Knićani streljani 21. oktobra 1941. godine u Šumaricama

Povod za streljanje u kragujevačkim Šumaricama  bili su nemački gubici u borbi sa zajedničkim četničkim i partizanskim snagama 16.oktobra 1941. godine, na putu Kragujevac — Gornji Milanovac. Nemci su u toj borbi imali gubitke od 10 mrtvih i 26 ranjenih vojnika.

Prema odredbi iz naredbe generala Franca Bemea, za jednog ubijenog  nemačkog vojnika streljaće se 100 ljudi, a za ranjenog 50 ljudi. Prema toj računici, za odmazdu je trebalo da bude streljano 2.300 ljudi.

Naredbu o streljanju u Kragujevcu doneo je komandant 749. puka, major Oto Deš, a rukovodilac akcijom streljanja bio je komandant 1. bataljona 724. puka, major Paul Kenig. Na intervenciju Krajskomandanta Kragujevca, Ota fon Bišofshauzena, sa streljanjem se otpočelo po okolnim selima 19. oktobra. Kako je broj streljanih bio nedovoljan, odlučeno je da se streljanje nastavi u samom gradu Kragujevcu. U Kragujevcu je 20. oktobra uhapšeno više hiljada ljudi koji su zatvoreni u topovske šupe, na periferiji grada. Streljanje 21. oktobra počelo je u 7 sati ujutro i završilo se do 14 sati. Streljano je više hiljada ljudi, među kojima su bili i đaci kragujevačkih srednjih škola. Podaci o broju streljanih  kreću se između 2300, prema nemačkim izvorima, pa sve do 7000 kako u narodu preovlađuje verovanje.

U Spomen-muzeju „21. oktobar“, posle višegodišnjih istraživanja do sada svih dostupnih izvora i istraživanja na terenu, sakupljeni su podaci za 2796 streljanih ljudi i podaci o 61 preživelom u tri dana streljanja. U Spomen-muzeju „21. oktobar“, postoje podaci za 2381 lice streljano u Šumaricama 21. oktobra 1941. godine, i 415 u okolnim selima, dok je široj javnosti manje poznat podatak da se  među streljanima našao i veliki broj ljudi sa teritorije opštine Knić.

Skoro da nema knićanskog sela  iz kog nije neko streljan 21. oktobra 1941. godine u Šumaricama. Crni barjaci su se viorili na mnogim kućama po knićanskim selima. U Šumaricama je streljano 172 nevina stanovnika sa područja opštine Knić. Nisu streljani zbog  pripadnosti nekom pokretu otpora ni zbog svg političkog ubeđenja, nisu bili naoružani, nisu streljani zbog nečeg što su učinili ili nameravali da učine. Bile su to najnevinije moguće žrtve, život su izgubili samo zbog toga što su bili Srbi i zbog toga što su se zatekli u Kragujevcu. Bili su to zanatlije, đaci, pitomci Vojno-tehničkog zavoda i sealjaci koji su se slučajno zatekli na kragujevačkim ulicama u vreme nemačke racije ili su pokupljeni u selima pored druma Kragujevac-Gornji Milanovac.

Streljana su sledeća lica  rođena u selima sa teritorije opštine Knić:

