Rod Kuča

Autor: Ivan Vukićević ([email protected])
Objavljeno: 23.10.2018. | Dopunjeno: 19.9.2023.

Kratki opis roda

Kuči su etnički mešoviti srpsko-albanski rod kome pripada najveći deo stanovništva istoimenog plemena u Brdima na području današnje Crne Gore, kao i brojni iseljenici širom Crne Gore i Srbije. O nazivu roda postoje različite teorije od kojih je najčešća ona da potiče od albanske reči kuč koja se prevodi na srpski kao crven. Prezime Kuč se prvi put spominje 1330. godine na severu Albanije, dok se Kuči kao pleme prvi put spominju 1455. godine u Zeti.

Do sada je uvrđeno da rodu Kuča pripada čak 12 predanjskih rodova iz samog plemena koja imaju različita predanja o poreklu. U pitanju su srpski rodovi Mrnjavčići – Starokuči, Drekalovići, Nilejići, Peralovići, Jovovići i Jokanovići – Dobrošani, albanski rodovi Bonkeći,Martinići – Ljuhari, Bakečevići i Purišići, etnički meštoviti rod Džukelića, kao i etnički mešoviti rod Nikića i Nuculovića. Ovom rodu pripadaju i pojedina bratstva u Crnoj Gori, Hercegovini i Srbiji koja imaju predanje o poreklu iz Kuča, ali za koja se ne zna od kog tačno bratstva i mesta potiču, kao i nekih bratstava koja uopšte nemaju predanje o poreklu iz Kuča.

O Kučima kao teritorijalnom plemenu su detaljno pisali mnogi autori, a najznačajniji su radovi vojvode Marka Miljanova Popovića, Jovana Erdeljanovića i Miljana Jokanovića koji su vredan izvor informacija o bratstvima iz Kuča iako u to vreme nije bilo poznato da većina Kuča pripada istom rodu. U ovom članku su po prvi put korišćeni DNK rezultati kao osnov za razumevanje i otkrivanje praporekla ogromne većine pripadnika ovog plemena za koje se, nasuprot predanjima, ispostavilo da je proisteklo od istoimenog roda. Uporednom analizom plemenskih predanja, rodoslova, istorijskih izvora i genetike bratstava iz Kuča se danas može doći do bitnih zaključaka do kojih spomenuti autori nisu mogli da dođu na osnovu njima dostupnih podataka. Upravo to i jeste cilj ovog članka koji se prevashodno bavi rasvetljavanjem porekla, migracija i grananja roda Kuča, a ne plemenom Kuča. Shodno tome, o bratstvima iz Kuča koja ne pripadaju ovom rodu, plemenskoj istoriji i sličnim temama ovde neće biti puno reči.

Kuči pripadaju grani E-V13>Z5018>Z16661>BY165837 kojoj, na osnovu dosadašnjih rezultata, ne pripada nijedan drugi rod na našim prostorima. Bratstva koja pripadaju ovom rodu čine ubedljivu većinu stanovništva u plemenu Kuči, dok su iseljenici iz Kuča brojni u Rožajskoj oblasti, Bihoru, Bjelopoljskoj oblasti i Vasojevićima. Kuči su najbrojniji rod u Crnoj Gori sa 7,18% zastupljenosti prema anonimnom istraživanju.

Ovaj članak će biti dopunjavan kako budu pristizali rezultati DNK testiranja.

Istorijski pomeni

Prezime Kuč se prvi put spominje u 1330. godine katunu Lješa Tuza u katunu Arbanasa u selu Kuševu, smještenom na granici Zete sa Kupelnikom (današnja severna Albanija). Naime, jedan od stanovnika tog katuna bio je i Petar Kuč. Kuči (Cucci) se kao selo u oblasti severno od Skadra spominju prvi put u Skadarskom zemljišniku za 1416. godinu, međutim u tom selu nije zabeleženo istoimeno prezime (Cucci) za razliku od nekoliko sela severno od Skadra: Santo Auracio, Egressi soto Podegora, Sordani soto Podegora, Ibardi, Bolsa i Rapisti. Da prezime Kuč nije specifično samo za severnu Albaniju, pokazuje i podatak da je 1431. godine zabeleženo selo Kuči kod Valone. Južno od Skadra takođe postoji selo Kuči, a nešto južnije u Zadrimi i selo Bušati što upućuje na to da se radi o iseljenicima iz katuna Lješa Tuza imajući u vidu da su u njemu živeli i Bušati. Ne može se sa sigurnošću tvrditi da su Kuči iz okoline Skadra osnovali pleme Kuči u Brdima, ali tako nešto se osnovano može pretpostaviti na osnovu istog pravca migracija koje su imali i drugi rodovi koji se spominju u katunu Lješa Tuza. Kuči se na području u Brdima koje nastanjuju već vekovima prvi put spominju 1455. godine u ugovoru koji je Mletačka Republika potpisala sa predstavnicima zetskih sela i plemena kojim su joj se obavezali na vernost.

Za istraživanje porekla roda Kuča, kao i drugih rodova koji su formirani u poznom srednjem veku, od izuzetnog su značaja podaci iz turskih deftera (poreskih popisa). Turske deftere su prevodili Selami Pulaha (na albanski jezik) i Branislav Đurđev (na srpski jezik), s tim što je Pulaha za razliku od Đurđeva prevodio i imena popisanih lica. Kako rod Kuča nastanjuje gotovo sva sela na području istoimenog plemena, u tabeli koja sledi će biti prikazani podaci o broju kuća za sva mesta iz nahije Kuči. Pojedina sela na istoku plemenske oblasti Kuča, poput Meduna i Fundine, tada su pripadala gradu Podgorici, zbog čega je malo verovatno da su Kuči tada stanovali u njima. S druge strane, nahija Kuči se prostirala istočnije nego pleme Kuči i obuhvatala je pojedina sela koja danas pripadaju Albaniji.

Đurđev navodi da su sva naselja 1485. godine popisana kao sela, a 1497. kao katuni izuzev Brođina i Radone (ili Raduna) koji su i tada bili popisani kao sela. Pulaha je za razliku od Đurđeva za defter iz 1485. preveo i imena popisanih poreskih obveznika, ali ih je u velikoj meri albanizovao. To posebno dolazi do izražaja kod čisto srpskih imena kojima je dodavao slovo “i” te je recimo ime “Veselin” zapisao kao “Veselini”. Međutim, uprkos tome, većina imena su ili tipično srpska ili tipično albanska, te albanizovana imena predstavljaju problem samo kada su u pitanju kalendarska imena koja su zajednička i Srbima i Albancima jer je tada na osnovu njegovog prevoda nemoguće utvrditi imena u originalu. Ono što se na osnovu imena popiisanih može primetiti jeste da su Kuči još u 15. veku bili etnički mešovito srpsko-albansko pleme. Najbitnija promena do koje je došlo između deftera 1485. i 1497. godine jeste što je nekadašnje selo Pantalješ podeljeno na tri zasebna sela (Lješovići, Pavlovići, Petrovići), kao i nastanak sela Banjovići, Lopari i Koći.

Bankeći su selo koje pod ovim imenom danas ne postoji, ali postoji istoimeni rod koji je najbrojniji u Zatrijepču. Matica ovog roda je u Mužečkoj (na albanskom Mužečk) odakle su se najpre proširili na Rudine i Nikmaraš sa kojima Mužečka čini Donji Zatrijebač. To je ujedno i područje na koje se selo Bankeći najverovatnije odnosi.

Banjovići su selo nazvano po današnjem istoimenom bratstvu koje je prema predanju najpre živelo u Loparima, selištu koje danas pripada Koćima, da bi odatle prešli u sadašnje selo Lopari koje pripada Fundini gde i danas žive. Selo je zabeleženo jedino 1497. godine. Iako Fundina u 15. veku nije pripadala nahiji Kuči, već Podgorici, moguće je da se selo Banjovići ipak odnosi na Lopare u Fundini jer se radi o izdvojenom zaseoku na krajnjem istoku područja koje danas pripada Fundini. Druga mogućnost je da se pod Banjovićima podrazumevalo nekadašnje selo Lopari koje je danas u ataru Koća.

Bardanja (na albanskom Bardaj) i Brštan (na albanskom Rštani) su nekadašnja kučka sela na desnoj obali Cijevne iz kojih su se prema predanju Mrnjavčići doselili u Orahovo. Ova sela već par vekova pripadaju Klimentima, a prilikom razgraničenja Crne Gore i Albanije 1913. godine pripala su Albaniji i nalaze se odmah iza granice naspram Poprata u Zatrijepču. Sela su nalaze na strmini i izuzetno su nepovoljna za život, te je njima u današnje vreme preostalo svega par kuća. Pulaha u svom prevodu turskog deftera Brštan navodi kao Stani, što podseća na današnji albanski naziv Rštani.

Bitidosi su selo nazvano po istoimenom rodu koji je zabeležen još 1314. godine u katunu Lješa Tuza severno od Skadra. Kako se u istom katunu pominje i Petar Kuč, najverovatnije su bili deo iste migracije sa Kučima iz okoline Skadra ka Brdima. Robert Elsi navodi da se selo Bitidosi nalazilo na mestu gde je danas selo Deljani (na albanskom Delaj).

Brođine su selo za koje Đurđev i Jokanović, autori koji su analizirali turske deftere, nisu uspeli da utvrde gde se nalazilo. Međutim, kako su se granice nahije Kuči prostirale istočnije nego granice plemena Kuči, u pitanju bi moglo biti selo Broja u Klimentima, koje se nalazi na levoj obali Cijevne preko puta Brštana i Bardanje.

Lazorci su selo koje i danas postoji pod tim nazivom u Orahovu. Kako je prikazano odvojeno od sela Pantalješ 1485. godine, može se zaključiti da Perići koji su grana Mrnjavčića-Petrovića tada nisu živeli u tom selu. Ogroman porast broja kuća između 1485. i 1497. godine (sa 5 na 30) ukazuje na to da su se Perići upravo u tom periodu doselili u Lazorce, isto kao i Džukelići o čemu će kasnije biti više reči.

Lopari su, kao što je već rečeno, selo u Fundini, ali ujedno i selište u Koćima. Nije poznato na koje od dva Lopara se odnosi ovo selo sa turskih deftera.

