivanje spomenika Kralju Aleksandru I u Ljubljani. Ljubljanski paroh, protojerej Bogdan Matković zahvaljuje Kralju Petru II na poklonjenom ikonostasu za crkvu Sv. Ćirila i Metodija. Protojerej Bogdan Matković jedan je od najzaslužnijih za širenje pravoslavlja u Sloveniji.

SLAVKO MATKOVIĆ

Rođen je u Subotici 15. maja 1948. godine. Osnivač je umjetničke grupe Bosch+Bosch i najizrazitiji reprezent strategije umjetničkog nomadizma u srpskoj umjetnosti druge polovine XX vijeka. Osnivač i urednik časopisa ”Kontaktor 972” pokrenutog 1972. godine, u saradnji sa Balintom Sombatijem. 1974. godine pokrenuo je i internaconalnu reviju za umjetnost ”WOW”. Bavio se vizuelnom, tipografskom i konkretnom poezijom, intervencijama u prostoru i tekstu, konceptualnom umjetnošću, projektima, akcijama, performansom, novim stripom, slikarstvom, autorskim filmom, meil artom… Takođe se bavio teorijom umjetnosti i književnošću. Umro je u Subotici 2. novembra 1994. godine.

Dr GORDANA MATKOVIĆ

Rođena je 15. marta 1960. godine u Beogradu. Završila je Ekonomski fakultet Univerziteta u Beogradu, a doktorirala je na Filozofskom fakultetu sa temom iz demografije. Radila je u Ekonomskom institutu, Beograd od 1984. do 2000. godine na projektima iz oblasti tržišta radne snage, demografije i socijane oblasti.

Bila je ministar za socijalna pitanja u vladama Zorana Đinđića i Zorana Živkovića 2000-2004. godine i dala bitan doprinos u reformama penzijskog sistema, socijalne zaštite i porodičnih odnosa.

Od 2004. godine direktor je studija socijalne politike u Centru za liberalno-demokratske studije. 2007. je postala savjetnik za socijalna pitanja predjsednika Republike Srbije Borisa Tadića.

DUŠAN MATKOVIĆ

Rođen je 10. aprila 1956. godine u Bitolju, Makedonija. Završio je ekonomski fakultet. Prvi posao dobio je u Privrednoj komori ”one” Jugoslavije. Potom je imao funkciju savjetnika u opštem udruženju kožarsko-prerađivačke industrije Jugoslavije, a posle toga je prešao u Industriju obuće ”Beograd”. Tad je već bio direktor – prvi put. U međuvremenu našao je sebe u SPS-u, a da je tako, stavio je do znanja na mitingu na Ušću 1991. godine kada je pozivao na juriš protiv (Slobovih) neistomišljenika. Tako kad je dr Dragutin Zelenović formirao vladu, našlo se mjesta i za Matkovića. Imenovan je za ministra inndustrije, imao je svašta na umu (u cilju unapređenja povjerenog mu sektora), ali mu se nije dalo, jer je dr Zelenović podnio ”kolektivnu ostavku”.

Međutim, već 1992. godine Duška su postavili za generalnog direktora Metalskog kombinata Smederevo. Krenulo mu je kao ”po loju”, a onda su ga po drugi put preknuli. Ovaj put svijet je uveo ”kolektvne sankcije”. Ipak, nekako je preživio najstrašnije, uspio je da sačuva na broju sve zaposlene, njih 12 000, i da od gubitnika napravi koncern crne metalurgije, poznat kao ”Sartid 1913”.

Jedan je od rijetkih socijalista koji je rekao: ”Cijenim mnoge političare iiz opozicije, ali ne bih o imenima. Cijenim ih zbog njihovog intelektualizma. Međutim, posle se zapitam da li je taj intelektualizam konstruktivan ili destruktivan. Po dometima njihovog djelovanja, nikom ipak ne bih mogao da dam visoku ocjenu.’

GENERAL-MAJOR MIRKO MATKOVIĆ

Narodni heroj, nosilac partizanske spomenice, komadant Orjenskog bataljona. Rođen je 3. novembra 1915. godine podno Orjena, na Podima, u siromašnoj, a poštovanoj porodici Krsta i Nene Matković. Imao je brata Luku, Mirka, Jova i sestru Senku.

Svoj radni vijek proveo je u mnogim gradovima bivše Jugoslavije, a najviše u Beogradu. Upravo se 1976. godine sa svojom suprugom vraća iz Beograda u Herceg Novi, gdje je na Toploj sagradio svoj novi dom.

Njegov bataljon je 1941. godine bio jedan od najorganizovanijih bataljona čitavog narodnooslobodilačkog pokreta na teritoriji Jugoslavije, što je potvrdio i general savo Orović, tadašnji načelnik Vrhovnog štaba NOR-a.

Posle liječenja i oporavka u italiji Mirko se vraća u otadžbinu gdje svojim znanjem i iskustvom pomaže u stvaranju moderne JNA. zbog svog predanog rada na raznim funkcijama u Vojsci, dobija čin general-majora. Postaje načelnik Elektro instituta u Katanićevoj ulici u Beogradu, odakle je penzionisan. Umro je 28. oktobra 2012. godine, sahranjen po najvećim državnim i vojnim počastima na Gradskom groblju na Savini (Herceg Novi).

Literatura u kojoj možete pročitati nešto o ovom prezimenu:

1. Savo Nakićenović, Boka, CID, Podgorica, 1999. godine

2. Jovan Erdeljanović, Stara Crna Gora, Narodna biblioteka ”Radosav Ljumović”, Podgorica, 1997. godine

3. Jovan Erdeljanović, Kuči, Bratonožići, Piperi, Narodna biblioteka ”Radosav Ljumović”, Podgorica, 1997. godine

4. Petar Šobajić, Bjelopavlići i Pješivci, CID, Podgorica, 1996. godine

5. Jevto Dedijer, Hercegovina

6. Risto Milićević, Hercegovačka prezimena, Beograd, 2005. godine

7. Drago B. Matković – “Pleme Piperi, istorija i predanje”, Beograd 2009. godine