Vuković Isaila Vukoje, rođen  9.5.1894. godine u Bajčetini, penzioner

Vuković Isaila Milovan, rođen  1897. godine u  Bajčetini,  radnik

Vuletić Tanasija Lazar, rođen  20.2.1888. godine u Barama, zemljoradnik

Vuletić Tanasija Milan, rođen 10.5.1886. godine u Barama, zemljoradnik

Jovanović Milovana Živojin, rođen 15.08.1913. godine u Barama, bravar

Jovanović Milovana Života, rođen 09.04.1912. godine u Barama, bravar

Marković Đorđa Ljubomir, rođen 10.02.1886. godine u Barama, putar

Milanović Radovana Zdravko, rođen 21.04.1914. godine u Barama, kolar

MićićMilan, rođen 1908. godine u Barama, zemljoradnik

MićićHranislav, rođen 1906 . godine u Barama, zemljoradnik

Nešović Sretena Branislav, rođen 1903. godine u Barama, zanatlija

Nešović Sretena Hranislav, rođen 10.10.1898. godine u Barama, kovač

Obradović Jovana Božidar, rođen 15.05.1890. godine u Barama, zemljoradnik

Obradović Bogosava Miladin, rođen 1873. godine u Barama, zemljoradnik

Obradović  Ljuba, rođen 1908. godine u Barama, zemljoradnik

Radonjić Jakova Gavrilo, rođen 1873. godine u Barama, zemljoradnik

Simović Jelesija Aleksa, rođen 19.05.1907. godine u Barama, bravar

Vuletić Radovana Radosav, rođen 25.03.1921. godine u  Bečevici, limar

Dimitrijević Arsenija Aleksandar, rođen 1912. godine u  Bečevici, stolar

Marković Velimira Marko, rođen 11.10.1911. godine u Bečevici, trg.pomoćiik

Matović Miloša Dragoljub, rođen 1894. godine u Bečevici, podoficir

Miloradović Sime Milorad, rođen 01.04.1900. godine u Bečevici, prodavac

RadovićPrvoslav, rođen 1894. godine u Bečevici, građevinar

Radonjić Ignjata Prvoslav, rođen 23.05.1893. godine u Bečevici, zidar

Božović Krste Radenko, rođen 1906. godine u  Borču,  radnik

Vukadinović Mijaila Milovan, rođen 15.01.1905. godine u Borču, bravar

Đoković Jovana Miodrag, rođen 01.03.189. godine u Borču, radnik

Đoković Jovana Radivoje, rođen 01.01.1898. godine u Borču, radnik

Jeftovnć Gojka Zaharije, rođen 30.06.1895. godine u Borču, stolar

Krstić Stojana Radovan, rođen 03.01.1908. godine u Borču, stolar

Marić Velimira Ljubiša, rođen 09.08.1912. godine u Borču, bravar

Marić Milenka Milorad, rođen 27.01.1906. godine u Borču, radnik

Pačariz Milovana Stojan, rođen 25.02.1910. godine u Borču, stolar

Branković Stanislava Aranćel, rođen 10.11.1910. godine u  Brestovcu, puškar

Vuković Dobrivoje, rođen 1903. godine u  Brestovcu, radnik

Gavrilović Ljubomira Milovan, rođen 01.08.1915. godine u Brestovcu, pekar

Luković Dragutina Dobrivoje, rođen 07.02.1903. godine u Brestovcu, bravar

Maksimović Miluna Bogoljub, rođen 25.01.1903. godine u Brestovcu, pisar

Matijević Svetozara Janko, rođen  01.08.1900. godine u Brestovcu, crkveni služ.