Pantalješ je selo koje je najverovatnije dobilo naziv po Panti, pretku Mrnjavčića. Matica Mrnjavčića na današnjem prostoru Kuča je predeo Orahovo koji se sastoji od sela Podgrad, Berova, Kuti i Lazorce, a kako je jedino Lazorce zasebno prikazano na svim turskim popisima iz tog perioda, može se zaključiti da se sela Lješovići, Pavlovići i Petrovići gotovo izvesno odnose na preostala tri sela u Orahovu. Prema predanju Panta je imao sinove Petra, Đurđa, Tiha, Leša i Mara, tako da su Lješovići i Petrovići po svemu sudeći dobili svoje nazive po dvojici njegovih sinova Petru i Lešu. Kako je Matica Lješovića selo Kuti, a matica Petrovića selo Berova, zahvaljujući ovom popisu možemo sa velikom sigurnošću reći da su to stariji nazivi ovih sela. Selo Pavlovići se verovatno odnosi na Podgrad, maticu Đurđevića, a ime je moglo dobiti po Pavlu Đurđevom koji se spominje u defteru iz 1485. godine u selu Pantalješ.

Radona ili Radun je selo za koje se ne može pouzdano tvrditi gde se tačno nalazilo, ali kako je po veličini drugo naselje u nahiji i pritom jedino u kojem je bilo i muslimana koji su po pravilu živeli u najplodnijim selima, može se osnovano pretpostaviti da se radi o najžupnijem delu plemena koji čine Kosor, Liješta i Ubli. Na području severno od Orahova se nalazi katun Radan koji su moguće osnovali stanovnici ovih sela.

Marjan Grbičić Bolica u svom opisu Skadarskog sandžaka iz 1614. godine spominje Lala Drekalovog i Nika Rajičeva kao vojvode veoma ratobornih Kuča Albanaca rimokatoličke veroispovesti kojih je bilo 490 kuća i koji su imali 1500 ratnika: N. 490 Chuzzi Albanesi commandata Lale Drecalov et Neco Raizcov, gente bellicosissima et valorosissima 1500. Iako bi se na osnovu ovoga moglo zaključiti da su svi Kuči bili rimokatolici i ujedno Albanci, to sigurno nije bio slučaj jer sva predanja govore o tome da je još u tom periodu pleme bilo delom pravoslavno. Međutim, imajući u vidu da je Lale Drekalov rođen kao rimokatolik i da mu je prva žena bila Albanka iz Kastrata, kao i da je tek u drugoj polovini 17. veka prešao na pravoslavlje, ovaj podatak zaista navodi na zaključak da su Kuči tada bili većim delom rimokatolici, a ujedno i Albanci.

Predanja

O poreklu stanovništva Kuča su pisali brojni autori od kojih su najzapaženiji radovi vojvode Marka Miljanova i Jovana Erdeljanovića koji su zapisali brojna predanja o poreklu porodica iz tog plemena. Najstarija zabeležena predanja srpskih autora o Kučima potiču od Tome Oraovca koga su oba spomenuta autora u više navrata citirala u svojim radovima. S obzirom da rod Kuča čini veliki broj bratstava sa različitim predanjima, za svaku grupu bratstava će biti navedena predanja o njihovom poreklu.

Mrnjavčići prema predanju potiču od Gojka Mrnjavčevića, brata kralja Vukašina. Gojkova porodica je nakon njegove smrti morala da napusti Skadar zbog dolaska Turaka, a odatle su se preselili u Brštan (prema Oraovcu) ili Bardanju (prema vojvodi Marku Miljanovu) na desnoj obali Cijevne. Oba sela se nalaze na krajnjem jugu današnje plemenske teritorije Klimenata, međutim u to vreme su oba sela pripadala Kučima što potvrđuju turski defteri iz 15. veka. Tu su boravili dve generacije i primili rimokatoličku veru jer nije bilo pravoslavnih sveštenika, a u isto vreme su pored srpskog počeli da govore i albanski jer su živeli isključivo sa Albancima. S obzirom na loše uslove života sele se u Orahovo u Kučima odakle su ubrzo proterali starosedeoce. Iz Orahova su se dalje širili po drugim selima u Kučima.  Mrnjavčići smatraju da su Mrnjavčevići starinom iz Bjelopavlića gde je prema njihovom predanju živeo rodonačelnik Mrnja. Prema ustaljenom predanju koje su zabeležili vojvoda Marko Miljanov i Erdeljanović, Gojko je imao sina Nenadu, Nenada je imao sina Grču, a on je imao sina Pantu od čije petorice sinova Mara, Petra, Leša, Đurđa i Tiha potiče pet osnovnih grana Mrnjavčića:

1. Nikezići (po Nikezi Marinom) sa maticom u Bezjovu (slave Nikoljdan)
2. Petrovići (po Petru Pantinom) koji se dele na Dediće, Ljačeviće i Paljeviće sa maticom u Berovi, Periće sa maticom u Lazorcu, Martinljakoviće sa maticom u Bezjovu i Bojoviće sa maticom u Ublima (u Orahovu slave Jesenji Jovanjdan, a u Bezjovu i Ublima Nikoljdan)
3. Lješovići (po Lešu Pantinom) koji se dele na Glavatoviće sa maticom u Kutima u Orahovu, Ljuljanoviće sa maticom u Krivom Dolu, Žikoviće sa maticom u istoimnom selu u Ublima i Ljušoviće sa maticom u Kolašinu (slave Mitrovdan sem Glavatovića u Fundini koji slave Nikoljdan i Ljuljanovića u Fundini koji su muslimani)
4. Đurđevići (po Đurđu Pantinom) sa maticom u Podgradu u Orahovu (slave Mitrovdan)
5. Kostrovići (po Kostru Tihovom) sa maticom u istoimnom selu u Ublima (slave Nikoljdan)

Bitno je spomenuti da se u narodnim predanjima ne spominju Petrovići i Lješovići, već samo bratstva koja su od njih nastala. Međutim, na osnovu turskih deftera se jasno vidi ne samo da su postojala ta dva prezimena, već da su se po njima i zvala sela koja su potomci Petra i Leša nastanjivali. Vojvoda Marko Miljanov navodi i da je Grča imao dvojicu braće ili bližih rođaka koji su se zvali Krsto i Šako, te da od njih potiču albanska plemena Kastrati i Šaljani. Prema istom predanju, od Grčinih potomaka koji su se iselili u okolinu Đakovice potiču Beriše sa kojima su se Kuči najviše rođakali od ova tri albanska plemena. Međutim, na osnovu dosadašnjih DNK rezultata ovo predanje se može odbaciti jer Kuči nemaju srodnike među testiranima iz tih plemena.

Prema manje prihvaćenom predanju koje je zapisao Oraovac, Gojko je imao Gavrila i Marka, Gavrilo je imao Nenada, a Marko Gojka. Nenad je imao pet sinova Mara, Leša, Tiha, Petra i Pantu, dok je Gojko imao Đurđa.

Erdeljanović je greškom među starince svrstao nekoliko bratstava koja su prema predanju od Mrnjavčića, a to su Bojovići, Neljevići i Goljevići u Ublima, Ciknići u Fundini i Martinljakovići u Prikalju koji su doseljeni iz Bezjova. Erdeljanović za Goljeviće i sam navodi da neki smatraju da su od doseljenih Mrnjavčića, u šta on lično nije verovao, dok za ostala bratstva ne navodi ništa slično, najverovatnije jer je o njima podatke prikupio od većih bratstava u okruženju. Najbolji dokaz za to su Martinljakovići za koje navodi da su “živeli u Bezihovu pod brdom Martinikom, i narod možda s pravom dovodi njihovo prezime u vezu s imenom toga brda” iako oni prezime nose po svom rodonačelniku Martinu Ljakovu, o čemu imaju čvrsto predanje. Ovo je ujedno i sasvim logično jer je konstrukcija prezimena Martinljaković (izvedenica od imena sina i oca) tipična za albanska bratstva i javlja se u manjem broju i kod Srba koji žive sa Albancima. Kako su brdo i rimokatoličko groblje u Bezjovu nazvani po pretku ovog bratstva, ovde imamo još jednu potvrdu da su Mrnjavčići u Kuče došli kao rimokatolici, kako im i glasi predanje. Bogišić je 1894. godine u svom radu o Kučima za Bojoviće i Neljeviće u Ublima i Martinljakoviće u Bezjovu zabeležio da potiču od Petra Pantova i da su sva tri bratstva došla iz Berove u Orahovu gde su doseljeni iz Albanije. Miljan Jokanović, koji je poreklo Kuča istraživao u drugoj polovini 20. veka, za Neljeviće tvrdi da su ogranak Ljuljanovića iz Krivog Dola. U svakom slučaju se radi o bratstvu koje potiče od Mrnjavčića bili oni ogranak Berovjana ili Krivodoljana.

Erdeljanović ni Ljuljanoviće nije smatrao za Mrnjavčiće, već za doseljenike iz Dinoše u Grudama, a zanimljivo je da je on pod tim bratstvom smatrao samo Ledinjane i deo Krivodoljana nasuprot predanju po kome svi Krivodoljani potiču od Ljuljana Kojkovog, unuka Lješa Pantinog. Pasovi Ljuljanovića su prema Jokanoviću sledeći: Gojko Mrnjavčević-Nenad-Gavrilo “Grča”-Panto-Aleksa “Lješo”-Kojko-Ljuljan-Jovan-Ivan. Ivan je imao petoricu sinova: od Vučice, Koja (zvani Kaljo) i Đurice su Krivodoljani i Jusuframići u Dinoši, od Vuka su Neljevići u selu Prelevići u Ublima, a od Ćetka su Ledinjani. Prema predanju, Koja i Ćetko su se preselili u Ljuljan u Dinoši, odakle su zbog sukoba sa Grudama prešli u selo Ledine u Fundini gde je ostao Ćetko, dok se Koja vratio u Krivi Do. Erdeljanović je na osnovu podatka da su Ledinjani i deo Krivodoljana došli iz zaseoka Ljuljan u Dinoši zaključio da Ljuljanovići odatle potiču, dok se zapravo radi samo o delu Ljuljanovića iz Krivog Dola koji su dobili zemlju u Dinoši. Tako on ne navodi da su Koja i Ćetko imali braću, te smatra da su se pribratili Krivodoljanima. Erdeljanović očito nije znao za ovo predanje o migraciji Krivodoljana u Dinošu i odatle u Ledine i nazad u Krivi Do koje spominje i Stevan Dučić u svom delu o Kučima. Na osnovu rezultata Nikolića iz Kržanje koji potiču od Koje, može se zaključiti da Ljuljanovići tj. Krivodoljani u celosti pripadaju rodu Kuča.

Od Mrnjavčića su prema predanju između ostalih i Jankovići u Donjoj Morači, Micanovići iz Pljevaljske oblasti, Zatarja i Donjeg Kolašina, Đurđevići iz Zatarja i Drakulovići, Kolinovići, Muratagići i Radonjčići iz Plavsko-Gusinjske oblasti. Za Klikovce u Zeti je utvrđeno da nasuprot ustaljenom predanju nisu od Mrnjavčića i da pripadaju grani R1a-YP417, već da su najverovatnije od Tihomira koji su jedno vreme živeli u Orahovu po dolasku iz Gruda, kako glasi drugo predanje koje navodi Jokanović. Takođe, za Mekiće iz Kolašina koji su prema predanju od Mrnjavčića-Đurđevića se ispostavilo da pripadaju grani  I2-S17250. Većina Mrnjavčića slavi Mitrovdan, dok Kostrovići i Nikezići slave Nikoljdan, a Berovjani i Perići Jesenji Jovanjdan.

