Poreklo prezimena, selo Gornji Ribnik (Trstenik)

Poreklo stanovništva sela Gornji Ribnik, opština Trstenik – Rasinski okrug. Prema knjizi Momčila R. Todosijevića „Podgočka naselja trsteničkog kraja“, izdanje Beograd 2008. godine. Priredio saradnik Porekla Milodan

Položaj sela.

Selo se nalazi na 6km jugoistočno od Trstenika, u zoni ukrštanja glavnih komunikacija – puta i železničke pruge Trstenik – Kruševac sa bočnim putem za Gornju i Donju Crnišavu.  Atar sela graniči se: sa istoka Donji Ribnik, sa juga Donja Crnišava, sa zapada Odžaci, sa severa Medveđa.

Tip sela.

Naselje je zbijenog (drumskog) tipa smešteno na prvoj terasi sa leve strane plavine Crnišavske reke, na 167 metara nadmorske visine, a atar sela ima najveću visinu Belo Brdo (323m). Selo je grupisano po familijama i sokacima – Radenkovići, Srećkovići, ćonići, Stepanovići. Gornji i Donji Ribnik bilo je jedno selo sve do četrdesetih godina 19. veka. Sada selo ima izrazito odvojen zaseok Salaši.

Ime sela.

Ime sela Ribnik dobijeno je po ribnjacima. Ustvari, pored sela nalazilo se veći broj bara kao ostatak delova korita Zapadne Morave. Te bare bile su pune ribom pa je naselje po tome dobilo ime Ribnik.

Starine, istorijat.

Kada se govori o selu koliko je staro, traže se iskopine, kao i ime gde se pominje. Za ovo selo ima i jedno i drugo. Nađene su iskopine iz vremena Rimljana, što znači da je bilo života na tom prostoru. Kao iskopina nađen je ćup. Pominje se i ime Ribnik, kao selo koje je knez Lazar poklonio manastiru Ravanici – selo i vodenicu na Topliku iznad brda, što se može staviti pod sumnju, jer ima i drugih mešanja sela kao Gornje i Donje Veluće i Trstenik, a to su sela koja su bila u okolini Paraćina.

U svom putopisu Miteser (austriski oficir i obaveštajac) kao “kaluđer„ Mihajlo Kovačević 1784. Godine navodi da selo ima 1 han i 15 hrišćanskih kuća. U prvoj polovini 19. veka Ribnik se ne pominje kao selo, jer se vodilo kao zaseok Odžaka.

Jedan izvor u severnom delu atara meštani zovu Jerusalim. Kraj izvora nađene su ljudske kosti. Legenda kaže da su se tu odmarali krstaši (vojska) kada je tu prolazila na putu da oslobodi Hristov grob.

Zemlje i šume.

Potesi ovog sela nisu prostrani, manjih su površina. Ručkovac – je prvi brežuljak od Gornjeg Ribnika prema Gornjoj Crnišavi. Tu su uglavnom zasejane ratarske kulture. To je druga terasa od Morave. Bogojevac je od Ručkovca prema naselju. Zahvata ravničarski deo, pogodan za povrtarstvo. Lilicko, od Ručkovca zapadno. Veći deo je pod šumom. Ograđa – Ovaj potes je severno od Crkve. Obradiv je, zastupljen kukuruzištima i baštama. Reka, ravnica pored Crnišavske reke. Potes je vrlo plodan.  Bunari – Od potesa Reka, prema Moravi. To je deo koji je zasađen povrćem.

Vode.

Dva izvora izdašna vodom, u blizini Crkve na početku uzdizanja prve terase, opredeljivali su da se ljudi naseljavaju u njihovoj blizini i da se Crkva nalazi na postojećem mestu. Izvori su uređivani, ali i zapuštani. Gornji izvor meštani zovu Kraljevski, a donji Crkveni izvor. Kanali za navodnjavanje su oštećeni i zapušteni. Izvori su kaptirani i uređeni 1888. godine, a Crkveni je ponovo uređen, napravljena kaptaža i pušten u upotrebu. U dvorištu Crkve (porte) dovedena je voda iz seoskog vodovoda i napravljena česma. Postoji izvor u Bujakovcu (Jerusalim) za čiju vodu meštani kažu da je lekovita.