Nenadović Mojsila Hristivoje, rođen 1910. godine u Brestovcu, radnik

Đurić Milije Janko, rođen 18.6.1898. godine u  Brnjici, učitelj

ĐurićMilunka, rođena 1920. godine u Brnjici, učenik

Zečević Čedomira Radenko, rođen 10.03.1904. godine u Brnjici, majstor

Jovanović M. Ljubiša, rođen 1903. godine u Brnjici, radnik

Joksimović Milosava Ljubiša, rođen 15.11.1910. godine u Brnjici, opančar

MaksimovićIvan, rođen 1902. godine u Brnjici, redov

Marković Bogosava Radič, rođen 17.08.1922. godine u Brnjici, radnik

NešovićBožidar, rođen 14.05.1904. godine u Brnjici, radnik

Nikolić Božidara Damnjan, rođen 14.05.1914. godine u Brnjici, bravar

Nikolić Velimira Danilo, rođen 05.06.1907. godine u Brnjici, opančar

Popadić Aleksija Nikola, rođen 07.01.1901. godine u Brnjici,  činovnik

Radić Jovana Radovan, rođen  22.03.1904. godine u Brnjici, kovač

Stevanović Radivoja Momir, rođen 1914. godine u Bumbarevom Brdu, opančar

Debljević Dragutina Milan, rođen 1905. godine u Vrbeti, službenik

Barlov Vladimira Aleksandar, rođen 16.06.1903. godine u Vučkovici, kovač

Vasović Miladina Bogoljub, rođen  14.03.1914. godine u Vučkovici, strugar

Vasović Joksima Dragoljub, rođen 20.07.1904. godine u Vučkovici, obućar

Vasović Radovana Đorće, rođen 1911. godine u Vučkovici, četkar

Đukić Radosava Živan, rođen  5.6.1892. godine u Vučkovici, penzioner

IlićRadojko, rođen 1874. godine u Vučkovici, učitelj

Luković Dragomira Milojko, rođen 1913. godine u Vučkovici, mašinbravar

MilojevićBožidar, rođen  09.07.1904. godine u Vučkovici, radnik

Milojević Božidara Milosav, rođen 09.08.1904. godine u Vučkovici, radnik

Minić Petronija Velimir, rođen 05.03.1889. godine u Vučkovici, zastupnik

Mihajlović Stanoja Radoje, rođen 12.11.1921. godine u Vučkovici, činovnik

Mihajlović Veljka Stanoje, rođen 1894. godine u Vučkovici, zemljoradnik

Savić Andrije Dragoljub, rođen 1904. godine u Vučkovici, radnik

Đorđević Janka Ljubomir, rođen  06.03.1903. godine u  Grabovcu, korpar

Živadinović Borisav, rođen 1903. godine u Grabovcu,  radnik

Živanović Jovana Borisav, rođen 1903. godine u Grabovcu, radnik

Jovanović Mladena Tomislav, rođen 06.10.1899. godine u Grivcu, služitelj

Karović Mladena Uroš, rođen 1901. godine u Grivcu, radnik

Mićaković Ostoja, rođen 17.06.1913. godine u Grivcu, zanatlija

Pavlović Milenka Radovan, rođen 11.10.1923. godine u  Grivcu, trgovac

Petrović Dragoljuba Boriša, rođen 10.09.1919. godine u Grivcu, krojač

Đorđević Marka Milorad, rođen  17.10.1912. godine u  Gruži, korpar

Đorđević Marka Petar, rođen  01.02.1911. godine u Gruži, korpar

Đorđević Janka Raka, rođen 1899. godine u Gruži, korpar

Maksimović Krste Dragomir, rođen 22.11.1900. u Gruži, radnik

Vujinović Antonija Novak, rođen 01.04.1908. godine u Guberevcu, bravar

Dragić Nikole Živorad, rođen 1925. godine u  Guberevcu, učenik

Kostić Radovana Dragiša, rođen 1911. godine u Guberevcu, radnik

KostićRadisav, rođen 1909. godine u Guberevcu, zemljoradnik

Filipović Vojislava Miodrag, rođen  06.06.1906. godine u Guberevcu, pisar

Aksentijević Radosava Sreten , rođen 1921. godine u Guncatima,  bravar

