Poginuli Srbi u ratovima u 20. veku iz sela Ortiješ kod Mostara

PIŠE: Saradnik portala Poreklo Nebojša Bejat

IMENA I OKOLNOSTI POGIBIJE 46 SRBA IZ SELA ORTIJEŠ KOD MOSTARA, KOJI SU POGINULI U: PRVOM SVJETSKOM RATU (28. 6. 1914 – 11. 11. 1918), DRUGOM SVJETSKOM RATU (6. 4. 1941 – 9. 5. 1945) I ODBRAMBENO – OTADŽBINSKOM RATU (3. 4. 1992 – 21. 11. 1995)

(BERBEROVIĆ – 8 poginulih)

BERBEROVIĆ (Miho) SIMO

1880 – 1918.

Bio u austrougarskoj žandarmeriji. Preminuo u bolnici u Mostaru od posljedica namjernog trovanja od strane ljekara. Tom prilikom namjerno je otrovano 18 austorugarskih žandarma srpske nacionalnosti. Sahranjen je u Srpskom pravoslavnom groblju Ortiješ. Nijedna fotografija, nažalost, nije sačuvana.

BERBEROVIĆ (Miho) MITAR

1865 – 28. 6. 1941.

Dana 28. 6. 1941. godine ubijen od strane ustaša dok je slomljene noge ležao na krevetu pod nadstrešicom, ispred porodične kuće. Bio je prva žrtva rata, ubijena u Ortiješu. Kada je ustaša, koji je poznavao pokojnog Mitra, pitao Mitra gdje mu je sada kralj, misleći na kralja Petra drugog Karađorđevića, Mitar je stavio ruku na srce i rekao da mu je kralj u srcu, nakon čega ga je ustaša ubio. Sahranjen je u Srpskom pravoslavnom groblju Ortiješ.

BERBEROVIĆ (Miho) DANILO

? – 1942.

Bio u partizanima. Nakon zarobljavanja, ubijen od stane četnika u selu Čičevo kod Konjica. Godina rođenja nikom nije poznata. Sahranjen je na Partizanskom groblju u Mostaru. Nijedna fotografija, nažalost, nije sačuvana.

BERBEROVIĆ (Jefto) SLAVKO

1921 – 15. 5. 1943.

Dana 15. 5. 1943. godine, prilikom povratka iz Nevesinja u Ortiješ, ubijen u Podveležu od strane ustaša. Čobanica bošnjačke nacionalnosti primijetila je da se iz pravca Nevesinja kreće grupa od nekoliko Srba. Obavijestila je ustaše, koje su likvidirale cijelu grupu. Podvelež je naseljen isključivo bošnjačkim stanovništvom. Sahranjen je u Srpskom pravoslavnom groblju Ortiješ. Nijedna fotografija, nažalost, nije sačuvana.

BERBEROVIĆ (Milan) NOVAK

1921 – nekoliko dana poslije 24. 9. 1944.

Dana 24. 9. 1944. godine biva zarobljen od strane ustaša na lokalitetu Ravnice u Podveležu, naseljenom isključivo bošnjačkim stanovništvom. Počeo je da bježi iz zarobljeničkog stroja, nakon čega su ga ustaše teško ranile. Ostale Srbe iz Ortiješa, koji su bili zarobljeni tog dana, ustaše su pustile. Srpski zarobljenici tražili su od hodže da Novaka Berberovića nose sa sobom, ali pošto je bio teško ranjen, hodža im to nije dozvolio. Obećao je da će Bošnjaci iz Podveleža pokušati da ga izliječe. Nažalost, nakon nekoliko dana je preminuo. Sahranjen je u Srpskom pravoslavnom groblju Ortiješ. Nijedna fotografija, nažalost, nije sačuvana.

BERBEROVIĆ (Mirko) LJUBO

1929 – 24. 9. 1944.

Dana 24. 9. 1944. godine poginuo od strane ustaša, na lokalitetu Ravnice u Podveležu, naseljenom isključivo bošnjačkim stanovništvom. Posmrtni ostaci nisu pronađeni. U Srpskom pravoslavnom groblju Ortiješ, podignut mu je spomenik. Nijedna fotografija, nažalost, nije sačuvana.

BERBEROVIĆ (Mitar) GRUJO

? – 30. 9. 1944.

Dana 30. 9. 1944. godine na seoskom lokalitetu Luke, koje se nalaze na obali rijeke Neretve, strijeljan sa grupom Ortiješana od strane ustaša, nakon čega mu je tijelo bačeno u rijeku Neretvu. Posmrtni ostaci nisu pronađeni. Godina rođenja nikom nije poznata. U Srpskom pravoslavnom groblju Ortiješ, podignut mu je spomenik. Nijedna fotografija, nažalost, nije sačuvana.

BERBEROVIĆ (Mitar) MILAN

? – 30. 9. 1944.