Drekalovići su najbrojnija grupa bratstava u Kučima, a potiču od Drekala koji je živeo u 16. veku i o čijem poreklu postoji nekoliko različitih predanja. Prema ustaljenom predanju samih Drekalovića njihov rodonačelnik je sin Jovana i unuk Đurđa Kastriota Skenderbega. Jovan je nakon smrti svog oca pobegao u Italiju, dok je njegova trudna žena najpre otišla u svoj rod u Kastrate, a odatle prema jednoj verziji prešla u Selce u Klimentima, a prema drugima u Brštan (danas takođe u Klimentima, a u to vreme u Kučima) gde se rodio Drekale. Odatle je Jovanova žena prešla sa Drekalom u Kuče gde se preudala za Nikezu Marina iz Bezjova, rodonačelnika Nikezića.  S druge strane, Mrnjavčići su oduvek tvrdili da su Drekalovići njihov ogranak i da je Drekale rođeni sin Nikeze Marina. Prema trećem predanju Drekalova majka je bila ćerka Martina Đona, vojvode iz Selca u Klimentima, koja se udala za nekog Mrnjavčića u Skadru odakle je pobegla pred Turcima nazad kod oca u Selca. I tamo su je navodno pronašli pa je otišla u Brštan gde se rodio Drekale. S obzirom da Drekalovići pripadaju rodu Kuča, može se zaključiti da je predanje Drekalovića o poreklu od Kastriota, pored toga što je krajnje nelogično, u potpunosti oboreno Između dva preostala predanja koja imaju potporu u rezultatima DNK testiranja daleko je verovatnije da je Drekale zaista bio rođeni sin Nikeze Marina. Zanimljivo je da Mugoše iz Lješkopolja, koji sebe takođe smatraju potomcima Kastriota, imaju predanje da je rodonačelnik Drekalovića oženio ćerku njihovog rodonačelnika koji se u Lješkopolje doselio iz Kastrata preko Kuča. S obzirom da su Drekalovići srodni ostalim Kučima i da pripadaju grani E-Z16661, te samim tim ne mogu poticati od Kastriota, veliki su izgledi da su od Mugoša preuzeli predanje o poreklu od Kastriota. Drekale je prema predanju bio u dobrim odnosima sa Turcima u Skadru, te je jednom prilikom izdejstvovao da nad Kučima ne izvrše odmazdu zbog nekog sukoba. Dreca Dedin iz Orahova, koji je u to vreme uz Žija Peralova bio kučki vojvoda, u znak poštovanja prema Drekalu prepustio mu je vojvodsku titulu. Od Drekala pa sve do vojvode Marka Miljanova Popovića, vojvode najpre istočnog dela plemena, a kasnije i svih Kuča, će biti birane iz roda Drekalovića.

Prema predanju Drekalovići potiču od petorice sinova Lala Drekalovog – Vuka, Vujoša, Ilika, Čeja i Mija i dele se na sledeće grane:

1. Turkovići
2. Vujoševići
3. Ilikovići
4. Čejovići
5. Mijovići

Svi slave Nikoljdan sem Turkovića koji su muslimani. Od Drekalovića prema predanjima su između ostalih i Anđelići u Vasojevićima, Đalovići i Čampari u Koritima, Đurovići kod Rožaja, islamizirani Rožajci (Bećiragići, Ganići, Kardovići, Fetahovići i drugi) i Višnjići, Durovići i Mulići u Bihoru. Kad su Rožajci u pitanju, o Aliji Kuču i njegovoj braći od kojih svi potiču postoji više predanja, a svima je zajedničko da su došli iz Meduna. Neka bratstva smatraju da potiču od Popovića koji tamo žive, dok iseljeni Rožajci u Đerekarama na Pešteru smatraju da potiču od Hasana Glavatovića iz Meduna. U samim Kučima ne postoji predanje kod Drekalovića o tome da ova bratstva potiču od njih, već ih jedino svojataju Milići iz Orahova koji su grana Mrnjavčića-Đurđevića. Od koga tačno potiču Rožajci verovatno nikada neće biti utvrđeno, ali genetika jeste potvrdila da pripadaju rodu Kuča. S druge strane, za pojedina bratstva koja su prema predanjima poreklom od Drekalovića je utvrđeno da ne pripadaju rodu Kuča. To su  Dragoševići iz Grahova, Lakovići i Tomanovići iz Malih Cuca, Barjaktarovići iz Vasojevića, kao i islamizirani Rastoderi iz Bihora i Kalači iz okoline Rožaja. Predanja i haplogrupe ovih bratstava će biti navedeni nešto kasnije.

Bonkeći iz Zatrijebača su albanska rimokatolička grupa bratstava koja prema ustaljenom predanju vodi poreklo od Bona Kećija. O Kećiju postoji više verzija predanja od kojih će ovde biti navedene dve najpoznatije. Prema prvoj verziji predanja koju navodi J. Han, Keči (kako on naziva Kećija) je bežeći od Turaka došao u slovenski predeo, koji je kasnije postao poznat kao Piperi, i tamo je dobio šestoricu sinova sa sledećim imenima: Lazar, Ban, Merkot, Kaster, Vas i Piperi. Zbog sukoba sa starosedeocima, petorica braće su pobegla u Zatrijebač, dok su ostali jedino Keči i Piperi od koga potiču današnji Piperi. Lazar, Kaster, Vas i Merkot su ubrzo potom otišli iz Zatrijepča i od njih potiču Hoti, Krasnići, Vasojevići i Mrke, dok je Ban ostao u Zatrijepču i od njega potiču Bonkeći. Prema drugoj verziji ovog predanja koju je N. Radovanović poslao vojvodi Marku Miljanovu 1893. godine kaže se Kećo Pontin došao niz korito reke Cijevne sa šest sinova: sa prvom ženom je imao Ozdra, Vasa, Krasa i Pipa, a sa drugom koju je doveo sa sobom Ota i Bona. Četvorica Kećovih sinova iz prvog braka su se ubrzo raselili na razne strane i od njih potiču Ozrinići, Vasojevići, Krasnići i Piperi, dok su Oto i Bon ostali sa roditeljima u koritu Cijevne. Kasnije je Bon otišao u Mužečku u Zatrijebač i od njega su Bonkeći, a Oto u Gvozden u Traboin i od njega su Hoti. Bonkeći i Hoti su, za razliku od ostalih rodova, imali predanje o poreklu od Keća Pontinog. Pritom Ozrinići, Vasojevići i Piperi za razliku od Hota, nisu smatrali Bonkeće za rođake. Genetika je pobila ova predanja i ne samo što je utvrđeno da srpska plemena nisu srodna Hotima i Bonkećima, što je bilo i očekivano, već i oni sami međusobno nisu srodni jer Hoti pripadaju grani J2b2-Y21878, a Bonkeći pripadaju rodu Kuča. Bogišić takođe spominje da svi ovi rodovi potiču od Keća Pontina, međutim navodi za njega da se doselio iz Kuršumlije.

Bonkeći se dele na Dacaite, Đokiće, Nik-Đerkoviće, Nikmaraše, Duke, kao i nekoliko bratstava iz Stjepova. Za Caceviće koji su prema sopstvenom predanju ogranak Nikmaraša se smatra da su doseljeni iz Lješanske nahije i da su srodni pravoslavnim Ćušarima iz Sjenica i muslimanima Oručevićima u Podgorici. Od Bonkeća su Nikočevići i nekoliko drugih bratstava u okolini Gusinja gde su svi prešli na islam. Bonkeći u Zatrijebaču slave Malu Gospojinu, a u daljoj prošlosti su slavili Nikoljdan.

Džukelići iz Lazoraca u Orahovu i Stjepova u Zatrijepču važe za starince u Kučima. Rodonačelnik Džukelića se prema rodoslovu zvao Đuro, zbog čega ova bratstva sebe nazivaju i Đurovićima. Od Dede Đurova su Perišići u Lazorcu, dok od Came Đurova potiču Vuljevići (sa ogrankom Mitrovićima) u Lazorcu i poarbanašeni Đonlekići u Stjepovu u Zatrijepču. Erdeljanović je zabeležio da se u plemenu misli da su Džukelići u Lazorce došli iz Zatrijepča. U Lazorcu je prema turskom defteru iz 1485. godine bilo pet kuća, a među popisanim domaćinima se ne spominje Đuro niti bilo ko od njegovih potomaka. Kako je u Lazorcu 1497. godine popisano čak 30 domaćinstava, Džukelići su se najverovatnije doselili u to selo upravo u spomenutom periodu (između 1485. i 1497. godine). Da li su se doselili iz Zatrijepča, ili je deo bratstva tek kasnije tamo prešao iz Lazoraca, za sada ostaje nepoznanica. Svi Džukelići slave Nikoljdan, dok su Đonlekići kao i ostali Zatrijepčani krajem 19. veka uzeli da slave Malu Gospojinu (Zoju).

Nikići i Nuculovići su, prema predanju koje je zabeležio Pavle Rovinski je 1894. godine, poreklom iz Radetine kod Selca odakle se doselio Goga sa sinovima Nikom, Đeljošem, Ljuljašem i Dedom. Nika je ostao u Lazorcima i od njega su Nikići i njihov ogranak Pajovići, koji takođe nabrajaju pasove do Nike. Ostala braća su prešla u Koće od njih su Nuculovići koji su jedini ostali rimokatolici i Albanci. Svega deceniju kasnije, Erdeljanović je zabeležio nešto drugačije predanje po kome su preci ovih bratstava doseljeni u Lazorce sredinom 18. veka iz sela Bar kod Selca u Klimentima, a da su poreklom iz Kastrata. Prema toj verziji, kasnije su iz Lazoraca, nakon što su se namnožili, četiri brata Nik, Đeloš, Ljuljaš i Deda prešli u Jabuku, danas selište u blizini Dučića, te od njih potiču Nuculovići. Kasnije su iz Jabuke prešli u Koće. Nikići i Pajovići su se prema svim predanjima posrbili, prešli na pravoslavlje i preuzeli slavu Začeće Sv. Jovana od Perića. Nuculovići su sve do sredine 20. veka su slavili Stevanjdan, dok danas slave Sv. Antonija. Nikići i Pajovići su dugo održavali odnose sa Klimentima o čemu govori i predanje da su Kuči jednom prilikom zbog neprijateljstva sa Klimentima naterali jednog njihovog uglednog bratstvenika da pogubi dvojicu zarobljenih Klimenata zbog čega su prekinute prijateljske i rodbinske veze koje su ova bratstva sa Klimentima decenijama po dolasku u Lazorce čuvala. Jokanović navodi da Bracovići sa Kosora smatraju su u srodstvu sa Nikićima i Pajovićima, kao i Nuculovićima, a tome ide u prilog i predanje koje Erdeljanović navodi po kome su Bracovići takođe iz Radetine kod Selca. Međutim, to predanje je verovatno novijeg datuma i predstavlja pokušaj Bracovića da se vežu za veća bratstva koja takođe potiču iz Klimenata jer je Bogišić prethodno za njih zabeležio da su doseljeni iz Vukli, a ne iz Radetine.