Đermanović Radovan, rođen  25.06.1911. godine u Guncatima, radnik

Joksović Milana Dragiša, rođen 24.03.1909. u Guncatima, moler

Marković Mihajla Aleksandar, rođen 1898. godine u Guncatima, radnik

Marković Mihajla Ljubodrag, rođen 27.05.1905. godine u Guncatima, zanatlija

Mihailović Miloša Radojica, rođen 15.12.1913. godine u Guncatima, opančar

Milenković Ljubomira Miodrag, rođen 1916. godine u Guncatima, radnik

Radojičić Miloša Dragoljub, rođen 08.06.1908. godine u Guncatima, šofer

Stamenković Vukosava Milovan, rođen 1914. godine u Guncatima, radnik

Stanković Srećka Milovan, rođen 05.10.1911. godine u Guncatima, radnik

Cvetić Save Radovan, rođen 19.12.1892. godine u Guncatima, sveštenik

Čekanović Jovana Radovan, rođen 1916. godine u Guncatima,  radnik

Janaćkovnć Svetislav, rođen  20.09. 1905. godine u Dragušici, bravar

Radojković Leke Blagoje, rođen 1895. godine u Dragušici, činovnik

Todorović Ljubomira Đorđe, rođen 23.06.1904. godine u Dragušici, bravar

Damnjanović Nestora Vojislav, rođen 10.2.1894. godine u Dubravi, radnik

Damnjanović Nestora Ljubomir, rođen 16.03.1900. godine u Dubravi, zidar

Pantović Živadin, rođen 1905. godine u Dubravi, pekar

Pantović Milovan, rođen 1905. godine u Dubravi, sedlar

Radojičić Dragoljub, rođen 1907. godine u Žunjama, zemljoradnik

Damnjanović Nestor, rođen  1874. godine u  Zabojnici, zidar

Pavlović Živojin, rođen  25.01.1914. godine u Zabojnici, radnik

Nikolić Živojina Jovica, rođen 1880. godine u Kikojevcu, zemljoradnik

Obradović Vasilija Dragomir, rođen 1884. godine u Kikojevcu, zemljoradnik

Obradović Živojina Dragomir, rođen  22.02.1906. godine u Kikojevcu, radnik

Obradović Vojislava Dragutin, rođen 1882. godine u Kikojevcu, zemljoradnik

PantovićMilovan, rođen 1906. godine u Kikojevcu, novinar

Pantović Mihajla Milutin, rođen 1920. godine u Kikojevcu, krojač

Đorđevnć Ljubomira Miloš, rođen 25.09.1925. godine u Kniću, muzičar

Ivanović Bogoljub, rođen  02.02.1911. godine u Kniću, radnik

Luković Radomira Jovan, rođen 25.01.1920. godine u Kniću, učenik

Marjanović Mateje Bogoljub, rođen 1909. godine u Kniću, bravar

Milivojević Bogdana Dragutin, rođen 07.03.1907. godine u Kniću, radnik

Milivojević Dragutina Živorad, rođen 1898. godine u Kniću, radnik

Pantović Milana Petar, rođen 23.11.1911. godine u Kniću, trgovac

Stojanović Spasoja Milovan, rođen 11.10.1903. godine u Kniću, radnik

Todorović Radomira Milija, rođen 10.06.1912 . godine u Kneževcu, kovač

Vesović Milisava Mihailo, rođen 1910. godine u Kusovcu, trgovac

Vuković Blagoja Živan, rođen  3.1.1896. godine u  Kusovcu, opančar

VučkovićŽivan, rođen 18.11.1896. godine u Kusovcu, kotlar

Đokić Đurđa Milentije, rođen 1892. godine u Kusovcu, zanatlija

Radosavljević Nenada Tadija, rođen 15.03.1905. godine u Kusovcu, stolar

Dragović Gavrila Svetozar, rođen 05.11.1911. godine u Leskovcu, majstor

Đekić Stojan, rođen 1909. godine u Leskovcu, trgovac

Đorđević Blagoja Dragoljub, rođen 18.08.1912. godine u Leskovcu, prodavac

Đorđevnć Mirka Đorđe, rođen  1911. godine u Leskovcu, narednik

Sekulić Jeremije Milorad, rođen 12.06.1907. godine u Lipnici, obućar