Dana 30. 9. 1944. godine na seoskom lokalitetu  Luke, koje se nalaze na obali rijeke Neretve, strijeljan sa grupom Ortiješana od strane ustaša, nakon čega mu je tijelo bačeno u rijeku Neretvu. Posmrtni ostaci nisu pronađeni. Godina rođenja nikom nije poznata. U Srpskom pravoslavnom groblju Ortiješ, podignut mu je spomenik.

(VUKOVIĆ – 2 poginulih)

VUKOVIĆ (Stanko) MITAR

? – 1918.

Prisilno mobilisan u Austrougarsku vojsku i zarobljen od strane ruske vojske na ruskom frontu. Nakon zarobljavanja, kao solunski dobrovoljac, pridružio se Srpskoj vojsci. Poslije završetka rata, preminuo je od kolere. Njegovom bratu Veljku, kao naknadu za bratovo učešće u ratu, nadležni državni organi Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca nudili su zemljišni posjed u Srbiji ili novčanu naknadu u visini od 30000 dinara. Veljko se opredijelio za novčanu naknadu.

Godina rođenja Vuković (Stanko) Mitra nikom nije poznata. Sahranjen je u Grčkoj. Nijedna fotografija, nažalost, nije sačuvana.

VUKOVIĆ (Aleksa) RISTO

18. 9. 1871 – 30. 9. 1944.

Dana 30. 9. 1944. godine na seoskom lokalitetu Luke, koje se nalaze na obali rijeke Neretve, strijeljan sa grupom Ortiješana od strane ustaša, nakon čega mu je tijelo bačeno u rijeku Neretvu. Pronađeno je na seoskom lokalitetu Berberovića vode. Sahranjen je u Srpskom pravoslavnom groblju Ortiješ. Nijedna fotografija, nažalost, nije sačuvana.

(ĐURIĆ – 3 poginulih)

ĐURIĆ (Pero) ILIJA

1881 – 30. 9. 1944.

Dana 30. 9. 1944. godine na seoskom lokalitetu Dekovača, koja se nalazi na obali rijeke Neretve, strijeljan sa grupom Ortiješana od strane ustaša, nakon čega mu je tijelo bačeno u rijeku Neretvu. Posmrtni ostaci nisu pronađeni. U Srpskom pravoslavnom groblju Ortiješ, podignut mu je spomenik. Nijedna kvalitetna fotografija, nažalost, nije sačuvana.

ĐURIĆ (Risto) TODOR

1903 – 30. 9. 1944.

Dana 30. 9. 1944. godine na seoskom lokalitetu Luke, koje se nalaze na obali rijeke Neretve, strijeljan sa grupom Ortiješana od strane ustaša. Pokušao je da pobjegne, ali je uhvaćen na seoskom lokalitetu Mečikovac i odveden na seoski lokalitet Luke, gdje je strijeljan, nakon čega mu je tijelo bačeno u rijeku Neretvu. Posmrtni ostaci nisu pronađeni. U Srpskom pravoslavnom groblju Ortiješ, podignut mu je spomenik.

ĐURIĆ (Uglješa) BOGDAN

15. 5. 1921 – 30. 9. 1944.

Dana 30. 9. 1944. godine od strane ustaša ubijen iz vatrenog oružja na seoskom lokalitetu Bašluk, preko puta Medanovih kuća. Bio je hrom i nije služio vojsku, ali je ipak ustašama pružio otpor. Tom prilikom je jednom ustaši uspio da oduzme pušku, ali nije znao da puca. Sahranjen je u Srpskom pravoslavnom groblju Ortiješ. Nijedna fotografija, nažalost, nije sačuvana.

(KADIJEVIĆ – 1 poginuli)

KADIJEVIĆ (Đorđo) NIKOLA

16. 12. 1959 – 8. 11. 1992.

Dana 8. 11. 1992. godine poginuo u Vojsci Republike Srpske u rejonu Šipovca u Podveležu u borbi protiv združenih snaga: Hrvatske vojske, Hrvatskog vijeća obrane Hrvatske Republike Herceg – Bosne (HVO) i bošnjačke Armije Republike Bosne i Hercegovine. Smrt je nastupila kao posljedica neprijateljskog pogotka puščanim metkom u predjelu nožne arterije. Nakon pogibije sahranjen je u Nevesinju. Godine 2005. posmrtni ostaci preneseni su u Srpsko pravoslavno groblje Bjelušine u Mostaru. Posthumno je odlikovan Ordenom Njegoša drugog reda.

(KANDIĆ – 1 poginuli)

KANDIĆ (Milinko) TIHOMIR

16. 5. 1972 – 14. 6. 1992.