Martinići – Ljuhari iz istomenog sela u Fundini su albansko bratstvo koje prema predanju potiče od doseljenih Martinovića sa Bajica, što s obzirom na pripadnost rodu Kuča svakako nije slučaj. Erdeljanović je zabeležio da se doseljeni Martinovići izmešali sa starosedelačkim bratstvom Ljuharima koji su preuzeli njihovo prezime. Dele se na rimokatolike Đoloviće i Perkoviće i muslimane Muhoviće. Od Ljuhara su i islamizovani Šabovići iz Plava kojih ima i u Donjem Bihoru. Većim delom su rimokatolici i slave Nikoljdan, a manjim delom muslimani.

Peralovići na Kosoru se smatraju za starosedeoce, a ovo bratstvo je nekoliko generacija davalo vojvode u plemenu. Žijo, sin rodonačelnika Perala, prvi je poznati plemenski vojvoda iz ovog bratstva. Njega je nasledio sin Rajič, a njega sin Niko, koga 1614. godine Bolica spominje kao jednog od dvojice kučkih vojvoda. Slave Nikoljdan. Od Peralovića prema predanju potiču muslimani Kolenovići iz Gusinjskog kraja, ali je za njih utvrđeno da pripadaju grani I2-FT386055.

Nilejići iz Bezjova, odnosno Nilevići kako se danas prezivaju, važe za starosedeoce u Kučima, a od njih potiču Bojovići u Grnčaru kod Gusinja, kao i muslimani Ljuce iz Nikšića koji prešli u Bjelopoljsku oblast. Zahvaljujući rezultatu Ljuca je utvrđeno da Nilejići takođe pripadaju rodu Kuča. Za Radoviće koji su najstarije i ujedno najbrojnije bratstvo iz sela Bratač kod Nevesinja se smatra da su najbliži rođaci sa Ljucama, tako da najverovatnije takođe potiču od Nilejića. Prema sopstvenom predanju su poreklom iz Kuča odakle su se doselili preko Riđana. O tome da su Radovići iz Kuča pisao je i vojvoda Marko Miljanov. Sva pravoslavna bratstva koja potiču od Nilejića slave Nikoljdan.

Bakečevići iz Koća su starosedeoci u ovom selu, koje je ujedno i jedno od dva albanska plemena, koja se smatraju za deo Kuča u širem smislu. Nekada su bili pravoslavni Srbi, ali su se po dolasku roda Koća vremenom poarbanasili i prešli na rimokatoličanstvo. Danas se prezivaju Đeljošević (Đeljošaj na albanskom). Prvo su slavili Nikoljdan, zatim Mitrovdan pa Stevanjdan, dok danas slave Antonovdan. Na Kosoru je početkom 20. veka bilo dve kuće pravoslavnih Bakečevića, za koje nije bilo poznato da li su rod sa Bakečevićima iz Koća. Slavili su Nikoljdan. Na Kosoru se pominju i pod prezimenom Bakočević, a od njih je krajem 20. veka ostala samo jedna iseljena kuća u Podgorici, dok su na Kosoru ostali njima pripojeni Tršakovići.  Bakečevići/Bakočevići sa Kosora još nisu testirani.

Purišići i njihov ogranak Ivačevići (ili Ivanovići, a na albanskom Ivanaj) iz Koća su poreklom iz susednog selišta Jabuke. Kako su dugo vremena u plemenskoj zajedinici sa Marima u Koćima, Purišići su se vremenom poarbanasili i prešli na rimokatoličanstvo. Slavili su Stevanjdan, a sada slave Antonovdan.

Jovovići su prema sopstvenom predanju koje spominje Jokanović poreklom sa Čeva u Ozrinićima odakle su se doselili najpre u Kosor, da bi odatle prešli u Momče. Iz tog mesta je deo bratstva kasnije prešao u Gornju Kržanju. Erdeljanović ih je smatrao za starince što se ispostavilo kao tačno s obzirom da pripadaju rodu Kuča. Slave Nikoljdan.

Jokanovići – Dobrošani su bratstvo iz Vrbice u Kučima gde su doseljeni iz Banjkana u Zatrijepču. Prema predanju koje navodi Jokanović za svoje bratstvo, u Banjkanima su živela braća Đuro i Gašo Jokanović pa se Đuro iselio u Vrbicu, a od Gaša potiču Gašovići u Banjkanima. Jokanovići se rođakaju sa nekoliko bratstava istog prezimena u Hercegovini, međutim kako pripadaju rodu Kuča, takva predanja se mogu odbaciti. Jokanovići slave Nikoljdan, a Gašovići koji su se albanizovali i postali rimokatolici slave Malu Gospojinu, plemensku slavu Zatrijepčana.

Krsna slava

Krsnu slavu imaju ne samo sva pravoslavna, već i sva rimokatolička albanska bratstva u Kučima koja su ovaj običaj preuzela od Srba. Najčešća krsna slava u Kučima je Nikoljdan koji slave sva bratstva u okviru ovog roda koja važe za starosedelačka, svi Drekalovići, deo Mrnjavčića i rimokatolici Ljuhari. Druga po zastupljenosti slava je Mitrovdan, slava većeg dela Mrnjavčića, a treća slava po brojnosti je Jesenji Jovanjdan koga slavi deo Mrnjavčića i Nikići. Gotovo sva rimokatolička bratstva u Zatrijepču, uključujući i Bonkeće koji pripadaju rodu Kuča, slave Malu Gospojinu koju oni nazivaju Zoja. Bratstva u Koćima su do polovine 20. veka slavila Stevanjdan, a danas slave Sv. Antonija. Nekoliko bratstava je promenilo slavu u prošlosti o čemu je Erdeljanović detaljno pisao. Tako za Berovjani i Perići nekada slavili Mitrovdan kao i većina Mrnjavčića, pa su prema predanju počeli da slave Jesenji Jovanjdan da bi mogli oni i Kućani mogli jedni drugima da idu na slavu. Ljuljanovići su ranije slavili Nikoljdan, a prema predanju počeli su da slave Mitrovdan da bi mogli da se posećuju sa Drekalovićima na slavama. Sva albanska bratstva u Zatrijepču su nekada slavila Nikoljdan, da bi kasnije počeli da slave Malu Gospojinu.

Među iseljenim Kučima su retki slučajevi gde su u novim sredinama preuzimali druge slave. Jedan od takvih primera su Đalovići i Čampari iz Korita koji slave Sv. Agatonika.

Pored krsne slave, svi Kuči proslavljaju i plemensku slavu koja se još naziva i prislužnicom, a to je Stevanjdan, odnosno Šćepandan, kako ovu slavu nazivaju u Brdima. Smatra se da su Kuči ovu slavu uzeli za plemensku jer na dan Svetog Stefana pobedili Turke u bici na Malom Orljevu 1688. godine.

Porodice

U sledećoj tabeli je prikazan do sada najpotpuniji spisak bratstava koja pripadaju rodu Kuča na osnovu predanja o pripadnosti gore navedenim srodnim grupama bratstava prema stanju iz perioda između dva svetska rata. Bratstva za koja je utvrđeno da nasuprot njihovim predanjima ne pripadaju ovom rodu će nešto kasnije takođe biti navedena.

Za pojedina bratstva koja prema predanjima potiču iz Kuča je utvrđeno da su genetički srodni bratstvima iz matice, iako nemaju predanje o srodstvu ni sa jednim sadašnjim bratstvom iz Kuča.

Pored bratstava iz Kuča i onih koja potiču iz ovog plemena, za pojedina bratstva se takođe ispostavilo da pripadaju rodu Kuča iako nemaju takvo predanje.

Pojedina bratstva iz samog plemena Kuča, kao i veća muslimanska bratstva sa severa Crne Gore koja imaju predanja o poreklu iz Kuča, najverovatnije takođe pripadaju rodu Kuča. Za sva dosada testirana bratstva koja važe za starosedelačka u Kučima se ispostavilo da pripadaju istoimenom rodu, tako da se osnovano može pretpostaviti da isto važi i za preostalih par bratstava koja nisu do sada testirana.

Porodice koje se vezuju za bratstva roda Kuča

Za pojedina bratstva koja imaju predanja o poreklu od bratstava koja pripadaju rodu Kuča se ispostavilo da to ipak nije slučaj.

Agići (R1b-FT140430) su muslimanski rod iz Biševa kod Rožaja. Češće se nazivaju Fejzagićima po rodonačelniku Fejzi Agići za koga se smatra da potiče iz Bačevca i da je srodan tamošnjim Kučima koji imaju predanje da potiču od Popovića iz Meduna koji su grana Drekalovića-Ilikovića. Za razliku od Kuča iz Bačevca i Rožaja koji zaista pripadaju rodu Kuča, to nije slučaj sa Fejzagićima koji ne pripadaju rodu Kuča. Dele se na Omeroviće, Mukoviće, Redžoviće i Čoloviće.

Alići, Kujovići i Hodžići (R1b-BY38894) su srodna muslimanska bratstva iz okoline Bijelog Polja koja prema predanju potiču od Micanovića iz Pljevaljske oblasti. Kako se za Micanoviće smatra da potiču od Mrnjavčića iz Kuča, predanje ovih bratstava iz okoline Bijelog Polja verovatno nije tačno jer bi Micanovići trebalo da pripadaju rodu Kuča.

Barjaktarovići (I2-A427) iz Petnjika i Kaludre u Vasojevićima prema predanju potiču od Popovića sa Meduna koji su grana Drekalovića-Ilikovića. S obzirom da Barjaktarovići nisu genetički srodni Popovićima, spomenuto predanje se može odbaciti. Od Barjaktarovića potiču muslimani Dudići iz Biohana kod Tutina. Barjaktarovići slave Nikoljdan.

