Prezime Stupar se najčešće sreće u zapadnim srpskim krajevima (Bosanska Krajina, Zapadna Slavonija). Krajiški Stupari slave različite slave (Lazarevdan, Aranđelovdan, Časne verige, Alimpijevdan, itd) i nisu svi povezani. Samo prezime je najverovatnije nadimačkog karaktera (stupa, drvena alatka) i kao takvo je moglo nastajati nezavisno i u različitim oblastima.
Poreklo
Najbrojniji Stupari na području Bosanske Krajine su svakako oni sa slavom Lazarevdan (Lazareva subota, Vrbica). Bilo ih je najviše u Bjelajskom polju, Pounju i Potkozarju. U Pounje su dolazili početkom 19. veka iz Bjelajskog polja. Milan Karanović smatra da su poreklom iz Hercegovine i da su prošli kroz Severnu Dalmaciju. Od Stupara vode poreklo jedni Karići iz Pounja.
Najviše podataka o poreklu Stupara nalazimo u okolini Bosanskog Petrovca, gde su ujedno bili i najbrojniji. Tamo im je matica selo Skakavac, a priča se da su pre toga, oko 1725, bili naseljeni u nekom selu ključkog sreza. Tu su imali neku “zavadu” sa Turcima, pa su morali da se iseljavaju. Jedni su otišli na Skakavac, drugi u Veliku Rujišku, treći u Podove (kod Dvora), na Baniju.
Drugo predanje kaže da su Stupari zapravo poreklom “iz Zrmanje” u Severnoj Dalmaciji.
Sa Skakavca su se Stupari iseljavali u ostala mesta po Bjelajskom polju, Vođenicu, Lastve i Krnjeušu. Jedni su prešli u Gorinju (srez krupski), a jedni u Lipu (Bihać). Od tamošnjih Stupara vode poreklo Stanarevići.
Od Stupara inače vode poreklo jedni Jovetići i Mrakići iz Bjelajskog polja.
Genetika
Utvrđen je genetički profil krajiških Stupara (slava Lazarevdan). Pripadaju najčešćoj haplogrupi/podgrani kod Srba, I2-Y3120>S17250>PH908.
- Stupar, Grdanovci, Sanski Most, I2-Y3120>PH908
- Stupar, Mala Krupska Rujiška, Novi Grad, I2-Y3120>PH908
- Stupar, Novi Grad, I2-Y3120>S17250
- Karić (ranije Stupar), Gorinja, Bosanska Krupa, I2-Y3120>PH908
- Stanarević – nisu testirani
- Jovetić – nisu testirani
- Mrakić – nisu testirani
Yfull stablo podgrane I2-PH908: https://www.yfull.com/tree/I-PH908/
Osim što je potvrđena genetička veza sa Karićima iz Gorinje, Stupari imaju i veliki broj bliskih poklapanja na prostoru Severne Dalamcije (Žegar i okolina) i to sa porodicama koje slave upravo Lazarevdan (Komazec, Ljubičić, Kubat, Milić). Može se reći da je genetika i ovoga puta potvrdila migracioni pravac, koji je, u slučaju Stupara, išao od Zrmanje, preko Zmijanja i Bjelajskog polja, pa sve do Pounja, Potkozarja i Banije.
Daljih genetičkih rođaka Stupari imaju na prostoru Stare Hercegovine, Starog Vlaha i Metohije, pa tu treba tražiti i dalju maticu ovog roda. Interesantno da jedna genetički bliska porodica iz Starog Vlaha slavi takođe Lazarevdan.
Izvor:
- Ilija Stupar, Skakavac i Skakavčani kod Petrovca, 1993.
- Petar Rađenović, Sela parohije Krnjeuše u Bosni (kod Petrovca), 1923.
- Đorđe Janjatović, Prezimena Srba u Bosni, 1993.
- Petar Rađenović, Bjelajsko Polje i Bravsko, 1925.
- Milan Karanović, Pounje u Bosanskoj Krajini, 1925.
- Srpski DNK projekat
- 23andMe
- Yfull, I-PH908 YTree
Autor: Nebojša Novaković
3. januar 2021. u 19:58
Aleksandar
o kojoj porodici iz Starog vlaha koja slavi Lazarevdan se radi ?
3. februar 2023. u 15:09
Nebojša Stupar
Pomaže Bog,
hvala vam na ovako iscrpnim informacijama. Zaista je divno pročitati ovakve podatke otrgnute od zaborava. Meni je sveštenik iz Ključa tad je tamo služio o Vladimir Maksimović rekao da su moji Stupari u Malu krupsku Rujišku kod Novog Grada doselili iz Ključa. Inače majka mi je iz sela Vojevac (Gorinja) porodica Mandić , u staroj kamenoj kući je na zidu visila stara Lička kapa i oduvijek su znali da su doselili iz Like.
10. januar 2024. u 11:01
Zvjezdana
Ja sam po majci Stupar. Moja mama Je iz Male krupske Ruiške. Zove se Olga, otac joj je Milan, brat Ranko. Neki dan joj je preminuo brat od strica, Milan. Srina joj se zvala Pava. Mamina mama je Japundža. Možda smo Vi i ja rod.