Poreklo prezimena, selo Bašča (Rožaje)

Poreklo stanovništva sela Bašča, opština Rožaje – Crna Gora. Prema knjizi dr Milisava D. Lutovca „Rožaje i Štavica – antropogeografska ispitavanja“ u izdanju Srpskog etnografskog zbornika, Beograd 1960. godine. Priredio saradnik Porekla Milodan.

Položaj sela.

Selo Bašča je u gornjem toku Baščanske ili Grihovske Rijeke, amo gde ona prima mnogobrojne potoke. Radom ovih potoka u kristalastim škriljcima stvorene su male ravni i blaže strane koje su povoljne za ljudska naselja. Prisojne strane su plodnije i kao takve naseljenije.

Na osojnim stranama i pored potoka su livade. Oko sela su brda Kukalji, Repišta i Kremenjače, obrasla šumom i pašnjacima. U Raspornma iznad sela nalaze se letnji stanovi; inače mnogi Baščani drže stoku kod kuća jer ispaša nije daleko. Bašča ima planinu Musinu Jamu i Jelenčicu, gde su ranije za vreme zime držali stoku.

Vode.

Ovo selo obiluje vodom. Izvori se javljaju svuda; od njih su najvažniji: Cerova Česma, Toplik, Lisak, Jeličica, Lekiia Voda, Kladenac, Dobra Voda i Javorje kod Crkvšpta. Osim toga u Slanoj Bari izbija gvožđevito–kisela voda. Ovome valja dodati da Baščanska Rijeka pokreće i sedam redovničkih vodenica.

Istorijat i starine u selu.

Zbog ovih prirodnih uslova u Bašči je uvek bilo naselja. Dva stara srpska groblja i crkvine u njima svedoče o naseljenosti u prošlosti. Jedno groblje i crkva je u Gornjoj a drugo na Kovačinama u Donjoj Bašči.

Zemlje i šume.

I topografski nazivi pojedinih krajeva su iz ranije prošlosti: Sada, Zabrđe, Kovačine (livade), Okutnjnce, Bare (livade), Senokos, Gnjila, Smrčiće i Jabuke (njive), Kotište i Repište (pašnjaci i livade).

Ime sela.

I sam naziv sela je davnašnjeg porekla. Jedni tvrde da je to ime došlo po voćnjaku, ali će biti verovatnije da je ovaj naziv u vezi sa baštinom – posedom. Postoji predanje da je Bašča pripadala crkvi.

Poreklo stanovništva.

Stanovništvo u Bašči neprekidno se smenjivalo za poslednja tri veka turske vladavine. Jedni su odlazili a drugi dolazili. Tiganjska Mahala se zove po Tiganjima iz Bihora koji su ovde živeli, kao i neki Badžići.

Preci današnjeg stanovništva doseljeni su u XVIII veku. Prvi su se ovde naselili:

-Garovići (30 k.) (s. Mitrovdan). Njihov je predak s Meduna iz Kuča, jer je ubio agu kod Podgorice. Pošto su mu sinovi izginuli, morao se oženiti star devojkom koja mu je rodila dva sina: Raka i Avrama, po kojima se dele na:

-Rakoviće i:

-Avramoviće.

Ali se oni svi prezivaju po docnijem pretku Garu. Garovići ovako izvode svoje poreklo. (Rakovići i Perovići su se počeli prezivati kao Garovići tek 1912 godine). Od doseljenja broje pojaseve: Rako, Savo, Garo, Petar, Maksim, Seko, Mladen, ili: Avram, Radonja, Velimir, Radosav, Uroš, Jablan, Vučeta.

Pre no što su se nastanili u Bašči, Garovići su kratko vreme živeli u Biševu, zbog čega ih zovu Kulešanima (jer se Donje Biševo zvalo Kulesa).

Iseljavali su se na sve strane. Jokovići u Trešnji (Toplica) i Jankovići negde kod Pazara, poreklom su od ovih Garovića.

-Radevići-Kuruca (12 k.) (s. Aranđelovdan) poreklom su iz Morače. Njihov se predak najpre naselio u Brzavi (Bihor). Tada je u jednoj kući bilo 60 čeljadi, koju je kuga pomorila, sem jedne žene sa detetom. Ova žena se preudala za Veljovića u Kalici i kada su se ovi preselili u Bašču i ovo dete je dobilo zemlju od aga. Od doseljenja u Bašču broje šest pojaseva.

-Ratkovići –— Bukumire (7 k.) (s. Nikoljdan). Predak se doselio iz Bratonožića i nastanio se u Gusnice a zatim prešao u Zloglave, na zemlju aga Sutovića. Tada su se prezivali Bojovići. Odatle su se zbog nesigurnosti preselili u Bašču, a drugi njihovi rođaci Ivanovići u Bukovicu i Velje Polje (Štavica). Ratkovići su rod sa muslimanima Skenderovićima u Bihoru, Kažu da su od dva brata.

-Rajovići – Pejčinovića (2 k.) (s. Lučindan). Predak se doselio iz Goražde (okolina Berana), gde i sada postoji Pejčinovića groblje. Kažu da su im kuće bile blizu Kolovrata, pa su se odatle morali preko noći iseliti, jer je njihov beg iz Plava hteo živog da zakona jednog od dva bliznaka Pejčinovića. Razlog za to bilo je verovanje da bi zemlja prestala da izbacuje kosti iz groba begovog oca ako bi se živ bliznak zakopao. Jedni su Pejčinovići pobegli u selo Brnjicu (Sjenica), drugi u Srbiju (Toplica) a treći u Rožaje. Ovi rožajski Pejčinovići proveli su neko vreme u Đuranovića Lukama (Rožaje), a odatle su se preselili u Bašču. Samo jedna kuća se vratila u Zaostro kod Berana.

-Đurovići (4 k.) rod su sa Đurovićima u Grižici.

IZVOR: Prema knjizi dr Milisava D. Lutovca „Rožaje i Štavica – antropogeografska ispitavanja“ u izdanju Srpskog etnografskog zbornika, Beograd 1960. godine. Priredio saradnik Porekla Milodan.