Kroz atar sela protiču dve reke: Crnišavska, koja prolazi kroz selo i Odžačka koja zahvata atar van sela. Crnišavska reka vrlo često plavi naselje južno od pruge i druma, a Odžačka polje od sela prema Moravi. Ove dve reke su još jednom u 2007. godini od sela do Morave kanalisane i odvedene jednim tokom do Morave, čime je obezbeđeno 200ha od poplava.

Komunikacije.

Ako osmotrimo saobraćajne veze, vidimo da je selo na veoma dobrom položaju. Kroz selo prolazi železnička pruga i to magistrala Trstenik – Kruševac. Iz sela polazi put za Gornju i Donju Crnišavu. Glavna magistrala asfaltirana je 1962/63, a put Gornji Ribnik – Donja Crnišava 1978. godine. Putevi kroz selo i sokaci su asfaltirani. Poslednji, put kroz Radenkoviće, odnosno paralelan njemu, 2007. godine. Ostao je neasfaltiran put do zaseoka Salaši. Sve ovo omogućava da selo ima stalne saobraćajne veze sa Trstenikom i šire. Autobuski saobraćaj Trstenik — G. Ribnik – Gornja Crnišava počeo je da se odvija 1967. godine.

Ostali podaci o selu.

Škola u Gornjem Ribniku je izgrađena 1861. godine i jedna je od starijih škola. Otvaranje škole 1836. Godine zabeležio je Milan Milićević. Po Državnom šematizmu 1851. godine škola ima 14 učenika, a prvi učitelj je bio Stefan Popović. Osmogodišnja škola otvorena je seoska škola 1951. godine. U 1898. godini u selu je bilo pismenih 33 muških i 3 ženske osobe.

Crkva je izgrađena 1824. godine. Zvonik je ozidan, odnosno zvono postavljeno 1830. godine. Ikonostas je uradio Živko Pavlović Požarevčanin. Crkva je proglašena za spomenik kulture, 1982. godine. Priprata je dograđena 2004. godine, a 2005. Je R. Radojlović počeo da radi živopisanje priprate.

Selo je dobilo telefonske veze 1986, a digitalnu centralu 2007. godine.

Električno osvetljenje dobijeno je 1956. godine, a sada selo ima uličnu rasvetu.

Vodovod je izgrađen 1974. godine i zajednički je za više sela.

Selo ima bogomolje: Crkva slavi Sv. Aranđela Gavrila, a selo još Cveti, Uskrs, Sv. Trojicu.

Groblje je u blizini crkve. Viđeniji ljudi iz Ribnika i iz Odžaka sahranjeni su u Porti crkve (Kamatovići, Popovići).

Poreklo stanovništva.

– Batoćani

Prvi se pominje Jakov, rođen 1803. godine, žena Sinđelija. Bavio’se trgovinom svinja, sin njegov je Aleksije. Mladen, Vukadinov sin, poginuo je u oslobodilačkim ratovima u okolini Skoplja. Jakov je imao brata (nepoznato ime) i bratanca Vladimira.

Slava: Sv. Stevan.

Broj domova: Gornji Ribnik 3, Beograd 1, Slovenija 1.

– Vukojevići

Nepoznato odakle su doseljeni. Prvi se pojavljuje Sava sa ženom Jerosimom. Sin Toma rođen je 1833. godine. Familija se vrlo sporo umnožavala. Trgovački radnik Dušan Milovanov ceo svoj aktivni životni period, pored radne obaveze, posvetio je sportu – fudbalu i to u svom rodnom mestu: igrao za seosku fudbalsku ekipu, a zatim radio kao trener, iz ljubavi prema fudbalu i svom selu.

Slava: Đurđev dan.

Broj domova: Gornji Ribnik 3.

