Poreklo stanovništva sela Lauša, opština Srbica – Kosovskomitrovački okrug. Prema knjizi Tatomira Vukanovića „Drenica“ – prema istraživanjima obavljenih od 1934. do 1937. godine. Priredio saradnik Porekla Milodan.
Položaj i tip sela.
Lauša se nalazi u dolini reke Kline, na domaku manastira Deviča i pripada džematskom tipu nizinskih dreničkih sela. Rodovska gumna i bašte se nalaze u okućnicama Lauša ima meraju i seosku šumu, kao i seoske bunare.
Vode.
Domaću stoku napajaju na reci, gde uglavnom i peru rublje, kao i na mnogim potocima i seoskim bunarima, te i na izvorima.
Verski objekti i groblja.
Selo ima seosku džamiju, a pokraj sela se nalaze na šest mesta seoska groblja, u blizini seoskih mahala. Do sela se nalazi i jedno starovremsko groblje zvano Vorre té’ Shkijeve. Isto tako pokraj sela se nalazi i groblje zvano Vorre té’ mag/”upi, a u seoskoj šumi nalazi se groblje zvano Vorre te ashqerit. Prema narodnoj tradiciji, ispod manastira Deviča u staro doba se nalazio veliki grad i to se mesto zove Gradina.
Starine u selu.
Toponim Goleš je mesto na kome je u Lauši bio podignut dvorac — zdanje turskog nadleštva „Hamidije“, po imenu sultana Hamida. Pošto su drenički Albanci preterali kajmakama i njegovo osoblje, porušili su to zdanje i mesto ponovo prozvali Goleš, po njegovom ranijem imenu.
Toponim Gradina, nalazi se nad manastirom Devičem. Kaluđeri manastira Deviča to mesto nazivaju imenom Zvonara.
Istorijat i prinosi.
U katastarskom popisu oblasti Brankovića iz 1455. godine navodi se selo Loviša sa 97 kuća. Od toga stanovništva srpska etničke pripadnosti bilo je 88 kuća, arbanaške etničke pripadnosti 6 kuća i grčke etničke pripadnosti 3 kuće. Svakako, to je današnje dreničko selo Lauša. U prilog tome govori činjenica što se u navedenom popisu Leviša nalazi između dreničkih naselja Donjeg Kopilića, Crkve Djevice (danas manastir Devič) i sela Malog Obrinja, koji položaj danas ima selo Lauša.
Poljoprivredna struktura sela Lovuše = Lauše u pomenutom popisu iz 1455. godine, navodi se ovako: prinos od pšenice iznosio je 960 lukana, a feudalni dohodak 120 lukana. Prinos je ječma i zobi iznosio je 640 lukana, a dohodak 80 lukana. Prinos od kupusa bio je 440 lukana, a dohodak 55 lukana. Prinos od raži iznosio je 240 lukana, a dohodak 30 lukana. Prinos od prosa bio je 184 lukana, a dohodak 24 lukana. Prinos od grahorice iznosio je 40 akči, a dohodak 5 akči. Prinos od bakle bio je 240 akči, a dohodak 30 akči. Prinos od sočivice bio je 384 akče, a dohodak 48 akči. Prinos od graha iznosio je 240 akči, a dohodak je bio 30 akči. Prinos od vrtova iznosio je 320 akči, a ušur je bio 40 akči. Prinos od lana je iznosio 400 akči, a ušur 50 akči. Prinos od crvenog luka je bio 160 akči, a ušur je iznosio 20 akči. Prinos od voća je iznosio 240 akči, a ušur 30 akči. Prinos od vinograda je bio 1000 čabrova, a ušur je iznosio 100 čabrova. Prinos od košnica pčela bio je 960 akči, a dohodak je iznosio 120 akči. Prinos od šest mlinova je iznosio 5600 akči, a dohodak je bio 775 akči. Prinos od domaćih svinja je iznrsio 640 akči, a resum na svinje je bio 80 akči, dok je selo imalo 1280 svinja.
Prema statističkim podacima iz 1914. godine, Lauša je imala 1845 (?) stanovnika.
Prema popisu stanovništva iz 1921. godine, Lauša je imala 220 stanovnika, sa 32 domaćinstva.
Poreklo stanoovništva.
Prema mojim proučavanjima naselja i porekla stanovništva iz 1936. godine, u Lauši je obitavalo sledeće stanovništvo.
A r b a n a s i:
-Odžović, fis Gaš, 2 kuće. kotilo Bajrović, fis Gaš, 5 kuća.