Dragoševići (E-FT104106) iz Grahova prema većini predanja potiču od Drekalovića iz Kuča. Njihov rodonačelnik Dragoje (ili Dragoš, zavisno od izvora) se zbog ubistva Turčina nakon uvrede na proslavi krsne slave Sv. Nikola izbegao najpre na Čevo u Ozrinićima, a odatle sa porodicom dolazi ispod Dvrsnika u Krivošijama gde je poginuo u svađi sa hajducima. Njegova žena sa četiri sina odlazi na Grahovsko polje, a kako im Mataruge nisu dozvole da se tamo naseli, odlaze u Klobuk. Dakovići, koji su se odvojili od Vujačića u prvoj polovini 19. veka, imaju predanje da su od Šoroja Bulajići, od Boroja Vujačići, a imena preostale braće ne znaju. Bulajićiimaju predanje da su od Šoroja Vujačići, od Boroja Bulajići, od Luke Vučetići i Maja Vujovići i Radovići u Hercegovini. Od svih spomenutih bratstavajedino Radovići iz Nevesinja kao i Drekalovići pripadaju rodu Kuča i grani E-BY165837, na osnovu čega se može zaključiti da je predanje Dragoševića o poreklu samo delimično tačno i da je došlo do pribraćivanja. Po svoj prilici su doseljeni Radovići iz Kuča doneli to predanje koje su prihvatili starinci sa kojima su živeli. Svi slave Nikoljdan.

Klikovci (R1a-YP417) u Mahali i drugim selima u Zeti su prema ustaljenom predanju od Vujoševića iz Podgrada u Orahovu koji su grana Mrnjavčića, dok postoji i manje prihvaćeno predanje po kome potiču od Tihomira. Kako je za Klikovce ustanovljeno da za razliku od Vujoševića ne pripadaju rodu Kuča i grani E-BY165837, može se zaključiti da Klikovci ipak potiču od Tihomira doseljenih u Orahovo. Ogranak Klikovaca su Radovići iz Mataguža u Zeti. Oba bratstva slave Đurđic.

Kolenovići (I2-FT386055) iz Gusinjskog kraja prema ustaljenom predanju potiču od Peralovića sa Kosora. Kako je sa Peraloviće utvrđeno da pripadaju genetičkom rodu Kuča, pomenuto predanje je očito netačno. Postoji i predanje prema kome su Kolenovići rod sa Martinovićima i Nokšićima iz iste oblasti, te da im se predak Kolja doselio kao rimokatolik Albanac. Kako pomenute dve grupe bratstava potiču iz Klimenata, gde do sada nije utvrđeno prisustvo grane I2-FT386055, i to predanje je po svoj prilici netačno. S obzirom da Kolenovići žive odmah do Gusinja u selu koje se zove po njima, a nemaju genetičke srodnike među Brđanima i Malisorima,  mogli bi biti poreklom od starosedeoca koji su prešli na islam na početku turske okupacije.

Lakovići i Tomanovići (E-FT104106) iz Malih Cuca prema predanju koje je zabeleženo početkom 20. veka takođe potiču od Drekalovića, ali za razliku od Dragoševića, imaju nešto preciznije predanje i smatraju da su njihovi rodonačelnici Lako i Sredan od bratstva Ljakovića. Od Laka potiču Roganovići, Markovići, Bigovići, Stevovići i Ćosovići, a od Steva potiču Tomanovići. Međutim, prema predanju koje je zabeleženo svega dve decenije ranije krajem 19. veka, Malo-Cuce vode poreklo od Laka Medunjanina Kuča koji je zbog turskog nasilja sa četiri sina izbegao iz Kuča i naselio se u Riđanima kod Nikšića. Odatle su prešli u Broćanac u Nikšićkim Rudinama gde se takođe nisu dugo zadržali. Lako je sa sinovima Stanojem (koga su po ocu takođe zvali Lako) i Srdanom prešao u Trnjine i njih su Lakovići i Tomanovići. Treći Lakov sin je otišao u Hercegovinu i od njega su Delibašići i Radovići, a četvrti je otišao u Grahovo i od njega su Vujačići. Kako je predanje o poreklu Malo-Cuca od Drekalovića oboreno, sličnost prezimena Ljaković i Laković jer najverovatniji razlog nastanka ovog netačnog predanja. Starije predanje o njihovom srodstvu sa Dragoševićima iz Grahova se ispostavilo kao tačnije. Iseljenih Lakovića ima u Goliji, Nikšićkim Rudinama i Pješivcima. Svi slave Nikoljdan.

Mekići – Kolašinci(I2-S17250) su muslimansko bratstvo koje je početkom 20. veka živelo u Stričini i Papama u Donjem Kolašinu gde su se doselili iz Kolašina nakon oslobođenja 1878. godine. Prema predanju zabeleženom u Kučima, Mekići potiču od Meke kapetana, za koga se smatra da je od Đurđevića, koji su grana Mrnjavčića. S obzirom na haplogrupu Mekića, to predanje se može odbaciti.

Milačići (I1-Y51867) iz Kuča prema predanju potiču od sedmog sina Ilika, rodonačelnika Ilikovića koji su grana Drekalovića. Njega je prema tom predanju u vanbračnoj vezi sa Ilikom rodila Milača po kojoj se prezivaju. Međutim, sa muslimane Kalače iz istoimenog sela kod Rožaja koji prema predanju potiču od Milačića je utvrđeno da ne pripadaju rodu Kuča. Kako i Milačići smatraju da Kalači potiču od njih, najverovatnije ni oni ne pripadaju rodu Kuča. Milačići slave Nikoljdan.

Nurkovići (J2a-Z2177) su muslimansko bratstvo iz Seošnice kod Rožaja koje prema predanju potiče od Nurka Hrastodera iz Bihora, dok Hrastoderi smatraju da potiču od Drekalovića. Međutim, oba predanja su oborena, tako da ne samo što Hrastoderi ne potiču od Drekalovića, već ni Nurkovići nisu srodni Hrastoderima.

Ćemani (R1b-FT140430) su muslimansko bratstvo iz Gornje Vrbice u Bihoru koje prema predanju potiče od Popovića iz Meduna koji su grana Drekalovića-Ilikovića. Kako Ćemani ne pripadaju rodu Kuča, već su genetički srodni Agićima iz okoline Rožaja, pomenuto predanje se može odbaciti.

Hrastoderi (R1b-BY53973), odnosno Rastoderi kako se danas prezivaju, su muslimansko bratstvo iz Radmanaca i Savinog Bora u Bihoru. Prema ustaljenom predanju potiču od Drekalovića iz Kuča, dok prema drugom predanju potiču od Petrovića iz Dupila koji su starinom iz Vranja u Zeti. Za testiranog Rastodera iz Savinog Bora je utvrđeno da pripada grani E-BY3880, za razliku od ostalih testiranih Rastodera, kao i da nema bliže srodnike u Crnoj Gori.

Genetički profil roda

Kuči pripadaju grani čiji je genetički niz sledeći:
E-V13>Z1057>CTS5856>BY3380>Z5018>S2979>Z16659
    >Y3183>S2972>Z16661>BY168279>Y174869>BY165837

Pripadnost roda Kuča grani BY165837 je ustanovljena na FTDNA krajem oktobra 2018. godine na osnovu detaljnih DNK analiza rezultata testiranih Božovića iz Zatona kod Bijelog Polja i Tomovića iz Polja kod Mojkovca koji dele ukupno 20 SNP-ova za koje trenutno nije moguće utvrditi redosled nastanka. U međuvremenu je dublji test uradilo još nekoliko pojedinaca za koje je utvrđeno da pripadaju rodu Kuča. Starost ove grane (TMRCA) je na YFull stablu procenjena na 650 godina, što je zapravo procena kada je živeo zajednički predak ovih testiranih. Starost grane BY168279 je na YFull stablu procenjena na 1300 godina, a ona pored mlađe grane kojoj pripadaju Kuči, ima i drugu mlađu granu Y187415 kojoj pripadaju dva Albanca sa severa Albanije, od kojih je jedan iz oblasti Kurbin. Na sledećem stablu su prikazani svi pripadnici roda Kuča koji su uradili neki od dubljih testova, koji su prosledili svoje rezultate na YFull:

Najbliži srodnici Kuča među Srbima sudeći po haplotipovima su bratstva iz Veliševca kod Ljiga koja slave Stevanjdan, kao i Jekić iz Grabovca Banskog kod Petrinje i Torbica iz Kistanja sa istom slavom. Međutim, ova bratstva nisu SNP profilisana, a bez toga je nemoguće reći da li takođe pripadaju istoj grani kao Kuči. Kada su u pitanju dalji srodnici van srpskog etničkog prostora, to su jedan testirani iz Arhangelske oblasti u Rusiji i jedan testirani iz Južne Karoline koji pripadaju još uvek neutvrđenim podgranama Z16661.

Modalni haplotip Kuča na 111 markera po FTDNA redosledu je prikazan u sledećoj tabeli.

Geografska prisutnost roda

Rod Kuča je najviše prisutan u istoimenom plemenu gde čini preko 90% stanovništva. Ovaj rod na plemenskoj teritoriji, uključujući i uža plemena Koći i Zatrijebač, ne čini apsolutnu većinu jedino u četiri naselja koja zvanično imaju taj status: Raći, Koći, Banjkani (Benkaj) i Deljani (Delaj). Plemensko sedište je u Ublima, mestu koje je uz Orahovo i Fundinu najveće u ovom plemenu. U periodu nakon Drugog svetskog rata su kučka naselja Doljani i Masline postala najnaseljenija jer se nalaze u neposrednoj blizini Podgorice kojoj su 60-ih godina 20. veka i pripojena. Bratstva koja pripadaju ovom rodu su veoma brojna u Plavsko-Gusinjskoj oblasti, Bihoru, Rožajskoj oblasti i Pešteru gde su pripadnici ovog roda najvećim delom muslimani, a islamizirani Kuči su bili vrlo brojni i u Pljevaljskoj oblasti i Donjem Kolašinu sve do 20-ih godina prošlog veka kada je završen proces iseljavanja u Tursku koji je započet nakon Balkanskih ratova. Iseljenih bratstava koja prema predanjima potiču od bratstva koja pripadaju ovom rodu u većem broju ima u Vasojevićima, Donjoj Morači i Zeti.

Na sledećoj karti su prikazani svi rodovi iz Kuča prema narodnim predanjima 1913. godine koji su činili apsolutnu većinu stanovništva na određenim prostorima u Crnoj Gori, a za većinu ovih rodova se kasnije ispostavilo da su zapravo čine jedan veliki rod Kuča.

Kada se prethodna karta uporedi sa kartom rasprostranjenosti roda Kuča, jasno se može videti zbog čega su Kuči najbrojniji rod u Crnoj Gori, za razliku od Drekalovića i Mrnjavčića pojedinačno.