– Vukčevići

Vukčevići su veliko bratstvo, čiji je jedan predak doseljen iz Bigora. Familija je ime dobila po Vukcu, popu, sinu Draškovom. Vukčevići vrlo uspešno prate svoje članstvo, vodeći evidenciju naseljavanja i kretanja na širokom prostoru. U ovom kraju su se širili posle naseljavanja pretka u Jasikovicu. Zna se da je Todor bio prvi u ovom kraju koji je kupio kamion. Bogdan Ratomirov završio je poljoprivredni fakultet, Aleksandar Bogdanov elektrotehnički fakultet, Vukčević Miroljub elektrotehnički fakultet; Snežana, Vučkova supruga, završila je elektrotehnički fakultet i radi kao profesor u Gimnaziji u Trsteniku.

Slava: Sv. Ćirik.

Broj domova: Gornji Ribnik 4, Beograd 1, Austrija 1, Australija 1, Vrnjaka Banja 1, najveći broj je u Jasikovici – 27.

– Drndarevići

Nepoznato odakle su doseljeni. Drndari su ljudi zanatlije koji su pomoću sprave – drnde razbijali vunu, nabijali je u tkaninu – pravili sukno ili šešire. Drnda je malj, koji se napravom podizao i udarao po vuni. U 19. veku pojavljuju se preci pod prezienom Radisavljevići, a kasnije kao Dindarevići i Drndarevići. Za Tisu, verovatno Svetislava, nije pronađeno u arhivskoj građi čiji je sin. Radisavljević M. Stanojko umro je 1843. godine, verovatno je to bio muž Aleksije. Njihov sin Đurđe rođen je 1835. godine. Miroslavljev sin Dragan dugo je igrao fudbal za Gornji Ribnik.

Slava: Sv. Toma.

Broj domova: Gornji Ribnik 2, Beograd 1.

-Đonići

Preci Đonića potiču iz Trebinja. Prvi se pominje Đon Marko, koji se nastanio na ostrvo na Moravi – Kolibe Đavolovića. Rodoslov može da se vodi od Milenka ili Antonija, koji je umro 1851. godine. Ali, valjane podatke imamo tek od Milana rođenog 1827. godine. Potomci misle (davalac podataka) da je Mina Milanov, po arhivskoj građi, brat. Đonić (Životija) Milutin, prof., završio Prirodno–matematički fakultet u Novom Sadu – grupa fizika. Radio u osnovnim školama u Lopašu i “Živadin Apostolović” u Trsteniku, Školskom centru, Gimnaziji i kao asistent na Višoj tehničkoj školi u Trsteniku. Izdao je više zbirki zadataka za učenike srednjih škola. Jasna, kći Miroslava Đonića završila je medicinski fakultet. Radi kao lekar u Vrnjačkoj Banji.

Slava: Sv. Stevan, neke porodice seku kolač za Sv. Nikolu.

Broj domova: Gornji Ribnik 19, Trstenik 2, Brezovica 1, Slovenija 1.

– Živkovići

Predak Ćira doselio se u Ribnik oko 1833, posle poziva knjaza Miloša da se stanovništvo iz Bugarske (koja je bila još pod Turcima) doseljava u Srbiju. Umro je 1850. godine. Nikola je verovatno Ćirin sin, koji je rođen 1828. godine.

Slava: Sv. Nikola.

Broj domova: Gornji Ribnik 3, Kruševac 2, Beograd 1.

– Popovići, Mihajlovići

Doseljeni sa Zlatibora (pop Janićije). Prvi je Janićije Mihajlović. Imao je sinove Stevana, Jovana i Vasilija. Upisan je kao prenumerant za “Rečnik„ Vuka Karadžića. Vasilije je bio sveštenik (a potomci kažu učitelj), i za Petra piše da je pop. Jovanovi su uzeli prezime Popović, a Vasilijevi potomci su ostali Mihajlovići. Kuća u kojoj su do 1955. godine živeli Popovići, a koja je prepravljena 1955. godine, sagradio je knjaz Miloš da bi u njoj odsedao pri dolasku na imanje-mukadu. Ali moguće da je kuću napravio Kamativić Veličko, za sveštenika Janićija, zeta, i svoju ćerku. Kuća je podignuta oko 1830. godine 11h9m i ima prizemlje: vajat, podrum i ostavu. Na spratu su: drvene stepenice, hodnik, doksat, odžaklija i dve veće i jedna manja soba.

Slava: (?)

Broj domova: Gornji Ribnik 1, Beograd 2.