Rođen u Ortiješu, porijeklom iz Međina kod Mostara. Dana 14. 6. 1992. godine poginuo u Vojsci Republike Srpske u selu Buna kod Mostara. U automobilu u kojem se iz pravca Ortiješa kretao sa vozačem Medan (Momčilo) Đorđom (28. 4. 1971 – 14. 6. 1992), naišao je na zasjedu koju su postavile združene snage: Hrvatske vojske, Hrvatskog vijeća obrane Hrvatske Republike Herceg – Bosne (HVO) i Hrvatskih obrambenih snaga Hrvatske stranke prava (HOS). U redovima HVO – a  i HOS – a, u tom periodu rata, zajedno sa  hercegovačkim Hrvatima, borili su se i hercegovački Bošnjaci. Dio posmrtnih ostataka pronađen je nakon rata. Posmrtni ostaci u cjelini još uvijek nisu pronađeni. Posthumno je odlikovan Medaljom zasluga za narod.

(KARADEGLIJA – 2 poginulih)

KARADEGLIJA (Spasoje) LAZAR

1889 – 1918.

Prisilno mobilisan u Austrougarsku vojsku. Na ruskom frontu prebjegao na rusku stranu. Prilikom pomorskog transporta na Solunski front, poginuo na brodu, koji je u Kineskom moru potopljen od strane japanske flote. Posmrtni ostaci nisu pronađeni. U Srpskom pravoslavnom groblju Ortiješ, nije mu podignut spomenik. Nijedna fotografija, nažalost, nije sačuvana.

KARADEGLIJA (Spasoje) MARKO

1892 – 30. 9. 1944.

Dana 30. 9. 1944. godine na seoskom lokalitetu Dekovača, koja se nalazi na obali rijeke Neretve, strijeljan sa grupom Ortiješana od strane ustaša, nakon čega mu je tijelo bačeno u rijeku Neretvu. Posmrtni ostaci nisu pronađeni. U Srpskom pravoslavnom groblju Ortiješ, podignut mu je spomenik.

(KRNJEUŠIĆ – 2 poginulih)

KRNJEUŠIĆ (Nikola) MLADEN

1922 – 1945.

Prilikom povlačenja četnika, u čijim redovima se borio, poginuo na teritoriji Slovenije. Posmrtni ostaci nisu pronađeni. U Srpskom pravoslavnom groblju Ortiješ, podignut mu je spomenik.

KRNJEUŠIĆ (Risto) GOJKO

11. 8. 1950 – 11. 11. 1994.

Dana 11. 11. 1994. godine poginuo u Vojsci Republike Srpske na lokalitetu Gnjilo brdo u rejonu Čobanovog polja, prilikom izvlačenja teško ranjenog saborca iz zone borbenih dejstava, u borbi protiv diverzanata bošnjačke Armije Republike Bosne i Hercegovine. Nakon pogibije sahranjen je u Nevesinju. Dana 1. 4. 2017. godine, na godišnjicu smrti njegove majke Krnjeušić (otac Spasoje Škoro) Vasilije (jun 1926 – 1. 4. 2016), posmrtni ostaci preneseni su u Srpsko pravoslavno groblje Ortiješ. Posthumno je odlikovan Zlatnom medaljom za hrabrost.

(MEDAN 16 – poginulih)

MEDAN (Savo) STEVAN

1895 – 1917.

Prisilno mobilisan u Austrougarsku vojsku. Poginuo na teritoriji Italije, u Pijavi, u rejonu Kobarida, za vrijeme bitke između Austrougarske i Italijanske vojske, koja se vodila od 24. 10. do 9. 11. 1917. godine. Posmrtni ostaci nisu pronađeni. U Srpskom pravoslavnom groblju Ortiješ, nije mu podignut spomenik. Nijedna fotografija, nažalost, nije sačuvana.

MEDAN (Đuro) RISTO

1870 – 1918.

Prisilno mobilisan u Austrougarsku vojsku. Prilikom povratka sa Karpata poginuo u Gradišci. Posmrtni ostaci nisu pronađeni. U Srpskom pravoslavnom groblju Ortiješ, podignut mu je spomenik. Nijedna fotografija, nažalost, nije sačuvana.

MEDAN (Mitar) MITAR

1900 – 1918.

Godine 1915. sa svojim bratom blizancem Medan (Mitar) Danilom (1900 – 1920) kao maloljetnik dobrovoljno otišao u Srpsku vojsku. Poginuo 1918. godine prilikom proboja Solunskog fronta. Posmrtni ostaci nisu pronađeni. U Srpskom pravoslavnom groblju Ortiješ, nije mu podignut spomenik. Nijedna fotografija, nažalost, nije sačuvana.

MEDAN (Spasoje) RISTO

? – 1941.

Radio u rudniku u Mostaru odakle je odveden i od strane ustaša ubijen. Posmrtni ostaci nisu pronađeni. Godina rođenja nikom nije poznata. U Srpskom pravoslavnom groblju Ortiješ nije mu podignut spomenik. Nijedna fotografija, nažalost, nije sačuvana.