-Bajraktarović, fis Gaš, 9 kuća.
-Suljant, fis Gaš, 6 kuća.
-Ramović, fis Gaš, 1 kuća.
-Mućolt, fis Gaš, 2 kuće.
-Alićk, fis Gaš, 3 kuće.
-Tropt, fis Gaš, 1 kuća.
-Kajtazović, fis Gaš, 1 kuća. Svi ovi rodovi imaju zajedničko poreklo i pripadaju ronđi Gecić i istodobno čine najstarije stanovništvo ovoga sela. Od roda Kajpović odseljena je jedna kuća u Arbaniju 1928. godine. Ovo bratstvo vodi poreklo iz Arbanije, odakle je doseljena jedna kuća koncem XVI veka. Koncem XVII veka., ovo je stanovništvo prešlo u islam.
Ronđa Baljović, pripada takođe starijem stanovništvu Lauše i deli se u sledeće rodove:
-Zihran, fis Gaš, 5 kuća. Od ovoga roda jedna kuća je odseljena u Kosovsku Mitrovicu, 1916. godine, a jedna kuća u Arbaniju 1927. godine.
-Bisljimović, fis Gaš, 6 kuća.
-Babajić, fis Gaš, 4 kuće.
-Zenulović, fis Gaš, 4 kuće.
-Spaiović, fis Gaš, l kuća. Od ovoga roda jedna kuća je odseljena u Kosovsku Mitrovicu 1928. godine, a jedna kuća za Arbaniju 1929. godine. Ovo bratstvo takođe vodi poreklo iz Arbanije, odakle su doseljene dve kuće krajem XVI veka. Krajem XVII veka prešli su u islam.
Ronđa Marišić, pripada poarbanašenom srpskom stanovništvu domorodačkog porekla. I deli se na sledeća rodove:
-Vojvodić, fis Gaš, 8 kuća.
-Bektaš, fis Gaš, 4 kuće.
-Šatrol, fis Gaš, 2 kuće.
-Bimašić, fis Gaš, 2 kuće.
-Abazović, fis Gaš, 1 kuća.
-Ibović, fis Gaš, 5 kuća. Od ovoga roda jedna kuća je odseljena 1935. godine u Turićevac — Drenica. Preci ovoga bratstva srpskoga porekla, prešli su iz pravoslavlja u islam 1735. godine, pa se zatim vremenom poarbanasili.
-Recić, fis Gaš, 14 kuća. Poreklom su iz Arbanije, odakle je doseljena jedna kuća, krajem XVIII veka.
-Šabanović, fis Gaš, 2 kuće. Ovde je doseljena jedna kuća 1851. godine, iz Obrinja – Drenica, od ronđe Gašović. Od ovoga roda jedna kuća je odseljena 1915. godine u Kosovsku Mitrovicu.
-Nikolić, fis Gaš, 1 kuća. Ovaj rod je poznat i pod imenom Košutove, po selu Košutoviu u Ibarskom Kolašinu, odakle je doseljen 1915. godine. Zemlju obdelava ovaj rod po čiflačkom režimu, tako što je od useva davao 1/3 za gazdu, a od sena 1/2 od prinosa.
-Dovešc, fis Mzez, 1 kuća, poreklom je ovaj rod iz sela Kostreca u Metohijskom podgoru, odakle je doseljen 1925. godine. Obdelavaju zemlju kao čifčije.
-Kabaš, fis Kabaš, 1 kuća. Ovaj rod je doseljen 1930. godine iz dreničkog seda Poljanca i obdelava zemlju kao čifčije na 1/4 za sopstvenika zemlje. Vlasnik imanja plaća poreske dažbine i ne uzima prinos od pasulja i tikava.
-Ivanja, fis Gaš, 1 kuća. Ovaj rod je doseljen 1989. godine iz sela Ivanja — Pusta Reka, te se nastanilo u Lauši, obdelavajući zemlju kao čifčije na napolicu, od svih useva.
Cigani Radenovci:
Posebnu grupu stanovništva Lauše čini odeljena mahala, kojoj pripadaju „Cigani“ Radanovci, koji se izdvajaju za pripadnike „srpskog naroda“. Tu dolaze ovi rodovi:
-Vasić, 2 kuće, slave Sv. Nikolu, prislužuju Sv. Nikolu Letnjeg. Prema rodovskoj tradiciji, Vasići su poreklom iz plemena Vasojevića, odakle su zbog krvne osvete pobegli u Drenicu koncem XVII veka. Nije isključeno da su to u starini bili balkanski nomadi stočari Vlasi, koji su obitavali u pomenutim predelima Crne Gore, a možda i Rugove, pa se spustili u Metohiju, a potom u Drenicu.
