Poreklo prezimena, selo Majstori (Cetinje)

Poreklo stanovništva sela Majstori, opština Cetinje – Crna Gora. Prema knjizi Dr Pavla S. Radusinovića „Naselja Stare Crne Gore, posebni deo“, izdanje Beograd 1986. godine. Pripremio saradnik Porekla Milodan.

Položaj sela.

Nalaze se između visokih Lovćenskih obronaka – Mrakovca i Đurđevca, odnosno jugoistočno od Ivanovih Korita; od njih su udaljeni oko 6 km. Okolna sela su od njih udaljena (približno): Poda 6, Čavori 7, Bjeloši 12 i Očinići 14 km. Svojim položajem oni su jedno od najizdvojenijih sela Stare Crne Gore. Od Cetinja su udaljeni 19, od Budve 18 i Kotora 23 km.

Kao planinsko, uglavnom grupisano selo, Majstori zahvataju doloviti i relativno teško prohodni prostor. U kojoj mjeri je dolovit najbolje kazuju nazivi lokaliteta, kao npr: Borišin do, Porotički do, Kr’stati, Duboki, Vojvodin, Mliječni do y Vukića lazu, Do na sred Majstora, Božičkov do i dr. Po tim dolovima su razbacana imanja. Granica njegovog atara na sjeveru počinje od Treštaničke lokve pa prelazi stazu za Ivanova Korita i vodi vrhom Skale preko Vitin dola, Popova kamena i vrha Škrbetuše i skreće na zapad preko Huma, Malog Konjskog, Ruskog vrha, Malog Mrakovca, obuhvata Mliječni do pa preko Balja, obuhvatajući Bujičine doline, izbija na Vratno. Odatle ide ka sjeveroistoku od Velje glave i preko Malog Đurđevca izbija na Treštaničku lokvu. Taj prostor čija je dužina (SZ–JI) 4,5 km i širina (S–J) 1,7 km, zahvata površinu od 6,35 km2. Naselje je (kod crkve) na visini od 1210 m. Ono je dakle najviše naselje Stare Crne Gore.

Istorijat.

I ovo naselje „o kome imamo posredan spomen u povelji Ivana Crnojevića iz 1485. gocine, nesumnjivo je bilo vrlo davno naseljeno”. Međutim, kasnije, sve do 1840. godine, „selo je bilo praznim selištem, a tada je bilo ponovo naseljeno, i to dijelom bratstva Kustudija iz . . . Herakovića”: U njemu nije bilo nikakvih „ostataka od starijeg stanovništva”. Godine 1879. (popisani su kao Kustudije) imali su 14 d. sa 85 stanovnika (46 m. i 39 ž.). Tada su 2 d. imala po 8—10 članova, a 3 po 10—15. Erdeljanović je u selu popisao 13 „kuća“ bratstva Kustudija. Malo kasnije (1925) u selu je bilo 13 d. sa 106 stanovnika.

Racijom okupatora 1941. godine selo je popaljeno (27 kuća) i domaćinstva rastjerana. Protjerani su našli utočište u Podima, Čavorima, Mircu, Poborima i u Grblju. Poslije rata kolonizovano je u Vojvodini 19 d. Međutim, odmah iza rata u selo su se vratila 3 d. koja su obnovila kuće, a 5 ih je ostalo u Veljem Brdu kod Trojice (poviše Kotora). Tu su dobili kuće i sada ih y tom mjestu ima 9 d. sa oko 40 članova. Od spaljenih kuća u selu 7 je obnovljeno, a ostale su zapuštene.

Prema poratnim popisima selo je imalo: 1948 (9 :49) 1953 (11 : 53) i 1971 (9 :50). U zadnjoj popisnoj godini domaćinstva su prema broju članova bila: sa 1 (1), sa 2 (1), sa 3-5 (2), sa 6 (2) i sa 8 i više članova (3). Ujedno je struktura glavnih Starosno–polnih grupa bila sljedeća: y prvoj 18 (ž. 10), u drugoj 26 (ž. 13) i u trećoj 6 (ž. 2).

Struktura stanovništva.

A obrazovna obilježja mještana y istoj godini bila su: bez škole 21 (ž. 17), sa četvorogodišnjom 15 (ž. 6), sa osmogodišnjom 4 (ž. 1), sa srednjom 2 (ž. 1), a nepismenih 6 žena.