MEDAN (Spasoje) VIDOJE

? – 1941.

Krenuo na pijacu u Mostar sa namjerom da proda povrće. Tom prilikom je u mostarskom naselju Malta uhvaćen i zaklan od strane ustaša, nakon čega mu je tijelo bačeno u rijeku Neretvu. Posmrtni ostaci nisu pronađeni. Godina rođenja nikom nije poznata. U Srpskom pravoslavnom groblju Ortiješ, nije mu podignut spomenik. Nijedna fotografija, nažalost, nije sačuvana.

MEDAN (Vidoje) JOVO

? – 1941.

Radio kao željezničar u selu Gabela u opštini Čapljina, odakle je odveden i od strane ustaša ubijen u selu Stara Gabela, nakon čega mu je tijelo bačeno u jamu, u selu Čeljevo kod Čapljine. Posmrtni ostaci 1990. godine preneseni su u zajedničku grobnicu u Spomen kosturnicu u Prebilovcima kod Čapljine, koja je u ljetnim mjesecima ratne 1992. godine minirana od strane združenih snaga: Hrvatske vojske, Hrvatskog vijeća obrane Hrvatske Republike Herceg – Bosne (HVO) i Hrvatskih obrambenih snaga Hrvatske stranke prava (HOS). U redovima HVO – a  i HOS – a, zajedno sa hercegovačkim Hrvatima, u tom periodu rata, borili su se i hercegovački Bošnjaci.

Godina rođenja Medan (Vidoje) Jove nikom nije poznata. Nijedna fotografija, nažalost, nije sačuvana.

MEDAN (Risto) MILAN

1912 – 1943.

Bio je sekretar komunističke partijske organizacije za dolinu rijeke Neretve. Na tajnom zadatku uhvaćen je od strane četnika. Četnici su sumnjali da je

partizanski ilegalac. Napili su ga i pronašli petokraku na kragni njegove jakne, nakon čega je u Nevesinju strijeljan. Posmrtni ostaci nisu pronađeni. U Srpskom pravoslavnom groblju Ortiješ podignut mu je spomenik.

MEDAN (Vojko) TOMISLAV

1925 – 1944.

Poginuo u partizanima u selu Pijesci kod Mostara u borbi protiv združenih njemačkih i ustaških fašističkih snaga. Sahranjen je u selu Žitomislić kod Mostara.

MEDAN (Drago) LJUBOMIR

26. 6. 1922 – 24. 9. 1944.

Dana 24. 9. 1944. godine poginuo od strane ustaša na lokalitetu Ravnice u Podveležu, naseljenom isključivo bošnjačkim stanovništvom. Sahranjen je u Srpskom pravoslavnom groblju Ortiješ.

MEDAN (Maksim) JEFTO

9. 11. 1905 – 30. 9. 1944.

Dana 30. 9. 1944. godine na seoskom lokalitetu Dekovača, koja se nalazi na obali rijeke Neretve, strijeljan sa grupom Ortiješana od strane ustaša, nakon čega mu je tijelo bačeno u rijeku Neretvu. Pronađeno je na seoskom lokalitetu Čelebića luka, na obali rijeke Neretve. Sahranjen je u Srpskom pravoslavnom groblju Ortiješ. Nijedna fotografija, nažalost, nije sačuvana.

MEDAN (Maksim) STRAHINJA

1912 – 30. 9. 1944.

Dana 30. 9. 1944. godine na seoskom lokalitetu Luke, koje se nalaze na obali rijeke Neretve, strijeljan sa grupom Ortiješana od strane ustaša, nakon čega mu je tijelo bačeno u rijeku Neretvu. Pronađeno je u selu Žitomislić, gdje je i sahranjen. Poslije završetka rata, posmrtni ostaci preneseni su u Srpsko pravoslavno groblje Ortiješ.

MEDAN (Vidoje) DANILO

1899 – 30. 9. 1944.

Dana 30. 9. 1944. godine brutalno izmasakriran od strane ustaša, na seoskom lokalitetu Dekovača, na obali rijeke Neretve, odakle je posmrtne ostatke voda donijela na seoski lokalitet Peškina šuma, na obali rijeke Neretve, gdje je i sahranjen. Nakon toga, iz njegovog groba nikle su košćele. Posmrtni ostaci, nakon završetka rata, preneseni su u Srpsko pravoslavno groblje Ortiješ.

MEDAN (Nikola) ŠĆEPO

1899 – 30. 9. 1944.

Dana 30. 9. 1944. godine na seoskom lokalitetu Staro igralište, s leđa ubijen od strane ustaša, nakon čega mu je tijelo bačeno u rijeku Neretvu na seoskom lokalitetu Dilarevo. Nakon pogibije sahranjen je u Srpskom pravoslavnom groblju Ortiješ. Prilikom prenosa posmrtnih ostataka iz stare u novu grobnicu u Srpskom pravoslavnom groblju Ortiješ, sinovi i unuci ustanovili su da mu je metak prošao kroz oko.