– Popovići

Predak Popovića potiče od Kušića, kod Ivanjice. Doselio se Kosta koji je fijakerom taksirao, prevozio goste na relaciji Stalać – Vrnjačka Banja. Kosta je došao na miraz u domaćinstvo Vukojevića. Od Kostinih predaka, potomaka ima u Kruševcu, Aleksandrovcu i u okolini Čačka. Kosta je došao iz Aleksandrovca. Od potomaka je poznatiji Mihailo. Završio je elektrotehnički fakultet. Dugo radi u EPS–u Trstenik. Biran je za predsednika Skupštine Mesne zajednice Gornji Ribnik. Organizaovao je veliki broj akcija u selu.

Slava: Đurđic, miraz Đurđevdan.

Broj domova: Gornji Ribnik 2, Bučje 1.

– Pljakići

Predak doseljen iz Ploče (Župa). Prvi je Todor.

Slava: Sv. Nikola.

Broj domova: Gornji Ribnik 3.

– Radenkovići

Najstariji zabeleženi su: Uroš (r. 1833) i Pavle (r. 1935). Njihova majka je Sinđelija. U arhivskoj građi pronađeno je da je Jovan umro 1837. godine, a da li im je to otac ne može se sa sigurnošću tvrditi. Dragutin Ranđelov poginuo je u Prvom sv. ratu 1915. godine. Slobodan Andrijin poznat je kao humaniratac, jer je za potrebe drugih dao krv više od 30 puta.

Slava: Sv. Đorđe i Sv. Nikola.

Broj domova: Gornji Ribnik 19. Beograd 2. Trstenik 1, Globoder 1.

– Srećkovići

Potomci kažu da su im se preci doselili sa Kosova prvo u Rataje, a zatim u Ribnik. Po nekim arhivskim izvorima poreklom su Popadići iz sela Rvata. U arhivskoj građi pronađeno da je Dimitrije rođen 1839. godine i da mu je supruga Milosava, brat Spasoje (rođen 1835. godine), a žena mu Neda, negde upisana kao Nedeljka. Davidov Isailo poginuo je u Prvom sv. ratu 1915. godine. Momirov sin Aleksandar, prof. istorije još kao početnik u prosveti pokazuje interesovanje za prikupljanje monografske građe.

Slava: Sv. Đorđe.

Broj domova: Gornji Ribnik 11, Gornja Omašnica 1, Niš 1, Niška Banja 2, Kruševac 2, Australija 3.

– Stepanovići

Ne može se sa sigurnošću reći odakle su doseljeni. Potomci misle da im je predak doseljen iz Rusije preko Crne Gore ili Kumodraža. Možda su i povratnici odseljeni u Rusiju posle propasti Prvog srpskog ustanka. Damnjan je umro 1937, a Jovan 1843. godine. Stepanovići su dve familije. Jedni su od Mijaila (r. 1818. god.) i žene mu Stojane. Druga je od Milenkovih (brata Mihailova), pastorka Stevana Jevtića i braće Đoke i Milana, koje je majka preudajom dovela iz Stopanje. Oni su preuzeli prezime Stepanović. Familija je dala veliki broj intelektualaca, pa su se i selili: Beograd, Trstenik, Vr. Banja, inostranstvo. Stepanović Raško (1933) doktor medicinskih nauka, živi u Beogradu. Gimnaziju je završio u Kruševcu, Medicinski fakultet u Beogradu (1960). Doktorirao tezom: Kliničke–bolničko stanje i imunološki odgovor dece obolele od kolienterita (1974). Radio je u Užicu, Vr. Banji, Beogradu: Univerzitetskoj dečjoj klinici i na Medicinskom fakultetu kao docent i redovni profesor. Izdao je više knjiga i udžbenika. Raškov sin Srđan je, takođe, doktor medicine. Stepanović Milivoje Miško rođen je 1935. U Donjem Ribniku. Završio Medicinski fakultet, zatim specijalizirao pedijatriju. Radio je na Dečjem odeljenju u Domu Zdravlja u Trsteniku, gde je i penzionisan. Pisao je i izučavao oblast pedijatrije, posebno o ishrani dece. Radomirov sin Momir, koji živi u Americi, doktor je atomske fizike. Stepanović Ratomirka, supruga Radivojeva, završila VPŠ – grupa domaćinstvo i hemija. Radila je u Osnovnoj školi “Miodrag Čajetinac Čajka“ u Trsteniku. Pisala je i piše udžbenike hemije. Udžbenici se koriste u nastavi u Srbiji i Crnog Gori.