Žunić Nikola, rođen  05.01.1901. godine u Ljubiću, stolar

Jovanović Vujice Živojin, rođen 1871. godine u Ljubiću, korpar

Mijatović Alekse Dragiša, rođen  18.08.1908. godine u Ljubiću, geometar

Mijatović Vasilija Živadin, rođen 15.06.1914. godine u Ljubiću, zanatlija

Rosić Mihajla Milun, rođen 05.04.1899. godine u Ljubiću, krojač

Stevanović Dragutin, rođen 18.01.1895. godine u Ljubiću, zemljoradnik

Beljaković Svetozara Petar, rođen 1904. godine  u Ljuljacima,  učitelj

Despotović Gavrila Ilija, rođen 19.6.1884. godine u Ljuljacima, zemljoradnik

Milinković Milana Božidar, rođen 1899. godine u Ljuljacima,  radnik

Ognjanović Radosava Svetolik, rođen 15.05.1890. godine u Ljuljacima, bojadžija

Veljković Matije Dragomir, rođen  17.05.1910. godine u Oplaniću, stolar

Veljković Matije Milutin, rođen  1914. godine u Oplaniću, opančar

Veljović Novice Dragomir, rođen  08.05.1910. godine u Oplaniću, stolar

Veljović Sretena Živojin , rođen 15.03.1904. godine u Oplaniću, bravar

Vulović Krste Milivoje, rođen 1912. godine u  Oplaniću, kafedžija

Mićić Miloja Jezdimir, rođen  01.08.1898. godine u Oplaniću, trgovac

MićićLazar, rođen  1903. godine u Oplaniću, zemljoradnik

Mićić Miloja Radoje, rođen  1905. godine u Oplaniću,  trgovac

Borisavljević Arsenija Radisav, rođen 20.7.1893. godine u Pajsijeviću, radnik

Pavlović Dragutin , rođen 13.10.1919. godine u Pajsijeviću, krojač

Acović Velimira Milisav, rođen  18.03.1904. godine u Pretokama, bravar

Đoković Jovana Radisav, rođen 1895. godine u Pretokama, radnik

Jaković Milana Adam, rođen 1906. godine u Pretokama, radnik

Jovanović Krste Milorad, rođen 18.10.1901. godine u Pretokama, učitelj

Antonijević-Vranić  Ristana Miodrag, rođen 1908. godine u  Radmiloviću, bravar

Jovanović Dragoslava Dragoljub, rođen 11.05.1914. u  Radmiloviću, obućar

Jovanović Dragoslava Života, rođen 28.06.1911. godine u Radmiloviću, krojač

Lazarević Save Života, rođen 19.10.1911. godine u Radmiloviću, radnik

Lazarević Save Stanimir, rođen 10.02.1908. godine u Radmiloviću, kovač

Pantović Miladina Ljubisav, rođen 03.08.1900. godine u Radmiloviću, opančar

Pantović Ljubisava Milan, rođen 29.04.1918. godine u Radmiloviću, opančar

Otašević Jovana Radisav, rođen 1913. godine u Sumorovcu, zemljoradnik

Pavlović Božidara Živan, rođen 25.01.1914. godine u Sumorovcu,  radnik

Milinković  Života, rođen 15.06.1907. godine u Toponici, opančar

Miljković Jelesija Života, rođen 1907. godine u Toponici, opančar

Filipović Šimun, rođen 02.06.1911. godine u Toponici, radnik

Bojović Živojina Radosav, rođen 12.01.1907. godine u Čestinu,  obućar

Zlatić Miloja Mirko, rođen 26.02.1906. godine u Čestinu, šofer

Zlatić Vladimira Radosav, rođen  20.11.1896. godine u Čestinu, trgovac

Lazarević Đorća Radomir, rođen 16.10.1905. godine u Čestinu, radnik

Milovanović Mladena Vlastimir, rođen 1895. godine u Čestinu, kafecija

IZVORI:

Arhiv Muzeja „21. Oktobar“

Staniša Brkić: Ime i broj, Kragujevac, 2007.

Slobodan Ćirović: Gruža u četnicima, Pogledi, Kragujevac, 2000.

AUTOR: Saša Zarić, saradnik portala Poreklo