Fotografije područja matičnog predela roda

Istaknuti pripadnici roda

Iz roda Kuča je proisteklo dosta istaknutih ličnosti o kojima bi se moglo dosta pisati, međutim ovde će biti reči samo o nekoliko najpoznatijih pripadnika ovog roda.

Lale Drekalov(16. vek-17. vek) – kučki vojvoda u prvoj polovini 17. veka i predak svih Drekalovića. Njegov otac Drekale takođe je bio kučki vojvoda koji je na tom mestu nasledio svog tasta Žija Peralovog. Kao što je već spomenuto, Marjan Grbičić Bolica 1614. godine spominje Lala Drekalovog kao jednog od dvojice vojvoda ratobornog plemena Kuča Albanaca. Lale se ženio dva puta – prva žena mu je bila Albanka iz Kastrata, a druga Srpkinja iz Bratonožića koja je bila sestra ili ćerka bratonoškog vojvode Peja Stanojeva. Drugom ženidbom Lale u dogovoru sa mitropolitom cetinjskim Ruvimom prelazi u pravoslavlje, a nakon toga je ogromnna većina rimokatolika u Kučima, sem u Zatrijepču i Koćima, sledila njegov primer. Sa prvom ženom je imao sina Vuka koji je bio rimokatolik i koji se odselio sa majkom u Kastrate, a kasnije prešao u Podgoricu i prešao na islam, a sinove Vujoša, Ilika, Čeja i Mija je dobio sa drugom ženom. Slobodno se može reći da je odluka vojvode Lala da pređe na pravoslavlje najdalekosežnija u istoriji Kuča jer su nakon toga, sa izuzetkom užih plemena Zatrijepča i Koća, Kuči postali većinski srpsko pravoslavno pleme. Da je Lale kojim slučajem ostao rimokatolik, Kuči bi danas najverovatnije i danas većinski bili ne samo rimokatolici, već i Albanci.

Vasa Čarapić (1770-1806) – vojvoda Gročanske nahije i vojskovođa ustaničke Srbije poznat i kao Zmaj od Avale. Rođen je u podavalskom selu Beli Potok, a Čarapići iz tog sela su prema predanju poreklom od istoimenog bratstva iz Ubaoca u Kučima koji su grana Drekalovića-Vujoševića. Zbog toga što slave Đurđevdan, postoji i mišljenje da potiču od drobnjačkih Čarapića. Prezime su prema predanju dobili tako što je njihov predak slučajno ubio psa od nekog Turčina, pa kad mu je plaćao naknadu, novac je poslao u čarapi zbog čega su prozvani Čarapićima. Vasa Čarapić je kao frajkor (pripadnik austrijske dobrovoljačke milicije sastavljene od Srba) učestvovao u  Austrijsko-turskom ratu 1788–1791 kada je privremeno oslobođeno područje oko Velike Morave poznatije kao Kočina Krajina. Tom prilikom se istakao velikim junaštvom zvog čega je na nahijskoj skupštini izabran za kneza gročanske nahije. Izbegao je seču knezova 1804. godine, ali Turci su mu tom prilikom ubili brata Marka nakon čega Vasa odlazi u hajduke. Od početka je učestvovao u Prvom srpskom ustanku u kome je bio jedan od glavnih vojskovođa i najodanijih saradnika vožda Karađorđa. Na Vasin nagovor, Karađorđe odlučuje da napadne Beograd, iako većina ustaničkih prvaka nije verovala u uspeh. Vasa je sa 3000 ustanika predvodio napad 29. novembra 1806. godine, a teško je ranjen kuršumom pred Stambol-kapijom kada je povikom “Za mnom, braćo!” započeo juriš na turske položaje. Umro je istog dana u Karađorđevom šatoru, a po sopstvenoj želji je sahranjen u manastiru Rakovica. Po naredbi kralja Petra 1910. godine podignut mu je spomenik u Beogradu, a ulica u strogom centru Beograda koja vodi od Narodnog pozorišta do Kalemegdana je nazvana po njemu. Vasa je bio poznat je bio po velikoj netrpeljivosti prema Turcima, a u narodu je upamćen pre svega po velikom junaštvu i herojskoj pogibiji prilikom oslobađanja Beograda.

Marko Miljanov Popović (1833-1901) – kučki i crnogorski vojvoda i narodni književnik. Rođen je u Medunu u Kučima, matici Popovića koji su grana Drekalovića-Ilikovića. Kao perjanik ulazi u službu knjaza Danila 1856. godine, iste godine kada je izvršena druga poharu Kuča, nedelu crnogorske vojske o kojem je vojvoda Marko kasnije pisao u delima osuđujući zločine koji su tada počinjeni protiv Kuča. Istakao se junaštvom u mnogim borbama protiv Turaka, a knjaz Nikola ga je nagradio položajem sudije. Zbog rada na prisajedinjenju Kuča Crnoj Gori, za njegovu glavu su Turci raspisali nagradu. Izabran je u Crnogorski senat 1874. godine koji će kasnije postati Državni savjet. Komandovao je crnogorskom vojskom u čuvenoj bici na Fundini 1876. godine kada su turci pretrpeli težak poraz, a Kuči u potpunosti oslobođeni od turske okupacije. Nakon oštrog sukoba sa knjazom Nikolom, 1882. godine napušta Državni savjet i vraća se u rodni Medun. Iako je do tada bio nepismen, kao i skoro sve tadašnje vojvode iz Crne Gore, počinje da se bavi književnošću nakon što je naučio da čita i piše. Iako njegov stil pisanja nije imao neku veliku literarnu vrednost, njegova dela su po značaju odmah nakon Njegoševih. Njegov stil pisanja je bio faktografski, tako da se držao činjenica često navodeći izvore. Najpoznatija dela su mu “Primjeri čojstva i junaštva”, “Pleme Kuči u narodnoj priči i pjesmi” i “Život i običaji Arbanasa”. U prvom radu je prepričao brojne anegdote iz svakodnevnog života Crnogoraca kojima je iznad svega idealizovao moralne vrednosti, dok je njegov rad o Kučima jedan od najznačajnijih o ovom plemenu. Knjigom o Arbanasima je pokušao da Srbima približi ovaj narod i istakne pre svega njihove dobre osobine. Uvek je sa ponosom isticao svoje srpstvo, a tako je vaspitavao i svoje tri ćerke od kojih je Milica Miljanov kao dobrovoljac učestvovala u borbama tokom celog Prvog svetskog rata. Vojvoda Marko se u istorijskim izvorima uglavnom navodi po imenu oca, a ne po prezimenu, zbog čega se često pogrešno smatra da se prezivao Miljanov.

Duško Vujošević (1959-) – najuspešniji košarkaški trener u istoriji KK Partizan. Rođen je u Podgorici, a njegova porodica potiče od Vujoševića iz Kuča. Od svoje pete godine živi u Beogradu. U domaćim klupskim takmičenjima je sa Partizanom osvojio 12 titula prvaka države i 5 nacionalnih kupova, dok je u regionalnoj ABA ligi osvojio 5 titula prvaka. Na evropskim takmičenjima je osvojio Kup Radivoja Koraća sa Partizanom (1989) i titulu prvaka Evrope sa juniorskom reprezentacijom Jugoslavije (1988). Trenirao je više klubova u instoranstvu, između ostalih i CSKA iz Moskve, ali u više navrata se vraćao u Partizan. Vodio je reprezentaciju Crne Gore od 2007. do 2010. godine u periodu nakon otcepljenja. Od 2011. do 2015. je uporedo sa trenerskim poslom obavljao i funkciju predsednika JSD Partizan. Protiv svog matičnog kluba je podneo tužbu zbog neisplaćenih dugovanja 2017. godine zbog čega su blokirani računi kluba. Poznat je po oštrom jeziku i čestim ispadima na terenu. Ističe se po jugoslovenstvu i osudi nacionalizma, i to pre svega srpskog, kao i stavu da je Srbija najviše odgovorna za ratove 90-ih koji je izneo ubrzo nakon što je postao selektor reprezentacije Bosne i Hercegovine 2017. godine. Već sledeće godine je postao počasni građanin Sarajeva. Vujošević se izjašnjava kao etnički Crnogorac.

Osobine roda

Zahvaljujući tome što je nekoliko autora vrlo opširno pisalo o Kučima početkom 20. veka, o ovom rodu možda postoji više podataka iz tog perioda nego o bilo kom drugom u Crnoj Gori. Ono što su svakako najbitnije osobine Kuča, jesu ratobornost i spremnost da se i po cenu života bore za svoju slobodu. Pravoslavni Kuči su se uvek isticali po svom srpstvu, a i u današnje vreme su uz Vasojeviće i Pivljane okosnica srpstva u Crnoj Gori kada su u pitanju plemena. Kuči rimokatolici, iako su često dolazili u sukobe sa svojim pravoslavnim komšijama, uvek su zajednički nastupali sa njima prema susednim plemenima što je posebno došlo do izražaja u sukobu sa Hotima oko Korita i desne strane doline Cijevne kod današnje granice sa Albanijom. Zajedništvo, uprkos verskim i etničkim razlikama, je dakle takođe jedna od bitnih osobina Kuča.

Vojvoda Marko Miljanov je u svojim delima prepričao dosta zanimljivih anegdota o Kučima, a jedna koja se tiče njegovog bratstva je posebno upečatljiva. Kad je jedan stari Popović pitao Đaku, ženu vojvode Čubra s Meduna iz ovog bratstva koja je ranije bila udata za nekog Božovića iz Pipera, koje je bratstvo od ta dva bolje, onda mu je odgovorila: “Vi ste, Popovići, i bolji i gori od Božovića.”. Na pitanje zbunjenog Popovića kako je to moguće, odgovorila mu je sledeće: “Evo ovako: kod vas ima i dobrih da ih možeš pored cara staviti i da ti ne bude žao što si ih tu postavio, ali ima i onih da ih postaviš pored najgoreg Ciganina i da te ne zaboli duša što mu nisi dao mesto koje je dostojno njega. Kod Božovića nema, kao kod vas, ljudi koji bi mogli ni kod cara ni kod Ciganina, nego se oni drže zajedno da ne znaš koji je od koga bolji. Oni ni na koga ne liče, nego samo na sebe! Evo, zato ste vi i bolji i gori.”. Ovo je verovatno najbolja anegdota ikada ispričana ne samo o Popovićima, koji su inače najuglednije bratstvo u plemenu, već i o Kučima u celini jer pogađa u srž kada je u pitanju njihov mentalitet.