MEDAN (Đuro) ĐORĐO

1907 – 30. 9. 1944.

Dana 30. 9. 1944. godine na seoskom lokalitetu Luke, koje se nalaze na obali rijeke Neretve, strijeljan sa grupom Ortiješana od strane ustaša, nakon čega mu je tijelo bačeno u rijeku Neretvu. Pronađeno je u selu Žitomislić. Sahranjen je u Srpskom pravoslavnom groblju Ortiješ.

MEDAN (Momčilo) ĐORĐO

28. 4. 1971 – 14. 6. 1992.

Dana 14. 6. 1992. godine poginuo u Vojsci Republike Srpske u selu Buna kod Mostara. U automobilu u kojem se iz pravca Ortiješa kretao sa suvozačem Kandić (Milinko) Tihomirom (16. 5. 1972 – 14. 6. 1992), naišao je na zasjedu koju su postavile združene snage: Hrvatske vojske, Hrvatskog vijeća obrane Hrvatske Republike Herceg – Bosne (HVO) i Hrvatskih obrambenih snaga Hrvatske stranke prava (HOS). U redovima HVO – a i HOS – a, u tom periodu rata, zajedno sa hercegovačkim Hrvatima, borili su se i hercegovački Bošnjaci. Dio posmrtnih ostataka pronađen je nakon rata. Posmrtni ostaci u cjelini još uvijek nisu pronađeni. Posthumno je odlikovan Medaljom zasluga za narod.

MEDAN (Jovo) RAJKO

5. 6. 1935 – 20. 7. 1995.

Dana 20. 7. 1995. godine poginuo u Vojsci Republike Srpske u selu Svinjarina u Podveležu, na ratnom zadatku snabdijevanja hranom i vodom boraca na prvoj liniji odbrane. Tom prilikom, vojnim automobilom kojim je vršio ratni zadatak, naišao je na protivtenkovsku minu koju su postavili diverzanti bošnjačke Armije Republike Bosne i Hercegovine. Sahranjen je u Trebinju. Posthumno je odlikovan Medaljom zasluga za narod.

(MIHIĆ – 1 poginuli)

MIHIĆ (Jovo) SIMO

1889 – 30. 9. 1944.

Dana 30. 9. 1944. godine na seoskom lokalitetu Luke, koje se nalaze na obali rijeke Neretve, strijeljan sa grupom Ortiješana od strane ustaša, nakon čega mu je tijelo bačeno u rijeku Neretvu. Posmrtni ostaci nisu pronađeni. U Srpskom pravoslavnom groblju Ortiješ nije mu podignut spomenik. Nijedna fotografija, nažalost, nije sačuvana.

(PUDAR – 1 poginuli)

PUDAR (Risto) MAKSIM

30. 10. 1907 – 18. 8. 1941.

Osjećao bolove u donjem dijelu stomaka zbog čega se ljekaru obratio za pomoć. Dijagnoza – upala slijepog crijeva. Dana 18. 8. 1941. godine preminuo od posljedica trovanja lijekovima koje mu je namjerno propisao ustaški ljekar bošnjačke nacionalnosti, što je kasnije i priznao. Sahranjen je u Srpskom pravoslavnom groblju Ortiješ.

(ĆUK – 1 poginuli)

ĆUK (Novica) LUKA

8. 6. 1951 – 28. 6. 1992.

Rođen u selu Ubosko u opštini Ljubinje. Dana 28. 6. 1992. godine poginuo u Vojsci Republike Srpske u rejonu Jelovca u Podveležu, u borbi protiv združenih snaga: Hrvatske vojske, Hrvatskog vijeća obrane Hrvatske Republike Herceg – Bosne (HVO), Hrvatskih obrambenih snaga Hrvatske stranke prava (HOS) i bošnjačke Armije Republike Bosne i Hercegovine. Smrt je nastupila kao posljedica pogotka neprijateljskim puščanim metkom u predjelu grudi. Nakon pogibije sahranjen je u Nevesinju. Godine 2004. posmrtni ostaci preneseni su u rodno Ubosko. Posthumno je odlikovan Medaljom zasluga za narod.

(CRNOGORAC – 1 poginuli)

CRNOGORAC (Nikola) ĐORĐO

28. 1. 1928 – 24. 9. 1944.

Dana 24. 9. 1944. godine poginuo od strane ustaša na lokalitetu Ravnice u Podveležu, naseljenom isključivo bošnjačkim stanovništvom. Sahranjen je u Srpskom pravoslavnom groblju Ortiješ.

(ČABRILO – 3 poginulih)

ČABRILO (Maksim) VASO

13. 2. 1927  – 13. 6. 1943.