-Rakić, 4 kuće, slave Sv. Nikolu, prislužuju Letnjeg Sv. Nikolu. Prema rodovskoj tradiciji i ovaj rod vodi poreklo iz Vasojevića, odakle su se doselili u Laušu polovinom XVII veka. Ovaj rod poznaje bratsveničku organizaciju i pripada bratstvu Nedeljković. Svakako, srodne su etničke pripadnosti sa rodom Vasić.
-Nović, 1 kuća, slave Sv. Nikolu, a prislužuju Sv. Nikolu Letnjeg. Od ovog roda je jedna kuća odseljena 1895. godine u Kosovsku Mitrovicu. Ovaj rod vodi poreklo iz sela Zrze — Podrima, odakle su im se preci doselili u Laušu 1816. godine.
-Ivić, 2 kuće, slave Sv. Nikolu, prislužuju Sv. Nikolu Letnjeg. Poreklom su iz Samodreže na Kosovu, odakle su se doselili 1856. godine.
-Stanković, 4 kuće, slave Sv. Nikolu, preslužuju Sv. Nikolu Letnjeg. Ovaj se rod doselio 1926. godine iz Obilića – Kosovo.
-Tomić, 2 kuće, slave Sv. Nikolu, preslužuju Sv. Nikolu Letnjeg. Doseljene su 1906. godine iz sela Grace – Kosovo. Od ovoga roda jedna kuća se odselila 1916. godine u Kosovsku Mitrovicu.
-Milić, 1 kuća, slave Sv. Nikolu, prislužuju Sv. Nikolu Letnjeg. Ovaj se rod odelio u Lauši od roda Ivić.
Prema iznegome u Lauši je bilo 1936. arbanaških rodova: 26, ca 92 kuće. Od toga: 6 rodova su srpskog porekla, sa 22 kuće, koji su se poarbanasili.
Ciganskih rodova iz etničke grupe Radenovaca, sada „posrbljeni“: 7 familija, sa 16 kuća.
Prema popisu stanovništva na 1948. godine, Lauša je imala 1477 stanovnika, od toga 741 muških i 736 ženskih, sa 157 kuća.
*
Poreklo stanovništva zaseoka Ludović, sela Lauše
Položaj i tip zaseoka.
Zaselak sela Lauše Ludović, nalazi se y dolini reke Kline i pripada džematskom tipu sela. Rodovska gumna i bašte se nalaze y okućnicama ili do ovih.
Vode i groblja.
Skoro svaka kuća ima u svojoj okućnici bunarsku vodu koju koristi za piće i druge domaće potrebe. Domaću stoku napajaju na reci Klini, gde se pere i rublje. Odmah do Ludovića nalazi se arbanaško groblje, dok pravoslavno stanovništvo ima svoje groblje kod manastira Deviča.
Naziv zaseoka.
Prema narodnoj tradiciji zaselak Ludović je dobio to ime ovako. Naime, u staro doba neki turski paša je došao sa svojom vojskom da opljačka manastir Devič. Kad se približio do manastira, učini Sv. Janićije čudotvorac devički, te polude i paša i njegova vojska. Zbog toga se to mesto prozove Ludović, a posle toga, na molbu Turaka, manastirski kaluđeri su se molili Bogu i Sv. Janićiju za pašu, te ovoga Sv Janićije isceli, povrati mu um, a paša u čast toga podigne uz manastir Devič prekrasne konake i bogato obdari manastir u novcu, domaćoj stoci i posedima zemlje.
Poreklo stanovništva.
Prema proučavanjima naselja i porekla stanovništva u 1936. godini, u Ludovcu su obitavali ovi rodovi:
Arbanasi:
-Vojvodić, fis Gaš, 1 kuća. poreklom su iz dreničkog sela Lauše, odakle su se doselili 1850. godine, kao čifčije. Starinom ovaj rod pripada domorodačkom srpskom stanovništvu, od bratstva Marušića, čiji su preci oko 1936. godine prešli iz pravoslavlja u islam i vremenom se poarbanasili. Prezime su dobili po vojvodskoj formaciji i manastiru Deviču. Od ovoga roda, jedna kuća se odselila za Arbaniju 1919. godine.