Slava: Sv. Đorđe.

Broj domova: Gornji Ribnik 10, Trstenik 3, Beograd 5, Vr. Banja 1, SAD 1.

– Trnavci

Predak Stevan Doselio se u Globoder iz Gornje Trnave, brdo Čumići (od Kragujevca prema Topoli). Nikola – Koja, sin Stojanov iz Globodera, učestvovao je u svim ratovima od 1912-1918. godine. Kao solunski borac demobilisan je sa činom kapetana. Između dva rata bio predsednik Opštine. U tom mandatu sazidana je škola, podignute tri ćuprije, formirao Društvo “Coko”. Borisav, Kojin sin, sveštenik, gotovo ceo svoj radni vek proveo je u parohiji Crkve ribničke. Cenjen od meštana cele parohije, ljude je poučavao da budu odani crkvenim učenjima, ali je bio organizator i mnogih aktivnosti u selu. Bavio se pčelarstvom i bio poznat po velikom ubiranju meda po košnici. Oko 1957. godine osnovao je Društvo pčelara za Gornji Ribnik, Trstenik i obuhvatio sva okolna sela. Dao je veliki doprinos u razvoju fudbala u selu. I kada je morao da prihvati da bude član Ravno- gorskog četničkog odbora, svi ugroženi su kod njega dolazili za savet, pa se morao nekoliko meseci sklanjati u manastir zbog pomaganja gonjenih.

Slava: Lazareva subota i Đurđev dan.

Broj domova: Gornji Ribnik 1, Beograd 1, Šabac 1, Kruševac 5, Globoder 11, Vr. Banja 1.

– Terzići

Predak im došao iz okoline Raške, selo Korlaci. Prvi je Savko i žena mu Kostadinka, a potomci kažu da je to bio Sava. Familija se nije umnožila. Radiša Brankov radio je dugo kao sekretar Odbora Crvenog krsta u Trsteniku. Bio je predsednik regionalnog odbora Crvenog krsta Skupštine u Kraljevu. Umro je mlad, takođe i sin mu Dragan.

Slava: (?)

Broj domova: Gornji Ribnik 4, Kruševac 1.

Doseljeni y XX veku

1. Đorđević Mirko iz Makedonije, naseljen.
2. Vesić Ljubiša iz Male Sugubine, u dom. Radenković Živote i Zore.
3. Kosić Dragan iz Mrzenice, u dom. Radenković Antonija i ćerke mu Anđelke.
4. Bošković Radiša iz Strmenice, u domać. Radenković Dragoslava i ćerke mu Ljubice.
5. Malinić Obren iz Milentije, u dom. Trošić Žike.
6. Trošić Žika, iz Božurevca.
7. Milanov Milan iz Bosiljgrada, doseljen.
8. Bjeletić Dragan iz Vasiljevca kod Kuršumlije, naseljen.
9. Komatović Dragiša, izbleglica sa Kosova, doseljen.
10. Srejić Stanoje, rodom iz Brezovice, doseljen iz Jasikovice.

U Gornji Ribnik u zaseok Salaš doseljeni:

1. Atanasković Radenko, iz Brezovice.
2. Marinković Dragi, iz Ploče.
3. Jovančević Dragoljub, iz Ploče.
4. Iričanin Radenko, iz Stanišinaca.
5. Dunjić Miloš otac Bićko iz Ploče.
6. Crnoglavac Dragiša, iz Rogavčine.
7. Stanojlić Bogdan, iz Ploče.
8. Marjanović Branko, iz Rogavčine.
9. Pribanović Milun, iz Jelakca.
10. Kručanin Viorel, iz Grebenca (Bela Crkva), kod Miodraga i Zorice Atanasković.

IZVOR: Prema knjizi Momčila R. Todosijevića „Podgočka naselja trsteničkog kraja“, izdanje Beograd 2008. godine. Priredio saradnik Porekla Milodan.