Dana 13. 6. 1943. godine poginuo u partizanima u Bici na Sutjesci. Sahranjen je u zajedničkoj partizanskoj grobnici na Tjentištu kod Foče. U Srpskom pravoslavnom groblju Ortiješ podignut mu je spomenik. Nijedna fotografija, nažalost, nije sačuvana.

ČABRILO (Vukan) MAKSIM

13. 9. 1886 – 30. 9. 1944.

Dana 30. 9. 1944. godine na seoskom lokalitetu Luke, koje se nalaze na obali rijeke Neretve, strijeljan sa grupom Ortiješana od strane ustaša, nakon čega mu je tijelo bačeno u rijeku Neretvu. Pronađeno je na seoskom lokalitetu Peškin park. Sahranjen je u Srpskom pravoslavnom groblju Ortiješ. Nijedna fotografija, nažalost, nije sačuvana.

ČABRILO (Ilija) VLADO

17. 5. 1947 – 26. 9. 1993.

Rođen u selu Žuberin u opštini Nevesinje.

Dana 26. 9. 1993. godine na lokalitetu Ravnice u Podveležu, preminuo u Vojsci Republike Srpske, od posljedica srčanog udara, van borbenih dejstava. Sahranjen je u rodnom Žuberinu. Posthumno je odlikovan Medaljom zasluga za narod.

(DŽONLAGA – 4 poginulih)

DŽONLAGA (Nikola) ŠPIRO

? – ?

Poginuo u Mađarskoj u Austrougarskoj vojsci u koju je bio prisilno mobilisan. Posmrtni ostaci nisu pronađeni. Godina rođenja i godina pogibije nikom nisu poznate. U Srpskom pravoslavnom groblju Ortiješ, nije mu podignut spomenik. Nijedna fotografija, nažalost, nije sačuvana.

DŽONLAGA (Špiro) NIKOLA

1906 – 30. 9. 1944.

Dana 30. 9. 1944. godine na seoskom lokalitetu Čiljevače, pod kruškom, ispod koje je pokušao da se sakrije, ubijen vatrenim oružjem od strane ustaša. Zarobili su ga u kući Karadeglije (Jovo) Jove (1913 – 1989), kod kojeg je preselio iz svoje kuće koja je bila srušena u bombardovanju od strane njemačke avijacije. Pokušao je da pobjegne niz seoski lokalitet Handanovina, ali su ga sustigli u blizini Medanovih kuća. Bio je izuzetno jak čovjek. Dvojici ustaša zgrabio je glave i udario ih glavom o glavu, nakon čega su ga, pri ponovnom pokušaju bijega, ranili. I ranjen, uspio je da pobjegne pod krušku na seoskom lokalitetu Čiljevače, gdje je sa bratom Jovom (1913 – 30. 9. 1944) ubijen. Sahranjen je u Srpskom pravoslavnom groblju Ortiješ. Nijedna fotografija, nažalost, nije sačuvana.

DŽONLAGA (Špiro) JOVO

1913 – 30. 9. 1944.

Dana 30. 9. 1944. godine ubijen vatrenim oružjem na seoskom lokalitetu Čiljevače, pod kruškom, gdje je pokušao da se sakrije. Ustaše su ga sustigle i ubile. Pokušao je da pobjegne iz kuće Karadeglije (Jovo) Jove (1913 – 1989), kod kojeg je preselio jer mu je kuća bila srušena u bombardovanju od strane njemačke avijacije. Sa njim je na istom lokalitetu ubijen i njegov brat Nikola (1906 – 30. 9. 1944). Sahranjen je u Srpskom pravoslavnom groblju Ortiješ. Nijedna fotografija, nažalost, nije sačuvana.

DŽONLAGA (Nikola) ŠPIRO

1929 – 30. 9. 1944.

Dana 30. 9. 1944. godine na seoskom lokalitetu Lauševac, pri pokušaju bijega, ubijen vatrenim oružjem od strane ustaša. Živio je u kući Karadeglije (Jovo) Jove (1913 –1989), jer je njegova kuća srušena u bombardovanju od strane njemačke avijacije. Nakon pogibije sahranjen je u zajedničku grobnicu na seoskom lokalitetu Starčine u susjednom selu Lakiševine. Poslije završetka rata, posmrtni ostaci preneseni su u Srpsko pravoslavno groblje Ortiješ. Nijedna fotografija, nažalost, nije sačuvana.