-Bekteš, fis Gaš, 1 kuća. Ovaj rod takođe pripada ronđi Marušić, te je prema tome domorodačko srpsko stanovništvo. Ovaj rod je doseljen iz Lauše 1912. godine, na imanje manastira Deviča, kao čifčije, dajući manastiru 1/4 u snopovima od svih useva, kao i od sena. Ovaj rod je plaćao sve dažbine koje su teretile to imanje, te i vršio opravku kuća i pomoćnih zgrada.
Cigani Radenovci:
Radenovcima je maternji jezik srpski i oni se izdaju za pripadnike srpskoga naroda.
-Jeremić, 2 kuće, slave Sv. Nikolu. U starini su prisluživali Sv. Nikolu Letnjeg, ali su prislužbu napustili po naredbi nekoga srpskog vladike iz Prizrena, koji je zabranio sirotinji da slavi dve slave, da se ne bi ekonomski iscrpljivala. Doseljena je jedna kuća koncem XVIII veka, iz Metohije, a poreklo vode po tradiciji iz Vasojevića. Nije isključeno da oni vode poreklo od starih balkanskih stočara Vlaha. U narodu se smatra da su ciganskog porekla.
-Dragutinović, 1 kuća, slave Sv. Nikolu, starinom su iz Metohije, izdaju se za Srbe, a narod ih smatra Ciganima.
-Petković, 1 kuća. Slave Vasilicu. Izdaju se za Srbe, poreklom iz Metohije, dok ih narod smatra Ciganima.
Prema iznetome, 1936. godine u Ludoviću su obitavali ovi rodovi: arbanaškik rodova 2, sa 2 kuće, oba roda su srpskoga porekla, posrbljenih Radenovaca ima: 3 roda, sa 4 kuće.
*
Manastir Devič – selo Lauša
Položaj manastira.
Manastir Devič se nalazi na zaravan jedne planinske kose Devičkih planina, gde je još u srednjem veku bila isposnica pustinožitelja Joanikija Devičkog = Sv. Janićija Devičkog.
Istorija.
Predeo dreničkih planina pominje se 1253. godine u povelji srpskog kralja Uroša 1, koji je priložio selo Kruševac u župi Drškovini (danas pripada predelu Drenici), crkvi Sv. Bogorodice y Stonu, a gde se pominje i Devički potok
U katastarskom popisu oblasti Brankovića iz 1455. godine, pominje se Crkva Devica, sa 1 kaluđerom i 2 popa, uz selo Lovušu = Lovušu u Drenici.
Izgradnja manastira.
Prema narodnoj tradiciji manastir Devič je podigao despot Đurađ Branković. U našim srednjovekovnim izvorima ima mestimično pomena o Deviču, koji je imao znatnu manastirku biblioteku, sa obiljem rukopisa na pergamentu. U Devičkom potoku postoji kultno vrelo, gde dolaze hodočasnici iz raznih krajeva naše zemlje radi isceljenja izvesnih bolesti. Devič je od starine bio poznat kao lečilište umobolnih. Zahvaljujući toj svojoj funkciji, Devič je imao svoje posede u raznim mestima i krajevima Kosovsko–Megohijske oblasti.
Aktivnosti manastira.
U drugoj polovini HIH veka i početkom HH veka, u Deviču je postojala Srpska osnovna škola, sa internatom za mušku i žensku decu ponaosob. Pokraj manastira je postojalo poznato kultno stablo zvano „Luda lipa“, kod koje su u jednoj fazi manastirskog lečenja dovođeni umobolni, zapravo za koju su umobolni vezivani i potom šibani. Malena manastirska crkva ima dva hrama, koji su živopisani krajem XVI veka, pa kasnije taj živopis premalterisan i nanovo živopisan u drugoj polovini HIH veka.
Stradanje manastira u novijoj prošlosti.
Na kraju, manastir Devič je stradao za vreme Drugog svetskog rata, manastir Devič su prvi zapalili bratstvenici manastirskih vojvoda, zajedno sa manastirskim vojvodom, koji je pljačkašku hordu predvodio.
Monaštvo i imetak manastira.
U vreme proučavanja naselja i porekla stanovništva u 1936. godini, u manastiru Devič obitavala su 3 monaha i 5 manastirskih slugu, pastirske funkcije.
U svome posedu manastir Devič je imao sledeća stada domaćih životinja: koza 700 brava, ovaca 170 brava, govedi 27 grla, konja 7 grla i svinja 220 komada, te 64 komada kokošaka.
IZVOR: Prema knjizi Tatomira Vukanovića „Drenica“ – prema istraživanjima obavljenih od 1934. do 1937. godine. Priredio saradnik Porekla Milodan.
Komentari (0)