Kod Kuča je karakteristična i pojava da su pravoslavci i rimokatolici, a u poslednjih par vekova i muslimani, živeli i dalje žive u relativnoj slozi i miru u plemenu. Među Ljuljanovićima recimo ima muslimana u Ledinama u Fundini koji održavaju odnose sa pravoslavnim rođacima u Krivom Dolu, dok rimokatolici i muslimani Ljuhari u istoimenom selu u Fundini žive zajedno u neposrednoj blizini pravoslavnih i muslimanskih bratstava koja potiču od Mrnjavčića i Drekalovića. Nije zabeleženo da su pravoslavci ikada nametali veru rimokatolicima u plemenu, niti obratno, već je do prelaska iz jedne vere u drugu dolazilo na dobrovoljnoj bazi. Tako su Mrnjavčići i Drekalovići prema predanjima izvorno bili pravoslavci, pa su kasnije prešli na rimokatoličanstvo, da bi se kasnije ponovo vratili na pravoslavlje. Svakako najpoznatiji slučaj je masovni prelazak sa rimokatoličanstva na pravoslavlje za vreme vojvode Lala, a brojni su pojedinačni slučajevi islamizacije pravoslavaca i rimokatolika koji su uglavnom živeli u Medunu odakle su kasnije proterani od strane Drekalovića. Pojedina muslimanska bratstva u Kučima su se vratila na pravoslavlje ili rimokatoličanstvo po slabljenju turske vlasti. Među iseljenim Kučima ima veliki broj muslimana na severu Crne Gore i u Raškoj oblasti u Srbiji. U današnje vreme se pravoslavni Kuči pretežno izjašnjavaju kao Srbi, a manjim delom kao Crnogorci, rimokatolici se izjašnjavaju kao Albanci, a muslimani većinom kao Bošnjaci, a manjim delom kao Crnogorci i Albanci.

Ono po čemu se Kuči takođe ističu jeste jak plemenski identitet koji su držali i po iseljenju iz plemena. Ponosno su isticali da su Kuči čak i po prelasku na islam, što nije slučaj sa iseljenicima ni iz jednog drugog srpskog plemena koji bi se po pravilu odricali ne samo srpskog, već i plemenskog identiteta. Koliko su islamizirani Kuči držali do svog plemenskog porekla, najbolje govori i sledeća priča koju je zabeležio Andrija Jovićević govoreći o pretku Ganića u Plavu koji je od Ganića iz Rožaja: “Jedan put se u njegovu prisustvu hvalio neki Turčin, da je ubio jednoga Kuča, pa se izrazio pogrdno: da je ubio Kučkića, (mjesto Kuča). Ovo je uvrijedilo Ganića, i ako je bio musliman, pa ubije Turčina i uteče u Plav, gdje njegovo potomstvo i danas živi”.

Zaključna razmatranja

Za utvrđivanje porekla roda Kuča nisu dovoljna samo predanja, isto kao što nisu dovoljni istorijski izvori koji su u velikoj meri oskudni. Iako su istorijski izvori svakako relevantniji od predanja, njima se mogu nadomestiti praznine i određeni istorijski podaci staviti u odgovarajući kontekst.

Najstarija matica roda Kuča je najverovatnije katun Lješa Tuza u kome se spominje Petar Kuč i koji se nalazio u području današnjih plemena Kastrata i Škrelja. Odatle su prešli u današnje selo Kući severno od Vrake i okolna sela u kojima se Kuči spominju 1416. Godine da bi se preko Kastrata doselili u Brštan i Bardanju na Cijevni. Odatle je veći deo prešao na današnju teritoriju Kuča, a manji deo u Selce u Klimentima, odakle će kasnije deo ili svi takođe preći na plemensku teritoriju Kuča. Kao što je već rečeno, i Brštan i Bardanja već vekovima pripadaju Klimentima, a u 15. i 16. veku su pripadala Kučima. O tome da su Kuči na prostor istoimenog plemena doseljeni niz Cijevnu jasno govore predanja četiri najveće grupe bratstava koja čine rod ovaj o njihovim migracijama:
1. Mrnjavčići (iz Brštana ili Bardanje u Orahovo)
2. Dreklovići (iz Klimenata u Brštan i odatle u Bezjovo)
3. Bonkeći (niz Cijevnu u današnje istoimeno selo u Zatrijepču, a odatle u Mužečku)
4. Nikići i Nuculovići (iz Klimenata u Lazorce u Orahovu)

Ovde naravno nisu uzeti u obzir delovi predanja o starijim migracijama koje su gotovo izvesno plod mašte i pokušaja da se Grča i Drekale vežu za Mrnjavčeviće i Kastriote. Kako ove četiri grupe bratstava nemaju predanje o međusobnom srodstvu, sem što Mrnjavčići svojataju Drekaloviće, može se zaključiti da je matica Kuča iz Crne Gore zaista dolina Cijevne koja danas čini južni deo plemenske teritorije Klimenata. Da li su Drekalovići ogranak Mrnjavčića ili su deo drugog talasa migracije nije od nekog značaja kada je u pitanju geografsko poreklo ovog roda jer se predanja što se toga tiče poklapaju. Isto tako, odgovor na pitanje od koga tačno potiču ostala manja bratstva iz Kuča koja pripadaju ovom rodu ne bi doprineo razjašnjavanju porekla roda Kuča, već samo utvrđivanju njegovog rodoslova.

Na sledećoj karti je prikazan najverovatniji pravac migracija Kuča u srednjem veku, kao i četiri najveće grupe bratstava koje čine ovaj rod.

Etničko poreklo Kuča je tema o kojoj je dosta pisano i o kojoj postoje različita mišljenja i među najuglednijim etnografima. Tako je Jovan Cvijić smatrao Kuče za posrbljene Albance što se može videti i na njegovoj etničkoj karti Balkana iz 1913. godine, što je zanimljivo imajući u vidu da je čitavu severnu Albaniju označio kao etnički mešovitu iako su Srbi i tada bili u velikoj manjini u odnosu na Albance.

Kako se Petar Kuč spominje u arbanaškom katunu Lješa Tuza zajedno sa Bitidosima i Bušatima koji su kasnije živeli u Kučima i susednim Piperima, može se osnovano pretpostaviti da je u pitanju rodonačelnik roda Kuča. Drugi najčešći argument da su Kuči izvorno Albanci je što rodovski naziv Kuč verovatno potiče od istoimene albanske reči koja u prevodu na srpski znači “crven”. S druge strane, većina samih Kuča zbog predanja Mrnjavčića – Starokuča i Drekalovića o poreklu od srpske vlastele vekovima smatra da je srpskog porekla. Na osnovu turskog deftera iz 1485. godine, jasno se može videti da su Kuči još tada bili etnički mešovito pleme iako je rod Kuča i tada u njemu činio većinu stanovništva što danas znamo na osnovu DNK rezultata potomaka tadašnjeg stanovništva. Albanska imena su preovlađivala u pet naselja (Bankeći, Bardanji, Bitidosi, Brođine i Lazorci), srpska u dva (Brštan i Radun), a jedno naselje je imalo približan broj srpskih i albanskih imena (Pantalješ).

Zanimljiv je podatak da su Kuči u prvih par vekova postojanja ovog plemena imali dvojicu vojvoda što potvrđuju i predanja i istorijski izvori. Do te podvojenosti je najverovatnije došlo usled toga što su u zapadnom delu plemena živeli pretežno pravoslavci, a u istočnom rimokatolici. Tako su jedno vreme vojvode bili Žijo Peralov sa Kosora i Dreca Dedin iz Orahova. Po imenima bi se moglo naslutiti da je prvi bio Srbin, a drugi Albanac. Peralovići žive na Kosoru i važe za starince, a Dreca je sin rodonačelnika Dedića iz Berove u Orahovu koji su grana Mrnjavčića. Ono što je kuriozitet ovde jeste da danas znamo da su i Peralovići i Dedići isti rod iako su prvi tada bili pravoslavci, a drugi rimokatolici. Dreca Dedin je kasnije vojvodsko zvanje na plemenskom zboru preneo na Drekala, a njega je nasledio sin Lale za koga je Bolica zabeležio 1614. godine da je bio jedna od dvojice vojvoda Kuča Albanaca. Drugi vojvoda je tada bio Nika Rajičev, unuk Žija Peralova, zbog čega se može odbaciti Boličina tvrdnja o tome kako su svi Kuči bili Albanci je su Peralovići još tada bili pravoslavni Srbi. Može se zaključiti da je Nika bio vojvoda srpskog dela Kuča, a Lale albanskog pri čemu su rimokatolici bili brojniji. Po prelasku Lala i njemu lojalnih plemenika na pravoslavlje, preostali rimokatolici u Zatrijepču i Koćima formiraju istoimena uža plemena u okviru šireg plemema Kuča i od tada su imali svoje vojvode, dok vojvodstvo kod Peralovića nakon Nika prestaje i Drekalovići od tada postaju vojvodsko bratstvo svih pravoslavnih Kuča. Koliko je ovaj događaj prelaska vojvode Lala na pravoslavlje uticao na etničku i versku sliku Kuča, pokazuje i to što su Albanci početkom 20. veka prema Erdeljanovićevom istraživanju činili svega nešto više od jedne sedmine stanovništva u plemenu.

Da bi razmotrili etničko poreklo celokupnog roda iz svih uglova, neophodno je analizati njegove osnovne grane pojedinačno.

1) Mrnjavčići – Starokuči su prema predanju poreklom Srbi koji su dolaskom u dolinu Cijevne postali rimokatolici i delom se albanizovali jer nije bilo Srba u okruženju. Ovom predanju u prilog ide to što su u selu Pantalješ (današnje Orahovo), koje je nazvano po pretku Mrnjavčića, srpska i albanska imena bila gotovo podjednako zastupljena. Takođe, u prilog ovoj mogućnosti bi išlo to što se za Peraloviće sa Kosora, za koje nema naznaka da su ikada bili Albanci, ispostavilo da su isti rod sa Mrnjavčićima, te su verovatno deo tog prvog talasa doseljavanja Kuča. Ako su Mrnjavčići izvorno bili Srbi, to bi značilo da su i ostala bratstva roda Kuča izvorno srpska, ali da su se albanizovala jer su duže boravila u albanskom okruženju u dolini Cijevne. Druga mogućnost je da su se Mrnjavčići doselili kao Albanci i da su se vremenom posrbili, isto kao što se to kasnije dogodilo sa Drekalovićima, Nikićima i Pajovićima. Erdeljanović je nakon obimnog istraživanja ovog plemena bio ubeđen da su Mrnjavčići zaista bili Srbi, iako su se doselili kao rimokatolici, kako im i glasi predanje.

2) Drekalovići su prema predanju doseljeni kao rimokatolici iz Albanije. LJ. Kovačević u svom predgovoru za knjigu vojvode Marka o Kučima navodi da su Drekalovići doseljeni kao Albanci i da su Drekale i Lale tipična albanska imena iz tog perioda. U prilog tome navodi da se savremenik Lala Drekalovog koji je bio vojvoda u Krajini zvao Lale Drekin. Ako imamo u vidu da je Lale Drekalov rođen kao rimokatolik, može se konstatovati da su Drekalovići zaista doseljeni u Kuče kao Albanci bili oni ogranak Mrnjavčića ili ne.