NEDELJA, 24. 9. 1944. GODINE, DAN KADA SU NA LOKALITETU RAVNICE U PODVELEŽU, NASELJENOM ISKLJUČIVO BOŠNJAČKIM STANOVNIŠTVOM, POGINULA 4 SRBINA IZ ORTIJEŠA

U nedelju 24. 9. 1944. godine grupa Srba iz Ortiješa organizovano je krenula iz sela zbog straha od najavljenog ustaškog zločina koji se dogodio u subotu 30. 9. 1944. godine. Cijela grupa kretala se zajedno do Podveleža, gdje je došlo do podjele. Dio grupe krenuo je u selo Hrgud kod Stoca, a dio u selo Zijemlja, sjeveroistočno od Mostara. Grupu koja je krenula prema Hrgudu, koji je bio pod kontrolom partizana, vodio je IVANIŠEVIĆ (Đorđo) VLADO (1913 – 1972), partizan iz susjednog sela Lakiševine, a grupu koja je krenula prema Zijemljima, koja su bila pod kontrolom četnika, vodio je BERBEROVIĆ (Simo) NIKOLA (1905 – 1980), komandant ortijeških četnika. Grupa koja je krenula prema Zijemljima bila je primijećena od strane čobanica u rejonu Podveleža. Čobanice su obavijestile ustaše da su četnici krenuli prema Podveležu sa namjerom da ubijaju Bošnjake. Ustaše su postavile zasjedu i na lokalitetu Ravnice likvidirale 3 i zarobile nekoliko Ortiješana. Iz zarobljeničkog stroja 1 Ortiješanin je pokušao da pobjegne nakon čega su ga ustaše teško ranile. Kada je hodža vidio šta se desilo i kada se uvjerio da Srbi iz Ortiješa nisu imali namjeru da ubijaju Bošnjake iz Podveleža, preživjele je, prema postignutom dogovoru sa četničkim komandantom iz Ortiješa BERBEROVIĆ (Simo) NIKOLOM (1905 – 1980), pustio da prođu prema Zijemljima. Hodža nije dozvolio Ortiješanima da ranjenika nose na Zijemlja, obećavši da će podveleški Bošnjaci pokušati da ga izliječe. Nekoliko dana kasnije ranjenik je preminuo. Od ukupno 4 poginulih, poginula su: 2 Berberovića, 1 Medan i 1 Crnogorac.

Grupa koja je krenula prema Hrgudu nije imala nikakvih problema.

SUBOTA, 30. 9. 1944. GODINE, NAJTRAGIČNIJI DAN U ISTORIJI SRBA IZ ORTIJEŠA

U subotu 30. 9. 1944. godine, ustaše su prema Ortiješu i susjednom selu Lakiševine krenule iz pravca susjednih sela: Buna, Gnojnice i Dračevice sa ciljem da likvidiraju sve muškarce starije od 15 godina. Muškarce iz Lakiševina planirali su da likvidiraju na seoskom lokalitetu Starčine u Lakiševinama, a muškarce iz Ortiješa na seoskim  lokalitetima: Dekovača i Luke, na obali rijeke Neretve u Ortiješu. Plan vezan za izvršenje ovog zločina bio je usaglašen na sastancima održanim na Buni i u Ortiješu, u dijelu sela gdje žive Bošnjaci.

Pošto su Lakiševine znatno manje od Ortiješa, tamošnje ljude su lakše pohvatali i odveli ih na seoski lokalitet Starčine, gdje su strijeljali ukupno 14 ljudi: 9 Šupljeglava i 5 Ivaniševića.

U Ortiješu ustaše su ubile 17 muškaraca na 6 seoskih lokacija: Luke (ukupno 8), Dekovača 4, Čiljevače 2, Staro igralište 1, Bašluk 1 i Lauševac 1. Ubijena su: 5 Medana, 3 Đurića, 3 Džonlaga, 2 Berberovića, 1 Karadeglija, 1 Vuković, 1 Mihić i 1 Čabrilo. Zločin je preživio BERBEROVIĆ (Mitar) MIRKO (1897 – 1975). Tokom strijeljanja na seoskom lokalitetu Luke, bio je zatrpan tijelima strijeljanih, koja su ga gurnula u rijeku Neretvu. Uhvatio se za grane vrbe i držao se za njih dok ustaše nisu završile strijeljanje. Nakon završetka rata, sa svojom kćerkom BOSILJKOM udatom FILIPOVIĆ (22. 12. 1925 – 15. 6. 2004), pred nadležnim sudom svjedočio je o ovom zločinu jer je dobro poznavao izvršioce zločina, ustaše Bošnjake iz Ortiješa i Hrvate i Bošnjake iz okolnih sela: Buna, Gnojnice i Dračevice. Komunističke vlasti, umjesto da najstrože kazne izvršioce ovog zločina, BERBEROVIĆ (Mitar) MIRKA  (1897 – 1975) i njegovu kćerku BOSILJKU udatu FILIPOVIĆ (22. 12. 1925 – 15. 6. 2004), zbog remećenja međunacionalnih odnosa, osuđuju na kaznu zatvora uz prisilni rad.

Ipak, mali broj ustaša odgovarao je pred nadležnim sudom, ali nisu odgovarali svi koji su bili odgovorni za ovaj zločin. Oni koji su osuđeni, nisu dobili odgovarajuće kazne.