S druge strane je posjedovna i dohocovna struktura domaćinstava tada bila: bez zemlje (1), do 2 ha (8), odnosno poljoprivrednih 3, mješovitih 2 i nepoljoprivrednih 4.

U 1953. godini 30 aktivnih izdržavala je 24 lica; u poljoprivredi 26:20, a sa ličnim primanjima bilo je 10 lica. Taj odnos je u 1971. godini izgledao ovako: aktivnih 14, izdržavanih 16; u poljoprivredi 6 : 20 i sa ličnim primanjima 1.

Tip sela.

Sada je u selu 7 prizemnih kuća, 5 su pod tiglenim, a 2 pod slamenim krovom, 4 su sa daščanim plafonom, a 3 bez njega. Srednja udaljenost među kućama je oko 150 m. U međuratnom periodu opravkama su bile zahvaćene 2, a u poratnom (obnovljeni zidovi i krov) 7 kuća. Ovdje je 1971. godine popisano 9 stanova sa 260 m2, od kojih su 3 iz prvog i 6 iz drugog perioda; svi su bili sa otvorenim ognjištem. Prema vrsti su 1 jednosoban i 8 posebnih soba.

Vode.

U selu nema izvora, ali postoje dva stara ubla. Pravljeni su y đeru i ograđeni suvomeđom. Jedan se zove Ošnja lokva i udaljen je od sela (ka Brajićima) oko 3 km, a drugi Ublić, koji je pod Đurđevcem (takođe udaljen oko 3 km). Ty je još 5 bistijerni; od njih je 1 seoska i 4 privatne. Osim seoske, ostale su zapuštene. Prva je y sredini sela.

Stanovništvo.

U selu žive:

-Kustudije;

tačnije rečeno, žive na starevini, ali na specifičan način. Dio onih, naime, koji su pomenute godine nasilno rastjerani, vratio se svojim domovima, ali ne kao stalnim, već kao sezonskim staništima, ili – ako se tako uslovno može reći – kao katunima. Domaćinstva obnovljenih domova (koja žive kod Trojice, u Lapčićima kod Budve i u Čavorima) dolaze preko ljeta, obično ranije od drugih lovćenskih katunara, a vraćaju se kasnije od njih. Tu, koliko mogu, uzrade ponešto na imanjima i napasaju stoku, a s jeseni se vraćaju, odnoseći plodove uloženog truda.

Ostali podaci o selu.

Do 1941. god. Kustudije su ovdje živjeli na visokom stepenu bratstveničke solidarnosti, seoske organizovanosti i marljivosti. Utoliko više, što je u Majstorima bilo veoma teško živjeti. Dobijena imanja smještena su pomeđu imanja i katuna drugih njeguških sela. Katunska pasišta (Raičevića, Erakovića i Dugodoljana) koja su bila u području Majstora gotovo da nijesu korišćena, ili ukoliko jesu, onda samo za kosidbu. Obično su ih kosili Majstori, da bi ih poslije kosidbe koristili za ispašu. Pasišta pomenutih sela, koja su na domaku Majstora, bila su njihovim vlasnicima, y odnosu na bliža – daleko.

Izdvojenost, bespuće iveliki snjegovi veoma su otežavali život. Živjelo se od prodaje ćumura, krompira, sira, kupusa i sezonskog držanja tuđe stoke. Prvo se Na prodaju nosilo y Cetinje, Budvu i Kotor, a stoka se, uz odgovarajuću pogodbu, radi katunovanja dogonila iz Grblja, Lješanske i Riječke nahije. Za sezonski preuzete grbaljske ovce vlasnicima su davali po pola kilograma sira po grlu, a za grla iz pomenutih nahija po 3/4—1 kg. Ha ovu razliku u nadoknadi uticala je udaljenost mjesta iz kojih cc stoka dovodila. Preuzimali su je sami Majstorani, i to (misli cc na pojedina domaćinstva) po 150–200 grla.

IZVOR: Prema knjizi Dr Pavla S. Radusinovića „Naselja Stare Crne Gore, posebni deo“, izdanje Beograd 1986. godine. Pripremio saradnik Porekla Milodan.