3) Bonkeći su doseljeni u istom periodu kad i Mrnjavčići, međutim nešto drugačijim putem o čemu je već bilo reči, iako im je matica ista kao Mrnjavčićima. Prema predanju su oduvek Albanci i rimokatolici, te su zbog svoje brojnosti predvodili manja albanska bratstva u plemenu. Kako se u Fundini 1485. godine spominju samo srpska imena, jasno je da Ljuhari ne mogu biti starosedeoci u tom selu, a kako su rimokatolici i Albanci i pritom pripadaju rodu Kuča, mogli bi biti od Bonkeća, iako ne postoji takvo predanje.

4) Nikići i Nuculovići su se poslednji doselili i sa njihovim dolaskom je završen proces naseljavanja ovog plemena od strane roda Kuča. Predanja govore da su se doselili iz okoline Selca u Klimentima, s tim što prvi kažu da su iz Radetine, a drugi iz sela Bar, te je vrlo moguće da i dan danas u Klimentima ima bratstava koja pripadaju rodu Kuča. Nikići i njihov ogranak Pajovići imaju čvrsto predanje da su se vremenom posrbili i prešli na pravoslavlje, dok su njihovi rođaci Nuculovići iz Koća ostali Albanci i rimokatolici.

Na osnovu ovih podataka može se zaključiti da su se Kuči doseljavali u najmanje tri etape, a možda i u četiri što je ipak daleko manje verovatno. Ono što se pouzdano može reći jeste da su preci tri od četiri najveće grupe bratstava koja čine rod Kuča doseljeni kao Albanci ili kao albanizovani Srbi kako pojedina predanja tvrde, dok se za Mrnjavčiće zasigurno zna jedino da su doseljeni kao rimokatolici. Zanimljivo je da Kuči mešaju slovo L izgovaraju ga kao meko LJ, što je inače tipično za Albance, tako da se ta dva slova često mešaju pa mnoga bratstva imaju po dva prezimena zavisno od toga kako su zvanično popisivana (sa L ili sa LJ) o čemu je pisao Kovačević u svom predgovoru za knjigu vojvode Marka Miljanova.

Na osnovu dostupnih podataka se još ne može sa sigurnošću utvrditi da li su Kuči daljim poreklom Srbi ili Albanci. Međutim, činjenica je da su već šest vekova Kuči jednim delom Srbi, a drugim Albanci, po čemu su uz Šestane iz Krajine jedino pleme, ali i rod, koje je ostalo etnički mešovito. Međutim, pripadnost jednoj naciji se ne meri daljim etničkim poreklom, već delima, a pravoslavni Kuči su svojom borbom za oslobođenje i ujedinjenje srpskog naroda za to najbolji primer. Kuči su dali veliki broj istaknutih ličnosti u srpskoj istoriji, a vojvoda Marko Miljanov je svakako najčuveniji Srbin iz Crne Gore uz vladike Petra I i II. Takođe, malo koje pleme iz Crne Gore se može pohvaliti da se nije odreklo srpstva čak ni u današnje vreme kada su Srbi u Crnoj Gori izloženi brojnim pritiscima nakon osamostaljivanja Crne Gore 2006. godine, već se i dalje ogromnom većinom izjašnjavaju kao Srbi.

Izvori podataka

DNK rezultati:

• Srpski DNK projekat
• FTDNA – Serbian DNA Project
• Bošnjački DNK projekat
• Albanian Bloodlines Project
• 23andMe
• YFull (E-BY165837)
• Anonimno testiranje 404 pojedinca iz Crne Gore iz studije Human Y-Chromosome Short Tandem Repeats: A Tale of Acculturation and Migrations as Mechanisms for the Diffusion of Agriculture in the Balkan Peninsula, 2010. – statistička obrada Siniša Jerković (Srpski DNK projekat)

Literatura:

• Andrija Jovićević, Zeta i Lješkopolje, Naselja i poreklo stanovništva (knjiga 23), Srpski etnografski zbornik (knjiga 38), Srpska Kraljevska Akademija, Beograd, 1926.
• Andrija Jovićević, Malesija, Naselja i poreklo stanovništva (knjiga 15), Srpski etnografski zbornik (knjiga 27), Srpska Kraljevska Akademija, Beograd, 1923.
• Andrija Jovićević, Plavsko-Gusinjska oblast, Polimlje, Velika i Šekular, Naselja i poreklo stanovništva (knjiga 10), Srpski etnografski zbornik (knjiga 21), Srpska Kraljevska Akademija, Beograd, 1921.
• Andrija Jovićević, Crnogorsko Primorje i Krajina, Naselja i poreklo stanovništva (knjiga 11), Srpski etnografski zbornik (knjiga 23), Srpska Kraljevska Akademija, Beograd, 1922.
• Andrija Luburić, Drobnjaci – pleme u Hercegovini, Beograd, 1930.
• Bogdan Lalević i Ivan Protić, Vasojevići u turskoj granici, Naselja srpskih zemalja (knjiga 3), Srpski etnografski zbornik (knjiga 6), Srpska Kraljevska Akademija, Beograd, 1905.
• Branislav Đurđev, Postanak i razvitak brdskih, crnogorskih i hercegovačkih plemena, Posebni radovi (knjiga 4), Crnogorska akademija nauka i umjetnosti, Titograd, 1984.
• Vukota Miljanić, Akim Miljanić, Prezimena u Crnoj Gori, Beogradska knjiga, Beograd, 2007.
• Ejup Mušović, Stanovništvo Sjeničkog i Tutinskog kraja, Etnoantropološki problemi, monografije (knjiga 8), Odeljenje za etnologiju Filozovskog fakulteta u Beogradu, Beograd, 1989.
• Jevto Dedijer, Hercegovina, Naselja srpskih zemalja (knjiga 6), Srpski etnografski zbornik (knjiga 12), Srpska Kraljevska Akademija, Beograd, 1909.
• Jovan Vukmanović, Crmnica – antropogeografska i etnološka istraživanja, Posebna izdanja (knjiga DLXXXIII), Odeljenje drštvenih nauka – odbor za filozofiju i društvenu teoriju (knjiga 1), Srpska akademija nauka i umetnosti, Beograd, 1988.
• Jovan Erdeljanović, Bratonožići – pleme u crnogorskim Brdima, Naselja srpskih zemalja (knjiga 5), Srpski etnografski zbornik (knjiga 11), Srpska Kraljevska Akademija, Beograd, 1909.
• Jovan Erdeljanović, Kuči, Naselja srpskih zemalja (knjiga 4), Srpski etnografski zbornik (knjiga 8), Srpska Kraljevska Akademija, Beograd, 1907.
• Jovan Erdeljanović, Stara Crna Gora, Naselja i poreklo stanovništva (knjiga 24), Srpski etnografski zbornik (knjiga 39), Srpska Kraljevska Akademija, Beograd, 1926.
• Marko Miljanov Popović, Pleme Kuči u narodnoj priči i pjesmi, Zadužbina Ilije M. Kolarca, Beograd, 1904.
• Marko Miljanov Popović, Primjeri čojstva i junaštva, Čupićeva zadužbina, Beograd, 1901.
• Mileta Vojinović, Pljevaljski kraj – prošlost i poreklo stanovništva, Pljevlja, 1997.
• Milisav Lutovac, Bihor i Korita – antropogeografska istraživanja, Naselja i poreklo stanovništva (knjiga 40), Srpski etnografski zbornik (knjiga 81), Srpska Kraljevska Akademija, Beograd, 1967.
• Milisav Lutovac, Rožaje i Štavica – antropogeografska istraživanja, Naselja i poreklo stanovništva (knjiga 37), Srpski etnografski zbornik (knjiga 75), Srpska Kraljevska Akademija, Beograd, 1960.
• Milorad Joknić, Stanovništvo u pljevaljskom kraju, “Proleter” AD Bečej, Pljevlja, 2006.
• Miljan Jokanović, Pleme Kuči – etnička istorija, 2. izdanje, Medeon / Print, Podgorica, 2000.
• Miloš Vojinović, Stotinu godina od iseljavanja muslimana iz Crne Gore za Tursku 1914-2014, Kolašin / Alačata, 2014.
• Miloš Vojinović, Tadija Bošković, Popis domova u novim krajevima Kraljevine Crne Gore 1913. godine, Kolašin, 2015.
• Mirko Barjaktarović, Selo Petnjik, Zbornik radova Enografskog instituta knj. 19, Beograd, 1986.
• Pavle Radusinović, Stanovništvo i naselja Zetske ravnice od najstarijeg do novijeg doba (knjiga prva), NIP Univerzizetska riječ / Istorijski institut SR Crne Gore, Beograd, 1991.
• Pavle Radusinović, Stanovništvo i naselja Zetske ravnice od najstarijeg do novijeg doba (knjiga druga), NIP Univerzizetska riječ / Istorijski institut SR Crne Gore, Beograd, 1991.
• Petar Petrović, Raška – antropogeografska istraživanja – Knjiga II, Muzej “Ras”, Novi Pazar, 2010.
• Predrag Vlahović, Brodarevo i njegova okolina, Univerzitet u Beogradu, Beograd, 1968.
• Radoslav-Jagoš V. Vešović, Pleme Vasojevići, Sarajevo, 1935.
• Rajko Raosavljević, Morača, Rovca, Kolašin, Stručna knjiga, Beograd, 1989.
• Tomo Oraovac, Arbanaško pitanje i srpsko pravo, Beograd 1913.
• Čedomir Bulajić, Vilusi, Odbor za proučavanje sela SANU / Institut za sociološka istraživanja, Beograd 1994.
• Čedomir Bulajić, Rodoslov bratstva Bulajić, Beograd, 1987.
• Jovo Medojević, Muslimani u bjelopoljskom kraju 1477-2002, Almanah, Podgorica, 2003.
• Fehim Džogović, Bratstvo Zećirovići, Rožaje, Avlija, 2016.
• Risto Kovijanić, Pomeni crnogorskih plemena u kotorskim spomenicima – Knjiga I, Istorijski institut SR Crne Gore, Cetinje, 1963.
• Risto Kovijanić, Pomeni crnogorskih plemena u kotorskim spomenicima – Knjiga II, Istorijski institut SR Crne Gore, Cetinje, 1974.
• Robert Elsie, The Tribes of Albania – History, Society and Culture, I.B. Tauris & Co. Ltd, London / New York, 2015.
• Selami Pulaha, Defteri i regijstrimit të sanxhakut të Shkodrës i vitit 1485, Shtypshkronja “Mihal Duri”, Tiranë, 1974.