Pored ustaša Bošnjaka iz Ortiješa i Hrvata i Bošnjaka iz susjednih sela: Buna, Gnojnice i Dračevice, u zločinu nad Srbima iz Ortiješa i Lakiševina, učestvovali su i ustaški ekstremisti hrvatske i bošnjačke nacionalnosti iz drugih dijelova Hercegovine.

Posebno treba da se istakne da su pojedini Hrvati s Bune i pojedini Bošnjaci iz Ortiješa, rizikujući sopstvene živote, upozoravali Srbe da će se zločin desiti. Većina Srba im nije vjerovala jer su smatrali da ni za šta nisu krivi. Pojedine ustaše među kojima su bile i  pojedine komšije Bošnjaci iz Ortiješa nisu dozvolili da se ubijaju srpske žene. Dio muškaraca koji se spasio, ozbiljno je shvatio upozorenja pojedinih Hrvata s Bune i pojedinih Bošnjaka iz Ortiješa, pa je pobjegao iz Ortiješa, dio je imao sreću da taj dan ne bude u Ortiješu, a dio se vješto sakrio i imao sreću da ih ustaše ne pronađu. U Ortiješu, na Zadružnom domu, bila je podignuta spomen – ploča na kojoj nisu bila uklesana imena svih poginulih Srba iz Ortiješa i susjednog sela Lakiševine, već samo jednog broja. Na toj spomen – ploči bila su uklesana imena Srba iz Lakiševina koji uopšte nisu živjeli u Lakiševinama, već u Mostaru, a vodili su porijeklo iz Lakiševina. Dom je u ljetnim mjesecima ratne 1992. godine, miniran od strane združenih snaga: Hrvatske vojske, Hrvatskog vijeća obrane Hrvatske Republike Herceg – Bosne (HVO) i Hrvatskih obrambenih snaga Hrvatske stranke prava (HOS). U tom periodu Odbrambeno – otadžbinskog rata (3. 4. 1992 – 21. 11. 1995), zajedno sa hercegovačkim Hrvatima, u redovima HVO – a i HOS – a, borili su se i hercegovački Bošnjaci. Na mjestu gdje je prije rata bio Dom, danas je privatna kuća građanina hrvatske nacionalnosti.

Godine 2016. sredstvima Vlade Republike Srpske na novoj lokaciji, pored Srpskog pravoslavnog groblja Ortiješ, izgrađen je novi  dom, koji nosi naziv Društveni dom.

U ljetnim mjesecima ratne 1992. godine zapaljene su skoro sve srpske kuće u Ortiješu, a neke su i minirane. U kućama je izgorio veliki broj sačuvanih fotografija poginulih Srba iz Ortiješa u Drugom svjetskom ratu (6. 4. 1941 – 9. 5. 1945). Na nadgrobnim spomenicima u Srpskom pravoslavnom groblju Ortiješ, namjerno je uništeno nekoliko fotografija Srba iz Ortiješa, koji su poginuli u Drugom svjetskom ratu (6. 4. 1941 – 9. 5. 1945).

Na ustupljenim podacima, moralnoj, logističkoj podršci i strpljenju, autor srdačno zahvaljuje svim potomcima žrtava iz: Prvog svjetskog rata (28. 6. 1914 – 11. 11. 1918), Drugog svjetskog rata (6. 4. 1941 – 9. 5. 1945) i Odbrambeno – otadžbinskog rata (3. 4. 1992 – 21. 11. 1995), Srbima iz sela Ortiješ kod Mostara.

Autor je saradnik portala Poreklo Nebojša Bejat, rođen 26. 7. 1976. godine u Mostaru. Nebojšin otac Milan rođen je 14. 2. 1947. godine u selu Donji Poplat u opštini Stolac, udaljenom oko 40 km jugoistočno od Mostara, a majka Vasilija, kćerka Medan (Nikola) Mihajla (1907 – 13. 5. 1971), rođena je 21. 4. 1950. godine u Ortiješu. Prije Odbrambeno – otadžbinskog rata (3. 4. 1992 – 21. 11. 1995) svaki vikend i svaki ljetni i zimski školski raspust provodio je u Ortiješu kod svog ujaka Medan (Mihajlo) Milovana (22. 11. 1941 – 13. 2. 1997) i njegove supruge Medan (otac Danilo Radan) Vidosave, rođene 22. 6. 1941. godine u selu Žiljevo kod Nevesinja. U Ortiješu je proveo najsrećnije trenutke djetinjstva što ga je motivisalo da istraživačkim radom, dođe do podataka vezanih za poginule Srbe iz Ortiješa u: Prvom svjetskom ratu (28. 6. 1914 – 11. 11. 1918), Drugom svjetskom ratu (6. 4. 1941 – 9. 5. 1945) i Odbrambeno – otadžbinskom ratu (3. 4. 1992 – 21. 11. 1995).

Maj 2018. godine